Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 65 (12), 848-853, 2009

Praca oryginalna Original paper

Do najczêœciej wystêpuj¹cych u psów zmian w skó-rze nale¿¹ guzy o charakteskó-rze nowotworowym, stano-wi¹c 35,4-46,5% wszystkich wystêpuj¹cych u nich nowotworów (6, 9, 12, 13, 15, 17, 22, 27, 29, 30). No-wotwory skóry u psów odnotowuje siê a¿ 35 razy czêœ-ciej ni¿ u cz³owieka, jednak¿e etiologia wiêkszoœci z nich jest nieznana. Ponadto wiêksza troska w³aœcicieli o swo-ich podopiecznych oraz to, ¿e skóra jest narz¹dem, gdzie zmiany s¹ naj³atwiej i najszybciej zauwa¿ane, spowo-dowa³y w ostatnich latach znaczny wzrost liczby diag-nozowanych guzów skóry (2, 3). Wystêpowanie danego typu guza czêœciej u danej rasy czy te¿ w okreœlonym miejscu warunkuje jego zachowanie, z którego wynika zarówno wybór metody leczenia, jak i rokowanie. Przy-k³adem tego mo¿e byæ znacznie bardziej agresywne za-chowanie oraz znacznie krótszy czas prze¿ycia w przy-padku czerniaka pojawiaj¹cego siê na palcach i po³¹-czeniach skóry z b³onami œluzowymi, w przeciwieñstwie do innej jego lokalizacji. Ponadto wystêpowanie raka p³askonab³onkowego w okolicach s³abo ow³osionych lub bezw³osych, jak równie¿ tendencja do pojawiania siê go u ras o s³abo pigmentowanej skórze zwi¹zane jest z wp³y-wem promieniowania UV na jego powstawanie (14, 26). Mimo to, dane na temat guzów skóry u psów w Polsce s¹ nieliczne, a istniej¹ce miêdzy nimi pewne rozbie¿-noœci dotycz¹ce ich nazewnictwa oraz topografii spra-wiaj¹ du¿e trudnoœci w ocenie porównawczej. Ponadto, z punktu widzenia diagnostyki ró¿nicowej w pracy uwzglêdniono równie¿ guzy o charakterze nienowotwo-rowym (torbiele, wapnica skóry). St¹d celem badañ by³a ocena patomorfologiczna i klasyfikacja guzów skóry

u psów oraz dok³adna analiza zale¿noœci tych zmian od lokalizacji, wieku, p³ci i rasy.

Materia³ i metody

Materia³ do badañ stanowi³o 250 guzów skórnych psów, pochodz¹cych z lecznic weterynaryjnych na terenie Lubli-na, Pu³aw i Radomia, zgromadzonych w latach 2003-2008. Równoczeœnie zebrano dane z wywiadu dotycz¹ce rasy, wieku i p³ci psów oraz lokalizacji usuniêtych zmian. Po-brane z ka¿dego guza wycinki tkankowe utrwalano w 10% zbuforowanej formalinie, a nastêpnie przeprowadzano ru-tynowo do bloczków parafinowych i ciêto na skrawki gru-boœci 6 µm, które nastêpnie barwiono hematoksylin¹ i eozy-n¹ (HE), natomiast w przypadku guzów z komórek tucz-nych – dodatkowo b³êkitem toluidyny. Rozpoznanie i kla-syfikacjê zmian dokonano w oparciu o klakla-syfikacjê guzów wg WHO.

Wyniki i omówienie

Spoœród 250 przypadków guzów skóry stwierdzonych u psów najwiêksz¹ ich liczbê – 60 odnotowano u mie-szañców, co stanowi³o 24,8% ogó³u przebadanych psów. Spoœród psów rasowych najwiêcej zmian stwierdzono u owczarków niemieckich – 31 (12,8%), nastêpnie u bok-serów – 25 (10,3%), jamników – 20 (8,3%), rottweile-rów – 15 (6,2%), amstaffów – 11 (4,5%), cocker spanie-li – 9 (3,7%) i dobermanów – 9 (3,7%). Zapadalnoœæ na guzy skóry u pozosta³ych ras psów nie przekracza³a 3% ogó³u przebadanych (tab. 1).

Podobnie w badaniach przeprowadzonych w Niem-czech (24), Serbii (2, 3), jak równie¿ w Polsce w latach

Charakterystyka epidemiologiczna

guzów skóry u psów

AGNIESZKA JASIK, MICHA£ REICHERT

Zak³ad Anatomii Patologicznej Pañstwowego Instytutu Weterynaryjnego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy

Jasik A., Reichert M.

Epidemiological analysis of canine skin tumors

Summary

The aim of this study was the patomorphological evaluation and classification of canine skin tumors, as well as their analysis according to location, age, sex and breed. Two hundred fifty canine skin tumors were examined. Mixed breed, German Shepards and Boxers were the most predisposed to developing skin tumors. A significant age predilection was observed in dogs below the first year of their life and in ten-year-old dogs, while the most common sites of the body for neoplasia development were the legs, head and pelvis. The most prevalent skin tumor origin was mesenchymal with 52%, while tumors of epithelial origin were 43.6%, and of melanocytic origin 4.4% of all tumors. The most frequent groups of skin neoplasms were tumors with adnexal differentiation (34.8%), histiocytomas (15.6%) and mast cell tumors (15.2%).

