Niematerialne czynniki w procesach
tworzenia wartości w organizacji
edukacyjnej
Ekonomiczne Problemy Usług nr 101, 179-189
NR 746
EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 101
2012
A D A M S T E C Y K U n i w e r s y t e t S z c z e c i ń s k i N I E M A T E R I A L N E C Z Y N N I K I W P R O C E S A C H T W O R Z E N I A W A R T O Ś C I W O R G A N I Z A C J I E D U K A C Y J N E J 1 . P r z e d m i o t o w e i p o d m i o t o w e a s p e k t y t w o r z e n i a w a r t o ś c i w o r g a n i z a c j i e d u k a c y j n e j Je d n y m z p o d s ta w o w y c h c eló w o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej je s t ta k ie p rz e p ro w a d z e n ie p ro c e su d y d a k ty c z n e g o (lub inaczej m ó w ią c , d o sta rc z e n ie ta k ieg o p ro d u k tu albo u słu g i e d u k acy jn ej), k tó re z a p e w n i z a ło ż o n y p o z io m w ie d z y i z a d o w o le n ia k lie n ta (stu d en ta). Is to tą p ro c e só w d y d a k ty c z n y c h je s t p rz e k a z y w a n ie in fo rm a c ji w u k ła d z ie , w k tó ry m w śc isły c h re la c ja c h p o z o staje: o rg a n i z a c ja e d u k acy jn a, n a u c z y c iele (p ra co w n icy ) i stu d e n c i (k lien ci). Z te g o p u n k tu w id z e n ia n a le ż y sp o jrz e ć n a p ro b le m tw o rz e n ia w a rto śc i w asp ek cie z a rz ą d z a n ia w ie d z ą w o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej n a w sz y stk ic h je j p o z io m a c h . „Jeśli dane n ie p rz e o b ra ż ą się w in fo rm acje, k tó re s ta n ą się p o d s ta w ą ro z w ija n ia z a so b ó w w ie d z y , a ta - ź ró d łe m m ąd ro ści, tra c i się w ięcej n iż z y sk u je ” 1.1 Zdanie wypowiedziane przez Philippa Kotlera wyjaśnia sens tworzenia systemu zajmu jącego się zarządzaniem wiedzą gromadzoną, przetwarzaną i wykorzystywaną w przedsiębior stwie. Na podstawie: W.M. Grudzewski, I.K. Hejduk, Kreowanie systemów zarządzania wiedzą
podstawą dla osiągania przewagi konkurencyjnej współczesnych przedsiębiorstw, w: Przedsię biorstwo przyszłości - wizja strategiczna, red. W.M. Grudzewski, I.K. Hejduk, Difin, Warszawa
R o z p o c z y n a ją c ro z w a ż a n ia n a te m a t m a te ria ln y c h i n ie m a te ria ln y c h c z y n n ik ó w tw o rz e n ia w a rto śc i w o rg an izacji, m o ż n a o p rzeć się n a trz e c h g ru p a c h w a rto śc io tw ó rc z y c h z a p ro p o n o w a n y c h p rz e z A . K a m e lę -S o w iń sk ą 2. M o żn a w y ró żn ić:
a) p ro c e sy sp o łe c z n o -p o lity c zn e , z w ła sz c z a te, k tó re m a ją w p ły w n a e k o n o m ic z n y c h a ra k te r sy ste m ó w g o sp o d a rc z y c h (p ry w a ty z a cja , ale ta k ż e g lo b a liz a c ja );
b ) p ro c e sy g o sp o d a rc z e , n a k tó re w p ły w a w ie le c z y n n ik ó w ta k ic h ja k p o te n c ja ł lu d z k i i o rg a n iz a c y jn y p rzed się b io rstw ;
c) sy ste m y p ra w a , czy li z b ió r n o rm u p o rz ą d k o w a n y c h z g o d n ie z p rz y ję ty m i, o k re ślo n y m i zasad am i.
