Jasiński, Janusz
Działalność Olsztyńskiego Oddziału
Polskiego Towarzystwa
Historycznego (marzec 1976 - marzec
1978)
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 479-486
1978
K
R
O
N
I
K
A
N
A
U
K
O
W
A
Jan usz Jasiń ski
DZIAŁALNOŚĆ OLSZTYŃSKIEGO ODDZIAŁU
POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
(marzec 1976 ■— marzec 1978)
1. SPRAWY ORGANIZACYJNE
10 m arca 1976 ro k u odbyło się W alne Z e b ra n ie członków Oddziału, n a k tó ry m w y b ra n o now e w ładze w n a stęp u jąc y m składzie: prezes — doc. d r J a nusz Jasiń sk i; w iceprezes — d r Tadeusz Filipkow ski; w iceprezes — d r A n d rzej Skrobacki; s e k re ta rz — m g r E d w a rd M artuszew ski; zastęp ca s e k re ta rz a — d r S tan isław Ł aniec; s k a rb n ik — m g r J e rz y M inakow ski; zastępca s k a rb n i k a — m g r H a lin a K eferstein ; członkowie: m g r Józef Ju d ziński, m g r B ohdan Łukaszew icz, d r J e rz y Sikorski. K om isja R ew izyjna: przew odniczący — doc. d r Z y g m u n t Lietz, se k re ta rz — m g r Józef B agiński; członkowie: d r S ta nisław Flis, d r T adeusz G elew ski, m g r W itold G liński.
W W alnym Z grom adzeniu D elegatów P T H w e w rz eśn iu 1976 ro k u w Ło dzi uczestniczyli n astęp u jąc y członkow ie naszego O ddziału: d r T adeusz F ilip kow ski, doc. d r Ja n u sz Jasiń sk i, m g r B ohdan Ł ukaszew icz, m g r J e rz y M in a kow ski. Doc. d r Ja n u sz Ja siń sk i został w y b ra n y do Z arząd u G łównego z fu n k c ją zastępcy sk arb n ik a. Z arząd G łów ny pow ierzył m u pon ad to opiekę n a d Zespołem do S p ra w C złonkow skich. Doc. d r S ta n is ła w Szostakow ski zo stał pow ołany do K om isji D ydaktycznej, a m g r B ohdan Ł ukaszew icz i d r J e rzy S ik o rsk i do K om isji H istorii R egionalnej.
10 m arc a 1976 ro k u O ddział nasz liczył 58 członków. W ciągu 2 la t ubyło 11 członków (w ty m zm arli: d r S tan isław Flis, m g r M ichał Płocica i m g r M a ria n Stopa). P rzy b y ło 63 członków. W m a rc u 1978 r. O ddział liczył 121 człon ków. P o ra z pierw szy przekroczył liczbę 100, liczba członków w zrosła zatem 0 107%. N ow i członkow ie r e k ru tu ją się p rzew ażnie spośród m łodszych p ra cow ników n au k o w y ch W yższej Szkoły Pedagogicznej i A k ad em ii Rolniczo- -T echnicznej, a ponadto — co z sa ty sfak cją n o tu je m y — spośród nauczycieli historii. O becnie 3 0 % naszego O ddziału w yw odzi się spośród pracow ników n au k o w y ch w yższych uczelni i placów ek naukow ych, 2 2 % spośród p raco w n i ków archiw ów , m uzeów, b ibliotek i w y d a w n ictw ; 3 0 % stan o w ią nauczyciele 1 1 8 % p rzedstaw iciele in n y ch zaw odów , n ie zw iązanych z historią.
13 m arc a 1978 ro k u Z arząd O ddziału, n a m ocy § 42 p. 5 S ta tu tu pow ołał do życia K oło P T H w B artoszycach, k tó re skupiło j a k dotychczas 13 członków.
C złonkow ie nasi — n a tle in n y ch Oddziałów — stosunkow o dobrze o pła c ają sk ład k i n a rzecz T ow arzystw a. Za ro k 1977 zalegało ze sk ład k am i 17% członków. Je d n a k że w 1976 ro k u zostało sk reślo n y ch w łaśnie za n iew y w
480 Kronika n a u k o w a
nie się z tego obow iązku 7 członków. S k ła d k i są odprow adzane do Z arząd u Głównego. Miejscowi członkow ie T ow arzystw a w ygłaszają odczyty bezpłatnie. O ddział założył u schyłku ro k u 1977 księgę pam iątk o w ą — prow adzi ją m g r R om an M archw iński.