1965-1968 (27) stwierdzono, ¿e mieszañce, owczarki nie-mieckie i boksery s¹ najbardziej wra¿liwe na wystêpo-wanie guzów skóry. Niemniej jednak niektórzy autorzy uwa¿aj¹ mieszañce i owczarki niemieckie za rasy mniej wra¿liwe, wymieniaj¹c boksery oraz cocker spaniele i sznaucery jako najbardziej predysponowane rasy (7). Wed³ug innych autorów, guzy skóry najczêœciej stwier-dzano u bokserów, boston terierów oraz foksterierów (6). Rozbie¿noœci te mog¹ wynikaæ zarówno ze zró¿nico-wania, jak i wprowadzania nowych ras psów w danym kraju czy te¿ jego regionie.

Najwiêksz¹ zapadalnoœæ na guzy skóry wœród bada-nych przypadków (14,6%) stwierdzono u psów bardzo m³odych (w wieku od 4 miesi¹ca do roku). W miarê osi¹-gania wieku dojrza³ego nastêpowa³ gwa³towny spadek zachorowañ na guzy skóry, do 2,9% w wieku 3 lat, a na-stêpnie obserwowano systematyczny wzrost rozpoczy-naj¹cy siê od 7. roku ¿ycia i osi¹gaj¹cy najwiêksz¹ wartoœæ u psów 10-letnich (10,9%). W miarê osi¹gania wieku starczego nastêpowa³ systematyczny spadek, do 2 przypadków guzów u psów 17-letnich (tab. 2). Szero-ka rozpiêtoœæ wieku (4,5 miesi¹ca-17 lat) obserwowana u psów w niniejszej pracy, opisywana by³a równie¿ w przypadku guzów skóry przez innych autorów (2, 3, 7, 24). Zwiêkszona zachorowalnoœæ u bardzo m³odych psów mo¿e wynikaæ ze sk³onnoœci do pojawiania siê w m³odym wieku pewnych zmian skórnych zarówno no-wotworowych – histiocytoma i brodawczaki, jak i nie-nowotworowych – torbiele. Ponadto wyniki przeprowa-dzonych badañ pokrywaj¹ siê z danymi niektórych auto-rów. Sharif (24) zaobserwowa³ zwiêkszon¹

zachorowal-noœæ u psów poni¿ej pierwszego roku ¿y-cia, jak równie¿ u psów 10-letnich, nato-miast Taylor i wsp. (28) najwiêksz¹ zapa-dalnoœæ stwierdzili u psów w wieku poni-¿ej 2 i powyponi-¿ej 6 lat. W Polsce zwiêkszon¹ zapadalnoœæ na guzy skóry opisywano u psów poni¿ej 5. oraz powy¿ej 7. roku ¿y-cia (27, 30).

Wiêkszoœæ badanych guzów wystêpowa-³a u samców – 149 przypadków (64,5%), natomiast u samic odnotowano jedynie 82 przypadki (35,5%). W 19 przypadkach nie uda³o siê ustaliæ p³ci. Przewa¿aj¹c¹ licz-bê guzów skóry u samców potwierdzaj¹ równie¿ inni autorzy (1-3, 23, 24, 27, 30), którzy przypisuj¹ to obecnoœci guzów gru-czo³ów oko³oodbytowych w badanym ma-teriale. Mimo opisywanej u suk zwiêkszo-nej czêstotliwoœci wystêpowania t³uszcza-ków, ob³oniaków oraz guzów mieszków w³osowych niektórzy autorzy twierdz¹, ¿e wp³yw p³ci w przypadku wiêkszoœci nowo-tworowych i nienowonowo-tworowych zmian skóry nie ma istotnego znaczenia w ich wy-stêpowaniu (7, 10).

Jak wynika z danych z tab. 3, zmiany skórne u psów mog¹ lokalizowaæ siê w ka¿-dej czêœci cia³a, z ró¿n¹ czêstotliwoœci¹, jak równie¿ mog¹ wykazywaæ pewne predylek-cje do rozwoju w okreœlonej okolicy. Badane guzy naj-czêœciej lokalizowa³y siê na skórze: koñczyn (24,7%), g³owy (22,2%) oraz miednicy (20,5%), natomiast rza-dziej na skórze grzbietu (5,4%) i brzucha (7,5%). Rów-nie¿ w badaniach innych autorów zmiany najczêœciej lokalizowa³y siê na koñczynach (3, 8, 24), a tak¿e na g³owie (3, 24), tu³owiu (3) oraz w okolicy oko³oodbyto-wej (8, 24). Pojawiaj¹ce siê ró¿nice mog¹ wynikaæ z za-stosowania zarówno w niniejszej pracy, jak i w pracach cytowanych autorów odmiennego podzia³u anatomicz-nego okolic cia³a lub te¿, jak podaje Sharif (24), pewne-go uproszczenia, polegaj¹cepewne-go na u¿ywaniu potocznych nazw okolic cia³a lub ³¹czeniu w jedn¹ niektórych

oko-k e i W ) a t a l( przyLpicazdbkaów* % Wl(aietak) przLypicazdbkaów % u k o r o d 35 14,61 10 261 10,91 2 11 4,6 11 231 9,6 2 17 2,9 12 161 6,7 4 11 4,6 13 131 5,4 5 12 5,0 14 9 3,8 6 19 3,8 15 3 1,3 7 16 6,7 16 3 1,3 8 22 9,2 17 2 0,8 9 21 8,8

