Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej źródłem informacji dla interesariuszy – ujęcie jakościowe

DOI: 10.18276/frfu.2016.2.80/2-46 s. 439–448

Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych

Standardów Sprawozdawczości Finansowej źródłem

informacji dla interesariuszy –

ujęcie jakościowe

Magdalena Frymus

∗

Streszczenie: Cel – celem artykułu jest przedstawienie cech jakościowych sprawozdań finansowych w

Zało-żeniach Koncepcyjnych Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej oraz kierunku ich zmian jak również znaczenia jakości sprawozdań finansowych w zapewnieniu potrzeb informacyjnych intere-sariuszy. Metodologia badania – badania oparto na analizie aktów źródłowych oraz szeregu publikacji książ-kowych i artykułów. Wykorzystano metodę dedukcji i wnioskowania na jej podstawie. Wynik – ocena spra-wozdań finansowych jest podstawą decyzji inwestorów czy menedżerów. Potrzeba zapewnienia wysokiej ja-kości merytorycznej oraz uniwersalizmu sprawozdań finansowych stała się nieodłącznym elementem współ-czesnego systemu rachunkowości. Oryginalność/Wartość – usystematyzowanie cech jakościowych oraz zwrócenie uwagi na interes odbiorców w procesie prezentacji informacji finansowych. Ponadto zaprezento-wanie kierunków zmian regulacji związanych z jakością sprawozdań finansowych zgodnych z MSSF.

Słowa kluczowe: jakość; sprawozdanie finansowe; Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości

Finan-sowej

Wprowadzenie

W dobie globalnej konwergencji w zakresie adaptacji systemu MSSF i systemu

przełado-wanego standardami oraz upowszechnianiu się najnowszych technologii opartych na

wie-dzy, rzetelne informacje o sytuacji majątkowej i finansowej jednostki zawarte w

sprawoz-dawczości finansowej nabierają szczególnego znaczenia (Kobiela-Pionnier, 2013, s. 347–

348). Jedną z najważniejszych funkcji rachunkowości jest funkcja informacyjna, polegająca

na dostarczaniu szerokiemu kręgowi odbiorców informacji do podejmowania decyzji

w procesie zarządzania (Narkiewicz, 2013, s. 224). Ze względu na informacyjny charakter,

system rachunkowości spełniając określone cechy jakościowe, powinien zapewniać różnym

grupom

użytkowników rzetelne i wiarygodne informacje ekonomiczne dotyczące

rezulta-tów działalności jednostek gospodarczych. Zatem istotnym jest żeby jednostki

prezentowa-ły wysokiej jakości sprawozdania finansowe. Mogą one dzięki temu zapewnić inwestorom

względne poczucie zaufania i bezpieczeństwa, a analitykom istotnych informacji do oceny

sytuacji ekonomicznej jednostki, sektora czy kraju.

Celem artykułu jest syntetyczne przedstawienie określonych w Założeniach

Koncepcyj-nych MSSF najważniejszych celów sprawozdań finansowych oraz cech jakościowych

in-formacji finansowych decydujących o ich użyteczności dla interesariuszy.

∗ _{mgr Magdalena Frymus, Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Studia}

Magdalena Frymus

440

1.

Sprawozdawczość finansowa jako system informacyjny rachunkowości

globalnej

W drugiej połowie XX wieku rachunkowość została uznana przez amerykańskie

stowarzy-szenia księgowych za system informacyjny. System informacyjny rachunkowości

groma-dzi, klasyfikuje, przetwarza, analizuje i dostarcza istotne informacje finansowe

wspomaga-jące procesy decyzyjne odbiorców zewnętrznych oraz wewnętrznych. Rachunkowość

okre-śla się też jako system informacyjny służący użytkownikom do podejmowania decyzji

gospodarczych, zwłaszcza finansowych oraz rozliczania kierownictwa z zarządzania

po-wierzonym majątkiem (Turyna, 2011, s. 123–124). System rachunkowości stanowi źródło

wiedzy dla zarządzających jednostką gospodarczą oraz wszystkich zainteresowanych jej

sytuacją majątkową, finansową oraz wynikami działalności (Świderska, 2009, s. 1).

Źró-dłem tych informacji są sprawozdania finansowe. Sprawozdawczość finansowa obejmuje

usystematyzowane zbiory wybranych informacji, tworzonych zarówno przez

rachunko-wość, jak i poza nią, charakteryzujących minioną i obecną sytuację majątkowo – finansową

jednostki oraz wielkość osiągniętego wyniku finansowego, jak również ocenę tego stanu

w przyszłości (Gabrusewicz, 2011, s. 15). Rachunkowość określana jest mianem języka

biznesu, ułatwiającym porozumiewanie się wszystkich grup zaangażowanych bezpośrednio

i pośrednio w działalność gospodarczą (Surdykowska, 1999, s. 24).

