Cele i kierunki polityki ekonomicznej w Meksyku

Eduardo Carlos Torres Avilés

Cele i kierunki polityki ekonomicznej

w Meksyku

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 24, 85-92

1990

ANNALES UNIVERS IT ATIS MARIAE CURIE-SKLODOWSKA

V O L .X X IV ,8_______________ S E C T IO H ________________________ 1990 Zakład Planowania Społeczno Gospodarczego i Przestrzennego

Wydziału Ekonomicznego UMCS

E d u a rd o C arlo s T O R R E S AVILÉS

Cele i kierunki polityki ekonomicznej w M eksyku

A n a lizu ją c p rzebieg i realizację celów p o lity k i ekonom icznej w M e­ ksy k u od d rug iej w ojny św iatow ej po dzień dzisiejszy m o żn a m ów ić, że była o n a u k ie ru n k o w an a n a uprzem ysłow ienie k ra ju . W procesie ty m u p a try w a n o m ożliw ość p rz y sp ie szen ia procesów rozw ojow ych, zm ian w s tru k tu rz e g o sp o ­ d a rk i zdom ino w anej przez sek to r rolny i uzależnionej od jego cyklicznego ro zw o ju , łag o d ze n ia d y sp ro p o rcji w rozw oju regionalnym , osiągan ie b ardziej sp raw iedliw eg o p o d ziału d o chodu narodow ego i zw iązania g o sp o d ark i m e­ ksykańskiej ze św iato w ą . In d u strializa cję k ra ju realizow ano przy za sto so w a­ niu dw óch koncepcji rozw oju. P ierw sza orientow ała g osp o d ark ę n a rynek w e w n ę trz n y i re p rez en to w ała s tra te g ię su b sty tu c ji d ó b r i usług im p o rto w a ­ ny ch ( la ta 1939-1976), zaś d ru g a ukierunkow ała j ą n a rynek ze w n ętrzn y i silne zd y n a m iz o w an ie rozw oju se k to ra eksportow ego (od 1976 r. do d n ia d zisiejszego).

R ealizow any w la ta c h 1939-1976 proces in d u strializ acji M eksyku m o ż n a po dzielić n a trz y e ta p y sp ro w ad zające się do:

1) s u b s ty tu c ji k o n su m p cy jn y ch d ó b r im p o rto w an y ch (la ta 1939-1960), 2) s u b s ty tu c ji im p o rto w an y c h półfabrykató w i d ó b r k o n su m p cy jn y ch ( la ta 1960-1970),

3) s u b s ty tu c ji im p o rto w an y c h d ó b r k apitało w y ch i p ó łfab ry k ató w oraz n a p ę d z e n ia e k sp o rtu p ro d u k tó w przetw órczych (la ta 1970-1976).

86 E d u ard o C arlos T orres Aviles

W pierw szym etap ie in d u strializ acji (1939-1960) o te m p ie w zro stu p ro d u k tu w ew nętrznego (b r u tto - 6% śred n io rocznie) decyd ow ał se k to r rolny (w zrost o 7,4% średnio rocznie). W ysoka d y n a m ik a s e k to ra rolnego by ła efektem zielonej rew olucji o p a rte j n a w ielkich in w esty cjach m elio racy j­ n y ch , stosow aniu ziaren w ysoko w yd ajn y ch , naw'ozow sz tu cz n y ch i m ech a­ nizacji. O kres p ro sp e rity sek to ra rolnego zakończył się w 1965 r. im p o rte m p ro d u k tó w rolniczych, choć d o d a tn i b ilan s h andlow y w ty m sek to rz e u trz y ­ m yw ał się do 1980 r.

D ynam iczny rozwój se k to ra rolnego w* la ta c h 1939-1960 był w yko­ rz y s ta n y d la finansow ania procesu in d u stria liz a c ji. W ty m okresie sek­ to r rolny spełn iał z a d a n ia sp ro w ad zające się m .in . do w yży w ien ia szybko p o w iększająrej się ludności m iejskiej, d o s ta rc z a n ia surow ców i siły roboczej d la przem ysłu, n a p ę d z a n ia e k sp o rtu . P onoszone przez se k to r roln y koszty uprzem ysłow ienia k ra ju były zaw yżane przez realizację kosztow nej form y in d u s tria liz a c ji.1 Znajdow ało to odzw ierciedlenie wr k o n c e n tra c ji d ziałaln ości przem ysłow ej w kilku m e tro p o lia c h , im porcie now oczesnej i je d n o cz eśn ie ka­ p itało ch ło n n ej technologii, pasyw nej roli p rzem y słu k rajow ego w h a n d lu z a ­ granicznym .