O d n o sząc p o w y ż sz y p o d z ia ł do o rg a n iz a c ji e d u k acy jn ej, n a le ż y z w ró cić u w a g ę n a n a stę p u ją c e elem en ty , k tó re zasa d n ic z o z m ie n iły p ro c e sy w a rto śc io - tw ó rc z e n a ry n k u ed u k acy jn y m :
a) n a p ła sz c z y ź n ie sp o łe c z n o -p o lity c zn e j: g lo b a ln y c h a ra k te r z a so b ó w e d u k a c y jn y c h , a ta k ż e p o te n c ja ln y c h k lie n tó w , p ra c o w n ik ó w , p ro d u k tó w i u słu g o raz ry n k ó w , co p o w o d u je p o ja w ie n ie się n o w y c h , n ie z n a n y c h d o tą d c z y n n ik ó w w p ły w a ją c y c h n a w a rto ść o rg an izacji, z w ię k sz o n y p o z io m d o stę p u b ez p ła tn e j i w o ln ej ed u k acji;
b ) n a p ła sz c z y ź n ie g o sp o d arczej: n o w e fo rm y k o n stru o w a n ia , d y stry b u o w a n ia i w e ry fik o w a n ia w ie d z y , z m ia n a p a ra d y g m a tu n a u c z a n ia, z a p la n o w a n e i m e to d o lo g ic z n e w y k o rz y sta n ie z a so b ó w lu d z k ic h i n o w o c z e sn y c h te c h n o lo g ii te le in fo rm a ty c zn y c h , n o w e m o d e le b iz n eso w e; c) n a p ła sz c z y ź n ie p raw n ej: n o w e fo rm y o rg a n iz a c y jn e (sz k o ły p ry w a t
n e), z m ia n y w fin a n so w a n iu o rg a n iz a c ji ed u k a c y jn y c h , z m ia n y w m o d e la c h n a u c z a n ia (e-learn in g , b le n d e d learn in g ).
O m aw iając c z y n n ik i d e te rm in u ją c e w a rto ść o rg a n iz a c ji ed u k a c y jn e j, n a le ż y ta k ż e zw ró c ić u w a g ę n a z w ią z k i z a c h o d z ąc e p o m ię d z y p rz e d m io te m w a rto ści a p o d m io ta m i, k tó re tę w a rto ść tw o rz ą i k o n su m u ją . P rz y k ła d e m tak iej re la cji m o ż e b y ć w a rto ść u słu g i d y d ak ty czn ej o fero w an ej p rz e z o rg a n iz a c ję e d u k a c y jn ą d la k lien ta. W lite ra tu rz e p rz e d m io tu m o ż n a je d n a k zn a le ź ć p o d e jśc ie ro z sz e rz ają c e o p is a n ą fo rm u łę o in n e elem en ty , k tó re ta k ż e m o g ą stan o w ić w a r to ść dla k lien ta. W o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej i w je j o to c z e n iu p rz e d m io te m w a r to śc i m o g ą b y ć z a so b y w ie d z y i sp o so b y z a rz ą d za n ia n ią, in fra stru k tu ra i n o w o
czesn e, te le in fo rm a ty c zn e sp o so b y d y stry b u o w a n ia w ie d z y , a n a w e t p o ło ż e n ie g e o g ra fic zn e . Z drugiej stro n y p o d m io ta m i w a rto śc i s ą n ie ty lk o je j k o n su m e n c i i tw ó rcy , ale ta k ż e p o z o sta li in te re sa riu sz e, ta c y ja k p rz e d się b io rstw a k o m e rc y j n e w sp ó łp ra c u ją c e z o rg a n iz a c ją e d u k a c y jn ą lu b o c z e k u ją ce n a ab so lw e n tó w z o k re ś lo n ą w ied zą, sp o łe c z n o ść lo k a ln a (np. sa m o rz ą d te ry to ria ln y ), k o n k u re n c y jn e o rg a n iz a c je e d u k acy jn e, p o te n c ja ln i in w e sto rz y , p a rtn e rz y k ra jo w i i z a g ra n ic z n i, a n a w e t c z ło n k o w ie ro d z in tw ó rc ó w i k o n su m e n tó w w arto ści.
