11MelO~ei:1 6noYHYIO TeKTOHl1KY 11 MOHOKn11HanbHOe 3ane-raH11e cep11i:1 ocaAoYHblX nopoA, OKa3blBaeT cy~eCTBeH Hoe Bnl1RHl1e Ha ero r11AporeonOrl1YeCKl1e ycnOBl1R. no-BblWeHHOM' BOAOHOCHOCTblO 11 CKopoi:i B0306HOBl1Tenb-HOCTblO BOAHblX pecypcoB xapaKTep11311py10TCR TOnbKO BOAOHOCHble rop1130HTbl YeTBepT11"1Horo nep110Aa 11 aepx-Hero Mena, n11TaeMb1e BO Bcei:i 06nacT11 cBoeoro pac-npocTpaHeH11R. H11>Kene>Ka~11e BOAHb1e rop1130HTbl, Bb1-cTyna10~11e B CTapw11x CTpaT11rpacp11YeCKl1X OTno>KeHl1RX, xapaKTep11311py10TCR 3aTPYAHeHHblM n11TaH11eM 11 ApeH11-poBaH11eM, a cneAOBaTenbHO-MeAneHHblM BOA006MeHOM. B TaK11x ycnoB11Rx ocHoBHoe 3HaYeH11e B cTapw11x no B03pacTy OTno>KeHl1RX 11MeeT cnoco6HOCTb aKKyMynR~l111 BOA, OKa3blBalO~aR Bnl1RHl1e .Ha Benl1"111HY CTaT11YeCKl1X pecypcoB.
l!h rnAporeonornyecKoro pa3pe3a UeHTpanbHOro yronb-Horo pai:ioHa Bl1AHO, YTO 11cToYH11KaM11 BOAHOM onaCHOCT11 AnR ropHblX Bb1pa60TOK RBnRIOTCR BOAOHOCHble KOM-nneKCbl: 1) YeTaepT11"1HO-BepxHeMenoBOM, 2) Hl1>KHeMeno-BO-IOpCKl1M, 3) Kap60HCK11M. nepBblM 113 3T11X KOMnneKCOB Bbl3blBaeT BOAHYIO onacHoCTb TOllbKO AnR waxTHblX CTBo-noB.
YYeTb1BaR pe3ynbTaTb1 rnAporeonornYecKoi:i pa3BeAK11 UeHTpan bHoro yron bHoro pai:ioHa 11 n poeKT11 pos.aH Hoe ocyweH11e MeCTOpO>KAeHl1R cneAyeT np11HRTb, "ITO 113-3a ApeH11py10~ero AeMCTBl1R waxT ocyw11BaH1110 6yAyT noA-BeprHyTbl BOAOHOCHble rop1130HTbl nnaCTOBOM cep1111
nlO-6enbCKl1X cnoeB (Becnf>anb), a TaK>Ke BOAOHOCHblM KOM-nneKC 10pb1 11 Hl1>KHero Mena. Cy~ecTByeT B03MO>KHOCTb, "ITO B CBR311 c noHH>KeHHeM nbe3oMeTpH4eCKoro AaBneHHR BOA B ApeHHpoBaHHblX nopoAaX MO>KeT MeCTO BblCTynHTb npocaY"1BaHHe BOAbl H3 OTno>KeHHM BepxHero Mena "1 ee npHTOK H3 KYMOBCKHX cnoeB (HaMIOp). ApeHHpoBaHHH nOABeprHyTCR BOAOHOCHble ropH30HTbl 3anera10~He B 30He 3aTPYAHeHHoro B0306HoBneHHR HX pecypcoB.
B
nepBoM cTaAHH ApeH1o1poBaHHR np11T0Kp BOA B rop-Hb1e Bb1pa60TKH 6YAYT npoHCXOA"1Tb TOnbKO 113 "1CTo~e HHR pecypcoB ynpyrnx 11 CB060AHblX CTaTH4eCK"1X BOA. CocTaBneHHble B nocneAHee BpeMR nporH03bl np11T0Ka BOA B waxTe UeHTpanbHoro yronbHoro pai:ioHa, c y4eToM OCBoeHHR MeCTOpO>KAeHHM .,, KOH~en~HH ocyweHHR nopOA, RBnRIOTCR CXOAHblMH. 3TH npHTOKH B cnyyae npHHRTHR B pac4eTax cpeAHHx 3Ha4eHHM rHAporeonor1o1yecK1o1x na-paMeTpoB AnR OTAenbHblX npOH3BOACTBeHHblX eAHHH~. HaXOARTCR B npeAenax 11 -20 M3/MHH, c yYeTOM KOHTpo-11HpoBaHHOro ApeHHpoBaHHR nopOA. nporH3HpoBaHHble BenHYHHbl npHTOKOB BOA RB11RIOTCR cpeAHHMH3Ha4eHHR-MH AnR AaHHOM waXTbl. MrHoBeHHble HnH nepHOAH"leCKHe npHTOKH MoryT 6b1Tb 3Ha"IHTenbHO BblCWHMH BCneACTBHe He3HaHHR o6BOAHeHHR c6pOCOBblX 30H.
M11Hepan1o13a~11R CBOAHblX waxTHblX BOA AOn>KHa cKna-AblBaTbCR B npeAenax 2,0-2,5 r/AM 3, a c6pOCbl waxTHblX BOA 6yAyT OTnHYaTbCR o6~ei:1 KOH~eHTpa~HeM con11 OKono
50 T/CyTKH.
JANUSZ STOCHLAK, KAZIMIERZ ZARĘBSKI
Inst. Kształtowania Środowiska Lublin, GIG Oddz. Terenowy Lublin
ROZWÓJ
BADAŃHYDROGEOLOGICZNYCH W CENTRALNYM REJONIE
WĘGLOWYMLZW
W OKRESIE 1964 -1981
UKD 556.332/342.04.014.001.6 :553.94:550.81(438-1 lCR W LZW)"1964/1981+313" W ostatnich latach na temat Lubelskiego Zagłębia
Węglowego (LZW), a zwłaszcza badań geologicznych,
narosło wiele nieporozumień wynikających przede wszyst-kim z braku informacji. Dużą rolę w rozpoznaniu LZW odegrały badania hydrogeologiczne. W artykule przedsta-wiono próbę podsumowania badań, wykonanych w latach
1964-1981 na terenie Centralnego Rejonu Węglowego (CRW) LZW - obszarze przeznaczonym w pierwszej kolejności do zagospodarowania górniczego. Historię· do-tychczasowych opracowań przedstawiono w Raporcie o stanie rozpoznania wód podziemnych CRW .LZW ... '.' (24) Odkrycie nowego zagłębia węglowego w Polsce środ
kowo-wschodniej nierozerwalnie wiąże się z osobą Jana Samsonowicza (20, 21). Badania geologiczne utworów karbonu, prowadzone z przerwami zarówno w okresie
międzywojennym, jak i po wojnie (10-14, J. Nowak 1977),
zostały właściwie ukierunkowane dopiero od 1964 r. przez
Oddział Górnośląski IG w Sosnowcu.