Decyzją Z arząd u G łównego P T H z 14 stycznia 1977 ro k u te re n d ziałania O ddziału O lsztyńskiego objął w ojew ództw o olsztyńskie w n ow ych g ran icach ad m inistracyjnych. O piekunem naszego O ddziału został w iceprezes Z arząd u Głównego, prof, d r A ndrzej Tom czak z T orunia, k tó ry przeprow adził w izy tację w O lsztynie 27 w rześn ia 1977 roku. W zw iązkii z ak cją Z espołu do S p raw Członkow skich Z arząd O ddziału rozprow adził w śród członków P T H kw estio nariusz, k tóry, po d w u k ro tn y c h m onitach, ostatecznie zwróciło 7 0 % an k ieto w an y ch członków. Oddział nie posiada, niestety , stałego pom ieszczenia dla sw ych zebrań, stąd za każdym razem m usieliśm y się starać o zapew nienie sali odczytowej. N ajczęściej k o rzystaliśm y z gościnności ZSMP, czasem W ojew ódz kiego A rch iw u m Państw ow ego. Od 1978 roku, dzięki uprzejm ości d y rek cji M uzeum W arm ii i M azur, odczyty odb y w ają się n a Z am ku w Sali K ro m ero w - skiej. Z arząd O ddziału spotyka się w lo k alu OBN i S tacji N aukow ej PT H p rzy ul. Żerom skiego 21. Je d n a k że oficjalną siedzibą O ddziału jest lokal przy ul. Z w ycięstw a 32 i tam został um ieszczony szyld Oddziału. Z arząd odbył w okresie spraw ozdaw czym 11 zeb rań (1976 — 4; 1977 — 5; 1978 — 2).
2. SESJE NAUKOWE
S k ro m n y bu d żet O ddziału n ie pozw ala n a sam odzielne organizow anie sesji naukow ych, stąd w ty m zakresie chętnie w sp ółpracujem y z in n y m i in s ty tucjami.! Z in ic jaty w ą sesji pośw ięconej F eliksow i N ow ow iejskiem u z okazji jego 100 rocznicy urodzin (1877— 1977) w y stąp ił Z arząd O ddziału dzięki inspi ra cji swego członka, m gr. J a n a Boehma. W spółorganizatoram i sesji byli: M u zeum W arm ii i M azur, P ań stw o w a F ilh arm o n ia im. F. Now ow iejskiego, P olskie T ow arzystw o Historyczne, O ddział Olsztyński, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie i P ań stw o w a W yższa Szkoła M uzyczna w G dańsku. N a sesji w y głosiło re fe ra ty 3 członków P T H (m gr J a n Boehm, m g r W ładysław O grodziń- ski i m g r Zenon W arczyński). R e fera t J a n a Boehm a, nieco zm odyfikow any, został w y d ru k o w an y w „K o m u n ik atach M azu rsk o -W arm iń sk ich ” 1977, n r 1, ss. 65— 72, ponadto tenże a u to r opublikow ał sp raw ozdanie pt. Sesja n a u k o w a
poświęcona Feliksow i N o w o w iejskiem u . W stulecie urodzin (K om unikaty M a
zursko-W arm ińskie, 1977, n r 2, ss. 263—267).