R o z sz e rz a jąc d e fin icję z w ią z k ó w p o m ię d z y p o d m io te m i p rz e d m io te m w a rto śc i (w o p a rc iu o k o n c e p c ję in te re sa riu sz y ), n a le ż y p rz y p o m n ie ć , iż z w ię k sza to tru d n o śc i w sp o so b ie w y ra ż a n ia w arto ść. M o ż n a p rz y ją ć za ło ż e n ie, że je ż e li siła re la c ji p o m ię d z y p o d m io te m i p rz e d m io te m j e s t w ię k sz a , to łatw iej b ę d z ie w a rto ść o k reślić za p o m o c ą m ie rn ik ó w w a rto śc io w y c h (liczb o w y ch ). W p rz y p a d k u z a le ż n o śc i o d w ro tn ej, w y m ie rn e w sk a ź n ik i b ę d ą z a stęp o w an e o p ise m ja k o śc io w y m . N a k o n ie c n a le ż y d o d ać, iż ze w z g lę d u n a sz c z e g ó ln y c h a ra k te r o rg a n iz a c ji ed u k a c y jn e j, je j m isję i s łu ż e b n ą ro lę , n ie w y p ra c o w a n o je d n e j, spójnej m e to d y , k tó ra je d n o z n a c z n ie a n alizu je i m ie rz y w a rto ść u słu g i
i g ru p y u słu g d y d a k ty c z n y c h , z a so b ó w o rg an izacji, w a rto śc i d la k lie n ta itp. 2
2 . N i e m a t e r i a l n e c z y n n i k i t w o r z e n i a w a r t o ś c i
A n a liz a c z y n n ik ó w w p ły w a ją c y c h n a w a rto ść o rg a n izacji ed u k acy jn ej w sk a z u je , że d w ie g łó w n e g ru p y s ta n o w ią c z y n n ik i (zaso b y ) m ate ria ln e i n ie m a terialn e. W lite ra tu rz e p rz e d m io tu w y stę p u je w ie le o p isó w sp o so b u id e n ty fi k a c ji i m ie rz e n ia z a so b ó w m a te ria ln y c h , n ajczęściej za p o m o c ą o k re ślo n y c h m ie rn ik ó w fin an so w y ch , sta ty sty c z n y c h i ek o n o m e try c z n y ch . W g łów nej m ie rz e s ą one je d n a k w y k o rz y sty w a n e w p rz e d się b io rstw a c h k o m e rc y jn y c h , k tó ry c h g łó w n y m celem je s t zysk. W p rz y p a d k u o rg a n iz a c ji e d u k a c y jn y c h w s p o m n ia n e n a rz ę d z ia fin an so w e n ie m o g ą sta n o w ić je d n e g o ź ró d ła w ie d z y n a te m a t w a rto śc i firm y. Ja k ju ż w cześn iej za su g e ro w a n o , is to tn ą ro lę w tw o rz e n iu w a r to śc i o rg a n iz a c ji d z ia ła ją cy c h n a ry n k u ed u k acy jn y m , k tó ry c h g łó w n y m celem n ie j e s t zy sk , a rz e te ln a i ra c jo n a ln a re a liz a c ja określo n ej m isji, o d g ry w a ją z a so b y n ie m aterialn e.
Próbę uporządkowania niematerialnych czynników tworzących wartość
przedsiębiorstwa zaproponowała M. Marcinkowska, dzieląc je na dwie grupy3:
a) czynniki związane ze sprawozdaniami finansowymi, wykazanymi
aktywami i pasywami;
b) czynniki niezwiązane ze sprawozdaniami finansowymi, podzielone
na dwie podgrupy: wewnętrzne i zewnętrzne.