Od 1971 r. badania hydrogeologiczne LZW w kat. C1 i C2 prowadził Kombinat Geologiczny „Południe", od 1979 r. zaś Kombinat Geologiczny „Północ". Wiercenia
wykonywały PG w Katowicach i PG w Kielcach (obecnie ZRW w Kielcach). Nadzór geologiczny sprawowały oraz
opracowały dokumentacje do 1974 r. PG Katowice, a od 1975 r. Lubelski Oddział Terenowy wymienionych kombi-natów geologicznych. Wyniki badań hydrogeologicznych
LZW podsumowano na 88 Sesji Naukowej IG we wrześniu
1978 r. w Lublinie (16).
Odrębnym zagadnieniem są badania hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie w otworach specjalnych (mro-żeniowych) i podszybowych, dokumentowane przez
Przed-siębiorstwo Robót Górniczych w Łęcznej (dawniej PBSz Bytom) i Kombinat Geologiczny „Północ". Historię tych
badań wraz z omówieniem ich głównych rezultatów przed-stawiono w dalszej części artykułu.
Autorzy są wdzięczni Panu prof. Zbigniewowi Wilkowi za krytyczne przejrzenie tekstu i cenne uwagi.
PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA WYDZIELONYCH ETAPÓW ROZPOZNANIA Geologiczne badania LZW w latach 1964-1981 po-dzielono na 4 etapy. Podział ten wiąże się zarówno z
orga-nizacją, lokalizacją badań (różne kategorie rozpoznania geologicznego obszarów), pojawianiem się ważnych do-kumentów legislacyjnych dla budowy nowego zagłębia,
jak również z możliwością dokonywania porównań i
przej-rzystości bogatych materiałów geologicznych, w tym i hydrogeologicznych. Są to następujące 4 etapy:
I. X 1964-31VII1971, Il. 1 VIII 1971 -30 IX 1974, III. 1 X 1974-31 XII 1978, IV. 1I1979-31XII1981.
Tabela
CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU BADAŃ
HYDROGEOLOGICZNYCH CRW-LZW W KOLEJNYCH ETAPACH ROZPOZNANIA
Etapy i czas
I
NazwaLiczba otworów Liczba polowych ba-hydrogeologicz- dań hydrogeologicz-rozpoznania .:>bszaru nych (w nawiasie nych (w nawiasie
otw. archiwal.) liczba próbników) I. X
1964-30VII 1971 Łęczna 9 41(2)
Il. VIII 1971 Chełm 4+(2) 25(1) + lla
- K-1 3+(2) 16+4a 30IX 1974 K-2 2+(1) 14+(7) 9+2a 76(1) +29a K-3 5 +(2) 26+ 12a III. 1X1974 K-1 4 83(48) - K-2 1 12 31XII1978 K-3 - 20+(5) -K-4+ +K-5 3+(3) 18+17a 171(50) +26a K-6+ +K-7 6 32 K-8 6+(2) 26(2) +9a IV. 1I1979- K-1 2 13(6) 31XII1981 K-2 2 46(32) K-3 2 14+(2) 55(29) 142(70) K-4+ + 12(1)a +K-5 - -K-6+ +K-7 - -K-8 - -K-9 8 +(2) 28(3) + 12(1)a Razem dla 430(123) CRW 57-+ (14) +67(I)a
a - badania archiwalne dla danego etapu rozpoznania. Na I etap przypada rozpoczęcie badań geologicznych LZW przez IG Sosnowiec (październik 1964 r.) i ukoń czenie dokumentacji geologicznej obszaru „Łęczna" w kat. C2 (31 VII 1971 r.). Wstępne badania geologiczno-po-szukiwawcze o charakterze przeglądowym objęły teren
między Hrubieszowem a Parczewem, na którym wykonano 15 otworów wiertniczych, w tym pierwsze badania hydro-geologiczne w 12 otworach, przy czym na obszarze CRW znajduje się ~ otworów (tab. I).
Wyniki tych wstępnych badań geologicznych prezentują. Z. Dembowski i J. Porzycki w 1967 r., proponując dla nowego zagłębia nazwę Lubelskie Zagłębie Węglowe (LZW). Pierwsza publikacja o wynikach badań hydrogeologicznych LZW (X. Derdzińska, A. Różkowski, 1969) przynosi po-dział tego obszaru na 2 podstawowe regiony hydrogeolo-giczne: południowo-wschodni i północny. Podsumowa-niem badań hydrogeologicznych tego okresu jest doku-mentacja hydrogeologiczna obszaru „Łęczna" (17).
Z innyt:h opracowań I etapu należy odnotować „Wstęp ną koncepcję prognostyczną zagospodarowania Lubelskie-go Zagłębia Węglowego". Zamyka zaś ten etap Uchwała nr 33 Kolegium Ministerstwa Górnictwa i Energetyki z dnia 22 czerwca 1971 r. w sprawie podjęcia prac przygotowawczych do kompleksowego zagospodarowania LZW -pierwszy .dokument prawny dotyczący LZW.
II etap charakteryzują intensywne prace geologiczne (w tym i hydrogeologiczne: w kat. C2 oraz pierwsze w kat. C1), prace projektowe i legislacyjne. Geologiczne prace badawcże, obok Oddziału Górnośląskiego IG w Sosnowcu, przejmują przedsiębiorstwa geologiczne (po-czątkowo PG Katowice). Projektanci z GBSiPG w Kato-wicach (wrzesień 1971) wydzielili z LZW 3 okręgi górnicze:
Tabela II
WZROST LICZBY BADAŃ HYDROGEOWGICZNYCH
WYKONYWANYCH W JEDNYM OTWORZE NA OBSZARACH UDOKUMENTOWANYCH CRW
Średnia Średnia
Nazwa Liczba badań liczba liczba Czas rozpoznania
obszaru badań w próbni-kówna nadkład złoże otworze otwór
do 30 VII 1971 Łęczna 10 22 4,5 0,2 Vlll 1971- Chełm 14 11 0,2 0,2 -IX I974 K-1 I4 2 5,3 -K-2 8 1 4,5 -K-3 22 4 5,2 -X 1974--XII 1978 K-I 62 19 20,2 11,2 K-2 IO 2 12 -K-3 - - - -K-4+5 IO 8 6 -K-6+7 24 8 5,3 -K-8 I9 6 4,2 0,3 X 1979 - XII I 98 I K-1 9 4 6,5 3 K-2 37 9 23 I6 K-3 40 15 27,5 14,5 K-4+5 -
-
- -K-6+7 - - - -K-8 - - - -K-9 22 6 3,5 0,4Północny Okręg Węglowy (NOW), Centralny Okręg Węglo wy (COW), Południowy Okręg Węglowy (SOW). Podjęto też ważne krokilegislacyjne - ukazałasię Decyzja nr 144/71
Prezydium Rządu z dnia 20 października 1971 r. w sprawie prac przygotowawczych do kompleksowego zagospoda-rowania LZW.