Tab. 2. Czêstoœæ wystêpowania guzów skóry u psów w zale¿-noœci od wieku

Objaœnienie: * – brak danych na temat wieku w 13 przypadkach a s a R _zwLi_ic_ez_rb_za_¹t % Rasa _zL_wi_ic_ez_rb_za_¹t % c e i n a z s e i M 601 24,81 Pinczerminiaturowy 2 0,8 i k c e i m e i n k e r a z c w O 311 12,81 Sybeiranhusky 2 0,8 r e s k o B 251 10,31 Ariedaleterirer 1 0,4 k i n m a J 201 8,3 Beagle 1 0,4 r e li e w tt o R 151 6,2 Berneñskipiespasterski 1 0,4 ff a t s m A 111 4,5 Canecorso 1 0,4 l e i n a p s r e k c o C 9 3,7 Dogdebordeaux 1 0,4 n a m r e b o D 9 3,7 Foksteirer 1 0,4 l e d u P 6 2,5 Goldenretirever 1 0,4 m y z r b l o r e c u a n z S 6 2,5 Owczarekkaukaski 1 0,4 i n d e r œ r e c u a n z S 6 2,5 Presocanairo 1 0,4 ³ e ¿ y W 5 2,1 Ralterek 1 0,4 i k s u c n a rf g o d l u B 4 1,7 Sharpei 1 0,4 n y d r a n r e B 3 1,2 Teirerszkocki 1 0,4 r e v e ir t e r r o d a r b a L 3 1,2 Teirerwaljiski 1 0,4 y w o r u t a i n i m r e c u a n z S 3 1,2 Tosainu 1 0,4 r e ir e tl u B 2 0,8 Wesit 1 0,4 d n a l n u f o w o N 2 0,8 Whippet 1 0,4 i k c o k z s k e r a z c w O 2 0,8

lic. Widoczne jest to zarówno w przypadku okolicy oko-³oodbytowej, która w zastosowanym w pracy podziale anatomicznym (16) wchodzi w sk³ad okolic miednicy jako okolica odbytowa, jak równie¿ we w³¹czeniu oko-licy ³opatkowej, bêd¹cej jedn¹ z okolic klatki piersio-wej do okolic koñczyny piersiopiersio-wej.

Tab. 4. Klasyfikacja guzów nowotworowych i nienowotwo-rowych skóry y n z c i g o l o t s i h p y T _przL_yi_pc_az_db_ka_ów % E W O R O W T O W O N Y Z U G a k r ó k s a n y z u G k a z c w a d o r B 5 2,0 y w o k n o ³ b a n o k s a ³ p k a R 4 1,6 y r ó k s w ó k t a d y z r p y z u G h c y w o s o ³ w w ó k z s e i m y r o w t o w o n · a m o t s a l b o h c ir T 131 5,2 a m o il e h ti p e o h c ir T 6 2,4 y w il œ o ³ Z tirchoeptiheiloma 3 1,2 h c y w o j o ³ w ó ³ o z c u r g h c y n a w o k if y d o m z i h c y w o j o ³ w ó ³ o z c u r g y r o w t o w o n · h c y w o j o ³ w ó ³ o z c u r g k a l o z c u r G 111 4,4 h c y w o j o ³ w ó ³ o z c u r g k a i n o ³ b a N 8 3,2 h c y w o t y b d o o ³ o k o w ó ³ o z c u r g k a l o z c u r G 331 13,21 h c y w o t y b d o o ³ o k o w ó ³ o z c u r g k a i n o ³ b a N 3 1,2 a m o b i e m w ó ³ o z c u r g k a i n o ³ b a N 2 0,8 h c y w o n y r k o p a w ó ³ o z c u r g y r o w t o w o n · h c y w o n y r k o p a w ó ³ o z c u r g k a l o z c u r G 1 0,4 h c y w o n y r k o p a w ó ³ o z c u r g k a r o k a l o z c u r G 7 2,8 h c y z c r ó w t o k i n w r a b k e r ó m o k z y z u G y w il œ o ³ z e i n k a i n r e z C 111 4,4 j e t s i n k ó ³ w i k n a k t y z u G k a i n k ó ³ W 151 6,0 k a s ê i m o k a i n k ó ³ W 1 0,4 a m o t y c o it s i h a t s i n k ó ³ w a w il œ o ³ Z 1 0,4 j e w o z c z s u ³t i k n a k t y z u G k a z c z s u ³ T 141 5,6 k a s ê i m o k a z c z s u ³ T 3 1,2 j e w o i n y z c a n i k n a k t y z u G k a i n y z c a N 3 1,2 k a s ê i m o k a i n y z c a N 3 1,2 h c y n z c u t k e r ó m o k z y z u G h c y n z c u t k e r ó m o k z z u G 381 15,21 e n r a t y c o it s i h y z u G a m o t y c o it s i H 391 15,61 e n a w o k if y s a l k s e i n y z u G k a i n o ³ b O 9 3,6 E W O R O W T O W O N E I N Y Z U G e l e i b r o T o g e w o s o ³ w a k z s e i m a k j e l l e i b r o T 111 4,4 a n r a l u c il o f n a p l e i b r o T 2 0,8 e n ¿ ó r y z u G y r ó k s a c i n p a W 4 1,6

