Ziemniak Polski 2012 nr 3 1
S
S
S
Y
Y
Y
S
S
S
T
T
T
E
E
E
M
M
M
Y
Y
Y
D
D
D
E
E
E
C
C
C
Y
Y
Y
Z
Z
Z
Y
Y
Y
JJ
J
N
N
N
E
E
E
JJ
J
A
A
A
K
K
K
O
O
O
E
E
E
LL
L
E
E
E
M
M
M
E
E
E
N
N
N
T
T
T
A
A
A
K
K
K
T
T
T
Y
Y
Y
W
W
W
II
I
Z
Z
Z
A
A
A
C
C
C
JJ
J
II
I
N
N
N
A
A
A
O
O
O
B
B
B
S
S
S
Z
Z
Z
A
A
A
R
R
R
A
A
A
C
C
C
H
H
H
W
W
W
II
I
E
E
E
JJ
J
S
S
S
K
K
K
II
I
C
C
C
H
H
H
W
W
W
W
W
W
II
I
E
E
E
LL
L
K
K
K
O
O
O
P
P
P
O
O
O
LL
L
S
S
S
C
C
C
E
E
E
mgr Mieczysław Łepkowski, gł. spec. ds. technologii produkcjiWielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu
ul. Sieradzka 29, 60-163 Poznań, e-mail: mieczyslaw.lepkowski@wodr.poznan.pl
ktywizacja stanowi ważny czynnik rozwoju na obszarach wiejskich, zna-cząco wspiera procesy rozwoju tych obszarów zarówno w sferze pozarolniczej, jak i rolniczej. Celem rozwoju rolnictwa jest pozyskiwanie zadowalającego plonu wyso-kiej jakości przy wzrastającej efektywności produkcji. Różnorodność prac w gospodar-stwie rolnym wymaga od producenta wiedzy z różnych dziedzin: agrotechniki, mechani-zacji, rachunkowości, zarządzania czy mar-ketingu. Ważnym czynnikiem są więc dobre źródła informacji. Nie zawsze starcza rolni-kowi czasu czy sposobności, by sięgnąć do tych źródeł. Przestrzeń tę wypełnia pań-stwowe doradztwo rolne. Doradztwo wielko-polskie dostrzega ten problem i próbuje maksymalnie pomóc, aktywizując jednocze-śnie rolników do efektywniejszego działania. Poprzez dostępne nam metody i formy do-radcze (szkolenia, wdrożenia, demonstracje, wyjazdy szkoleniowe, imprezy promocyjne) staramy się rozwijać produkcję rolniczą.
W produkcji roślinnej ważnym czynnikiem aktywizacji jest propagowanie postępu biolo-gicznego (wprowadzanie nowych, wydajniej-szych i lepwydajniej-szych jakościowo odmian) czy nowych technik i technologii produkcji. Upo-wszechnienie w ostatnich latach internetu stwarza przesłanki do wykorzystania tego narzędzia w rolnictwie, umożliwia dostęp do szybkiej informacji, niezbędnej przy podej-mowaniu decyzji. Daje również możliwość wykorzystania programów komputerowych i wprowadzania systemów decyzyjnych w procesie produkcji.
WODR w Poznaniu wspólnie z IOR – PIB w Poznaniu rozpoczął w roku 2008 wdraża-nie internetowego systemu decyzyjnego w ochronie roślin, a konkretnie w ochronie
ziemniaków przed zarazą. System ten wska-zuje termin wykonania zabiegu. Działa w oparciu o dane pogodowe z polowych stacji meteorologicznych, które przekazywane automatycznie do systemu są przetwarzane komputerowo przez program NegFry na dwie wielkości: dzienne ryzyko i kumulowane ryzyko wystąpienia zarazy ziemniaka, a w konsekwencji precyzyjnie określa datę apli-kacji fungicydu. Wdrażanie tego systemu w Wielkopolsce rozpoczęto od trzech prototy-powych polowych stacji meteorologicznych zakupionych w 2008 r. przez Zrzeszenie Plantatorów i Producentów Ziemniaka przy WPPZ w Luboniu.
Stacje postawiono w obrębie uprawy ziemniaków w rejonie działania Zrzeszenia (w powiatach wrzesińskim, słupeckim i gnieźnieńskim). Sprawne i niezawodne dzia-łanie systemu ochrony oraz aktywizacja in-nych rolników – producentów ziemniaków spowodowały, że rozbudowano go o kolejne polowe stacje meteorologiczne, powiększa-jąc w ten sposób obszar ochrony ziemnia-ków o powiaty jarociński, pleszewski, średzki i poznański. Dane te obrazuje tabela 1.