Tabela 1 Klasyfikacja źródeł wartości organizacji edukacyjnej
Źródła wartości firmy czynniki związane
ze sprawozdaniami czynniki niezwiązane ze sprawozdaniami finansowymi
finansowymi wewnętrzne zewnętrzne
- nieewidencjono- - produkt, usługa, - lokalizacja, położenie wane aktywa, - klient (interesariusz), geograficzne, - niedoszacowane - zasoby ludzkie, kultura organizacyjna, - otoczenie
konkuren-aktywa, - misja i strategia, służba publiczna, cyjne,
- efekt synergii, - metodologia i technologia konstru- - ład ekonomiczny, - ryzyko, owania, gromadzenia, dystrybuowania regulacje prawne, - wzrost. i weryfikowania wiedzy (system e-le- - otoczenie
gospodar-arningowy),
- jakość i efektywność kształcenia, - badania i rozwój,
- systemy informacyjne, - marka,
- alianse strategiczne, partnerstwo, - efektywna reklama, public relations.
cze.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: M. M arcinkowska,
Niematerialne źródła
wartości przedsiębiorstwa
, w:Współczesne źródła wartości przedsiębiorstwa
,red. B. Dobiegała-Korona, A. Herman, Difin, W arszawa 2006, s. 202.
Pierwszą grupą czynników wpływających na wartość organizacji są czyn
niki związane z aktywami i zobowiązaniami firmy. Ze względu na prowadzoną
politykę finansową i sprawozdawczą organizacji niektóre aktywa mogą zostać
przeszacowane lub niedoszacowane tak, że ich księgowa wartość będzie różna
od wartości realnej. Efekt synergii polegający na tym, że wartość wszystkich
elementów zorganizowanych w system (np. e-learningowy) jest większa niż
su m a w a rto śc i p o s z c z e g ó ln y c h e le m e n tó w fu n k c jo n u ją c y c h p o z a sy stem em (d z ia ła ją cy c h in d y w id u a ln ie ). P o n ie w a ż n ie istn ie je w ia ry g o d n a m e to d a p o m ia r u e fe k tu sy n erg ii, n ie m o ż e o n b y ć u m ie sz c z o n y w sp ra w o z d a n ia ch fin a n so w y ch . Id e n ty fik a c ja i o k re śle n ie p o z io m u ry z y k a , a ta k ż e te m p a w z ro stu ró w n ie ż n ie z n a jd u ją o d z w ie rc ie d len ia w d o k u m e n ta c ji fin an so w ej.
D ru g ą g ru p ę c z y n n ik ó w s ta n o w ią c z y n n ik i n ie z w ią z an e ze sp ra w o z d a n ia m i fin an so w y m i; d o d a tk o w o d zieli się j e n a w e w n ę trz n e i zew n ętrzn e. D o ty c h d ru g ic h g łó w n ie z a lic z a się:
a) ła d e k o n o m ic z n y i re g u la c je p raw n e, a w ię c o to czen ie s p o łe c z n o -p o lity c z n e , ry n e k p ra c y , d y n a m ik a ro z w o ju e k o n o m iczn eg o , w ja k im fu n k c jo n u je o rg an izacja;
b ) o to czen ie g o sp o d a rc z e i k o n k u ren cy jn e, czy li p rz e d e w sz y stk im p o z y cja n a ry n k u ed u k a c y jn y m i k o n k u re n c y jn o ść w sto su n k u do in n y c h p o d m io tó w ;
c) p o ło ż e n ie g e o g ra fic zn e i lo k a liz a c ja w ra z z p o te n c ja łe m ro z w o jo w y m m ie jsc o w o śc i, w sk a ź n ik ie m b e z ro b o c ia , ale ta k ż e w ra z z atrak cjam i tu ry sty c z n y m i.
O rg a n iz a c ja n ie zaw sze m o że w y k o rz y sty w a ć p o te n c ja ł, ja k i daje b liż sz e i d alsze o to czen ie, n ie za w sz e ta k ż e m o ż e z a p o b ie g a ć z a g ro ż e n iem p ły n ą c y m z zew n ątrz. N ie m n ie j je d n a k z n a jo m o ść c z y n n ik ó w w a rto śc io tw ó rc z y c h i o d p o w ie d n ie d e cy zje m o g ą p rz y c z y n ić się do le p szeg o z a g o sp o d a ro w a n ia z a so b ó w z e w n ę trz n y ch , w y e lim in o w a n ia lu b o g ra n ic z e n ia n e g a ty w n y c h skutków .
