Sprawozdanie z XI Ogólnopolskiego Dnia Szczepień

(1)

299

To był już jedenasty finał Ogólnopolskiego Dnia Szcze-pień, organizowany wspólnie z Oddziałem Warszawskim Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskim Towarzy-stwem Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej, Sekcją Wakcynologii, Komitetem Immunologii i Etiologii Zakażeń Człowieka, Polskiej Akademii Nauk. Partnerem instytucjo-nalnym oraz współorganizatorem obchodów Ogólnopol-skiego Dnia Szczepień jest Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”.

W konferencji uczestniczyli przedstawiciele Narodowe-go Instytutu Zdrowia PubliczneNarodowe-go, GłówneNarodowe-go Inspektoratu Sanitarnego, Okręgowej Izby Lekarskiej, Porozumienia Pra-codawców Ochrony Zdrowia, Zespołu ds. Polityki Lekowej i Farmakoterapii – NRL, Mazowieckiego Państwowego, Wojewódzkiego Inspektoratu Sanitarnego, Biura Światowej Organizacji Zdrowia, Biura

Rzeczni-ka Praw DziecRzeczni-ka oraz Biura Polityki Zdrowotnej i Biura Pomocy i Projek-tów Społecznych Urzędu Miasta Sto-łecznego Warszawy. Uczestnikami byli lekarze, pracownicy stacji sanitarno--epidemiologicznych oraz inne osoby aktywnie uczestniczące w budowaniu porozumienia na rzecz szczepień.

W podsumowaniu roku 2019 zwró-cono uwagę na ciągle nierówną walkę z wirusem odry, w ubiegłym roku bo-wiem zanotowano czterokrotny wzrost liczby przypadków odry –zachorowały 1492 osoby. Niestety, odsetek dzieci za-szczepionych przeciwko odrze

w więk-szości województw kształtuje się znacznie poniżej 95%. Wzrasta też liczba rodziców uchylających się od zaszczepie-nia swoich dzieci. Według danych opublikowanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w 2019 roku odnotowano 40 700 odmów. O wzroście zachorowań na odrę do 83 540 przypadków w Europejskim Regionie WHO oraz zgonie 74 zakażonych osób w 2018 roku poinformowała w swym wystąpieniu dy-rektor Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Warszawie, dr Paloma Cuchi.

Opublikowany obowiązkowy Program Szczepień Ochronnych (PSO) na 2020 rok nie uległ zmianie w porów-naniu z rokiem poprzednim. Wśród koniecznych zmian, które powinny się znaleźć w nowym programie, szczegól-ne znaczenie ma wprowadzenie szczepioszczegól-nek wysokosko-jarzonych 5- lub 6-walentnych, przeznaczonych dla dzieci w pierwszych dwóch latach życia. Zdaniem prof. dr med. Ewy Bernatowskiej rodzice decydują się na zakup tych szczepionek, by ograniczyć liczbę wkłuć u dzieci; obecnie taką decyzję podejmuje ponad 50% rodziców. Jeśli stosuje się szczepionki wysokoskojarzone, to liczba wkłuć w pierw-szych dwóch latach życia spada z 18 do 9. Dla dziecka ozna-cza to mniej bólu, dla rodziców zaś mniejszy stres, ponad-to jest możliwość podania szczepionek zalecanych, równie ważnych jak obowiązkowe.

PSO na 2020 rok nie zapewnia dostatecznej ochrony dzieciom z grup ryzyka, szczególnie narażonym na inwazyj-ną chorobę pneumokokową (IChP), gdyż od wprowadzenia w 2017 roku powszechnych szczepień PCV10 do obowiąz-kowego PSO obserwuje się wzrost zachorowań na IChP wywołaną przez serotypy nieszczepionkowe Streptococcus pneumoniae: 19A, 3 i 6A. Dzieci z grup ryzyka nie są do-statecznie chronione lub w ogóle nie są objęte szczepienia-mi przeciwko IChP. Należą do nich wcześniaki urodzone przed 37 tygodniem życia, zaliczane do grupy wysokiego

SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI

XI OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ SZCZEPIEŃ

24 STYCZNIA 2020 r., WARSZAWA

W

XII Ogólnopolski Dzień Szczepień.

ZAKAŻENIA XXI WIEKU 2019;2(6)

Plik pobrano ze strony czaspisma w domenie www.mavipuro.pl na użytek własny. Nie może być powielany i rozpowszechniany w jakiejkolwiek formie.

(2)

300

ryzyka poważnych zakażeń pneumokokowych, a także dzie-ci w wieku od sześdzie-ciu do 19 lat z niedoborami odpornośdzie-ci oraz z wybranymi chorobami przewlekłymi, są one bowiem narażone na powikłania choroby zasadniczej w wyniku zakażenia pneumokokokami. Profesor Ewa Bernatowska podkreśliła, że powikłania w przebiegu zakażenia wirusem grypy są szczególnie niebezpieczne dla dzieci do piątego roku życia z chorobami przewlekłymi lub z niedoborem odporności.