Sesja n a u k o w a pośw ięcona Feliksow i N ow ow iejskiem u (6—7 II 1977): 1. M gr W ładysław Ogrodziński, Polskość W a r m ii w drugiej połowie
X I X w ieku ;
2. Prof. d r S tefan Sledziński, S y tu a c ja polskiej twórczości m u z y c z n e j na
przełom ie X I X i X X w ieku ;
3. M gr Z enon W arczyński, W a ru n k i działalności m u z y c z n e j na W a rm ii
w latach 1920— 1939;
4. M gr J a n Boehm, Współpraca Feliksa N o w ow iejskiego i Marii Zienta-
r ó w n y w zakresie opracowania i w y d a n ia u tw o r ó w o tem a ty ce w a rm iń s kie j; 5. M gr L eo n ard T urkow ski, F eliks N o w o w iejsk i w środow isku a r ty s ty c z n y m m ięd zyw o jen n eg o Poznania;
6. P rof. R om an Heising, Feliks N o w o w ie js k i w św ietle współczesnej m u
k r y t y k i m u z yc zn e j;
7. M g r J a n M ichał W ieczorek, F eliks N o w o w iejsk i m oich czasów ; 8. Doc. d r P a w e ł Podejko, Tw órczość organowa F eliksa N ow ow iejskiego; 9. Doc. d r M a rian Obst, Twórczość chóralna Feliksa N ow ow iejskiego; 10.. Doc. d r A n to n i Poszow ski, Twórczość Feliksa N o w ow iejskiego o te
m a ty ce k a szu b s kie j;
11. M gr H erm en eg ild a R atajczak, Twórczość fortepianow a Feliksa N o
wow iejskiego;
12. M gr A lek san d er Radzew ski, W a rszta t k o m p o zy to rsk i w s y m fo n ia ch
poznańskich F eliksa N ow ow iejskiego;
13. M gr T ere sa Św iercz, „Ballada o G d a ń s ku ” Feliksa Now ow iejskiego. W śród im p rez tow arzyszących należy w ym ienić: k o n c ert k a m e ra ln y pieśni i a rii Felik sa N ow ow iejskiego w Barczew ie, k o n c ert sym foniczny F ilh arm o n ii O lsztyńskiej, k o n c ert k a m e ra ln y w O lsztynie o raz o tw a rc ie now ej ekspozycji w m uzeum biograficznym kom pozytora w Barczew ie. S esja pośw ięcona No w ow iejskiem u została zorganizow ana z d użym rozm achem , uczestniczyły w n iej, oprócz olsztyńskiego, środow iska w arszaw skie, gdańskie, to ru ń sk ie i poznańskie. S tan o w iła ona d la naszego środow iska historycznego i m uzycz nego doniosłe w y d arzen ie n au k o w e i k u ltu ra ln e.
Z in ic jaty w ą d ru g iej sesji n a u k o w ej w yszło T ow arzystw o P rzy jació ł Szczytna. P ro g ra m sesji został p rzed y sk u to w an y przez O ddział P T H i S tację N aukow ą PT H , dotyczył ludności m az u rsk iej w X IX w ieku. W iększość re fe re n tó w w yw odzi się spośród członków PTH.
Sesja n au k o w a w Szczytnie, pośw ięcona ludności m az u rsk iej w X IX w ieku (13— 14 1 1978):
1. Prof. d r hab. B ogdan W achow iak, Początki u w łaszczenia chłopów na
M azurach w dobrach szlacheckich;
2. M gr E d w a rd M artuszew ski, S zk o ln ic tw o elem en ta rn e w powiecie szczy-
cie ń s k im na p o czą tku X I X w ieku ;
3. Doc. d r Ja n u sz Jasiń sk i, Odgłosy pow stania styczniow ego w powiecie
szczycieńskim ;
4. Ks. m g r R yszard Otello, P ro b lem a ty ka w yzn a n io w a M azurów w X I X
w i e k u ze szczeg ó ln ym u w zg lę d n ie n iem po w ia tu szczycieńskiego;
5. Doc. d r Z y g m u n t Lietz, M a zu r y w ruchu ro b o tn icz ym P rus W schod
nich w X I X i na początku X X w ieku ;
6. M gr Ja d w ig a L um a, K u ltu r a lud o w a M azurów okolic Szczytna.
W sesji uczestniczyli praco w n icy n au k o w i o ra z działacze k u ltu ra ln i Ol
sztyna i Szczytna (około 80 osób). W yw ołała o n a duży rezonans, zwłaszcza w środow isku szczycieńskim. W dy sk u sji zab rało głos 16 mówców, zeb ran i w y ra zili życzenie, a b y podobne sesje organizow ać co roku. G łów nym o rg a n iza to re m sesji b y ł W ik to r M arek Leyk, sy n działacza m azurskiego, w ic ep re zes T o w arzy stw a P rz y jac ió ł Szczytna, członek PT H (por. W. Ciesielski, S p ra
w ozdanie ' z sesji n a u k o w e j „Ludność m a z u rska w X I X w i e k u ’’, K o m u n ik aty
M azursko-W arm ińskie, 1978, n r 2).