S toso w an a w pierw szym e ta p ie in d u stria liz a c ji M ek sy ku p o lity k a fiskalna, finansow a, m o n e ta rn a i h an d lo w a były k o rz y stn e d la ek sp a n sji działalności przem ysłow ej, preferującej początkow ro p rzem ysł lekki, poz'niej przem ysły pod staw o w e i stra te g ic z n e . Ulgi p o d atk o w e d la przedsiębiorstw ' realizujących p o p ie ra n ą p ro d u k cję, m niejsze sta w k i celne n a im p o rto w a n e surow ce, m aszyny i sp rz ęt d la p rz ed sięb io rstw p rz etw ó rc zy ch , su b s y d ia n a inw estycje i m in im a ln a sto p a o p ro c en to w an ia k re d y tó w - w szy stk o to w' su ­ mie zdynam izow ało proces ak u m u lacji i p rzy ciąg nęło k a p ita ł zagran iczn y . Jed n a k ż e efekty te były w dużej m ierze o siąg ane k o sztem d y s k ry m in a c ji celówr społecznych, zw iązanych z p o d ziałe m d o ch o d u n aro d o w eg o , rozsze­ rz an iem ry nku w ew nętrznego czy zrów now ażonym ro zw o jem re g io n a ln y m . T ow arzyszyła te m u w ysoka inflacja, k tó ra p o ciąg n ę ła tr z y k r o tn ą d ew alu ację peso. Zjaw isko inflacji tra k to w a n o ja k o w ów czas p o ż ą d a n e , bo u m o żliw iające proces in d u stria liz a c ji, przy zachow aniu w ysokiego te m p a w 'zrostu g o sp o d a r­ czego.

W ażnym elem e n te m w rozw oju g o sp o d arczy m M ek sy k u w la ta c h 1939-1960 była p o lity k a w y d atk ó w se k to ra publicznego . S e k to r ten p rz e j­ m ow ał stopniow o coraz więcej gałęzi o znaczącej ro li d la rozw oju k ra ju (n p . przem ysł naftow y, elektryczn y, m etalow y, chem iczny, koleje, n ie k tó re b an k i)

i H. Singer: Problems of industrialization of under developed countries UNESCO Social Change and Economic Development, Leiden 1953, s. 157-163.

Cele i kierunki polityki ekonomicznej w Meksyku 8 7

b ąd ź był w nich p ow ażnym udziałow cem (np. w p etro ch em ii, lo tn ic tw ie , ga­ zow nictw ie). O d 19-50 r. udział inw estycji publicznych w globalnych u trz y ­ m yw ał się m niej więcej n a poziom ie 40%, zaś w yd atki globalne rzędu nie p rz ek ra cza ły 11% d o ch o d u narodow ego. Źródłem ich finan so w ania były w 3 /4 d o ch o d y fiskalne, w pozostałej części k re d y ty w ew nętrzne i zew nętrzne. Inw esty cje p u b liczn e nie m iały je d n a k w yraźnego c h a ra k te ru inflacy jnego .2 D o ch o d y fiskalne, pochodzące z o p o d atk o w a n ia były niskie (ok. 9% p ro d u k tu w e w n ętrzn e g o b r u tto w 1960 r.) i nie obciążały gospodarki m eksykańskiej. F in a n so w an ie rozw oju z w łasnych oszczędności p a ń stw a m eksykańskiego po­ zw oliło u trz y m a ć um iarkow any sto pień zadłu żen ia publicznego (jego w zrost sięgał w ty m czasie 10% oszczędności n e tto w M ek sy k u ).3

N a l a ta 1958-1970 p rz y p a d a okres stabilizacji rozwoju g o sp o d ark i m ek sy k ań sk iej. Cele p o lity k i ekonom icznej n ad al koncentrow ały się na in­ d u s tria liz a c ji k ra ju . D la jej przyspieszenia skierow ano pow ażne śro d k i na rozw ój in fra s tr u k tu r y tech n iczn ej, stosow ano niskie opro cen to w an ie kre­ d y tó w w p rz y p a d k u p o d ejm o w an ia pożądanej pro d u k cji przem ysłow ej, ro z w in ię to liczne przyw ileje p o lity k i fiskalnej itp . P o lity k a eko no m iczna byta w ty m czasie rów nież n a sta w io n a na uzyskanie w ysokiego te m p a w zro stu go­ sp o d a rc z e g o , zah am o w an ie inflacji, pow iększenie stop y oszczędności i inwe­ sty c ji, w z ro st w yd ajn o ści pracy i płac realnych oraz u trz y m a n ie sztyw n ego k u rsu w alutow ego.