W etapie II rozpoczęto dokumentacje geologiczne (w tym hydrogeologiczne) w kat.
cl -
obszarów trzech pierwszych kopalń w COW (K-1+ K-2 i K-3), a
zamy-ka go ukończenie dokumentacji kolejnego dużego obsza-ru LZW w kat C2 - obszaru „Chełm". Niewielki postęprozpoznania hydrogeologicznego CRW (w stosunku do I etapu) przedstawia tab. I.
Etap III to przede wszystkim rozpoczęcie budowy pierwszej kopalni p'ilotująco-wydobywczej w Bogdance k.
Puchaczowa. Mówi o tym Uchwała nr 15/75 RM z dnia 17 I 1975 r. w sprawie I etapu budowy kopalni pilotująco -wydobywczej w LZW. Powstaje przedsiębiorstwo państwo we pod nazwą „Kopalnie Lubelskiego Zagłębia Węglowego
w budowie" (KLZW). Decyzją MGiE z 13 V 1975 r. utwo-rzono obszar górniczy Puchaczów dla kopalni pilotująco
-wydobywczej w LZW.
Następuje koncentracja badań geologicznych i planis-tycznych na terenie mW. Powstają nowe placówki ba-dawcze. Badania geologiczne przejmuje PG Kielce i jej nowa placówka w Lublinie (o zmieniających się począt
kowo nazwach Oddział Lublin PG Kielce, Zespół Pracowni Terenowych, Zakład Badań Geologicznych Kielce Oddział Lublin). Prace planistyczne są realizowane w ramach pro-blemu resortowego IV.2 pt. „Kompleksowe zagospodaro-wanie LZW" przez nowe zakłady utworzone w 1974 r. przy Instytucie Kształtowania Środowiska (IKŚ) - ALZW w Warszawie oraz Samodzielną Pracownię Kształtowania Środowiska w Lublinie. Podsumowaniem tych ostatnich prac były „Wstępne założenia rozwoju Aglomeracji Lubel-skiego Zagłębia Węglowego" (1975 gen. projektant K. Ol-szewski) oraz przygotowanie programu badawczego dla problemu węzłowego 01.6. nt.: „Kompleksowe zagospo-darowanie LZW" (trwającego od I kw. 1976 r. do końca
Tabela III
ZMIENNOŚĆ LICZBY BADAŃ HYDROGEOWGICZNYCH W JEDNYM OTWORZE W FUNKCJI CZASU
NA OBSZARZE CRW
Liczba badań Liczba Średnia ·liczba badań Rok o two- w jednym otworze
nadkład karbon rów nadkład karbon ogółem
1966 - 3 1 - 3 7 1967 5
-
1 5 - 5 1968 3 2 2 1,5 1 2,5 1969 3 1 1 3 1 4 1970 6 11 3 1,7 3,7 5,3 1971 2 5 1 2 5 7 1972 26 4 6 4,3 0,7 5 1973 32 14 8 4 1,7 5,7 1974 - - - -1975 47 23 6 7,8 3,7 1, 1 1976 28 8 6 4,8 1,3 4,5 1977 30 9 2 16 4 19 1978 ·19 7 6 3,1 1 4,1 1979 40 12 9 4,4 1,3 5,8 1980 38 14 2 19 7 26 1981 30 8 3 10 2,7 12,3 16 lat 309 121 57 5,4 2,1 7,51980 r.) - najważniejszego z dotychczasowych komplekso-wego programu badawczego rozwoju LZW.
Jeśli idzie o badania geologiczne, to wraz z budową
pierwszej kopalni przeprowadzono szerokie badania hydro-geologiczne w otworach podszybowych na terenie Bog-danki (00-1, BU-1, BUla; H. Lamparski 1975 a, b, c. 1977)
i Nadrybia (OOP-1; R. Wojczal 1977a, b) i BL-11 (M. Trej-ta, K. Zarębski, S. Śmiech 1978). Trwa dokumentowanie geologiczne i hydrogeologiczne dalszych obszarów na te-renie CRW: w kat. B, C1 i C2 - pola K-1
+
K-2 (1978)w kat. C1 - pola K-c
+
K-5, K-6+
K-7 oraz K-8 (1978), poza terenem CR W zaś w kat. C2 - obszarów Kolechowice(1976) i Kolechowice II (1977).
W tym okresie odbywają się liczne narady i konferencje
poświęcone różnym aspektom LZW, z których za
naj-ważniejsze należy uznać: w dziedzinie kompleksowego
za-gospodarowania - seminarium nt. „Problemów rozwoju ALZW" zorganizowane w Kazimierzu Dolnym w dniach 3-8 marca 1975 r. oraz o tematyce hydrogeologicznej, -88 Sesja Naukowa IG zorganizowana 5 września 1978 r. w Lublinie nt: „Metody i wyniki badań hydrogeologicz-nych złóż węgli kamiennych w Centralnym Rejonie Węglo wym LZW".
Ważnym wydarzeniem jest ukazanie się pierwszego
,Atlasu geologicznego LZW w skali 1 : 200 OOO" ( 13).
W działalności legislacyjnej należy odnotować ukazanie się
Uchwały nr 58/77 _RM z dnia 15 IV 1977 r. w sprawie
budowy kopalni pilotująco-wydobywczej w LZW. Etap III rozpoznania kończy dokumentacja obszaru K-8, który stanowi zamknięcie pracami dokumentacyjny-mi najbardziej SE części CRW. Etap ten odznacza się
naj-większym nasileniem badań hydrogeologicznych, co
wy-raża się liczbą 20 nowych (plus 5 archiwalnych) otworów
hydrogeologicznych oraz 171(50) badań polowych (tab. I). Etap IV rozpoczyna się jeszcze działaniami na dużą
skalę. Świadczy o tym m. in. : program seminarium, zorga-nizowanego przez IKś w Puławach w dniach 22- 25 I 1979 r. nt. „Koncepcji przestrzennego zagospodarowania LZW",
uchwała nr 34/79 RM z dnia 23 II 1979 r. w sprawie kom-pleksowego zagospodarowania CR W w LZW, obligująca
do sporządzenia i zatwierdzenia Planu zagospodarowania
Centralnego Rejonu Węglowego LZW (opracowanego
zresztą do końca 1979 r). W 1980 r. następuje jednak
n b n o
1975 1977 1979 1981 t 1971 1975 1977 1979
Ryc. J. Dynamika rozpoznania hydrogeologicznego dla udokumen-towanych obszarów CRW-LZW.
a - liczba wierconych otworów hydrogeologicznych, b - liczba wykonanych badań hydrogeologicznych.