Tab. 3. Lokalizacja guzów skóry u psów

Objaœnienie: * – okolice wg Milarta (16) æ œ ê z C a ³ a i c Okoilce* przLyipcazbdkaów Suma % a w o ³ G a w o ³ o z c a c il o k o 5 3 5 22,2 a w o i n e i m e i c a c il o k o 111 j e n z s u y n i w o ¿ ³ a m a c il o k o 131 a w o k e i w o p a c il o k o 6 a w o k z c il o p a c il o k o 9 a w o g r a w a c il o k o 6 a w o w h c u ¿ y z d ê i m a c il o k o 2 a w o k d ó r b a c il o k o 1 a j y z S okoilcagrzbietowaszyi 151 21 8,8 i y z s a n z c o b a c il o k o 6 t e i b z r G okoilcakrêgowapiersiowa 4 13 5,4 d ê l a c il o k o Ÿwiowa 9 a k t a l K a w o i s r e i p a w o k t s o m d e z r p a c il o k o 8 6 2 10,9 a w o k t a p o ³ a c il o k o 7 a w o r b e ¿ a c il o k o 111 h c u z r B a w o k p ê p a c il o k o 2 8 1 7,5 a h c u z r b a n z c o b a c il o k o 6 a w o n i w h c a p a c il o k o 7 a w o k t e l p a n a c il o k o 3 a c i n d e i M a p u ³ s o g ê r k a w o ¿ y z r k a c il o k o 1 9 4 20,5 o g e w o r d o i b a z u g a c il o k o 2 a w o k d a l œ o p a c il o k o 7 a w o n o g o a c il o k o 6 a z c o r k a c il o k o 1 a w o t y b d o a c il o k o 301 a w o n z s o m a c il o k o 2 a n y z c ñ o K a w o i s r e i p a i n e i m a r a c il o k o 3 0 3 12,6 a w o h c a p a c il o k o 3 a w o i c k o ³ a c il o k o 101 a i n e i m a r d e z r p a c il o k o 6 a z c ê r d ó r œ a c il o k o 5 a w o c l a p a c il o k o 3 a n y z c ñ o K a n z c i n d e i m a d u a c il o k o 9 9 2 12,1 a n a l o k a c il o k o 8 a iz d u d o p a c il o k o 4 u p ê t s a c il o k o 2 a i p o t s d ó r œ a c il o k o 5 a c l a p a c il o k o 1

wych, nowotworów maziówki i mezotelium. Prawdo-podobnie wynika to z niewielkiej czêstotliwoœci ich wystêpowania, co zauwa¿y³ Sharif (24), w którego ba-daniach guzy te stanowi³y zaledwie 0,1-0,6% badanych zmian skórnych. Inn¹ przyczyn¹ mog¹ byæ zmiany wpro-wadzone w obecnie obowi¹zuj¹cej klasyfikacji WHO, czego przyk³adem jest rzadkie wystêpowanie guza pod-stawnokomórkowego, odk¹d oddzielono od niego tricho-blastomê. Ponadto w badanej grupie nowotworów gru-czo³ów ³ojowych i zmodyfikowanych grugru-czo³ów ³ojo-wych wyodrêbniono naczyniakogruczolaka i naczynia-konab³oniaka gruczo³ów oko³oodbytowych. Zmiany te nie s¹ ujête w obecnej klasyfikacji WHO, jednak opisy-y n z c i g o l o t s i h p y T Lokalziacja _zL_micz_iab_na Rasa L_zmicz_iab_na Œ_wre_ied_kni * k a z c w a d o r B g³owa 4 _bro_ett_rnw_ae_rdlie_yn,rwy¿e,³mieszaniec,labrado,r po1 6,6 y w o k n o ³ b a n o k s a ³ p k a R _ks_oz_ñyj_ca_z,_yg_narzb_mie_ie,t_dm_nicie_zd_nn_aica po1 _rm_oie_ttwsz_ea_lin_ei_rec 3₁ 12,5 a m o t s a l b o h c ir T a w o ³ g a j y z s a w o i s r e i p a n y z c ñ o k h c u z r b 7 3 2 1 . m e i n k e r a z c w o c e i n a z s e i m d n a l d n u f o w o n ,l e d u p , n y d r a n r e b ,l e i n a p s 5 4 1 o p 5,7 * a m o il e h ti p e o h c ir T _kg_orz_ñb_ci_ze_yn,t_ak.l_pip_ei_re_sr_is_oi_wow_aa,miednica, po2 oszwncazuacreekronlibe.m. c e i n a z s e i m , k i n m a j 5 2 1 o p 8,4 w ó ³ o z c u r g k a l o z c u r G * * h c y w o j o ³ a w o ³ g , a n z c i n d e i m a n y z c ñ o k , h c u z r b , a j y z s a w o i s r e i p a n y z c ñ o k 6 1 o p k i n m a j l e i n a p s ,. m e i n k e r a z c w o ,r e li e w tt o r ,r e s k o b , c e i n a z s e i m .r œ r e c u a n z s 4 2 1 o p 10,8 w ó ³ o z c u r g k a i n o ³ b a N h c y w o j o ³ a a w o ³ g a j y z s a n y z c ñ o k , a w o i s r e i p a n y z c ñ o k ,t e i b z r g a n z c i n d e i m 3 2 1 o p l e i n a p s c e i n a z s e i m n a m r e b o d 4 3 1 8,6 w ó ³ o z c u r g k a l o z c u r G * * h c y w o y t b d o o ³ o k o b a c i n d e i m a w o i s r e i p .l k h c u z r b 0 3 2 1 c e i n a z s e i m . m e i n k e r a z c w o k i n m a j n a m r e b o d ,. n i m r e c u a n z s ,. r œ r e c u a n z s ,l e d u p ,r e s k o b . n i m r e z c n i p ,i k c o k z s r e ir e t ,r e ir e t s k o f ,r e ir e tl u b 1 1 7 3 2 1 o p 4 , 0 1 w ó ³ o z c u r g k a i n o ³ b a N h c y w o t y b d o o ³ o k o gmrizebdinetica 21 mieszaniec,tosainu,jamnik po1 11,3 w ó ³ o z c u r g k a i n o ³ b a N a m o b i e M g³owa 2 bokse,rrottwelier po1 9,5 w ó ³ o z c u r g k a l o z c u r G h c y w o t o p k.lpiersiowa 1 amstaff 1 4,0 .r g k a r o k a l o z c u r G * h c y w o t o p a w o i s r e i p a n y z c ñ o k h c u z r b a j y z s 3 2 1 . m e i n k e r a z c w o c e i n a z s e i m l e d u p ,f f a t s m a 2 3 1 o p 9,0 * l e i b r o T gg³rozbwiaet a w o i s r e i p a n y z c ñ o k , a j y z s , a c i n d e i m 7 2 1 o p . m e i n k e r a z c w o c e i n a z s e i m ,. b l o r e c u a n z s , k i n m a j , n a m r e b o d ,r e s k o b l e d u p ,t e p p i h w 5 2 1 o p 3,4 k a i n r e z C a w o ³ g a w o i s r e i p .l k a n y z c ñ o k , a w o i s r e i p a n y z c ñ o k , a j y z s a n z c i n d e i m 6 2 1 o p r e li e w tt o r l e i n a p s ,. b l o r e c u a n z s ,. m e i n k e r a z c w o ,i k s ji l a w r e ir e t , c e i n a z s e i m k i n m a j 3 2 o p 1 o p 10,1