482 Kronika n a u k o w a
3. ODCZYTY
W okresie spraw ozdaw czym wygłoszono 21 odczytów o zróżnicow anym charak terze. Z apraszając re fe re n tó w z o środków u n iw ersy teck ich dążyliśm y do tego, aby w ygłaszali oni odczyty n a tem a ty szersze, a jednocześnie p rzed sta w iając e n ajnow szy sta n badań. D zięki tem u frek w en c ja n a z eb ran iach Od działu zaczęła w zrastać. D rugą form ę zeb rań stanow iły zaplanow ane wcześ niej dy sk u sje n ad in teresu jący m i książkam i (Tadeusza O rackiego, R o zm ó w ił
b y m kamień... i W ładysław a Ogrodzińskiego, Proporzec z b ia ły m barankiem )
czy in n y m i w y b ra n y m i zagadnieniam i (np. n ad p ro jek tam i now ych p ro g ra m ów n au czania h istorii w przyszłej szkole dziesięcioletniej). In n y jeszcze cha r a k te r m iały odczyty w ygłaszane w czasie objazdów n au k o w y ch do s ta ro w ier- ców n a M azu ry i do K w idzyna. Oczywiście nie zrezygnow aliśm y z odczytów członków naszego Oddziału, k tó re dotyczyły z re g u ły zagadnień regionalnych. W czasie zeb rań składano także sp raw o zd an ia z n ie k tó ry ch ciekaw szych im prez n au k o w y ch w k ra ju , w k tó ry ch uczestniczyli nasi członkowie.
W ykaz odczytów 1976
k w i e c i e ń — m g r R om an M archw iński, H ydrografia W a rm ii w X V I w iek u ; sp raw ozdanie z posiedzenia P re z y d iu m Z arz ąd u G łów nego i oddziałów P T H P o lsk i północnej w S łu p sk u (J. Jasiń sk i, E. M artuszew ski).
m a j — d y sk u s ja n ad zgłoszoną przez Z arząd O ddziału do n a g ro d y Z arząd u G łów nego za dzieło lite rac k ie o tem aty ce historycznej k siążką W ładysław a Ogrodzińskiego, Proporzec z b ia ły m barankiem , Łódź 1975 (por. K o m u n ik aty M azursko-W arm ińskie, 1976, n r 4, ss. 601—602) oraz n ad k a n d y d a tu rą do n a g rody za p o p u laryzację historii. K a n d y d at nasz, red. A ndrzej W ak ar, o trzy m ał II nagrodę, k tó ra została w ręczona m u w czasie W alnego Z grom adzenia D elegatów P T H w Łodzi w e w rz eś n iu 1976 roku.
c z e r w i e c — d r Eugeniusz Iw aniec, Sta ro w ier cy na z ie m i m azurskiej. w r z e s i e ń — d y sk u sja n a d książką T adeusza O rackiego, R o z m ó w iłb y m k a
mień..., W arszaw a 1976 (por. K o m u n ik aty M azursko-W arm ińskie, 1976, n r 4,
p a ź d z i e r n i k — Jó zef Judziński, Ustalenie daty r o ko w a ń p olsko-krzyżac-
k ich w sprawie z w r o tu Pomorza Gdańskiego.
— S praw o zd an ie z sesji nau k o w ej w Trzebieszow icach k. K łodzka, zorganizo w a n ej przez W rocław ski Oddział PA N , a pośw ięconej k sz tałto w an iu się w X IX i X X w ie k u stereotypów P o la k a w N iem czech i N iem ca w Polsce (J. Jasiński);
— S p raw ozdanie z W alnego Z grom adzenia D elegatów P T H w Łodzi (13I X 1976) (T. F ilipkow ski, J. M inakow ski) i z k o n feren c ji pośw ięconej czaspośm iennictw u h isto ry czn em u w Polsce (12IX 1976) zorganizow anej przez O ddział Łódzki i Z arząd G łów ny P T H (B. Łukaszewicz).
— D y sk u sja n ad p ro jek tam i n ow ych p ro g ram ó w n au cz an ia h isto rii w p rz y szłej szkole dziesięcioletniej. Z agajenie: J. Jasiński;.
— S p raw ozdanie z se jm ik u histo ry k ó w w K aliszu: m g r R yszard G ierg iele - wicz, m g r E d w a rd M artuszew ski.
l i s t o p a d — doc. d r hab. J a n Pow ierski, Prusowie. L e g e n d y i rzeczywistość. 1977
Kronika n a u k o w a 483
l u t y — doc. d r hab. T adeusz W asilew ski, P ro b lem zdrady narodow ej
w X V I I w ieku.
— prof, d r hab. H e n ry k Samsonowicz, B la s ki i cienie średniowiecza. m a r z e c — d r J e rz y Sikorski, S to s u n e k W a rm ii do p a ń stw a krzyżackiego
i Polski w X I I I — X I V w ieku ;
k w i e c i e ń — doc. d r Ja n u sz Ja siń sk i, R uch trzeźw ości n a p o łu d n io w ej W a r
m i i w połowie X I X w ieku ;
— S praw o zd an ie z d y sk u sji w T o ru n iu n ad II tom em Historii Pomorza (d r J e rz y Sikorski).
c z e r w i e c — m g r A lfons L em ański, Dzieje K w i d z y n a (wspólnie z OBN). w r z e s i e ń — prof, d r hab. A n d rzej Tomczak, Profesor L u d w i k K o la n ko w -
sk i — p ier w szy re k to r U n iw e r s y tetu M ikołaja K o p ern ika , h isto ry k Jagiello nów.
p a ź d z i e r n i k — m g r W itold G liński, S zk o ln ic tw o w a r m iń s kie na przeło
m ie X V I I I i X I X w ieku .
l i s t o p a d — S p raw ozdanie z ogólnopolskiej sesji n a u k o w ej w K arpaczu, po św ięconej re g io n aln y m m onografiom h isto ry cz n y m (m gr B ohdan Ł u kasze wicz).
g r u d z i e ń — doc. d r Jan u sz Ja siń sk i, „ K o m u n ik a ty M a z u r sk o -W a rm iń sk ie ”
po 20 latach. W czasie zebrania, w k tó ry m uczestniczył prezes Z arząd u G łów
n ego PT H , prof, d r M a rian Biskup, o ra z przed sta w iciele środow isk h istorycz n y c h W arszaw y, K ra k o w a , W rocław ia, Łodzi, T o ru n ia i G dań sk a, doc. d r E d m u n d W ojnow ski, se k reta rz KW P Z P R w ręczył re d a k c ji „K o m unikatów M a zu rsk o -W arm iń sk ich ” odznakę honorow ą „Z asłużonym d la W arm ii i M azu r” za „zasługi w rozw oju h u m an isty k i n a W arm ii i M azu rach o raz za pop u la ry z ac ję w iedzy h isto ry czn ej o reg io n ie” (por. B. Ł ukaszew icz, D wadzieścia lat
„K o m u n ik a tó w M a zu r sk o -W a rm iń sk ich ”, K o m u n ik aty M azursko-W arm ińskie,
1978, n r 1, ss. 149— 150). 1978
s t y c z e ń — d r A ndrzej S krobacki, C zy feld m a r sza łek D yb icz-Z a b a łka ń ski
został otruty? O dczyt został połączony z uroczystością z o kazji 50 rocznicy u ro
dzin preleg en ta , akty w n eg o działacza P T H , o rg a n iz ato ra b a d a ń z zak re su h is to r ii m ed y cy n y n a W arm ii i M azu rac h (wspólnie z M uzeum W arm ii i M a zur).
l u t y ■— doc. d r hab. M ieczysław T an ty , Tw o rzen ie się narodów na P ó łw ysp ie
B a łka ń skim .
— d r J a n Chłosta, P a m iętn iki W a r m ia k ó w i M a zu ró w w warsztacie histo
ryka.
m a r z e c — doc. d r hab. J e rz y Skow ronek, W a lk a o niepodległość, czy praca
organiczna?
4. WYCIECZKI NAUKOWE
W czerw cu 1976 ro k u zorganizow ano w ycieczkę n au k o w ą do W ojnow a ko ło M rągow a, gdzie zw iedzano m iejsca k u ltu starow ierców . P rze w o d n ik iem b y ł d r E ugeniusz Iw aniec, sp ecjalista zag adnień filipońskich. P o n a d to zw ie dzono izbę reg io n a ln ą w W ejsunach, gdzie sp o tk an o się z tam tejsz y m
484 Kronika n a u k o w a
nikiera, em ery to w an y m nauczycielem E ugeniuszem B ielaw skim . N a koniec zwiedzono M uzeum K. I. G ałczyńskiego w P ra n iu . W w ycieczce w zięło udział 25 osób.
W czerw cu 1977 roku, w spólnie z K om isją H istoryczną OBN, zorganizo w ano wycieczkę, w k tó rej wzięło udział 28 osób. U czestnicy zw iedzili M uzeum J. G. H e rd era w M orągu, r u in y zam ku w P rzezm ark u , M uzeum R egionalne w Sztum ie, pałac D onim irskich w C zerninie pod Sztum em oraz kom pleks z am k o w o -k ated raln y w K w idzynie. D ługoletni d y re k to r M uzeum w K w idzy nie, A lfons Lem ański, w ygłosił dla uczestników odczyt pt. Dzieje K w id z y n a , ponadto obdarow ał org an izato ró w w ycieczki p am iątk o w y m i proporczykam i. N astępnie uczestnicy w ycieczki zwiedzili L iceum O gólnokształcące im. S te fa n a Żerom skiego, k tó re m ieści się w gm achu daw nego G im n azju m Polskiego z l a t 1937—1939. W wycieczce w ziął udział d r W ład y sław G ębik, członek PTH, b. d y re k to r G im nazjum Polskiego, k tó ry podzielił się sw oim i w spom nieniam i z okresu kw idzyńskiego, a ponadto o fiaro w ał w szystkim uczestnikom wyciecz k i sw oją książeczkę pt. Chłopcy z R zeczypospolitej K w id z y ń s k ie j (Olsztyn 1970). N iezam ierzonym sk u tk iem w ycieczki b y ła in te rw e n cja Z arząd u O ddziału u W ojewódzkiego K o n serw ato ra Z abytków w E lb lą g u w sp raw ie zaniedba nego obiektu historycznego, w spom nianego ju ż pała cu D onim irskich w C zer ninie. Do pism a in terw en cy jn eg o dołączono k ró tk i ry s historyczny p ałacu w C zerninie. W ydaje się, że pism a powyższe odniosą zam ierzony skutek. Wo jew ódzki K o n serw ato r Z ab y tk ó w w E lb ląg u donosi bow iem nam : „K olejna rozm ow a z D y rek cją K o m b in atu PG R »Powiśle«, w czasie k tó rej w sp arliśm y się o p rzek aza n e przez W as m ate ria ły , spow odow ała zobow iązanie u ży tk o w n i k a do podjęcia się re m o n tu d w o ru i p ark u . P rzew id zian a jest ad ap tac ja dw o r u n a izbę reg io n aln ą pośw ięconą pam ięci rodziny D onim irskich. D ok u m en ta cję p ro jek to w ą w ykona w ro k u bieżącym [1978] P ra c o w n ia P ro je k to w a P K Z O /G dańsk” .
5. OLIMPIADA HISTORYCZNA
1975/76. W elim in acjach szkolnych uczestniczyło 105 uczniów . P o e lim in a cjach szkolnych do zaw odów okręgow ych szkoły zgłosiły 49 kan d y d ató w ; po w e ry fik a c ji p ra c pisem nych K om itet O kręgow y zak w alifik o w ał do zawodów II stopnia 17 uczniów. Do zaw odów ogólnopolskich zgłoszono 4 zaw odników . Uczeń LO w G iżycku, A d am K asperow icz, w elim in acja ch ogólnopolskich w W iśle z ajął III m iejsce. K om itetow i O kręgow em u przew odniczył d r S ta n i sław Łaniec; se k reta rze m b y ł m g r B ohdan Łukaszewicz. W p ra ca ch K o m itetu i ju ry b ra li udział: m g r A n n a P rzy b y lsk a, m g r T ere sa Paszkiew icz, m g r Józef Judziński, d r Tadeusz Filipkow ski, m g r R om an M archw iński, m g r J e rz y P rz e - rack i i doc. d r Jan u sz Jasiński.
1976/77. W elim inacjach szkolnych uczestniczyło 117 uczniów z 27 szkół w ojew ództw a olsztyńskiego i suw alskiego. Po elim inacjach szkolnych do za w odów II sto p n ia szkoły zgłosiły 60 zaw odników ; po w ery fik a c ji p ra c pisem n y c h K o m ite t O kręgow y zak w alifik o w ał do zaw odów II stopnia 10 uczniów. Zwycięzcą został J a n P ro stk o -P ro sty ń sk i z LO w A ugustow ie, lau re ate m — M arek Ja w o rs k i z LO w Giżycku. K om itetow i O kręgow em u przew odniczył
doc. d r Ja n u sz Jasiń sk i, sek retarzem , ja k w ro k u poprzednim , byl m g r Bohdan Ł ukaszewicz. W sk ład K o m ite tu i ju ry w eszli ponadto: m g r A n n a P rzy b y lsk a, m g r T eresa Paszkiew icz, d r T adeusz Filipkow ski, m g r R om an M arch w iń sk i i m gr J e rz y P rze rack i. Z ra m ien ia K o m itetu G łów nego w izytow ał elim inacje II sto p n ia doc. d r hab. T adeusz W asilew ski.