Rozwój międzynarodowych rynków kapitałowych, zwiększająca się liczba

ponadnaro-dowych korporacji, międzynarodowa integracja gospodarcza oraz internacjonalizacja

dzia-łalności przedsiębiorstw to w ostatnich latach ważniejsze procesy globalizacyjne. W

wa-runkach postępującej globalizacji gospodarki światowej, ze względu na rozbieżności

w sprawozdaniach finansowych, spowodowane głównie różnicami w zasadach

rachunko-wości stosowanymi w poszczególnych krajach, porozumiewanie się i zrozumienie

informa-cji zawartych w sprawozdaniach jest konieczne, a zatem wymaga ujednolicenia zasad

ra-chunkowości na poziomie międzynarodowym i implementowania tych zasad do krajowych

modeli rachunkowości.

Opracowywaniem międzynarodowych standardów rachunkowości, prowadzących do

stosowania jednolitych zasad ujmowania zdarzeń gospodarczych zajęło się wiele

organiza-cji. Obecnie na świecie można wyróżnić dwa główne powszechnie akceptowane standardy

rachunkowości to jest MSSF stanowione przez Radę Międzynarodowych Standardów

Ra-chunkowości (IASB) oraz amerykańskie US GAAP opracowywane przez Radę Standardów

Rachunkowości Finansowej (FASB).

We wrześniu 2010 roku IASB we współpracy z FASB zaktualizował obowiązujące od

1989 roku Założenia Koncepcyjnie w części dotyczącej celów sprawozdań finansowych

ogólnego przeznaczenia oraz cech jakościowych informacji finansowej. W zmienionych

Założeniach za główny cel sprawozdania finansowego uznano dostarczanie informacji

finansowej jednostki sporządzającej sprawozdanie finansowe, które będą użyteczne dla

obecnych i potencjalnych inwestorów, kredytodawców, pożyczkodawców i innych

wierzy-cieli w podejmowaniu decyzji dotyczących finansowania jednostki. Podkreślono również,

że decyzje te dotyczą zakupu, sprzedaży i utrzymania kapitału przez dostarczycieli kapitału

w formie akcji, udziałów, instrumentów dłużnych, udzielanych pożyczek i kredytów. Warto

dodać, że nowe Założenia Koncepcyjne czynią wszystkich inwestorów, bez wyróżniania

żadnej z grup, głównymi użytkownikami sprawozdań finansowych. Użyteczność

informa-cyjna sprawozdań powinna być również przydatna dla niemałej grupy pozostałych

intere-sariuszy.

Według MSR 1 sprawozdanie finansowe to ustrukturyzowana prezentacja sytuacji

fi-nansowej i transakcji dokonywanych przez przedsiębiorstwo. Celem sprawozdań

finanso-wych jest:

– dostarczenie informacji o sytuacji finansowej, dokonaniach i przepływach

pienięż-nych w przedsiębiorstwie, które to informacje są użyteczne dla szerokiego grona

użytkowników podejmujących decyzje,

–

przedstawienie wyników pełnionej przez kierownictwo funkcji powierniczej nad

przekazywanymi mu zasobami (Kumor, 2013, s. 560).

Warto podkreślić, że informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych nie tylko

umożliwiają każdemu użytkownikowi ustalenie stanu faktycznego jednostki gospodarczej,

lecz także (Sawicki, 2012, s. 38):

–

ułatwiają dokonanie kontroli składników majątku i działalności gospodarczej,

–

pomagają ocenić stopień realizacji przedsięwzięć oraz wskazać przyczyny odchyleń

od założonych zadań gospodarczych,

–

tworzą podstawę porównawczych analiz przedsiębiorstw,

– pomagają sporządzać plany i budżety,

–

ułatwiają podejmowanie decyzji zmierzających do zapobieżenia wystąpienia

w przyszłości niekorzystnych zdarzeń, a jednocześnie sprzyjają działaniom

stymulu-jącym postęp i rozwój.