Tab. 5. Wystêpowanie guzów skóry pochodzenia nab³onkowego i wywodz¹cych siê z komórek barwnikotwórczych w zale¿noœci od lokalizacji, rasy i wieku psów

Objaœnienia: * – brak danych na temat lokalizacji w 1 przypadku; ** – brak danych na temat wieku w 1 przypadku; a – brak danych na temat wieku w 2 przypadkach; b – brak danych na temat rasy w 2 przypadkach

Spoœród badanych guzów 130 (52%) pochodzi³o z tkanki mezenchymalnej, 109 (43,6%) wywodzi³o siê z tkanki nab³onkowej, natomiast jedynie 11 zmian (4,4%) z komórek barwnikotwórczych. Obserwacje w³asne po-krywaj¹ siê z wynikami innych autorów (7, 18, 30). Po-nadto w badanym materiale wœród zmian nab³onkowych nie stwierdzono guzów z grupy nowotworów pozbawio-nych zró¿nicowania p³askonab³onkowego i przydatko-wego, nowotworów przerzutuj¹cych do skóry, zmian z grupy hamartoma oraz zmian rzekomonowotworo-wych. Wœród zmian pochodzenia mezenchymalnego nie zdiagnozowano guzów tkanki miêœniowej g³adkiej i po-przecznie pr¹¿kowanej, nowotworów nerwów

obwodo-wane by³y przez niektórych autorów jako gruczolaki ze znacznie poszerzonymi naczyniami (10, 19, 20, 24), cha-rakteryzuj¹ce siê czêstsz¹ wznow¹ po ich usuniêciu ni¿ gruczolaki.

Guzy nab³onkowe najliczniej reprezentowane by³y przez nowotwory przydatków (34,8%), natomiast zmia-ny mezenchymalne przez nowotwory histiocytarne (15,6%) oraz guzy z komórek tucznych (15,2%) (tab. 4). Grupê guzów wywodz¹cych siê z komórek barwniko-twórczych reprezentowa³y jedynie czerniaki niez³oœli-we. Dane piœmiennictwa potwierdzaj¹ wysok¹ czêsto-tliwoœæ guzów typu histiocytoma (2, 7, 23, 28), których w Wielkiej Brytanii notuje siê 337 przypadków na 100 000 psów rocznie (8). Równie czêsto odnotowuje siê przypadki guzów z komórek tucznych (2, 18) oraz guzów gruczo³ów oko³oodbytowych (1, 5-7, 13). We-d³ug Houszki i wsp. (12), gruczolaki gruczo³ów oko³o-odbytowych stanowi³y 9,8% przypadków. Ponadto te trzy

grupy guzów nale¿¹ do najczêœciej wystêpuj¹cych w Aus-tralii, USA i Wielkiej Brytanii (5, 23). Niektórzy auto-rzy zaliczaj¹ równie¿ do najczêœciej wystêpuj¹cych: t³uszczaki, torbiele (24), raki p³askonab³onkowe (18) oraz w³ókniakomiêsaki (22). Podobnie jak w badaniach innych autorów (2, 24), najmniej liczn¹ grupê w bada-nym materiale stanowi³y nowotwory tkanki naczynio-wej oraz wapnica skóry.