K om itetow i O kręgow em u O lim piady H istorycznej przyszły z pomocą n a stęp u jące in sty tu cje: Zespół Szkół Zaw odow ych N r 5 w O lsztynie u d o stę p n ia jąc salę i in te rn at; K u ra to riu m O św iaty i W ychow ania Olsztyn, K u ra to riu m O św iaty i W ychow ania Suw ałki, In s ty tu t K ształcenia N auczycieli i B ad ań O św iatow ych w Olsztynie, O środek B a d ań N au k o w y ch im. W. K ętrzyńskiego, S ta c ja N au k o w a PTH , W ojew ódzkie A rc h iw u m P ań stw o w e oraz W ydaw nictw o „Pojezierze” fu n d u jąc n ag ro d y książkow e dla uczestników Olim piady. K om i t e t O kręgow y w y d ał w 1975/76 ro k u z okazji O lim piady pa m iątk o w y znaczek z podobizną K saw erego Liskego, a w ro k u 1976/77 — z podobizną Felik sa N o wow iejskiego.
6. POPULARYZACJA
U w ażając, że najsk u teczn iejszy m sposobem d o c ieran ia do m asow ego od b io rcy je s t słowo d ru k o w a n e w prasie, zaw arliśm y z re d ak c ją „G azety Ol sz ty ń sk iej” um ow ę w sp raw ie p o pularyzacji ró żnych zag adnień historycznych W arm ii i M azur. W 1976 ro k u popularyzow aliśm y 90 rocznicę p ow stania „G a zety O lsztyńskiej” (1886). S ta ra n ie m O ddziału n iem al w całości pośw ięcony został d aw n ej „Gazecie O lsztyńskiej” n u m e r z 16 k w ie tn ia 1976 roku. P o nadto w ciągu 10 tygodni w każdą środę pośw ięcono d aw n ej „Gazecie O lszty ń sk iej” jed n ą stro n ę pism a. P rzedstaw iono sy lw etk i dziesięciu re d ak to ró w „G azety” , 12 tem a tó w problem ow ych, re g u la rn ie zamieszczano k a le n d a riu m obejm ujące la ta 1886— 1939, podano w iele ciekaw ostek dotyczących W arm ii w X IX i X X w iek u , zamieszczono w iele d o k u m en ta ln y c h repro d u k cji.
P o n ad to telew izji udzielono in fo rm acji i m ate ria łó w n a te m a t h isto rii „G a zety O lsztyńskiej” , w y k o rzy stan y ch n a stęp n ie w p ro g ram ie z 17 czerw ca i 11 lipca 1976 roku. Udzielono też m ate ria łó w o „Gazecie O lsztyńskiej” Polskiej K ronice Film ow ej, k tó ra n a d ała sw ój p ro g ra m pod koniec lip ca 1976 roku. O jub ile u szu „G azety O lsztyńskiej” podały m niejsze lu b w iększe inform acje w szystkie ty g o d n ik i sp o łeczn o -k u ltu raln e w Polsce i p ra sa codzienna. W cześ niej, 29 m arca, p rz edstaw iciele P T H p rzed y sk u to w a li w lo kalnej audycji r a diow ej p ro b lem y olsztyńskiego środow iska historycznego.
Od lipca 1977 ro k u w znow iliśm y w sp ó łp racę z „G azetą O lsztyńską” , za m ieszczając w cyklu „Z dziejów W arm ii i M azu r” 15 a rty k u łó w , a w ięc prz e ciętnie 2 ra zy w m iesiącu. W rocznicę p leb iscy tu (11 V II 1977) przy g o to w aliś m y całą k o lum nę pośw ięconą te m u problem ow i. W te n sposób u dało się n am w ciągnąć do w sp ó łp racy dotychczas m n iej ak ty w n y ch członków O ddziału. Do d a tk o w y m sk u tk iem n aw iąz an ia w s p ó łp racy z „G azetą O lsztyńską” jest w ię k sze zain tereso w an ie p ra sy olsztyńskiej p ra c a m i PTH. Ogółem, łącznie z re cenzjam i poszczególnych n u m eró w „K om unikatów M azu rsk o -W arm iń sk ich ” , u k azało się w naszej p ra sie w ciągu 2 la t 40 w zm ianek, w iększych lu b m n ie j szych n a te m a t działalności olsztyńskich historyków . W y d aje się, że stopniow o
486 Kronika n a u k o w a
zaczy n am y przyzw yczajać m iejscow e społeczeństw o do fa k tu istn ie n ia i p racy naszego Oddziału.