W dobie globalizacji jednostki świadomie prowadzą politykę prezentacji sprawozdań

finansowych. Swobodne kształtowanie danych finansowych w ramach obowiązujących

przepisów prawnych określane jest za pomocą różnych terminów: „rachunkowości

twór-czej”, „kreatywnej”, „agresywnej” a nawet „oszukańczej”. Zasadniczym celem

„kreowa-nia” sprawozdań finansowych przez zarządy niektórych przedsiębiorstw jest realizacja

partykularnych celów jednostki polegających między innymi na (Narkiewicz, 2013, s. 227):

–

zmniejszeniu obciążeń podatkowych poprzez przesunięcie podatków w czasie lub

uniknięcie podatków,

–

tworzeniu „cichych rezerw” na wypadek możliwego pogorszenia się koniunktury

gospodarczej i sytuacji finansowej jednostki,

–

zwiększeniu kwot wypłat z zysku po opodatkowaniu na rzecz właścicieli i

maksy-malizacja wynagrodzeń członków zarządu,

–

prezentacja wysokiej płynności finansowej i rentowności w celu podwyższenia

zau-fania do przedsiębiorstwa ze strony inwestorów, kredytodawców i

pożyczkodaw-ców, kontrahentów handlowych,

–

pozytywnym postrzeganiu przedsiębiorstwa przez społeczeństwo.

2.

Cechy jakościowe sprawozdań finansowych w teorii Założeń

Koncepcyjnych MSSF

Cechy jakościowe, którym powinny odpowiadać informacje zawarte w sprawozdaniach

finansowych, również polskich, zostały określone w Założeniach Koncepcyjnych

stanowią-cych wstęp do MSSF, opracowanych w 1989 r. przez Komitet Międzynarodowych

Stan-dardów Rachunkowości (IASC). Składają się na nie, zgodnie z pierwotnym tekstem:

„Za-łożenia podstawowe”, „Składniki sprawozdań finansowych”, „Ujęcie składników

sprawoz-dań finansowych”, „Wycena składników sprawozsprawoz-dań finansowych” oraz „Koncepcja

kapi-tału i zachowania kapikapi-tału”.

Magdalena Frymus

442

Założenia Koncepcyjne MSSF definiują cechy jakościowe jako „(…) właściwości,

któ-re sprawiają, że informacje w nich zawarte są użyteczne dla użytkowników”. Cechy

jako-ściowe są określane jako: „rodzaje informacji, które mogą być przydatne obecnym i

poten-cjalnym inwestorom, kredytodawcom i innym wierzycielom przy podejmowaniu decyzji na

podstawie sprawozdania finansowego, a dotyczących jednostki sporządzającej to

sprawoz-danie finansowe (Hońko, 2013, s. 19).

Założenia Koncepcyjne z 1989 roku zostały przyjęte w 2001 roku przez IASB bez

zmian. Podstawowe założenia regulacji dotyczących prezentowania sprawozdań

finanso-wych zakładały, że najważniejsze cechy jakościowe informacji w nich zawartych to:

zro-zumiałość, przydatność, wiarygodność, porównywalność. Nie nadano im hierarchicznego

charakteru. Cechy te uznano za równorzędne.

We wrześniu 2010 roku IASB opublikowała opracowany wspólnie z FASB nowy

do-kument dotyczący Założeń Koncepcyjnych sprawozdawczości finansowej. Aktualnie

Zało-żenia Koncepcyjne MSSF mają dwa nowe rozdziały (Kabalski, 2015, s. 20):

–

„Cele sprawozdawczości finansowej ogólnego przeznaczenia”,

–

„Cechy jakościowe użytecznych informacji finansowych”.

Stany Zjednoczone opublikowały równolegle SFAC 8 „Założenia koncepcyjne

spra-wozdawczości finansowej”.

W przedstawionych Założeniach Koncepcyjnych zmieniono podejście do cech

jako-ściowych sprawozdań finansowych. Obecnie zgodnie z Założeniami Koncepcyjnymi

wy-różnia się fundamentalne (nadrzędne) i uzupełniające (ulepszające) cechy jakościowe, które

szczegółowo zaprezentowano w tabeli 1.

Cechy fundamentalne powinny być odpowiednie i wiernie odzwierciedlać wizerunek

finansowy firmy. Informacje uznawane za odpowiednie muszą być przydatne i istotne.

(Buk, 2013, s. 29). Wierne odzwierciedlenie wizerunku finansowego wymaga, aby wiernie

prezentowały nie tylko odnośne zjawisko, ale także to, co mają zaprezentować. Aby być

w pełni wierną, prezentacja powinna być kompletna, niezawierająca błędu oraz neutralna.

Do cech uzupełniających zalicza się: porównywalność, sprawdzalność, terminowość,

zrozumiałość i przejrzystość (Buk, 2014, s. 36).