Analizuj¹c poszczególne typy guzów nowotworowych, jak i nienowotworowych, w badanym materiale zaob-serwowano brak predyspozycji rasowej w przypadku brodawczaka, nab³oniaka gruczo³ów oko³oodbytowych, nab³oniaka gruczo³ów Meiboma, gruczolaka gruczo³ów apokrynowych, w³ókniakomiêsaka, z³oœliwej w³óknistej histiocytomy, t³uszczakomiêsaka i naczyniaka. Brak pre-dyspozycji rasowej w przypadku brodawczaka oraz gu-zów naczyniowych podaje równie¿ Conroy (7), a w przy-padku gruczolaka gruczo³ów apokrynowych Sharif (24, Objaœnienia: * – brak danych na temat wieku w 1 przypadku; ** – brak danych na temat lokalizacji, wieku i rasy w 2 przypadkach; b – brak danych na temat rasy w 1 przypadku; a – brak danych na temat lokalizacji w 4 przypadkach oraz rasy w 3 przypadkach Tab. 6. Wystêpowanie guzów skóry pochodzenia mezenchymalnego w zale¿noœci od lokalizacji, rasy i wieku psów

y n z c i g o l o t s i h p y T Lokalziacja _zL_micz_iab_na Rasa L_zmicz_iab_na Œ_wre_ied_kni * k a i n k ó ³ W a n z c i n d e i m a n y z c ñ o k a w o i s r e i p a n y z c ñ o k h c u z r b a c i n d e i m , a w o i s r e i p .l k ,t e i b z r g 5 4 3 1 o p c e i n a z s e i m r e li e w tt o r , n a m r e b o d ,r e s k o b ,. n a rf g o d l u b ,f f a t s m a , k i n m a j , n y d r a n r e b d n a l d n u f o w o n 4 2 o p 1 o p 7,6 k a s ê i m o k a i n k ó l W koñczynamiedniczna 1 jamnik 1 8,0 a t s i n k ó ³ w a w il œ o ³ Z a m o t y c o it s i h koñczynapiersiowa 1 sznaucermin. 1 8,0 * k a z c z s u ³ T a w o i s r e i p .l k a c i n d e i m a n y z c ñ o k , a w o i s r e i p a n y z c ñ o k , a j y z s a n z c i n d e i m h c u z r b 4 3 2 o p 1 c e i n a z s e i m , k i n m a j l e d u p ,r e li e w tt o r ,l e d u p ,i k c o k z s k e r a z c w o ,r e s k o b . m e i n k e r a z c w o ,. n i m r e c u a n z s ,. b l o r e c u a n z s 3 o p 2 1 o p 8,7 k a s ê i m o k a z c z s u ³ T _msz_iy_ej_da_n,_ik_cz.l_np_aiersiowa,koñczyna po1 o_syw_bc_eza_irare_nk_hs_uz_sk_ko_yc_,k,irottwelier po1 8,0 k a i n y z c a N g_g³_ro_zbw_iea_t 2₁ rottwelie,rjamnik,ariedaleterirer po1 9,0 k a s ê i m o k a i n y z c a N g³owa,grzbie,tbrzuch po1 _mjam_iesn_zi_ak_{niec 2}1 13,0 k e r ó m o k z z u G * * h c y n z c u t a n z c i n d e i m a n y z c ñ o k a c i n d e i m h c u z r b a w o i s r e i p a n y z c ñ o k , a w o ³ g a w o i s r e i p .l k , a j y z s t e i b z r g 9 6 5 4 o p 3 o p 1 r e s k o b c e i n a z s e i m .r œ r e c u a n z s ³ e ¿ y w ,i e p r a h s , y k s u h n a ir e b y s ,f f a t s m a ,. n i m r e z c n i p ,r e v e ir t e r n e d l o g , k y z c ñ e n r e b i k s a k u a k k e r a z c w o , k e r e lt a r ,. n a rf g o d l u b 2 1 0 1 3 2 1 o p 7,2 * a m o t y c o it s i H a a w o ³ g a w o i s r e i p .l k a w o i s r e i p a n y z c ñ o k , a j y z s a c i n d e i m , h c u z r b a n z c i n d e i m a n y z c ñ o k 1 1 9 5 o p 2 o p 1 o p ff a t s m a c e i n a z s e i m r e s k o b k i n m a j n a m r e b o d ,r e li e w tt o r ,r o d a r b a l ,. n a rf g o d l u b ,i t s e w ,³ e ¿ y w ,r e ir e tl u b , e l g a e b x u e d r o B e d g o d , n a m r e b o d , o s r o c e n a c o ir a n a c o s e r p ,. m e i n k e r a z c w o 7 6 5 3 2 o p 1 o p 2 , 2 y r ó k s a c i n p a W _kk_oo_ññ_ccz_zyy_nna_am_pii_ee_rsd_in_oi_wcz_ana 3₁ o_row_ttc_wza_er_lie_ek_,rn_mie_im_es._{zaniec po}2₁ 1,2 * k a i n o ³ b O b k_ko_oññ_ccz_zyyn_naa_pm_ii_ee_rd_sn_ioi_wcz_ana a c i n d e i m , h c u z r b , a w o i s r e i p .l k ,t e i b z r g 3 2 1 o p c e i n a z s e i m ,. m e i n k e r a z c w o n a m r e b o d ,³ e ¿ y w ,. r œ r e c u a n z s ,r e s k o b ppoo21 8,2

