CAMERA OBSCURA

strona

446

2004

STACHA felieton energetyczno-ekologiczny

Otwierajmy oczy sami, zanim inni nam je otworz¹ (przys³owie tureckie)

CAMERA OBSCURA

Wejœcie Polski do Unii Europejskiej obserwowa³em z perspektywy bratanków w wêgierskim Eger, którzy uczcili swoje wst¹pienie do UE koncertami i wystêpami artystów na schodach potê¿nej katedry. Sami obradowaliœmy na temat jakoœci energii elektrycznej.

W dostêpnym w Internecie t³umaczeniu opracowania Eurelectric „Aspekty jakoœci” (marzec 2000; http:// //www.ptpiree.com.pl/html/center.html), wœród kryteriów jakoœci energii dla przesy³u i rozdzia³u wymienia siê — oprócz czêstotliwoœci, napiêæ, drgañ, kompatybilnoœci elektromagnetycznej, harmonicznych, asymetrii, zak³óceñ, jakoœci pomiarów, wzglêdów bezpieczeñstwa — wzglêdy ochrony œrodowiska, takie jak: ha³as, aspekty wizualne, wycieki gazu, oleju; polichlorowane dwufenyle; wp³yw na œrodowisko i naruszanie obowi¹zuj¹cego prawa.

Wed³ug informacji ze spotkania Amerykañskiej Unii Geofizycznej w Montrealu (Kanada) (PAP, 31 maja 2004. Brak pr¹du — brak zanieczyszczeñ) przerwa w zasila-niu, która w sierpniu 2003 r. pozbawi³a pr¹du 50 mln mieszkañców Ameryki Pó³nocnej, przynios³a niespo-dziewan¹ korzyœæ — oczyœci³a powietrze nad czêœci¹ Stanów Zjednoczonych i Kanady — informuje za odkryciami meteorologów New Scientist.

W dobê po blackoucie, z samolotów zbadano zanie-czyszczenia atmosfery nad stref¹, gdzie nast¹pi³o zaciemnienie. Porównano poziom zanieczyszczeñ nad Pensylwani¹ z poziomem zanieczyszczeñ sprzed roku (z podobnych gor¹cych, s³onecznych dni). Nie zauwa¿ono co prawda wiêkszych ró¿nic w stê¿eniach zanieczyszczeñ zwi¹zanych z ruchem ulicznym. Znacz¹co uby³o jednak emisji pochodz¹cych z elektrowni. O 90 procent by³o mniej dwutlenku siarki, a iloœæ ozonu zmala³a o po³owê. Widzialnoœæ wzros³a o 40 km.

Pomiary prowadzone przez amerykañsk¹ agencjê Environmental Protection Agency potwierdzi³y, ¿e w czasie wy³¹czenia emisje z elektrowni na terenach objêtych awari¹ zmala³y co najmniej o dwie trzecie. Przyznano, ¿e pomiary wp³ywu awarii na jakoœæ powietrza by³y bardzo trudne, poniewa¿ zasilanie utraci³o tak¿e wiele naziemnych stacji pomiarowych.

Uzyskane wyniki mog¹ te¿ dostarczyæ argumentów grupom ochrony œrodowiska, ¿¹daj¹cym zaostrzenia regulacji dotycz¹cych emisji z elektrowni. Nie mo¿na zatem nie œledziæ modeli s³u¿¹cych badaniu zanieczyszczeñ atmosfery z ró¿nych Ÿróde³, gdy¿ maj¹ one wp³yw nie tylko na iloœciowe miary zapisywane w dyrektywach.

W Eger naprzeciw katedry stoi zabytkowy budynek Liceum, który oprócz interesuj¹cej biblioteki posiada Obserwatorium, w którym znajduje siê dziewiêtna-stowieczna camera obscura. Mo¿na przez ni¹ zobaczyæ miasto z lotu ptaka. Jak odnotowano w przewodniku ten „jednooki stra¿nik z sympati¹ patrzy na zakochane pary ca³uj¹ce siê w bocznych uliczkach, nie zdaj¹ce sobie sprawy z tego, ¿e mog¹ byæ podpatrywane”.

Aktualnie wyœwietlany na ekranach polskich kin film „Dziewczyna z per³¹” (2003, Shyamalan, USA) wyjaœnia zainteresowanym, jak dzia³a camera obscura.

Camera obscura to ciemnia optyczna, œwiat³oszczelna skrzynka z otworkiem w przedniej œciance, umo¿liwiaj¹ca uzyskanie na tylnej œciance odwróconego obrazu przedmiotu ustawionego przed otworkiem. Po zamontowaniu matowej szybki w tylnej œciance skrzynki powstaj¹cy obraz mo¿na obrysowaæ.

Camera obscura stosowana by³a przez malarzy i grafi-ków jako narzêdzie pomocnicze, zw³aszcza do dok³ad-nego wykreœlania perspektywy przy malowaniu wido-ków architektonicznych (m.in. przez Leonarda da Vinci, B. Belotta, a tak¿e J. J. Vermeera van Delft — o którym opowiada wspomniany wy¿ej film). Najprostsza camera obscura znana by³a ju¿ w staro¿ytnoœci, pos³ugiwali siê ni¹ tak¿e Arabowie. Udoskonalano j¹ wielokrotnie w XVI—XVIII wieku i wmontowywano w stolik do rysowania. Po dodaniu soczewki powsta³ prototyp aparatu fotograficznego.

Stan krajowej energetyki i ekologii przez pryzmat camera obscura i historii rozwoju fotografii daje wiele do myœlenia, szczególnie gdy wzi¹æ pod uwagê czas naœwietlania. ¯eby obraz by³ dobrej jakoœci trzeba w trudnych warunkach oœwietlenia, oœwiecenia ekologicznego cierpliwie naœwietlaæ œwiat³oczu³¹ warstwê energetyki. Jakoœæ energii, to jakoœæ naszego œrodowiska!