Inną bardzo ważną inicjatywą są działania Ministerstwa Zdrowia, mające na celu poprawę w 2020 roku opieki nad ko-bietami w ciąży. Powstanie więc lista bezpłatnych leków dla kobiet w ciąży, a na niej mają się znaleźć szczepienia przeciw-ko grypie oraz przeciwprzeciw-ko krztuścowi. Przekazane przez matkę ochronne przeciwciała zabezpieczą niemowlęta w pierwszych miesiącach życia przed tymi zakażeniami. Pani Olga Pilar-ska-Siennicka, zastępca dyrektora Biura Polityki Zdrowotnej m.st. Warszawy, poinformowała, że w br. bezpłatne szczepienia przeciwko grypie dla kobiet w ciąży już się rozpoczęły. Zda-niem ekspertów, w trosce o ochronę nowo narodzonych dzieci wprowadzenie do PSO obowiązkowych szczepień ochronnych szczepionką DTaP u osób w wieku 19 lat chroniłoby przyszłych rodziców przed krztuścem, a tym samym przed zakażeniem nowo narodzonych dzieci.

W planach Ministerstwa Zdrowia przewidziano wprowadzenie w 2022 roku w Pakiecie Onkologicznym szcze-pień przeciwko wirusowi HPV. Wirus ten jest przyczyną rozwoju raka szyjki macicy, a w Polsce z jego powodu każ-dego roku umiera 1500 kobiet.

Narodowy Instytut Zdrowia Pu-blicznego – Państwowy Zakład Hi-gieny redaguje stronę internetową www.szczepienia.pzh.gov.pl zawierają-cą aktualizowane informacje o choro-bach zakaźnych występujących w Polsce

i na świecie. Wyczerpujące dane o wła-ściwościach stosowanych szczepio-nek oraz o potencjalnych objawach ubocznych związanych ze szczepie-niem uzupełniają informacje dostępne na YouTube o zagrożeniach chorobami zakaźnymi, które obecnie występują w Polsce. Szczepienia.info to najbar-dziej profesjonalna, wiarygodna strona internetowa przeznaczona zarówno dla lekarzy, jak i rodziców. Redaktorem tej strony jest prof. Ewa Augustynowicz, Narodowy Instytut Zdrowia Publicz-nego – PZH. Pani profesor w swym wykładzie „Lepsza dostępność wiary-godnych informacji na temat szcze-pień w Internecie” szeroko omówiła, w jaki sposób należy poszukiwać prawdziwych informacji o szczepieniach i jak odróżnić je od niewiarygodnych, często antyszczepionko-wych treści.

Urząd m.st. Warszawy również działa na rzecz popra-wy stanu zaszczepienia dzieci w żłobkach i przedszkolach. Oprócz programów bezpłatnych szczepień ochronnych przeznaczonych dla dzieci i seniorów oraz kobiet ciężar-nych w tym roku wprowadzono nowe zasady rekrutacji dzieci do żłobków, uwzględniające kryterium wykonanych szczepień. Władze m.st. Warszawy zapewniają dostępność do żłobków i przedszkoli zarówno stałym mieszkańcom miasta, jak i osobom niezameldowanym, poinformował wiceprezydent m.st. Warszawy, Paweł Rabiej, są zapew-nione miejsca w przedszkolach i żłobkach dla wszystkich dzieci starających się o przyjęcie. Rodzice jednak chcieliby, aby placówka znajdowała się blisko domu, lecz nie zawsze jest to możliwe. Są natomiast dzielnice, np. Praga Południe, gdzie są wolne miejsca. Obecnie do prowadzonych przez m. st. Warszawę przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych uczęszcza 56 700 dzieci (48 600 do przedszkoli natomiast 8100 do oddziałów przedszkol-nych), a miejsc w żłobkach jest 21 000.

W

Dr Paloma Cuschi – Dyrektor Biura WHO w Warszawie.

W

Prof. Ewa Augustynowicz, Narodowy Instytut Zdrowia –PZH. ZAKAŻENIA XXI WIEKU 2019;2(6)

(3)

301

Warszawa należy do miast, które podjęły najbardziej sku-teczne działania zmierzające do poprawy stanu zaszczepie-nia dzieci przyjmowanych do żłobków. Podczas konferencji pani Kamila Parnicka, naczelnik Wydziału Wsparcia Dziec-ka i Rodziny, Biuro Pomocy i Projektów Społecznych m.st. Warszawy, poinformowała o regulacjach prawnych obowią-zujących przy rekrutacji dzieci do żłobków w bieżącym roku. Rada m.st. Warszawy uchwałą z 28 listopada 2019 roku wprowadziła zmiany w statutach żłobków m.st. Warszawy, zgodnie z nimi z miejsca w warszawskich żłobkach pu-blicznych mogą obecnie korzystać wyłącznie dzieci podda-ne obowiązkowym szczepieniom ochronnym lub te, które ze względów zdrowotnych nie mogą zostać zaszczepione.