Sprawozdania finansowe spełniające wymagane cechy jakościowe powinny

prezento-wać prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji finansowej jednostki. Wiarygodność jako główna

cecha jakości sprawozdań finansowych zgodnie z pierwotnym tekstem Założeń

Koncepcyj-nych z 1989 roku zastąpiona została zasadą wiernego odzwierciedlenia wizerunku

finanso-wego.

Oprócz cech jakościowych należy również wspomnieć o komplementarnych

nadrzęd-nych zasadach rachunkowości omawianadrzęd-nych w Założeniach koncepcyjnadrzęd-nych MSSF i MSR 1.

zaprezentowanych w tabeli 2.

Ogromne potrzeby informacyjne interesariuszy, a w szczególności inwestorów

determi-nują dążenie do jak najlepszej jakości i użyteczności sprawozdań finansowych.

T

ab

el

a

1

C

ec

hy

ja

ko

śc

io

w

e

sp

ra

w

oz

da

ń

fi

na

ns

ow

yc

h

G ru p y c e c h W ys zc ze gó ln ie ni e 1 o W ys zc ze gó ln ie ni e 2 o O p is F u n d a m e n ta ln e (N ad rz ęd ne ) O dp ow ie dn io ść (Rz e cz o w oś ć) Prz yd at no ść Sp ra w oz da ni e fi na ns ow e po w in no z as po ka ja ć po tr ze by u ży tk ow ni kó w w z ak re si e in fo r-m ac ji uż yt ec zn yc h w p od ej m ow an iu d ec yz ji . W ys tę po w an ie z da rz eń n ie ty po w yc h, je dn ora zo w yc h, b ąd ź n ie pe ri od yc zn yc h, m aj ąc yc h w pł yw n a w ie lk oś ć i st ru kt urę w o br ęb ie d an gru py a kt yw ów lu b pa sy w ów , p ow in ny z os ta ć w n ic h w yo dr ęb ni on e, c zy li za pre ze nt ow an w s zc ze gó ln oś ci w o drę bn yc h po zy cj ac h ora z op is an e w d od at ko w yc h in fo rm ac ja ch i o b ja śn ie ni ac h Is to tn oś ć U ni ka ni e na dm ie rn ej r oz bu do w y sp ra w oz da ni a i k on ce nt ra cj a na in fo rm ac ja ch , k tó re s ą ni ez bę dn e, a k tó ry ch p om in ię ci e ut ru dn ia ło by w ła śc iw a oc en ę sy tu ac ji pr ze z uż yt ko w ni ka lu b p ro w a d zi ło d o po dj ęc ia m yl ny ch d ec yz ji W ie rn e o d z w ie rc ie d la n ie w iz eru n k u f in a n so w e g o (P ra w dz iw oś ć) K om pl et no ść Sp ra w oz da ni a fi na ns ow e po w in ny z ap ew ni ać c ał oś ci ow y ob ra z dz ia ła ln oś ci e ko no m ic zn pr ze ds ię bi or st w a. N ie m oż e by ć po m in ię te ż ad ne z ja w is ko g os po da rc ze a ni s kł ad ni k m aj ku p rz ed si ęb io rs tw a, z w ią za ny z d an ym o kr es em s pra w oz da w cz ym , k tó re go p om in ię ci e m og ło by p od w aż ać w ia ry go dn oś ć in fo rm ac ji i w pr ow ad zi ć w b łą d uż yt ko w ni ka . S pra w oz da ni e m a za pe w ni ć pe łn e, p ra w dz iw e in fo rm ac je , k tó re w ż ad en s po só b ni e bę dą u kry w ał is to tn y ch d a n y c h Be zb łę dn oś ć W ys tę po w an ie w sz y st k ic h i st o tn y c h p o z y cj i. W p re z e n to w a n y ch i n fo rm a cj a ch n ie p o w in w ys tą pi ć po m in ię ci a, k tó re d op ro w ad zi ły by d o za ch w ia ni a ko m pl et no śc ią d an yc h sp ra w oz d a w c z y ch N eu tra ln oś ć (Be zs tr on no ść , O b ie k ty w iz m ) Ch ara kt er yz uj e si ę ob ie kt yw iz m em w p od ej śc iu d o p re z en ta cj i in fo rm a cj i o ra z b ra k ie m oz na k m an ip ul ow an ia d an ym i. In fo rm ac je u ję te w s pra w oz da ni ac h fi na ns ow yc h po w in ny by ć w ol ne o d ce lo w ej s tr on ni cz oś ci w s to su nk u do ja ki ej ś gru py o db io rc ów in fo rm ac ji U zu pe łn ia ją ce (U le ps za ją ce ) Po ró w ny w al no ść Je dn ol it oś ć Ci ąg ło ść Sp ój no ść In fo rm ac je f in an so w e po w in ny p oz w al ać n a po ró w na ni e da ny ch p rz y po de jm ow an iu d ec zj i, co w ym ag a sp ój no śc i z as ad ra ch un ko w oś ci , z as to so w an ia id en ty cz ne go u kł ad u za ró w w r óż ny ch o kre sa ch ja k i w r óż ny ch je dn os tk ac h go sp od ar cz yc h. P oz w ol i t o uż yt ko w ni ko zi de nt yf ik ow ać i zr oz um ie ć ró żn ic e m ię dz y po zy cj am i w yk az yw an ym i w s pra w oz da ni u fi n a n so w y m z p o d o b n y m i in fo rm a cj a m i o i n n y c h j e d n o st k a ch o ra z z p o d o b n y m i in fo rm a cj am i o te j s am ej je dn os tc e do ty cz ąc ym i i nn eg o ok re su lu b sp or zą dz on ym i n a in ny d zi eń Sp ra w dz al no ść ( W ery fi -ko w al no ść ) Z ap ew ni a uż yt ko w ni kó w , ż e in fo rm ac ja w ie rn ie p re ze nt uj e zj aw is ko e ko no m ic zn e, k tó re m a za pr ez en to w ać . P ow in na u m oż li w ić s ko nf ro nt ow an ie d an yc h li cz bo w yc h sp ra w oz da ni fi na ns ow eg o z da ny m i ź ró dł ow ym i za w a rt ym i w d ok um en ta ch k si ęg ow yc h

G ru p y c e c h W ys zc ze gó ln ie ni e 1 o W ys zc ze gó ln ie ni e 2 o O p is T erm in ow oś ć (A kt ua l-no ść ) U ży te cz ne s ą in fo rm ac je d os ta rc zo ne w o dp ow ie dn im c za si e. W ym ag a to r ów ni eż d ot rz y-m an ia o bo w ią zu ją cy ch te rm in ów d os ta rc za ni a sp ra w oz da ń od bi or co m . O zn ac za to , ż e po de jm uj ąc y de cy zj e bę dą m ie li c za s na d os tę p do in fo rm ac ji m og ąc yc h w pł yn ąć n a ic h d e c y zj e. Z ro zu m ia ło ść i pr ze jr zy -st oś ć U ży tk ow ni kó w in fo rm ac ji c ec hu je r óż na z do ln oś ć do p er ce pc ji in fo rm ac ji, d la te go n al eż y je do st arc za ć w n aj pro st sz ej fo rm ie , p od aj ąc e w en tu al ne w yj aś ni en ia . W ys tę pu ją ce p ra w id ło -w oś ci , p ow ią za ni a lu b za le żn oś ci w u kł ad zi e sp ra w oz da ni a i z aw art yc h w n im in fo rm ac ja ch m us zą b yć ja sn e, z w ię zł e i zro zu m ia łe . Ź ró dł o: o pra co w an ie w ła sn e na p od st aw ie A d a m c zy k (2 0 1 2 , s. 3 9 6 ), Bu k ( 2 0 1 3 , s. 2 9 ), G o s (2 0 0 3 , s. 4 7 –4 8 ), H oń ko (2 01 3, s . 1 9– 21 ), Ró w iń sk a (2 01 3, s . 3 77 –3 7 8 ), S a w ic k i (2 0 1 2 , s. 4 0 ).

Tabela 2

Nadrzędne zasady rachunkowości wg Założeń Koncepcyjnych i MSR 1

Zasada Założenia koncepcyjne/MSR 1

Wiernego i rzetelnego obrazu

Rzetelna prezentacja wymaga wiernego odzwierciedlenia efektów transakcji, innych zdarzeń i warunków, zgodnie z definicjami i warunkami ujęcia dla aktywów, zobowiązań, przychodów i kosztów przedstawionymi w Założeniach koncepcyjnych. Zastosowanie MSSF, wraz z informacjami uzupełniającymi w uzasadnionych przypadkach, skutkuje tym, że sprawozdanie finansowe speł-nia wymóg rzetelnej prezentacji

Wyższości treści ekonomicznej nad formą prawną

Zgodność z treścią, a nie jedynie formą, jest jednym z warunków wiernej pre-zentacji

Kontynuacji działalności Sprawozdanie finansowe sporządza się przy założeniu kontynuacji działalności,

z wyjątkiem sytuacji, gdy kierownictwo albo zamierza zlikwidować jednostkę, albo zaniechać prowadzenia działalności gospodarczej, albo gdy kierownictwo nie ma żadnej realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności Ciągłości

(polityki rachunkowości) Sposób prezentacji i grupowania pozycji sprawozdań finansowych powinien być utrzymany w niezmienionej formie w kolejnych okresach, chyba że: -w następstwie znaczącej zmiany charakteru prowadzonej przez jednostkę działalności lub analizy jej sprawozdań finansowych jest oczywiste, że inna prezentacja lub klasyfikacja byłaby bardziej odpowiednia, mając na uwadze kryteria wyboru i wprowadzania zasad rachunkowości zawarte w MSR 8 - potrzeba zmiany sposobu prezentacji wynika ze standardu lub interpretacji

Istotności Każdą istotną kategorię podobnych pozycji należy prezentować w sprawozdaniu

finansowym oddzielnie. Pozycje, których charakter lub funkcja są odmienne prezentuje się oddzielnie, chyba że są nieistotne. Dane informacje są istotne, jeżeli ich pominięcie lub zniekształcenie może wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników sprawozdania finansowego

Memoriału Rachunkowość memoriałowa odzwierciedla wpływ transakcji oraz innych

zdarzeń i okoliczności na zasoby i zobowiązania jednostki sporządzającej spra-wozdanie finansowe w okresie, w którym wystąpiły, nawet wówczas, gdy zwią-zane z nimi wpływy i wydatki nastąpią w innych okresach

Źródło: opracowanie własne na podstawie Hońko (2005, s. 30–31), Kabalski (2015, s. 23).

3.

Potrzeby informacyjne interesariuszy sprawozdań finansowych

sporządzanych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami

Sprawozdawczości Finansowej

Warunkiem użyteczności sprawozdawczości finansowej jest umiejętność jego czytania

i prezentacji. Założenia Koncepcyjne zakładają, że użytkownicy sprawozdań finansowych

posiadają niezbędną wiedzę ekonomiczną, w tym z zakresu rachunkowości oraz „wykazują

ochotę do uważnego zapoznania się z prezentowanymi informacjami” (Hońko, 2013, s. 15).

Tabela 3 przedstawia kategorie użytkowników oraz ich podstawowe potrzeby

informa-cyjne.

Użyteczność decyzyjna informacji finansowej zamyka się w dwóch wymiarach:

przy-datności do oceny zdolności jednostki do generowania środków pieniężnych oraz do

kwe-stii sprawowania przez kierownictwo jednostki funkcji powierniczych (Kabalski, 2009,

s. 21).

Tab

el

a 3

U

ży

tkow

ni

cy

inf

orm

ac

ji

fina

ns

ow

yc

h

Ob szar Kateg or ie uży tk own ik ów Uży tk own icy Po tr zeb y in fo rm a c y jn e Mi k ro sf era W ewn ęt rzn i W łaś cici ele i zar zą d fir m y Pr aco wn icy i zwią zk i zawo do we − ocen a do ko na ny ch p rzed sięwzięć p od wzg lęd em ren to w no ści i s to py zwr otu k ap itału , u trzy m an ia pł yn no ści fin an so wej i zap otr zeb owan ia na no wy k ap itał, p od ej m owan ie dec yzji fin an so wy ch i zar zą dczy ch , − ocen a wy płacaln oś ci, ren to wn oś ci jed no stk i o raz m ożli wo ść per sp ek-ty w ro zwo ju zawo d o weg o i u tr zy m a n ia zatr u d n ien ia Zewn ętr zn i: − głó wn i u ży tk own icy zewn ętr zn i In wes to rzy ( ak tu aln i i p o ten cjaln i) Ban ki (k red yto dawcy i po ży czk od aw cy ) Ko n tr ah en ci ( d o stawcy i in n i wier zy c ie le, odbi or cy i k lien ci) − ocen a ry zy ka pr og ra m owan ych p rzed sięwzięć, ws kaźn ik i r en to wn oś ci, m ożliwa do u zy sk an ia sto pa zwr otu z zain wes to wan eg o kap itału , − ocen a zd oln oś ci pł atn iczej należn ych rat z od setk am i i per sp ek ty w y ro zwo ju , r zu tu jące n a ocen ę ry zy ka kr ed yto weg o, − sy tu acja fin an so wa jed no stk i i po wiązan a z nią zd oln oś ć płatn icza, pe rs pe kt yw y roz w oj u je dnos tki w ar unkuj ąc e popy t i poda ż dóbr i us ług, in fo rm acje o zd oln oś ci fir m y do k on ty nu acji działaln oś ci w pr zy szło ści, um ożli wiające im d łu go ter m in ową w sp ółp racę − po zo stali uży tk own icy zewn ętr zn i Or g an y r ewiz y jn e Pr zed sięb io rs twa ko nk ur en cy jn e Ub ezp ieczy ci ele Pr as a i an ality c y − ocen a pr awid ło wo ści, rz eteln oś ci i ja sn oś ci pr zed stawien ia sy tu acji m ajątk owej i f in an so wej or az w yn ik u fin an so weg o ba dan ej jed no stk i gos p o d ar czej, − ocen a sy tu acji ry nk owej, u dział w ry nk u, p ozio m cen , i lo ść i k ier un ki sp rzed aży d ób r i us łu g, p ozio m k os zt ów, ren to wn oś ć pr zed sięb io rs twa, p lan y r o zwo ju , − ocen a ef ek ty wn oś ci i r yz yk a działaln oś ci ub ezp ieczen io wej, − in fo rm acja o tr en dach wy stęp ują cy ch w działaln oś ci go sp od ar czej pr zed sięb io rs tw, w ty m o zas ięg u reg io naln ym , z m ian ac h w zatr ud ni e-niu i pła cach Ma k ro sf era Pań stwo (r ząd i ag en dy rząd owe, sąd y rejo no we, u rzęd y sk ar bo we, stat ys ty cz n e) Sp ołeczeń stwo . − w ska źni k i do us ta le ni a doc hodu n ar o d o weg o , in fo rm acj e d o celó w p o lity k i g o sp o d ar czej, f is k aln ej o raz staty sty k i, − in fo rm acje o g os po dar ce reg io nu , s tru ktu rze ro zwo jo wej pr zed sięb io r-stwa, jeg o os iąg nięć i ten den cji ro zwo jo wy ch , zatr ud nie niu jeg o m ies zk ań có w, z m ian ach w po zio m ie ich zas ob no ści or az zak res ie d zi a-łaln oś ci Źr ód ło : o pr aco wan ie włas ne na po ds tawie Ba ran (2 00 6, s. 9 -10) , H ońko (2013, s. 15) , T oka rs ki (2009, s. 179) , W ie rc ińs ka (2009, s. 177) .

Uwagi końcowe

W warunkach globalizacji sprawozdawczość finansowa ma duże znaczenie dla

kształtowa-nia się rynków i wartości firm. W celu zapewniekształtowa-nia jej należytej jakości MSSF opisuje

cechy jakościowe sprawozdań finansowych. Fundamentalnymi elementami jest zachowanie

odpowiedniości i wiernego odzwierciedlenia wizerunku finansowego.

Głównymi odbiorcami sprawozdań finansowych zgodnych z MSSF są inwestorzy

za-równo zewnętrzni jak i wewnętrzni. Informacje te pozwalają im szacować ryzyko,

identyfi-kować niepewność jak również podjąć decyzję o nabyciu, utrzymaniu lub zbyciu akcji.

Istotne znaczenie ma dla nich również zdolność do wypłaty dywidendy.

Inwestorzy zauważają liczne niespójności i luki w prawie MSSF. Są one konsultowane

z nimi w ramach publicznych konsultacji organizowanych przez organy stanowiące MSSF.

Najlepsze regulacje prawne omawiające cechy jakościowe nie wystarczą jednak do

za-pewnienia rzetelnej i wiarygodnej informacji, jeżeli osoby mające wpływ na kształt

spra-wozdania finansowego nie zachowają odpowiedniej staranności i postawy etycznej przy ich

przygotowaniu.

Literatura

Adamczyk, M. (2012). Jakość informacji finansowych jako podstawa wiarygodności sprawozdań finansowych jednostek samorządu terytorialnego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 718, Finanse. Rynki

Fi-nansowe. Ubezpieczenia, 53, 393–404). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Baran, W. (2006). Jakość, pojemność i użyteczność informacji finansowej w świetle założeń koncepcyjnych Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. e-Finanse, 2.

Buk, H. (red.), (2013). Międzynarodowe standardy rachunkowości, Część I. Katowice: Wydawnictwo

Uniwersy-tetu Ekonomicznego w Katowicach.

Buk, H. (2014). Krajowe i międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej. Katowice: Wydawnictwo

Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

Gabrusewicz, W. (2011). Ogólna charakterystyka sprawozdawczości finansowej. W: W. Gabrusewicz, M.

Remle-in (red.), Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa jednostkowe i skonsolidowane (s. 1–21). Warszawa:

PWE.

Gos, W. (2003). Baza informacyjna rachunkowości finansowej. W: T. Kiziukiewicz, (red.), Zarządcze aspekty

rachunkowości (s. 37–49), Warszawa: PWE.

Hońko, S. (2013). Ogólna charakterystyka sprawozdania finansowego. W: W. Gos, S. Hońko, P. Szczypa, ABC

sprawozdań finansowych. Jak je czytać, interpretować i analizować (s. 9–41). Warszawa: CeDeWu.

Kabalski, P. (2009). Cele sprawozdań finansowych według projektu „Ram konceptualnych sprawozdawczości

finansowej”. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 48 (104).

Kabalski, P. (2015). MSSF a ustawa o rachunkowości. Reguły i uzupełnienia. Rachunkowość, 8/15.

Kobiela-Pionnier, K. (2013). Kierunki zmian międzynarodowej sprawozdawczości finansowej z perspektywy

inwestora (s. 347–355). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 757, Finanse. Rynki Finansowe.

Ubezpieczenia, 58. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Kumor, I. (2013). Sprawozdawczość finansowa w warunkach globalizacji (s. 357–568). Zeszyty Naukowe

Uniwer-sytetu Szczecińskiego, 765, Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, 61. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe

Uniwersytetu Szczecińskiego.

Narkiewicz, J. (2013). Jakość sprawozdań finansowych – teoria a praktyka w polskich przedsiębiorstwach (s. 222–

230). Вісник Національного університету "Львівська політехніка". Менеджмент та підприємництво

в Україні: етапи становлення і проблеми розвитку, 769. Lwów: Wydawnictwo Politechniki Lwowskiej.

Rówińska, M. (2013). Cechy jakościowe sprawozdania finansowego jednostek gospodarczych (s. 375–382).

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 757, Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, 58. Szczecin:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Sawicki, K. (2012). Sprawozdawczość finansowa i ich rola w systemie rachunkowości. W: T. Kiziukiewicz (red.),

Rachunkowość jednostek gospodarczych (s. 37–59). Warszawa: PWE.

Magdalena Frymus

448

Świderska, G.K. (2009). Rola rachunkowości finansowej w przygotowaniu sprawozdań finansowych. W: G.K. Świderska, W. Więcław (red.), Sprawozdanie finansowe według polskich i międzynarodowych

standar-dów rachunkowości (s. 1–13). Warszawa: Difin,

Tokarski, M. (2009). Sprawozdanie finansowe – niedoskonałe źródło informacji o sytuacji finansowej

przedsię-biorstwa. W: Z. Zioło, T. Rachwał. (red.), Rola przedsiębiorczości w kształtowaniu społeczeństwa (s. 176–

186). Przedsiębiorczość – Edukacja, 5.Warszawa–Kraków: Nowa Era.

Turyna, J. (2011). Aspekty jakościowe informacji w sprawozdaniach finansowych w świetle standardów

miedzyna-rodowych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki o finansach, 3 (8), 210, 122–

135. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Wiercińska, A. (2009). Użyteczność informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym w aspekcie etyki zawo-dowej księgowych. Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, 4/1, 175–187. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

FINANCIAL REPORTS BY INTERNATIONAL FINANCIAL REPORTING STANDARDS AS SOURCE OF INFORMATION FOR STAKEHOLDERS – QUALITATIVE ANALYSIS

Abstract: Purpose – this article presents qualitative characteristics of financial statements in Conceptual

Ap-proach of IFRS together with its change directions and importance of financial reports quality in satisfying stakeholders’ need for information. Design/Methodology/Approach – research was based on the analysis of case files and a number of publications and articles relating. Deductive reasoning method was used to reach logically certain conclusion. Findings – assessments in Financial Reports influence managers and investors decisions. The need for providing essential quality and universalism of financial reports became inherent part of modern accountancy. Originality/Value – systematization of qualitative characteristics and redirection of attention to the interests of receivers of financial information. In addition, presentation of change directions of regulations affecting quality of IFRS financial reports.

Keywords: quality, financial report, International Financial Reporting Standards

Cytowanie

Frymus, M. (2016). Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finan-sowej źródłem informacji dla interesariuszy – ujęcie jakościowe. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 2/2 (80), 439–448. DOI: 10.18276/frfu.2016.2.80/2-46; www.wneiz.pl/frfu.