K o le jn ą g ru p ę e le m e n tó w tw o rz ą c y c h w a rto ść s ta n o w ią cz y n n ik i w e w n ę trz n e , o k tó ry c h m o ż n a p o w ie d z ie ć , że w zn aczn ej m ie rz e z a le ż ą od o rg a n i z a c ji i s ą p rz e z n ią, p rz y n a jm n ie j częścio w o , k o n tro lo w a n e . Je śli p rz y jm ie m y , że je d n y m z g łó w n y c h ce ló w o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej je s t efe k ty w n e p rz e k a z y w a n ie w ie d z y , to n a le ż y d o d ać, że re la c ja p o m ię d z y p ro d u k te m /u s łu g ą (w ie d z ą o ra z sp o so b e m je j p rz e k a z y w an ia ) a k lie n te m (stu d en tem ) sta n o w i je d e n z n a j w a ż n ie jsz y c h e le m e n tó w w a rto śc io tw ó rc z y c h w o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej. K ry ty c z n a a n a liz a lite ra tu ry p rz e d m io tu p o tw ie rd z a to stan o w isk o za ró w n o dla o rg an izacji, ja k i p rz e d się b io rstw k o m e rc y jn y c h . „B ez w a rto śc i d la o d b io rc y n ie m o ż e b y ć w a rto śc i dla a k c jo n ariu szy , w a rto ść d la a k c jo n a riu sz y id z ie w p a rze z w a rto ś c ią d la k lien tó w . S tan o w isk o ta k ie re p re z e n to w a n e je s t od d aw n a z a ró w n o p rz e z M . T re a c y i F. W ie rsen a, j a k i P. D o y la, ale ta k ż e p rz e z w y z n a w có w z a rz ą d za n ia p ro c e so w e g o cz y z a rz ą d za n ia ja k o ś c ią i in n o w acjam i. S tw ie r d z a ją oni, że p ro c e sy i d zia ła n ia u k ie ru n k o w a n e n a k lie n ta re p re z e n tu ją w a rto ść
dodaną przez organizację. Procesy i działania są rdzeniem organizacji zoriento
wanej procesowo i istotą tworzenia wartości dla klienta”4 *
&
.
Zaprezentowany pogląd wymaga komentarza w odniesieniu do organizacji
edukacyjnej, w której nie występują akcjonariusze w czystej postaci. Należy
raczej mówić o wyodrębnionej grupie interesariuszy (decydentów, pracowni
ków, przedstawicieli społeczności lokalnej), dla której silna relacja z klientem
(ale także z pozostałymi interesariuszami) stanowi o wartości organizacji.
Rys. 1. W artość dla klienta i wartość dla organizacji
Źródło: opracowanie własne na podstawie B. Dobiegała-Korona, Wartość dla klientów
generatorem wartości przedsiębiorstw a, w: Współczesne źródła wartości przedsiębiorstw a, red. B. Dobiegała-Korona, A. Herman, Difin, W arszawa
2006, s. 218.
Z tego punktu widzenia metodologia i technologia konstruowania, groma
dzenia, dystrybuowania i weryfikowania wiedzy (system e-learningowy), prze
jawiające się głównie w zmianie paradygmatu nauczania poprzez wykorzystanie
nowoczesnych technologii teleinformatycznych w realizacji procesu dydak
tycznego stanowią kluczowy element wartościotwórczy w organizacji eduka
cyjnej. Odnosząc się do zaprezentowanych w rozdziale pierwszym definicji
systemu e-learningowego, można przyjąć, że wartość organizacji edukacyjnej
4 B. Dobiegała-Korona, W a rto ść d la k lie n tó w g e n e r a to r e m w a r to ś c i p r z e d s ię b i o r s t w a, w: W s p ó łc z e s n e ź r ó d ła w a r to ś c i p r z e d s ię b io r s tw a , red. B. Dobiegała-Korona, A. Herman, Difin, Warszawa 2006, s. 217-218. Szerzej na ten temat: M. Treacy, F. Wiersema, T h e D is c ip lin e o f M a r k e t L e a d e r s , Reading Mass, London 1995; P. Doyle, V a lu e - B a s e d M a r k e tin g , John Wiley & Sons Ltd., London 2000.