Tabela 1
Liczba polowych stacji meteorologicz-nych wykorzystywameteorologicz-nych w systemach
decyzyjnych w Wielkopolsce
2008 2009 2010 2011 Produkcja
roślinna 3 5 9 10 Ogrodnictwo - - - 7
Widać wyraźnie trend wzrostowy, jeśli chodzi o liczbę stacji, a tym samym rozwój systemów decyzyjnych w naszym
Ziemniak Polski 2012 nr 3
2
twie. Nie ukrywamy, że jest to efekt pracy doradczej WODR, jak również efekt aktywi-zacji producentów rolnych.
Systemy decyzyjne są w pełni bezpiecz-ne, zapewniają wysoką skuteczność działa-nia nawet w latach wysokiej presji infekcyjnej choroby. Środki ochrony roślin są stosowane w terminach wyznaczonych przez system (w okresach rozwoju choroby). Aplikacja według wskazań systemu pozwala w przeciętnych warunkach uzyskać dostateczną ochronę przy zmniejszonej liczbie zabiegów, do 30% w porównaniu z ochroną tradycyjną. W prak-tyce (średnio w Wielkopolsce) na 4-6 zabie-gów rutynowych na ziemniakach można zmniejszyć ich liczbę o 1-2 w sezonie, a efekt jest taki sam jak w ochronie konwen-cjonalnej.
W roku 2011 w Wielkopolsce systemy de-cyzyjne zostały wprowadzone (jak widać w tabeli 1) w uprawach sadowniczych. W na-szych „zagłębiach” sadowniczych (okolice Białośliwia w powiecie pilskim – 3 stacje i w rejonie Sompolna, pow. koniński – 4 stacje) również wiele agrofagów (w tym parch) w sadach zwalcza się w oparciu o modele cho-robowe na bazie danych pogodowych po-stawionych tam internetowych stacji meteo-rologicznych. Działają one w oparciu o sys-tem firmy Agrosimex. Firma ta jest prekurso-rem działań związanych z informowaniem sadowników o zagrożeniach w sadach ze strony agrofagów.
Sadownicy mający swoje sady w pobliżu stacji meteorologicznych są powiadamiani za pomocą sms o okresach krytycznych i po-tencjalnych zagrożeniach ze strony agrofa-gów w uprawach jabłoni, grusz, śliw i wiśni. Warunkiem uzyskania takiej informacji jest wykupienie odpowiedniej INFO-KARTY, i tak:
INFO-KARTA mini – uprawnia do infor-macji sms dotyczących tylko jabłoni;
INFO-KARTA opti – informacje dotyczą jabłoni, grusz, wiśni i śliw;
INFO-KARTA maxi – jest dodatkowo wzbogacona o wiadomości przesyłane drogą e-mailową. E-maile zawierają szerszą infor-mację o chorobach, szkodnikach, nawożeniu oraz agrotechnice i stosowaniu regulatorów wzrostu.
Treść otrzymywanego sms jest efektem analizy wielu informacji:
obserwacji mikroskopowej stopnia dojrza-łości owocników sprawcy parcha jabłoni (ob-serwacje pułapek feromonowych i barwnych, lustracje w sadach produkcyjnych);
analizy modelu komputerowego śledzą-cego rozwój owocników i potencjalne wysie-wy zarodników workowysie-wych;
obliczenia ilości zarodników workowych w 1 m3 powietrza sadu na podstawie danych ze spore trapów;
analizy komputerowej danych ze stacji meteo:
oceny zagrożenia ze strony parcha na podstawie analizy modelu określającego okresy krytyczne;
analizy obecnych warunków pogodo-wych, śledzenia prognozy pogody na naj-bliższe godziny;
wyboru preparatów najbardziej efek-tywnych w danej sytuacji.
Systemy decyzyjne w Wielkopolsce są systematycznie rozbudowywane; dotyczą różnych upraw. Od roku 2012 IOR – PIB w Poznaniu wspólnie z WODR rozpoczyna wdrażanie internetowego systemu ochrony żyta przed rdzą. System będzie monitorował rozwój patogenu i aplikację fungicydu w okresach krytycznych.
Zmniejszenie liczby zabiegów chemicz-nych odgrywa znaczącą rolę w redukcji kosztów chemicznej ochrony, a w konse-kwencji obniża koszty produkcji i podnosi jej efektywność. Wywiera też pozytywny wpływ na ochronę środowiska, a więc czyni je bar-dziej przyjaznymi ludziom czy też zwierzę-tom. Warto w to inwestować dla ochrony ludzi i środowiska, warto aktywizować rolni-ków i otoczenie. Działania te są jednym z priorytetów w pracy doradczej WODR.
Jesteśmy dopiero na początku wprowa-dzania systemów wspomagania decyzji, nie tylko w ochronie, ale także w innych seg-mentach produkcyjnych: nawożeniu, ochro-nie przed przymrozkami, wyznaczaniu opty-malnych terminów siewu i sadzenia. Do tego potrzebne są nowe modele prognostyczne, no i oczywiście rozbudowana sieć polowych stacji meteorologicznych.