Fig. 1. Developments in hydrogeological surveys of demonstrated deposits in the Central Coal Region - Lublin Coal Basin area. a - number of hydrogeological drillings, b - number of completed
hydrogeological surveys.
zahamowanie prac, w związku ze zmianami społeczno
-politycznymi w naszym kraju. Szeroki program budowy CR.W z 7 kopalniami (do 1986 r.) zastąpiono w I etapie
budową tzw. małego CRW z 3 kopalniami. W grudniu 1980 r. zakończono problem węzłowy 01.6., którego efektem były m. in. syntezy poszczególnych tematów i za-dań (23).
Z prac geologicznych, a zwłaszcza hydrogeologicznych, prowadzone są intensywne badania przede wszystkim w otworach podszybowych - na terenie kopalni K-1 w
Nad-rybiu (otwór V/T2; R. Wojczal 1981), na terenie K-2 w
Stefanowie (BOP-3 - A. Frajnt 1980) i w Józefowie (BOP-5 - A. Frajnt, R. Szydeł 1981) oraz na terenie K-3 w Adamowie (BOP-5 - B. Smolski 1981) i w Podgłę
bokim (BOP-7 - M. Małek, A. Frajnt, 1981).
Jednocześnie kończy się dokumentowanie w kat.
cl
ostatniego obszaru CRW - pola ZP-9, a równolegle sąprowadzone prace rozpoznawcze również w kat.
cl
pola Ostrów I, które, mimo iż formalnie jest położone na tere-nie NOW, pod względem geologicznym należy jeszcze do CRW.Wielokierunkowe badania hydrogeologiczne CR.W
za-owocowały licznymi opracowaniami syntetycznymi w
pro-blemie węzłowym 01.6, z których szczególnie ważne są
opracowania w temacie 02 (19, 8). Powstało też kilka waż nych prac wykonanych przez zespoły rzeczoznawców NOT, np. opracowania zespołowe pod kierunkiem Z. Wilka z 1979, 1980 i 1981 r., opracowania zespołu pod kierunkiem
B. Bowanki, dotyczące wpływu projektowanej eksploatacji
złoża węgla kamiennego w kopalni K-1 na kanał
Bogdan-ka-Wola Wereszczyńska (B. Bowanko i in. 1979), na koryto rzeki Świnki (B. Bowanko i in. 1980a) i na zbior-niki Turowola, Dratów oraz Kanał Wieprz - Krzna (B. Bo-wanko i in. 1980b). Z opracowań wykonanych przez
przedsiębiorstwa na uwagę zasługują: praca dotycząca
warunków geotermicznych CRW (1), dokumentacja hydro-geologiczna kopalni K-1 (J. Kruczkowski i in. 1979 oraz 1982 - w opracowaniu). Z opublikowanych prac na uwagę zasługują: wielokierunkowa synteza dotychczasowych ba-dań hydrogeologicznych nad CRW, wykonana przez A.
KREDA GÓRNA
(strop
do 200m) KREDA GÓRNA (do spq.gu ALB JURAn
(POZIOM
I)
n
cenomanu) n
Ks,1 20 (PO Z I OM Il)
20
K4,5 20(POZIOM
fi)
n
(POZIOM
nr)
20
15
15
15
15
Kg10
10
10
5
1967 69 71 73
75 77 79 81 1967 69 71 73 75 77 79 81
1967 69 71 73 75
77 79 81
KREDA GÓRNA KREDA GÓRNA ALB JURA
n
n
n
n
10 10 10 10
1967 69 71
73 75 77 79 81 1967 69 71 73 75 77 79 81
1967 69 71 73 75
77 79 81 1967 69 71 73 75 77° 79 81
Ryc. 2. Liczba badań hydrogeologicznych w utworach nadkładu
złoża na obszarze CRW-LZW.
n WARSTWY LUBELSKIE
20
Fig. 2. Num/Jer oj hydrogeological surveys covering barren rock
cover in the Central Coal Region - Lublin Coal Basin area.
ii NADKl:'.'.AD 18,0 80 Ks-1 n WARSTWY KUMOWSKIE 12,5 10 1967 69 71 73 75 77 79 81 n WARSTWY LUBELSKIE 10
(d)
5 1967 69 71 73 75 77 79 81 5 1 67 69 71 73 75 77 79 81 n INTERWAŁY POŁĄCZONE 5 1967 69 71 73 75 77 f9 81 n NADKl:'.'.AD I KARBON POl:'.'.ĄCZONE 5 1966 68 70 72 74 76 78. 81Ryc. 3. Liczba badań (n) hydrogeologicznych w utworach karboń
skich CRW-LZW.
( d) - łącznie różne pola dokumentowane. Obszary udokumento-wane w kat Cz: Ł - Łęczna, Ch - Chełm, w kat. C1: K1 Kv K3 „. K9 • Etapy rozpoznania geologicznego: I do 31 VII 1971,
II 1VIII1971-30 IX 1974, III 1X1974-31XII1978, IV 1I1978 -31XII1981., 60 4 2 10 14,5 13,2 11,5 1967 71 75 79 81 ii NADKl'.:AD 108 100 I KARBON BO 1965 69 73 77 81 25,5%
ii
KARBON 1965 69 73 77 81Fig. 3. Number of hydrogeological surveys (n) covering Carboniferous
rocks in the Central Coal Region - Lublin Coal Basin area.
( d) - total for various identified fields. Fields with inferred deposits (Polish mining category Cz): Ł - Łęczna, Ch - Chełm; indicated deposit fields: (category C1): K1, Kz, K3 „. K9. Stages in geological
recognition: I - till July 31, 1971, II - August 1, 1971-Sept. 30, 1974, III - October, 1, 1974-December 31, 1978, IV - January
n
Na
20
10
i
I ""'\ A I ,..,.'
V /'
'\-...I 1967 1969 1971 1973 1975 1977 1979 1981n
j\N
a
I
I \
20
I \
ĄI \
I \
I
\ " If
w \
I
n
ITI
I \10
I \I
I \I
A I\ )
/
"'""
)
Ąv /
'
v
'
I V 1967 1969 1971 1973 1975 1977 1979 1981 tRyc. 4. Wzrost liczby badań hydrogeologicznych wykonanych w
jednym otworze na obszarze CR W-LZW.
a górne - liczba badań wykonanych w jednym otworze
hydrogeo-logicznym, a dolne - liczba badań wykonanych ogółem w jednym
otworze hydrogeologicznym.
Fig. 4. Increase in number of hydrogeological surveys made in each
drilling in the Central Coal Region - Lublin Coal Basin area.
upper a - number of surveys made in a single hydrogeological
drilling, lower a - number of surveys made in a single
hydro-geological drilling.