Firma Organizacja
Produkty, usługi, informacja, wygoda, ---dostęp, jakość, personel, prestiż
Przepływy pieniężne, informacje, doświadczenie, wizerunek
Klient Interesariusz
jest zależna od wartości poszczególnych elementów systemu e-leamingowego
(definicja strukturalna) oraz od wartości jednostkowych procesów występują
cych w procesie dydaktycznym (definicja procesowa).
Do pozostałych istotnych czynników wewnętrznych biorących udział
w tworzeniu wartości organizacji edukacyjnej zalicza się:
1. Zasoby ludzkie i kulturę organizacyjną, rozumiane jako racjonalne go
spodarowanie wiedzą, kompetencjami, zdolnościami przywódczymi
i organizacyjnymi na wszystkich szczeblach; zasoby ludzkie to także
w znacznej mierze wykształcenie i doświadczenie pracowników oraz
inne zdolności i umiejętności rozumiane jako potencjał.
2. Strategię, czyli sposoby osiągania wyznaczonych celów. W nowoczes
nej organizacji edukacyjnej strategia implikuje decyzje dotyczące two
rzenia nowych produktów (nowych kierunków, specjalności, przed
miotów), nowych sposobów ich realizowania (e-learning, blended le
arning, administracja), a także sposoby dotarcia do potencjalnych no
wych klientów (studentów). Innymi słowy, działania zapisane w stra
tegii powinny zmierzać do podniesienia poziomu wartości organizacji.
3. Osiąganie założonych celów jakości i efektywności kształcenia po
przez racjonalne stosowanie nowoczesnych technik nauczania (np. na
uczanie mieszane) i narzędzi weryfikacyjnych (np. badanie efektyw
ności nauczania czteropoziomowym modelem Donalda L. Kirkpatric-
ka5). Wzrost jakości dydaktycznej osiąga się także poprzez badania
i rozwój, dotyczące infrastruktury, nowych metodologii dydaktycz
nych, rozwoju danej dziedziny naukowej oraz wiedzy i kompetencji
pracowników.
4. Efektywną reklamę, public relations, markę, partnerstwo; to elementy
wartościotwórcze mające na celu odróżnienie określonej organizacji
edukacyjnej od innych, konkurencyjnych, działających na rynku. Ce
lem efektywnej reklamy i działań public relations jest kształtowanie
i utrzymywanie pożądanego wizerunku. Wiąże się z tym prowadzenie
określonych działań mających na celu dotarcie do określonego gre
mium osób (klienci, inwestorzy, partnerzy, inni interesariusze) i kształ
towanie pozytywnego nastawienia do organizacji. Partnerstwo jest
elementem budowania wartości, głównie poprzez efekt synergii, który
daje p o p ra w ę efe k tó w d zia ła n ia p o łą c z o n y c h p o d m io tó w w sto su n k u do efe k tó w n ie z a le żn e g o d z ia ła n ia o d rę b n y c h o rg an izacji.
3 . P r o c e s t w o r z e n i a w a r t o ś c i w o r g a n i z a c j i e d u k a c y j n e j
K o n ty n u u ją c ro z w a ż a n ia n a te m a t tw o rz e n ia w a rto śc i, n a le ż y zazn aczy ć, że z a so b y m a te ria ln e i n ie m a te ria ln e w y stę p u ją c e w o rg a n iz a c ji m o g ą b y ć k o n fig u ro w a n e w b a rd z o ró ż n y sp o só b , w z a le ż n o śc i o d p rz y jętej stra te g ii d ziałan ia o ra z z a ło ż o n y c h c eló w k ró tk o - i d łu g o o k re so w y c h . P o d sta w o w e p y ta n ie , ja k ie n a le ż y p o sta w ić brzm i: W ja k i sp o só b p ro c e s tw o rz e n ia w a rto śc i m o ż e b y ć k o n tro lo w a n y i m o d y fik o w a n y p rz e z u c z e stn ik ó w teg o p ro c e su (in te re sa riu sz y , za ró w n o p o stro n ie o rg an izacji, ja k i k lie n ta )? O d p o w ie d z i n a to p y ta n ie n a le ż y p o sz u k iw a ć z a p o m o c ą d e k o m p o z y c ji p ro c e su tw o rz e n ia w a rto śc i w o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej.
P u n k te m w y jśc ia p ro c e su d e k o m p o z y c ji je s t o k re śle n ie c eló w ja k o ś c io w y c h i ilo śc io w y c h dla o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej. C el g łó w n y n a le ż y zd e fin io w a ć ja k o p rz y sz ły , z a k ła d a n y sta n o k reślo n eg o sy ste m u (sp o łeczn eg o , g o sp o d a rc z e
go, p o lity c z n e g o , ed u k a c y jn e g o , e-le a rn in g o w eg o ). „C elam i p o śre d n im i, czy li śro d k a m i do celu g łó w n e g o , s ą n a z y w a n e , a n ty c y p o w a n e sta n y rz e c z y , o c e n ia n e w d a n y m p rz e d z ia le d zia ła n ia p o z y ty w n ie n ie d la n ic h sam y ch , le c z d lateg o że ic h o sią g n ię c ie w to k u d zia ła n ia u w a ż a się z a w a ru n e k o sią g n ię c ia c e lu k o ń c o w e g o ”6.
Id e n ty fik a c ja ce ló w m u si ta k ż e o b e jm o w a ć ic h h ie ra rc h ię i m u si zo stać p rz e p ro w a d z o n a z g o d n ie z e k o n o m ic z n ą z a s a d ą ra c jo n a ln o śc i7. N a ty m etap ie o d b y w a się d e fin io w an ie ce ló w o rg an izacji, a w ię c z a k ła d a n y p o z io m p rzy szłej w arto ści. O k reślen ie z a so b ó w o rg a n iz a c ji ed u k acy jn ej i ic h k o n fig u ra c ja w sy s te m e -le a rn in g o w y m o ż e zo sta ć d o k o n a n a w o p a rc iu o w y o d rę b n io n e trz y p ła sz c z y z n y : o rg a n iz a c y jn o -e k o n o m ic z n ą , in fo rm a ty c z n ą i m e to d o lo g iczn ą. S p o só b z o rg a n iz o w a n ia p o sz c z e g ó ln y c h k o m p o n e n tó w j e s t je d n y m z n a jis to t niej sz y c h p ro c e só w g e n e ro w a n ia w a rto śc i, g d y ż to w ła śn ie p o p rz e z efe k t sy- n e rg ii sy ste m u e-le a rn in g o w eg o , je g o e le m e n tó w i w z a je m n y c h re la c ji o siąg a
6 J. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa 1981, s. 183.
7 Więcej na temat racjonalności w teorii ekonomii: J. Penc, Myślenie strategiczne w orga
nizacji XXI wieku, w: Przedsiębiorstwo przyszłości, wizja strategiczna, red. W.M. Grudzewski,
się określoną wartość. Kolejnym etapem tworzenia wartości jest odpowiednie
wykorzystanie zbudowanego systemu, czyli racjonalne zarządzanie procesem
dydaktycznym. Na tym etapie należy wskazać dwie podgrupy procesowe: za
rządzanie administracyjne i zarządzanie wiedzą.
POMIAR EFEKTÓW,
POMIAR WARTOŚCI
Określenie celów jakościowych i ilościowych w organizacji --- edukacyjnej
Identyfikacja zasobów na płaszczyźnie organizacyjno-ekonomicznej, — informatycznej i metodologicznej ■ Organizacja systemu e-learningowego ■Zarządzanie procesem dydaktycznym
^ “ Wartość dla interesariusza Wartość systemu e-learningowego - Wartość organizacji edukacyjnej
DEFINICJA CELÓW KONFIGURACJA ZASOBÓW TWORZENIE WARTOŚCI DYSTRYBUCJA WARTOŚCI
Rys. 2. Proces tworzenia wartości w organizacji edukacyjnej
Źródło: opracowanie własne.