Przed wprowadzeniem ww. zmiany poddanie dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym uprawniało ro-dziców do uzyskania dodatkowych punktów w procesie rekrutacji, natomiast nie warunkowało przyjęcia do żłobka. Obecnie przyjęte zmiany traktują obowiązkowe szczepienia, oprócz mieszkania w Warszawie, jako warunek uzyskania miejsca w żłobku publicznym. Regulacja ta ma bezpośred-ni wpływ na ochronę życia i zdrowia obywateli, szczegól-nie dzieci w wieku do lat trzech, oraz kadry zatrudnionej w miejskich żłobkach. Prawne uzasadnienie wprowadzenia przedmiotowego kryterium potwierdzają niezależne opinie prawne, o które miasto wystąpiło w toku prac nad uchwałą. Jednocześnie z badania przeprowadzonego w październiku 2019 roku wśród rodziców dzieci uczęszczających do war-szawskich żłobków (objęto nim ponad 4500 osób) wynika, że niemal 90% rodziców uważa, że żłobki powinny być do-stępne wyłącznie dla dzieci zaszczepionych.

W przedszkolach sytuacja jest nieco odmienna niż w żłobkach, przepisy pozwalają na uszczelnienie systemu przyjmowania dzieci tylko w pełni zaszczepionych. Nato-miast mogą być przyjmowane także dzieci nie w pełni wy-szczepione, jeśli są przeciwwskazania do wykonania u nich szczepień.

Rekrutacja do przedszkoli i od-działów przedszkolnych przebiega odmiennie niż rekrutacja do żłobków. Pani Olga Pilarska-Siennicka poinfor-mowała, że rekrutacja jest prowadzona zgodnie z zapisami ustawy z 14 grud-nia 2016 roku Prawo oświatowe (Dz. U. 2019, poz. 1148 ze zm.). Przepisy na-kładają na gminę obowiązek zapewnie-nia miejsca w przedszkolu lub oddziale przedszkolnym wszystkim dzieciom zamieszkałym na jej terenie, w tym również dzieciom nieszczepionym, je-śli rodzice wyrażą taką wolę. W razie nieprzyjęcia dziecka w postępowaniu rekrutacyjnym do żadnego z przed-szkoli lub oddziałów przedszkolnych wybranych przez rodziców, dotyczy to również dziecka nie-zaszczepionego, burmistrz dzielnicy ma obowiązek wska-zać rodzicom placówkę mogącą przyjąć dziecko, położoną w miarę możliwości blisko placówek, do których rodzice chcieli zapisać swoje dziecko. Pani Olga Pilarska-Siennicka, wicedyrektor Biura Polityki Zdrowotnej m.st. Warszawy, po-informowała, że dzieci 6-letnie i dzieci 5-letnie będą miały zapewnione miejsce w przedszkolach lub oddziałach przed-szkolnych w szkołach podstawowych położonych do 3 kilo-metrów od miejsca zamieszkania. Z tych względów zastoso-wanie kryterium

szczepień w re-krutacji przed-szkolnej nie ogra-niczy liczby dzieci nieszczepionych przyjmowanych do przedszkoli i oddziałów przed-szkolnych w szko-łach podstawo-wych. W obecnym stanie prawnym nie ma podstaw (dane osobo-we) do zbiera-nia od rodziców przedszkolaków informacji na te-mat realizacji obowiązkowych szczepień ochron-nych. Dalsze dzia-łania dla poprawy kontroli zaszcze-pienia dzieci

W

Wiceprezydent m. st. Warszawy Paweł Rabiej, prof. Jacek Witkowski, prof. Ewa Bernatowska.

W

Kamila Parnicka – Naczelnik Wy-dział Wsparcia Dziecka i Rodziny, Biuro Pomocy i Projektów Społecznych m. st. Warszawy.

(4)

302

w przedszkolach wymagają zmian prawnych, które umoż-liwiłyby pozyskiwanie informacji o stanie zaszczepienia w procesie rekrutacji do przedszkoli. Podczas dyskusji nad sposobami zaradzenia obecnym trudnościom pani Katarzy-na Skrętowska-Szyszko, dyrektor Zespołu Spraw Społecz-nych Biura Rzecznika Praw Dziecka, zapewniła przedstawi-cieli Głównego Inspektoratu Sanitarnego, reprezentujących na konferencji Głównego Inspektora Sanitarnego, min. Jarosława Pinkasa, o chęci współpracy nad ustawą, która umożliwi kontrolę wykonania szczepień w kontekście re-krutacji dzieci do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych.

Konferencję zakończyło wystąpienie prof. dr. med. Jacka Witkowskiego, przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej oraz przewodni-czącego Komitetu Immunologii i Etiologii Zakażeń Czło-wieka, Polskiej Akademii Nauk. Profesor omówił znaczenie szczepień ochronnych w ochronie zdrowia oraz rolę towa-rzystw naukowych.

prof. dr med. Ewa Bernatowska

Polskie Towarzystwo Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej, Sekcja Wakcynologii

Klinika Immunologii Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa