Zmienność składu izotopowego H2S w obecności złóż gazu ziemnego

(1)

(2)

i IwanlOw (3). Stwierdzdli oni, ze dIa wszystkich 2l6i siarki rodzimej 0 znac:zeri!u przemysl:o.wym waritojei 1)84S SIl tylko nieznacznJe pnesuni~ w stronf: wzbo·-' gacenia w irzotop lekki w por6wnaniu z I134S siar-czan6w ewaporat6w i mieszC%1;l -sif: W przed2iiale

+2,8 do +17,5%0. Sldad izotopowy tych OBtatnich od-zwi.erdiedla 1)34S jonu SO~- wody oceimicznej w od-powiednich epokach geologiC%nych, kt6ra w cil;lgu ca-rej hisltorii geologicznej wykazywal:a wahania IW prze-mi'ale od +i10 do +00%. (4).

Siarka· rodzima jest produktem utleniania H~ powstal:ego w wyniku baklt.eryjnej redukcji siarcn6w. W proceSlie utlEiniania siarkowodOl'U nie za-cblod!zi duze ro:zdzielenie izQtop6w siarld mi~dzy

~S i S. Np. podczas utleniania H~S do s'iarld rodzi-mej Pl'zy wylocie zr6del: mineralnych stwierdziU~my

wzbogacen'ie powstalej siarki 0 1,6 do 4,~ w dzo-top lekki (7).

Procesy redukcji siarczan6w zachodzll wsp61:czeS-nie w itych zloZach, gdzie siarczany Imntak1luj~ ~

z bituminami. W przypadkach, gdy redukcjf,l zacho-d:rJ. pod :wply;wem CH, mozemy oczekiwa~, na podsta-wie wyitik6w dotyczl:lcych siarki tarnobl'2eskiej (1), wartojcli: 834_{S dIa siaJ.'kowodoru mieszczllcych· sif: w} przedziale charakterystycmym dla przemyslowych zl6i siarki l'Odzimej, tj. od +2,8 do +17,~. Zatem skl:ad izotopowy HzS mo!e okaza~ slf: wamym wskaZmikiem geochemicznym na obecn~c z16z· gazu

ziemnego. . .

Przeprowamone przez nas ostatnio badania &kl8-du izotopowego siark! HIS zawartego w gazie ziem-nym Z rejonu Lubac.zowa potwtDerdzajll .iD przypWlZ-czenie, rnecz~cie siarkdWod6r wykazuje w tyro przypadku Quill zawartoSc ci~ego izDtopu· (t.a.be.,

la·).

-Pr6bka I)US {lJIIo] data analizy HJS Lubacz6w, :doZe pzu +7,9 1972 r. H:S Lubacrz:6w, doZe gazu +7,5 [9'1"Jr. HaS Solec. tr. Zdr. SoIeclli +10,6 1969 r. +9.6 1972 r. HaS Solec. :fr. nr 2" +9.6 1972 r. H2S Solec, zr. nr 3 (Zbor6w) -0,8 1972 r. Badanie skladu izOll;opowego siarki HtS w6d zlo-Zowych

z

i&tniej!lcych odwier.t6w, $ taki:e wierc~~h przy rozmalitych lOkazjacb maZe w pewnym stopnlu przyczyn!c si~ do zlokallizowam.ioa nieznanych zl6i ·ga-zu ziemnego. Przeprowadzone pl'2ez

nas

pomfary

• WarIlo§cl ~"S zm1erzono na spektromet.rze mas MI-l30~

meIlodll dwukalek'borowll (I) z dokladno.8clll :I: o,do. PoIlliar» pneprowa<izono stoeWac wzon:ec meteorvtoww.

SUMMARY

The paper deals with possibilities· of the use of isQlDpic ac;nnposition of HaS from deposilts series as a geochemi.ca1 Index of mrth gas accumulations. Positive lISJ4 _content_in_H~_{may be related to}

eva-portite sulphide biogenic reduction under condiJtions of CHt supply from deeper sea.fJe<i collectors. Sulphu-retted hydrogen dertived f1"lOm earth gas accumula-&ns Cl' occurring in some mineral springs is char8C-.till'ized by positive aSh values.

aa,s

dIa slarkowodoru zawar,tego w tr6dlach mine-ralnych. Polsld (7, 8. 5) sugerujll takll 10kaHucj~ W

okOlicach Solca. W.utoAol listS d1a siarkJowodoru ir6· del soleck:icb przyttoozone SIl w 1Iabeli, dIa HtS po-zostalych tr6del: na obs7i8rlJe Polski stwd.erdzimmy wartolloi 1)3(S m.ieszOUlCle si~ w przedz1ale od ... 15.5 do -2,B'Ibo. . ..

WN'IOSKa

11. Auton:y proponujll wykonystanle sldadu iZo-topowego siarkl zlozowego HIS jako wskliZnika na

obecnoAc zl6z gazu ziemnego.

2. Auto~ sugerujll 10ka1izacj~ zl!oZa gazu . ziem-nego w rejonle Solea, dla kt6rego smkowod6r wy-kazujoe dodatnie warto6ci 834_S.

Autor.zyserdec7llne dz1~icuj~ Mgr M. Mar,tynkowi z Instytutu Na~wego

za

dostarC2enie pr6bek HaS.

LITERATURA

1. H a I as. S. ~ Wsp61zaleZn08c mif:dzy skladem d:zotopowym siark! i w~la w zloZach starki

ro-dzirnej. Prz. geol., 1973. nr 5.

2. Balas S., Szarari J., - U:wagi 0 metodzie

analizy lzotapowej w~gla i siarki (w druku). 3. Lein A." J., Iwanow M. W. - Wariaci.i

wre-liczin 11348 samOl'odnoj *ry egzogennych miesto-rozdienni. Tiezisy dokl:. IV Wsk!llDJuz. Simp. po SI;,b. izotop., Moskw8. 1972.

4. Ni

e

1 s e n H .. - Attermiissige ZuordnUJDg van Evapi01'tlten und Solen afgrund der astS-Werte, ASTI 69. 19W.

5. S

za

ran J. - Sldad izotopowy sJarld zawarlbej w zr6dlach mineralnych (w druku).

6. Zuk W., Halas S., Lis J., Szaran J . -Skl:ad iz.otopowy. marki rodzimej ze zl6z

tarno-_ brzeskich. Prz. geal., 1973, nr 5.

7. Zuk W., Sza

r2l

n J., Halas S., Lis J. - Wy-niki badail skl:adu izotopowego stark:!. w uodlach mineralnych Polski. Ibidem.

8. Zuk W., Szaran J .• Halas S., LIi:s J. - Izo-topnyj ll'08taw sojedlnfenij siery ro7tworiennych w 'WIOdach nliekotorych minieralnych istocznikow Po1s.zi. Tiezisy dokl:. IV Wsioesojuz. Simp po stab. izotop., Moskwa, 1191.2.

PE310ME

PaCCMaTPMBaeTClI B03KOJKHOCTh HcnOJlh3OBaWUl H30T0UHOrO COCTaB8 cePOBO~PO~ B Ka'lecTl!e reOXH-KH'IecKOrO DOKa38Temt 3ane:m:eA DPH~OrO r838. IIoJIom:wrem.Hoe 3Ha'l€HHe 3US cePOBo~opo~a MOOKeT 6bITL CBSJ38HO C 6HOreHHbIM BOCCTaHOBJIeHHeM CYJIL-«paTOB .B 3BanOpWl'8X IIPH l1lOcorynaHHH CH~ H3 KOn;-JIeK'l"OpoB. 38JIeraJOJllHX rJIy6lKe. Cepo~opo,ll, co,llep-JKa~Cll: B 38JIe.'IKaX DPHPo,ItHOro ra38, a TaJOKe B He-KO'l'OPLIX KHBepam.m.cc BO,Ilax, xaplUtTepH3yeTClI:

nOJIO-3OI'rem.HI>JK 3H8'1eHHell.·