Różkowskiego i T. Rudzińską (18), opracowania pierwszych
arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Polski z terenu LZW w skali 1: 50000 - arkusz Parczew (J. Stochlak 1979a, b), Ostrów Lubelski (J. Liszkowski 1979a, b), Łęcz na (M: Harasimiuk, A. Henkiel 1980a, b ), Orzechów N owy
(J. Buraczyński, J. Wojtanowicz 1981a_. b), pierwsza seria map z Atlasu przyrodniczych podstaw kształtowania śro dowiska LZW - mapy stosunków wodnych na obszarze CRW w skali 1: 50000 (6) i wybranych elementów gospo-darki wodnej (LZW) w skali 1: 200000 (J. Wilk 1980). W 1981 r. badania hydrogeologiczne CR.W były kon-tynuowane przez przedsiębiorstwa geologiczne (ZPiDG Oddz. Lublin i PG Kielce), górnicze (PRO Łęczna) oraz instytuty naukowo-badawcze (IKŚ, IG, GIG); te ostatnie
prowadziły prace w ramach problemu węzłowego 01.4
oraz resortowego R-120, będącego kontynuacją problemu
węzłowego 01.6.
Szczególne miejsce wśród prac hydrogeologicznych na obszarze CR W w LZW zajmuje opracowanie Komisji
Zagrożeń Wodnych przy GIG autorstwa B. Skinderowicza
i in. (22). Zawiera ono syntezę dotychczasowego
rozpo-znania warunków hydrogeologicznych kopalni w
Bogdan-ce, poruszając tak ważne problemy jak: półki bezpieczeń
stwa (w pierwszym okresie eksploatacji nie występuje),
dopływy do kopalni, stopień zagrożenia wodnego oraz
kierunki dalszych badań hydrogeologicznych. Wyrażono w niej pogląd, że dopływy wody do kopalni będą wzrastały od 4,5 m3/min (w chwili obecnej), przez 8,5 m3/min przy eksploatacji pojedynczymi ścianami wydobywczymi w
po-kładzie 382 do 18 m3/min przy odwodnieniu wodonośnych
warstw jurajskich, spowodowanym robotami eksploata-cyjnymi i planowanym drenażem. Kopalnię w Bogdance zaliczono do najwyższego - III stopnia zagrożenia wod-nego.
IWŚCIOWA CHARAKTERYS1YKA ROZIDZNANIA HYDROGEOWGICZNEGO Badania hydrogeologiczne CR.W są prowadzone bez przerwy już prawie 18 lat z różną intensywnością. Obser-wuje się ją m. in. w wyróżnionych etapach rozpoznania, z których każdy ma pewne cechy indywidualne. Ogólnie wzrost natężenia badań hydrogeologicznych, obserwowany zwłaszcza w III i IV etapie, wiąże się głównie z ożywioną
działalnością inwestycyjną, w mniejszym stopniu z
bada-niami finansowanymi z budżetu CUG (por. ryc. 1).
Licz-bową charakterystykę poszczególnych etapów
rozpozna-nia przedstawiono w tab. II i III oraz na ryc. 1-4. Na ryc. 1 przedstawiono postęp w rozpoznaniu hydro-geologicznym poszczególnych pól udokumentowanych w
CR.W LZW. I tak:
- w etapie I do 31 VII 1971 r. przebadano 15,8% ogólnej liczby odwierconych otworów hydrogeologicznych i wykonan0 9,8% ogólnej liczby badań,
- etap II: 1VIII1971-30 IX 1974 r. - przebadano 24,5% ogólnej liczby odwierconych otworów hydrogeolo-gicznych i wykonano 17,8% ogólnej liczby badań. W
czasie do 30 IX 1974 r„ a więc w ciągu 10 lat przebadano 40,3% ogólnej liczby odwierconych do końca 1981 r. otwo-rów hydrogeologicznych oraz wykonano 27,4% badań hydrogeologicznych,
- etap III: 1 X 1974-31 XII 1978 r. przebadano 35,2% ogólnej liczby odwierconych otworów hydrogeologicznych i wykonano 39,4% ogólnej liczby badań hydrogeologicznych; - etap IV: 1 I 1979 do końca 1981 r. - przebadano 24,5% ogólnej ilości odwierconych otworów hydrogeolo-gicznych i wykonano 33,2% ogólnej liczby badań hydro-geologicznych.
W czasie od 1X1974 r. do końca 1981 r„ a więc w
ciągu 7 lat przebadano 50,7% ogólnej liczby odwierconych
otworów hydrogeologicznych i wykonano 72,6% ogólnej liczby badań hydrogeologicznych. Tak znaczny wzrost liczby wykonanych otworów hydrogeologicznych i liczby
badań wiąże się głównie z rozpoznaniem warunków pod
szyby pierwszych kopalń, niezależnie od kontynuowania prac geologiczno-rozpoznawczych w kat. C1 w CR.W.
Wpływ inwestycji w CR.W na dynamikę wzrostu liczby
badań widać szczególnie wyraźnie na diagramach ryc. 2
i 3. Widoczne jest również osłabienie tego procesu w okre-sie od r. 1978.
Interesujący jest spadek liczby wykonywanych badań
w odcinku kredy górnej, tj. 200 _...,. 550 m, w ostatnich kilku latach. Zjawisko to można tłumaczyć tym, że informacje uzyskiwane metodami badań stosowanymi w otworach
nie wnosiły już istotnych zmian do stanu rozpoznania.
Ponadto górnictwo nie było już zainteresowane rozpozna-niem tego odcinka, ponieważ technologia drążenia górnego odcinka szybów była ustalona. Odwrotne zjawisko
obser-wuje się w poziomach jury i albu, stanowiących główne zagrożenie wodne dla robót górniczych .. W II i III etapie rozpoznawczym od 1974 r. obserwuje się stały i szybki wzrost zainteresowania zagrożeniami w tej strefie. Mniej-szy przyrost liczby badań w utworach jury i albu po 1978 r.
można tłumaczyć kryzysem inwestycyjnym, ale też po
części wyczerpaniem się możliwości uzyskania nowych istotnych danych o zagrożeniach w strefie II poziomu
wodonośnego. To samo dotyczy innego odcinka złoża, tj. warstw lubelskich. Można również zauważyć, iż w bada-niach utworów podzłożowych (warstwy kumowskie) nie da się uchwycić określonej tendencji. Niepokojący jest wzrost - -w ostatnich dwóch latach - liczby badań wy-konywanych łącznie dla karbonu i nadkładu i dlatego nie
przedstawiających większej wartości.
Wykazana w tab. III i na ryc. 4 tendencja wzrostu liczby badań wykonywanych średnio w jednym otwt>rze hydrogeologicznym wskazuje na stałe doskonalenie metod badawczych i ich koncentrację zarówno w nadkładzie, jak i w karbonie. Wykres nie oddaje wprawdzie dokładnie
zmian, bowiem pokrycie profilu geologicznego do 1000 m badaniami wzrastało znacznie szybciej, jednakże ukazuje w przybliżeniu tę tendencję, Obecnie odcinki badane w otworach obejmują łącznie 600 - 700 m, wobec maksy-malnie 100-150 m przed 10 laty.
UWAGI NA TEMAT DALszycH BADAŃ
HYDROGIDlOGICZNYCH
Badania hydrogeologiczne CR.W, mimo znaczenia dla rozpoznania warunków geologiczno-górniczych nowego
zagłębia węglowego, były przez wiele lat niedoceniane.
Były to standardowe badania hydrogeologiczne (5, 30), w otworach, wykonywane jako uzupełnienie geologicznego rozpoznania złoża.
Zakres badań hydrogeologicznych w nowym, o nie znanej charakterystyce geologiczno-górniczej, zagłębiu wę
glowym ograniczono do najwyżej 30% otworów wierconych dla celów tych badań, a więc podobnie jak w innych
za-głębiach i dla innych złóż surowców. Faktyczne potrzeby
były jednakże znacznie większe. Wynikają one m. in. z faktu, iż podczas zatwierdzania projektów w kategorii cl
uwzględniano tylko liczbę otworów, w których wykonano badania hydrogeologiczne w kat. c2 na 1 km2 dokumento-wanego złoża, a nie faktyczny zakres i jakość wykonywa-nych badań. Dla złóż głęboko leżących, zdaniem autorów
artykułu, podstawowe znaczenie ma liczba wykonanych
badań hydrogeologicznych w odniesieniu do 1 km2 doku-mentowanego złoża i jego nadkładu. Z całym naciskiem trzeba podkreślić, że niezależnie od rozpoznania złoża
wieloletnie doświadczenie w LZW wsl;,:azuje, że na każdym
etapie rozpoznania hydrogeologicznego powinien być zreali-zowany wyczerpuj'ł.CY zakres badań w całJlll profilu geo-logiczn)lll.
Takie podejście umożliwia eliminację nieprzewidzianych
zagrożeń ze strony warstw o niewielkiej miąższości a wy-sokim stopniu zagrożenia dla budownictwa górniczego.
Przykładami mogą tu być: dyskusja sprzed kilku lat na temat czy utwory albu w LZW są zwięzłe, czy mają cha-rakter kurzawkowy (przykład o charakterze negatywnym, bowiem rzeczywistość zaskoczyła wykonawców prac górni-czych) oraz drugi przykład (o W)'dźwięku pozytywnym), gdzie starania przedsiębiorstw o intensyfikację badań
do-prowadziły do wcześniejszego zagrożenia ze strony tzw.
zwietrzałego karbonu (który okazał się liasem). Wstępne
wyniki badań liasu mogły być uwzględnione w 1981 r. przy określeniu kategorii zagrożenia wodnego kopalni K-1 (22), ukończona zaś w 1982 r. dokumentacja jednego z
otworów podszybowych w CR W potwierdziła występo
wanie skał upłynniających się (kurzawek) w· utworach liasu (A. Frajnt, M. Małek 1982). Przytoczone przykłady świadczą, iż zaprojektowanie - dla jednego z ostatnio dokumentowanych obszarów na terenie CR W - dodatko-wych badań hydrogeologicznych drugiego kompleksu
wo-donośnego w otworach „złożowych" nie było przesadą.
W podsumowaniu powyższych rozważań autorzy chcie-liby przeciwstawić - na przykładzie doświadczeń LZW -tradycyjnemu projektowaniu badań hydrogeologicznych
inną, wielokierunkową i elastyczną metodykę badań. Ba-dania w tym ostatnim ujęciu powinny obejmować kom-pleksowe badania hydrogeologiczne zarówno w dziedzinie
prospekcji powierzchniowej kartowanie geologiczne, w tym hydrogeologiczne, badania sejsmiczne, geoelektryczne i
geotermiczne~ jak i w zakresie badań w otworach (komplet
badań geofizycznych do celów wodno-gazowych). Próby zastosowania kompleksowych metod geofizycz-nych dla celów hydrogeologiczgeofizycz-nych na obszarze CR.W (1, 29) umożliwiły rozpoznanie stosunków
hydrogeolo-gicznych w płaszczyźnie poziomej. Rezultatów tych nie
zapewniają stosunkowo rzadko jeszcze rozmieszczone otwo-ry wiertnicze.
Cechą charakterystyczną tektoniki platformowej ob-szaru CR.W jest występowanie uskoków i spękań,
naj-częściej o dość dużych kątach nachylenia (2, 27, 28, 3, 4). Jest mało prawdopodobne, aby za pomocą otworów wiert-niczych, których kierunek w większości zgodny jest z nie-mal pionowym przebiegiem uskoków, rozpoznać styl bu-dowy tektonicznej masywu skalnego CR W, a zwłaszcza
sposób rozmieszczenia drobniejszych uskoków i spękań
(mikrotektonika). Duże znaczenie ma w tej sytuacji karto-wanie hydrogeologiczne z kompletem metod prospekcji geofizycznej. Badania tego typu powinny być wprowadzone jako stały element dokumentowania hydrogeologicznego
złóż występujących na obszarach platformowych przykry-tych nadkładem o znacznej miąższości. Stosowanie łączne
wielu metod prospekcji powierzchniowej ma duże znacze-nie dla realizacji badań hydrogeologiq;nych i to doświad
czenie jest, zdaniem autorów, jednym z rezultatów badań
prowadzonych w CRW LZW.
Istotnymi elementami badań hydrogeologicznych w otworach jest wykonanie niezbędnych badań laboratoryj-nych skał dla określenia odsączalności sprężystej i grawita-cyjnej. Bez tych badań nie jest możliwa prawidłowa progno-za dopływów w głębokich kopalniach. Konstrukcja otwo-rów badawczych umożliwiająca określenie zagrożeń dla kopalni ze strony skał o niekorzystnych parameteach fi-zyczno-mechanicznych jest w niektórych przypadkach waż
niejsza dla właściwego projektowania robót szybowych niż określanie dopływów z różnych warstw do badanych otwo-rów. Doświadczenia z budowy kopalni pilotująco-wydo
bywczej w Bogdance wykazują, że zachowanie się tych skał
w warunkach wysokich ciśnień ma większe znaczenie hydrogeologiczne niż szczegółowe rozpoznanie ich zawod-nienia. Na przykład większą wagę w profilu do 1 OOO m ma warstwa wodonośna 2 m albu, tj. 2% profilu, podobnie jak utwory kurzawkowe ( !) liasu, niż warstwa wodonośna
200 m kredy górnej, stanowiąca aż 20% profilu. Obecnie należałoby raczej kontynuować J>race karto-graficzne, geoelektryczne czy geotermiczne, które wniosą
bogaty materiał do uściślenia znajomości istotnych ele-mentów stosunków hydrogeologicznych, a przede wszyst-kim szczegółowego rozpoznania tektoniki badanego obsza-ru. Za niezbędne uważa się wykonanie badań w
hydro-węźle, które powinny wyjaśnić podstawowy, ciągle dysku-towany, problem łączności hydraulicznej poziomów
wodo-nośnych w CRW. Bliższ.e omówienie propozycji nowego
ujęcia badań hydrogeologicznych dla potrzeb LZW na
przykładzie doświadczeń CR W omówiono w „Raporcie ... " (24). Należy wyrazić nadzieję, iż zasygnalizowana tu opinia o wynikach wieloletnich badań hydrogeologicznych z re-jonu LZW oraz doświadczenia z budowy pierwszej kopalni
w CRW, wykazujące braki w rozpoznaniu istotnych ele-mentów hydrogeologicznych tego obszaru (na podobne
trudności i ich skutki przy lokalizacji pierwszych ·szybów
w CRW wskazał ostatnio R. Ney 1981), zostaną wykorzys-tane w przyszłości dla właściwego zaprojektowania budowy i eksploatacji następnych kopalń CRW.
LITERATURA
1. Błaszczak A., Z arę b ski K. - Zbiorcze o-pracowania udokumentowanych obszarów w CRW LZW. Warunki geotermiczne CRW (maszynopis). ZPiDG Oddz. Lublin. 1980.
2. Górecki J., Motyk a J., Kok es z Z. -Opracowanie tektoniki spękaniowej na podstawie ob-serwacji rdzeni wiertniczych i ocena jej wpływu na własności hydrogeologiczne skał LZW (maszynopis).
01.6.01.05. AGH HiGI 1978.
3. Harasimiuk M. - Rzeźba strukturalna Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Rozpr. UMSC 1980.
4. H a r a s i mi u k M., H e n k i e 1 A. - Pokredowa tektonika na północnym skłonie wału metakarpackiego w okolicy Lublina„Prz. Geol. 1981 nr 11.
5. Instrukcja prowadzenia wierceń otworów badawczych dla głębienia szybów. Min. Górnictwa Katowice 1974. 6. J a ro s z ew s k i T., D ą b ro w s k a - Z i e l i ń
-ska K. - Stosunki wodne na obszarze Centralnego Rejonu Węglowego. Skala 1: 50000. [W:] Lubelskie Zagłębie Węglowe - Przyrodnicze Podstawy Kształ towania Środowiska. IKŚ Warszawa OPGK Wrocław 1980.
7. Jaros ze wski T. i in. - Wnioski do zasad kształtowania środowiska przyrodniczego na obszarze LZW wynikające z rozpoznania płytkich wód grunto-wych (maszynopis). 01.6.05.02.10. IKŚ Warszawa 1980. 8. K r aj e w s k i S. i in. - Hydrogeologiczna ocena możliwości zaopatrzenia w wodę z utworów czwarto-rzędowych i kredowych rejonów górniczych i aglo-meracji miejskich CR W LZW wraz z prognozą zmian
reżimu hydrogeologicznego (maszynopis). 01.6.02.02. Etap IVp Zakł. Prac. Geol. UW 1980.
9. Kr ucz ko wski J., Dziad oń J., Knap
-c z y k R. - Dokumentacja hydrogoeologiczna KPW „Bogdanka" w LZW wg stanu na dzień 31XII.79 r. (maszynopis). KG Południe ZPiDG Oddz. Kielce 1980. 10. Makowski H. - Historia odkrycia Zagłębia
Nad-bużańskiego (w trzylecie śmierci Jana Samsonowicza). Prz. Geol. 1962 nr 11.
11. M o r a w s k i J „ N o w a k J. - Bibliografia Lu-belskiego Zagłębia Węglowego. UMCS 1977. 12. P o r z y c k i J. - Zarys budowy geologicznej i
prognostyczne zasoby węgla północnej części Lubel-skiego Zagłębia Węglowego. Wyniki II etapu badań wykonanych w latach 1966-67 (maszynopis). IG Sosnowiec 1967.
13. P o r z y ck i J. - Atlas geologiczny Lubelskiego
Zagłębia Węglowego 1: 20000. Wyd. Geol. 1978. 14. Porzycki J. - Lubelskie Zagłębie Węglowe.
[W:] Przew. 42 Zjazdu Pol. Tow. Geol. Lublin Wyd. Geol. 1970.
15. Róż ko wski A. - Badania hydrogeologiczne Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Ibidem.
16. Róż ko wski A. - Historia badań hydrogeolo-gicznych Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Mat. 88 Sesji Nauk. IG: Metody i wyniki badań hydrogeolo-gicznych złóż węgli kamiennych w CRW LZW. Wyd. Geol. 1980.
17. Różkowski A., Rudzińska T. -
Doku-mentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Łęczna". Część III. Warunki hydrogeologiczno-gazowe (maszy-nopis). IG Sosnowiec 1971.
18. Róż ko wski A., Rud z ińska T. - Hydro-geologiczne warunki eksploatacji górniczej w Central-nym Rejonie Węglowym LZW. Mat. II konf. nt.
„Efektywność wykorzystania zasobów węgla kamien-nego". Kraków 11-12 czerwca 1981. PAN AGH SITG Kom. Sur. Energ. 1981.
19. Róż ko wski A. i in. - Prognozy ilości i jakości zrzutów wód kopalnianych w Centralnym Rejonie Węglowym LZW. 01.6.02 Etap IVa (maszynopis). IG Sosnowiec 1980.
20. Samson o w i cz J. O przypuszczalnym wy-stępowaniu karbonu w zachodniej części Wołynia. Spraw. PAU 1931 t 36 nr 9.
21. S a m s o n o w i c z J. - Uber das Karbon am Oberen Bug. Bull. Intern. Acad. Pol. A 1939 (druk.) 1946.
22. Ski n der o w i cz B. i in. -- Opinia w sprawie stanu zagrożenia wodnego robót górniczych Kopalni Pilotująco-Wydobywczej w Lubelskim Zagłębiu Wę glowym. Kom. Zagrożeń Wodnych przy GIG Kato-wice 1981.
23. St o c h la k J. - Bibliografia prac publikowanych i archiwalnych dotyczących rozpoznania
hydrogeo-logicEego Centralnego Rejonu Węglowego LZW (o-kres 1964-1981) (maszynopis). R-120.05.04.1. IKŚ Lublin 1981.
24. St ochla k J., Z arę b ski K. i in. - Raport o stanie rozpoznania wód podziemnych CR W LZW oraz propozycja dalszego ich badania (maszynopis). R-120.05.04.l IKŚ Lublin 1981.
-25. W i 1 gat T„ Mich a 1 czy k Z. i in. - Aktualna sytuacja płytkich wód podziemnych na obszarze od-działywania LZW i ich związek z wodami powierzch-niowymi (maszynopis). 01.6.05.02. UMCS JNoZ 1979. 26. W i 1 k J. - Wybrane elementy gospodarki wodnej skala 1: 200000. [W:] Lubelskie Zagłębie Węglowe -Przyrodnicze Podstawy Kształtowania Środowiska.
IKŚ Warszawa OPG-K Wrocław 1980.
27.. W i 1 k Z. i in. - Badania hydrogeologiczne w aspekcie górniczego udostępnienia i rozcięcia złoża kopalni pllotująco-wydobywczej Bogdanka (maszynopis). V-6/ /79 SITP Naft. Kraków. 1979.
28. W i 1 k
z.
i in. - Badania hydrogeologiczne w Kopal-ni Pilotująco-Wydobywczej Bogdanka. V-36/81. SITP Naft. Kraków 1981.29. Z arę b ski K., G 1 i k W. - Dynamika wód czwartorzędowych w strefach uskoków pokredowych obszaru Kopalni K-1 w CRW LZW (maszynopis). R-120.04.03.01/l. GIG OT Lublin 1981.
30. Zarządzenie nr 9 Min. Górnictwa z dn. 8.06.1977 r. w sprawie dokumentowania hydrogeologicznego eks-ploatowanych złóż węgla kamiennego w zakładach
górniczych czynnych i w budowie resortu górnictwa. Spis pozostałych pozycji wymienionych w artykule znaj-duje się w pracy J. Stochlaka, 1981 (23).
SUMMARY
Four stages distinguished in 18-years' history of hydro-geological surveys on newly discovered black coal deposits in the Lublin region (central-eastern Poland) are character-ized. lntensification of these surveys is evaluated in connec-tion with initiaconnec-tion of mining works. Tables 1 -3 and Figures 1 -4 show the dynamics in developments of hydro-geological surveys in the Central Coal Region of the Lublin Coal Basin, and the scale of field works carried out in the years 1964-1981.
The usefulness of the applied research methods is characterized. On the basis of the experience gathered in the course of studies in this region, directions of further hydrogeological studies are presented and compared with traditional hydrogeological designing. The new directions provide multidirectional and elastic solutions which should make possible reduction of hazards connected with exploita-tion of so deeply-seated deposits. Attenexploita-tion should be paid to introduction of surface prospection methods, which are of marked usability in the case of even deep--seated deposits in platform areas.
PE3IOME
Ha ocH0BaH1t11A npoBeAeHHblX B Te4eH1t11t1 18 neT r1t1Apo-reonor1114ecK1t1X IACCneAoBaHIA~ HOBO OTKpblTblX
MeCTO-pO>KAeHIA~ KaMeHHoro yrn11 B Jl106enbCKOM pa~oHe ('-'eH-TpanbHO-BOCT04HaR nonbwa), B CTaTbe npoBeAeHa xa-paKTep1t1CT1AKa 4 HanoB pa3BeAKIA. B CBR31A c Ha4anoM Be-AeHIAR ropHblX IAHBeCTIA'-'IA~ B 3TOM pa~oHe CAenaHa o"'eH-Ka IAHTeHC1Acp1t1o"'eH-Ka'-'1AIA IACCneAoBaHIA~. B Ta6n1t1'-'ax 1 -3 IA Ha p1ACYHKax 1 -4 npeACTasneHa A1AHaM1t1Ka pa3BIATIAR rlAApO-reonor1t14eCKIAX 111ccneA0BaH1t1~ UeHTpanbHoro yronbHoro
pa~oHa nl06enbCKOrO yronbHOrO 6acce~Ha 3a 1964-1981,
BMeCTe C 41ACnOM noneBblX IACCneAOBaHIA~. npoBeAeHa xapaKTep1t1CT1AKa np1t1rOAHOCTIA np1t1MeHReMblX 111ccneA0Ba-TenbCKIAX MeTOAOB, a TaK>Ke np1t1BeAeHbl HanpasneHIAR
AanbHe~w111x r1t1Aporeonorn4ecK1t1x 111ccneA0BaH1t1~. BMeCTO
TpaA1t1'-'IAOHHoro r1t1Aporeonorn4ecK0ro npoeKT1t1posaH1t1R npe,D,no>KeHbl pa3Hoo6pa3Hb1e 111 3nacT1t14Hb1e peweHIAR o6ecne41t1Ba10'-"'1t1e 11136e>KeH1t1e onacHocTe~ CBR3aHblX co
3Ha41ATenbHO~ rny61t1HO~ HaXO>KAeHIAR MeCTOpO>KAeHIA~.
Cy'-"'ecTeeHHblM 3neMeHTOM OKa3anocb np1t1MeHeH1t1e MeTo-AOB noeepxHOCTHO~ npocneK"'IAIA, KOTOpb1e IAMelOT 6onb-woe 3Ha4eH1t1e e cny4ae MeCTopo>KAeH1t1~ pacnono>KeHHblX B nnaTcpopMeHHblX pa~oHax, Aa>Ke np1AKpb1TblX MO'-"'HO~
BCKpb1we~.
KAJA PIETSCH, RYSZARD ŚLUSARCZVK
Akademia Górniczo-Hutnicza
PROJEKTOWANIE
METODYKI PRAC SEJSMICZNYCH W LUBELSKIM
ZAGŁĘBIU WĘGLOWYMNA PODSTAWIE MODELOWANIA TEORETYCZNEGO POLA FALOWEGO
UKD 550.834.015.041.013.4 :534.614/.615/.001.13 :551.735.2 :553.94.042(438-1 lLZW)
Pełne rozpoznanie budowy geologicznej i warunków surowcowych Lubelszczyzny jest niezbędne dla właściwej
dokumentacji zasobów karbonu produktywnego, lokali-zacji przyszłych zakładów wydobywczych i przeróbczych oraz projektowania i prowadzenia górniczych prac udostęp niających. Wśród badań geofizycznych, które obok badań
geologicznych są podstawą rozpoznania warunków zale-gania złoża i jego wewnętrznej budowy zasadniczą. rolę odgrywają badania sejsmiczne. Zastosowanie na obszarze LZW różnych wariantów metody sejsmicznej miało na celu: - kartowanie układu strukturalnego karbonu pro-duktywnego (miąższość nadkładu i karbonu oraz jego
zasięg, główne elementy strukturalne),
- rozpoznanie budowy warstw węglonośnych (ciąg łość warstw, zmienność miąższości itp.).
Rozwiązanie wymienionych zadań geologicznych wy-maga doboru optymalnych metod badawczych zarówno w pracach terenowych, przetwarzania materiałów, jak i interpretacyjnych.
Podstawowyll\ celem przy realizacji pierwszego zadania jest uzyskanie ciągłości korelacyjnej granic sejsmicznych
wiązanych z określonymi strukturami (sejsmika struktu-ralna), a przy drugim uwypuklenie zmienności granic sejsmicznych wiązanych z pokładami węgla (sejsmika
węglowa).
W niniejszym artykule przedstawiono możliwości wy-korzystania modelowania teoretycznego obrazu falowego do doboru niektórych parametrów metodyki badań sejs-micznych, szczególnie istotnych dla cienkowarstwowego
ośrodka geologicznego
MODELOWANIE TEORETYCZNEGO POIA FALOWEGO
Obliczanie sejsmogranów syntetycznych
Obszar Lubelszczyzny charakteryzuje się skompliko-wanymi warunkami sejsmogeologicznymi. Związane jest