25). T³uszczakomiêsaki oraz z³oœliwa w³óknista histio-cytoma s¹ tak rzadkimi guzami, ¿e niektórzy autorzy w ogóle nie diagnozuj¹ ich w swoich badaniach (24). Mimo to, stwierdzono nieznaczn¹ predyspozycjê do wy-stêpowania ich u owczarków szetlandzkich (10). W prze-ciwieñstwie do wyników badañ w³asnych, trichoepithe-lioma najczêœciej rozwija siê u rasy basset hound (7, 10) oraz münsterländer (24), natomiast predyspozycje do gu-zów naczyniowych stwierdzono u owczarków niemiec-kich (10, 24). Ponadto w przypadku t³uszczakomiêsaka, guzów naczyniowych oraz gruczolaka gruczo³ów apo-krynowych nie okreœlono równie¿ predyspozycji co do ich umiejscowienia. Analizuj¹c badane przypadki ob³o-niaków i wapnicy skóry, zgodnie z piœmiennictwem, za-obserwowano sk³onnoœæ do wystêpowania tych zmian na koñczynach oraz w okolicy stawów (5, 10, 11, 19, 24). Przeprowadzone badania wykaza³y ponadto, ¿e mie-szañce, jamniki oraz owczarki niemieckie s¹ rasami po-datnymi zarówno na wystêpowanie guzów pochodzenia nab³onkowego, jak i mezenchymalnego. U mieszañców najczêœciej obserwowano raka p³askonab³onkowego, tri-choblastomê, nab³oniaka gruczo³ów ³ojowych, gruczo-laka gruczo³ów oko³oodbytowych, gruczolakoraka gru-czo³ów apokrynowych, w³ókniaka, t³uszczaka, naczynia-komiêsaka, guza z komórek tucznych, histiocytomê i ob-³oniaka, u jamnika – gruczolaka gruczo³ów ³ojowych i oko-³oodbytowych oraz t³uszczaka i histiocytomê. Natomiast u owczarków niemieckich czêœciej wystêpowa³y: tricho-blastoma, trichoepithelioma, gruczolak gruczo³ów oko-³oodbytowych, ob³oniak, a tak¿e torbiel i wapnica skó-ry. Niektórzy twierdz¹, ¿e w przypadku tych guzów nie ma specjalnych predylekcji rasowych z wyj¹tkiem gru-czolaka gruczo³ów ³ojowych (5, 7) oraz guzów gruczo-³ów oko³oodbytowych (4-6, 20), pojawiaj¹cych siê czêœ-ciej u spanieli. Z kolei wed³ug badañ w³asnych, u tej rasy najczêœciej wystêpowa³y gruczolaki i nab³oniaki gru-czo³ów ³ojowych. Ponadto, badania Strafussa i wsp. (26), w których na 112 zbadanych raków p³askonab³onkowych 11% stwierdzono u owczarków niemieckich, 10% u spa-nieli i 8% u mieszañców, pozostaj¹ w sprzecznoœci z twierdzeniem innych autorów (7, 17, 24) o braku pre-dylekcji rasowej dla tego typu nowotworu. Badania w³as-ne, zgodnie z wynikami innych autorów (2, 7, 21, 24), wykaza³y, ¿e boksery s¹ predysponowan¹ ras¹ do roz-woju zmian pochodzenia mezenchymalnego, g³ównie guzów z komórek tucznych oraz histiocytomy, tym bar-dziej, ¿e procent diagnozowanych zmian nab³onkowych u tej rasy zarówno w naszych badaniach, jak i w bada-niach innych autorów jest bardzo niski (10, 20). Bior¹c pod uwagê umiejscowienie badanych guzów skóry, miej-scem predylekcyjnym dla zmian zarówno pochodzenia nab³onkowego (brodawczak, trichoblastoma, gruczolak i nab³oniak gruczo³ów ³ojowych, torbiele), mezenchy-malnego (naczyniak, guz z komórek tucznych, histiocy-toma), jak te¿ wywodz¹cych siê z komórek barwniko-twórczych, by³y okolice g³owy, a w przypadku guzów gruczo³ów oko³oodbytowych oraz guza z komórek tucz-nych równie¿ okolice miednicy. Wymienione typy his-tologiczne guzów skóry i ich najczêstsza lokalizacja s¹ zgodne z danymi piœmiennictwa (2, 3, 5, 7, 23).

Podsumowuj¹c otrzymane wyniki, mimo opisanych powy¿ej pewnych rozbie¿noœci, zaskakuj¹ca jest zgod-noœæ danych z lat 70. (27) z obecnymi (2, 3, 24), odnoœ-nie do predyspozycji rasowej i wiekowej psów na wystê-powanie guzów skóry oraz najczêstszej ich lokalizacji.

Piœmiennictwo

1.Adamu D.: Ocena patomorfologiczna i klasyfikacja samoistnych nowotworów u psów. Medycyna Wet. 1992, 48, 200-201.

2.Aleksiæ-Kovaèeviæ S., Kukolj V., Jelesijeviæ T., Jovanoviæ M.: Retrospective analysis of canine mesenchymal tumors of skin and soft tissues. Acta Vet. 2005, 55, 521-529.