Pierwsza grupa procesów dotyczy nowoczesnych sposobów administro
wania procesem dydaktycznym, druga zaś kładzie nacisk na innowacyjne mode
le zarządzania wiedzą8 w organizacji edukacyjnej. Procesy tworzenia wartości
i jej dystrybucji są ze sobą ściśle powiązane; to na kolejnych etapach kształce
nia wartość zostaje dostarczona do klienta (studenta), do pozostałych interesa-
riuszy, a także w oparciu o relację zwrotną zmienia się także (zwiększa się bądź
8 W literaturze przedmiotu można znaleźć wiele modeli zarządzania wiedzą, do najczęś ciej stosowanych zalicza się „spiralę wiedzy”, czyli tzw. model japoński, model zasobowy i m o del procesowy. Więcej na temat modeli zarządzania wiedzą: J. Penc, o p . c i t , s. 27-39.
zm n ie jsz a ) p o z io m w a rto śc i o rg a n iz a c ji i je j sy ste m u e -le a m in g o w e g o . P o n ie w a ż c y k l tw o rz e n ia w a rto śc i p rz e d się b io rstw a cz y o rg a n iz a c ji n ig d y się nie k o ń c z y (m a c h a ra k te r re k u re n c y jn y ), isto tn y m je g o ele m e n te m je s t p ro c e s a n a liz y i p o m ia ru o sią g n ię ty c h c eló w (efek tó w ) i p o m ia r w a rto śc i, k tó re u m o ż li w ia ją ocen ę fu n k c jo n o w a n ia o rg a n iz a c ji i w e ry fik a c ję z a ło ż o n y c h celów .
Literatura
Dobiegała-Korona B., Wartość dla klientów generatorem wartości przedsiębiorstwa, w: Współczesne źródła wartości przedsiębiorstwa, red. B. Dobiegała-Korona, A. Herman, Difin, W arszawa 2006.
Doyle P., Value - B ased M arketing, John W iley & Sons Ltd., London 2000.
Grudzewski W.M., Hejduk I.K., Kreowanie systemów zarządzania wiedzą podstaw ą
dla osiągania przew agi konkurencyjnej współczesnych przedsiębiorstw, w: Przed siębiorstwo przyszłości - wizja strategiczna, red. W.M. Grudzewski, I.K. Hejduk,
Difin, W arszawa 2002.
Kamela-Sowińska A., Wartość firm y, PWE, W arszawa 1996.
Kirkpatrick D.L., Ocena efektywności szkolenia, Studio Emka, W arszawa 1998. M arcinkowska M., Kształtowanie wartości firm y, PWN, W arszawa 2000.
M arcinkowska, Niematerialne źródła wartości przedsiębiorstwa, w: Współczesne źró
dła wartości przedsiębiorstwa, red. B. Dobiegała-Korona, A. Herman, Difin,
W arszawa 2006.
Penc J., M yślenie strategiczne w organizacji X X I wieku, w: Przedsiębiorstwo przyszło
ści, wizja strategiczna, red. W.M. Grudzewski, I.K. Hejduk, Difin, W arsza
w a 2002.
Treacy M., W iersema F., The Discipline o f M arket Leaders, Reading Mass, Lon don 1995.
INTANGIBLE FACTORS IN THE PROCESS OF CREATING VALUE
IN EDUCATIONAL ORGANIZATION
Summary
One o f the prim ary goals o f the organization conducting education is the educa tional process, or in other words to provide such product or service awareness cam paign, which will set up the levels o f customer satisfaction (student). The essence o f the teaching process is the transfer o f information in the system, which remains in close relationships: the organization o f education, teachers (staff) and students (customers). From this point o f view to look at the problem in terms o f the value o f knowledge m a nagem ent in educational organizations at all levels.