Pod w pływ em naszych arty k u łó w w „Gazecie O lsztyńskiej” zw rócił się do nas U rząd M iejski w O lsztynie z prośbą o w y typow anie m iejsc historycz nych, k tó re należałoby uczcić tab licam i pam iątkow ym i. P rz y g o to w an y przez nas w ykaz {głównie dzięki pom ocy członka PTH , red. A n d rzeja W akara) za w ie ra 16 obiektów historycznych. Oprócz tego zgłosiliśm y U rzędow i M iejskie m u gotowość opracow ania tekstów in fo rm acy jn y ch o regio n aln y ch p atro n a ch o lsztyńskich ulic. Tablice z in fo rm acjam i o n ich p o w inny być um ocow ane obok
tablic z n azw am i ulic.
T ow arzystw u W iedzy P ow szechnej zgłosiliśm y gotowość w ygłoszenia cyklu odczytów w trze ch stałych, w y b ra n y ch p u n k tac h n a te m a t h istorii W arm ii. Z niezn an y ch n a m przyczyn propozycja nie została zaak cep to w an a przez P r e zydium Z arząd u TWP.
W ojew ódzkiem u K om itetow i P Z P R przekazaliśm y m em oriał w sp raw ie po p u lary z ac ji polskości W arm ii i M azur. M em oriał ten u jął zarów no już istn ie jące in ic jaty w y olsztyńskich placów ek historycznych, ja k rów nież zgłaszał now e propozycje sam ego Oddziału. Zależało n a m specjalnie, aby ko rzen ie r u chu polskiego w X X w ie k u związać z szerszym i głębszym k o n tek stem histo rycznym , sięgającym d alek o w w iek XIX.
Z arząd, w spólnie ze S tacją N aukow ą PTH , p o d jął w y siłk i celem zw iększe n ia p re n u m e ra ty „ K om unikatów M azu rsk o -W arm iń sk ich ”.
Oddział opiekuje się m ery to ry czn ą s tro n ą ekspozycji P o k o ju P a m ią te k A n d rz eja Sam ulow skiego w G ietrzw ałdzie (J. Jasiński), ja k rów nież sporadycz n ie przychodzi z pomocą w u rz ąd z an iu sali trad y c ji w szkołach (np. E. M a rtu - szewski, B. Łukaszewicz). Oddział objął sw oim p a tro n a te m 4 szkolne kółka historyczne, ponadto zaproponow ał pomoc w szystkim kółkom historycznym w w ojew ództw ie olsztyńskim , zgłaszając d la n ich 24 tem a ty p re lek cji histo rycznych. W ten sposób — niezależnie od olim piad historycznych i w iększego u d ziału nauczycieli w praca ch O ddziału — p ró b u jem y in ten sy w n iej w sp ó łp ra cow ać ze środow iskiem nauczycielskim i z m łodzieżą szkolną.
W d n iu 22 m a rc a 1978 ro k u odbyło się W alne Z eb ran ie członków Oddzia łu, w czasie którego Z arząd złożył spraw ozdanie z działalności, a n astęp n ie po dy sk u sji i udzieleniu absolutorium w y b ran o now e w ładze w n astęp u jąc y m składzie: doc. d r Jan u sz Ja siń sk i — prezes; d r Tadeusz F ilip k o w sk i — w ice prezes; d r A ndrzej Skrobacki — w iceprezes; m g r E d w a rd M artuszew ski — se k reta rz; d r J e rz y Sikorski — zastępca sek retarza; m g r J e rz y M inakow ski — s k a rb n ik ; m g r H alin a K e ferste in — zastępca s k a rb n ik a i członkowie: m g r J ó zef Judziński, m g r B ohdan Łukaszew icz, m g r A n n a P rzy b y lsk a, doc. d r S ta n i sła w Szostakow ski, m g r H e n ry k Szyszlak. Do K om isji R ew izyjnej w ybrano: doc. d r Z y g m u n t L ietz — przew odniczący, m g r J e rz y P rz e ra c k i — sek retarz i członkowie: m g r Zofia Januszkiew icz, m g r A dam Suchow iecki, m g r F r a n ciszek Sokołowski.