3.Aleksiæ-Kovaèeviæ S., Kukolj V., Marinkoviæ D., Kneževiæ M.: Retrospective study of canine epithelial and melanocytic tumors. Acta Vet. 2005, 55, 319-326. 4.Berrocal A., Vos J. H., van der Ingh T. S. G. A. M., Moenbeek R. F., van

Sluijs F. J.: Canine perianal tumours J. Vet. Med. A 1989, 36, 739-749. 5.Bostock D. E.: Neoplasms of the skin and subcutaneous tissues in dogs and cats.

Br. Vet. J. 1986, 142, 1-19.

6.Cohen D., Reif J. S., Brodey R. S., Keiser H.: Epidemiological analysis of the most prevalent sites and types of canine neoplasia observed in a veterinary hospital. Cancer Res. 1974, 34, 2859-2868.

7.Conroy J. D.: Canine skin tumors. J. Am. Anim. Hosp. Assoc. 1983, 19, 91-114. 8.Dobson J. M., Samuel S., Milstein H., Rogers K., Wood J. L.: Canine neoplasia in UK: estimates of incidence rates from a population of insured dogs. J. Small Anim. Pract. 2002, 43, 240-246.

9.Dorn C. R.: The epidemiology of cancer in animals. Calif. Med. 1967, 107, 481-489.

10.Goldschmidt M. H., Hendrick M. J.: Tumors of the skin and soft tissues, [w:] Meuten D. J. (ed.): Tumors in Domestic Animals. Iowa State Press, Ames, Iowa 2002, 45-118.

11.Graves G. M., Bjorling D. E., Mahaffey E.: Canine hemangiopericytoma: 23 cases (1967-1984). J. Am. Vet. Med. Assoc. 1988, 192, 99-102.

12.Houszka M., Kaszubkiewicz Cz.: Nowotwory zwierz¹t domowych. Medycyna Wet. 1969, 25, 6-10.

13.Malicka E., Piusiñski W., Sendecka H., Bielecki W., Osiñska B., Lenartowicz--Kubrat Z.: Nowotwory psów stwierdzane w badaniach anatomopatologicznych w latach 1985-1993. Medycyna Wet. 1996, 52, 103-106.

14.Marino D. J., Matthiesen D. T., Stefanacci J. D., Moroff S. D.: Evaluation of dogs with digit masses: 117 cases (1981-1991). J. Am. Vet. Med. Assoc. 1995, 207, 726-728.

15.Michalska Z.: Obserwacje nad dynamik¹ rozwoju samoistnych nowotworów psów. Medycyna Wet. 1974, 30, 482-483.

16.Milart Z.: Anatomia topograficzna zwierz¹t domowych. PWRiL, Warszawa 1994. 17.Morris J., Dobson J.: Onkologia ma³ych zwierz¹t. SIMA WLW, Warszawa 2003. 18.Mukaratirwa S., Chipunza J., Chitanga S., Chimonyo M., Bhebhe E.: Canine cutaneous neoplasms: prevalence and influence of age, sex and site on the presence and potential malignancy of cutaneous neoplasms in dogs from Zimbabwe. J. S. Afr. Vet. Assoc. 2005, 76, 59-62.

19.Nielsen S. W.: Classification of tumors in dogs and cats. J. Am. Anim. Hosp. Assoc. 1983, 19, 13-60.

20.Nielsen S. W., Aftosmis J.: Canine perianal gland tumors. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1964, 144, 127-135.

21.Nielsen S. W., Cole C. R.: Canine Mastocytoma – a report of one hundred cases. Am. J. Vet. Res. 1958, 19, 417-431.

22.Nowak M., Madej J. A.: Wystêpowanie nowotworów u zwierz¹t domowych na terenie Dolnego Œl¹ska w latach 2000-2004. Medycyna Wet. 2006, 62, 900-904.

23.Rothwell T. L. W., Howlett C. R., Middleton D. J., Griffiths D. A., Duff B. C.: Skin neoplasms of dogs in Sydney. Aust. Vet. J. 1987, 64, 161-164.

24.Sharif M. A. M.: Epidemiology of skin tumor entities according to the new WHO classification in dogs and cats. VVB Laufersweiler Verlag, Giessen 2006. 25.Simko E., Wilcock B. P., Yager J. A.: A retrospective study of 44 canine apocrine

sweat gland adenocarcinoma. Can. Vet. J. 2003, 44, 38-42.

26.Strafuss C., Cook J. E., Smith J. E.: Squamous cell carcinoma in dogs. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1976, 168, 425-427.

27.Szaflarska-Stojko E.: Morfologia i statystyka nowotworów psów na terenie Katowic ze szczególnym uwzglêdnieniem nowotworów skóry. Medycyna Wet. 1970, 26, 20-22.

28.Taylor D. O. N., Dorn C. R., Luis O. H.: Morphologic and biologic characteri-stics of the canine cutaneous histiocytoma. Cancer Res. 1969, 29, 83-92. 29.Todorova I.: Prevalence and etiology of the most common malignant tumours

in dogs and cats. Bulg. J. Vet. Med. 2006, 9, 85-98.

30.Zembrzycka H., Borkowska E.: Analiza wystêpowania i przebiegu choroby nowotworowej u psów. Medycyna Wet. 1976, 32, 609-612.

Adres autora: dr Agnieszka Jasik, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy; e-mail: agnieszka@piwet.pulawy.pl