W la ta c h 1960-1970 sto p a w zro stu p ro d u k tu w ew n ętrznego b r u tto w yn o siła 7% śre d n io rocznie. Inflacja była m niejsza niż w okresie p o p rze­ d n im (w zro st o 2,4% śre d n io rocznie), choć w yższa od no tow anej w ów czas w S ta n a c h Z jednoczonych. Poniew aż kurs peso-dolar u trzy m y w ał się n a nie­ zm ien io n y m poziom ie, w w aru n k ach przew agi handlow ej M eksyku ze S ta ­ n a m i Z jedn oczonym i doprow adziło to do rew aluacji peso i różnych form n a ­ cisku zm ierzając y ch do zw iększania p rotekcjon izm u państw ow ego, zw łaszcza w p rzem y śle.

R ew a lu a cja peso w sto su n k u do d o la ra silnie d o tk n ę ła e k sp o rt, k tó ry w la ta c h sześćd ziesiąty ch o bjęty był sp ec ja ln ą sto p ą o p ro c en to w an ia k re­ dy to w eg o . Z ah am o w an ie w zro stu ek sp o rtu było rówrnoznaczne z tra c e n ie m przez M eksyk rynków zew n ętrzn y ch . P rzy wyższej dyn am ice im p o rtu (7% śre d n io ro czn ie w la ta c h 1960-1970), niż e k sp o rtu (5%) i ro sn ący m deficycie b u d ż e to w y m (z 0,5% w sto su n k u do p ro d u k tu w ew nętrznego b r u tto w 1960

2W. Raymond Goldsmith: The Financial Development in Mexico, Paris, Deve­ lopm ent C enter of the Organization for Economic Cooperation and Development,

1966, s. 37

88 E d u ard o C arlos T orres Aviléa

r. do 6,7% w 1970 r.) g o sp o d ark a m eksyk ańsk a by ła zm u szo n a o p rz eć się n a zadłużeniu zew n ętrzn y m (14,5% śred n io rocznie) i n a w pływ ach z tu ry s ty k i zagranicznej (15,3% śred n io rocznie).

U progu la t siedem dziesiątych M eksyk n ależał do k rajów o d y n a m ic z ­ nie rozw ijającej się gospodarce, silny m sy stem ie m o n e ta rn y m i u sta b iliz o ­ w anej sy tu acji po lity czn ej. Św iadczyło to o p o p raw n o ści fu n k c jo n o w an ia m echanizm ów w z ro stu gospodarczego. O d m ie n n a o cen a d o ty c z y ła m ech a­ nizm ów d y stry b u c ji, które były ’’s tę p io n e ” . O znaczało to , że in s tru m e n ty p o ­ lity k i ekonom icznej pozw oliły osiągnąć w zrost g o sp o d arczy , ale jed n o cz eśn ie doprow adziły do p o w ita n ia głębokich p ro blem ó w s tru k tu ra ln y c h . W k on se­ kw encji g o sp o d ark a s ta n ę ła przed b ra k ie m m ożliw ości k o n ty n u o w a n ia p rz y ­ spieszonego rozw oju. Zadecydow ały o ty m rów nież in n e zjaw isk a ja k : dek ap i­ ta liz a c ja se k to ra rolnego, k tó ry w zw iązku z ty m nie m ógł ju ż sp ełn ić funkcji finansow ania in d u stria liz a c ji k ra ju ; silne d y sp ro p o rc je w p o d z ia le d o c h o d u narodow ego; głębokie zróżnicow ania w rozw oju re g io n a ln y m n a korzyść o b ­ szarów sk u p iając y ch m etro p o lie m iejsko-przem ysłow e; ro sn ą c e o g ra n ic z e n ia finansow e p a ń stw a ; zak łócenia w sy stem ie m o n e ta rn y m . N iew ydolność go­ sp o d a rk i i p ro te s t społeczny narzuciły konieczność zm ian w s tra te g ii rozw o­ jow ej i m odelu g o sp o d arczy m p ań stw a .

Nowe k ieru n k i p o lity k i ekonom icznej w la ta c h 1971-1976 zn alazły w y­ raz w zw iększeniu aktyw nej roli p a ń s tw a w pro cesach rozw ojow ych (w zrost in teg racji w d ziałalno ść p ro d u k c y jn ą oraz d y s try b u c ję d ó b r i u słu g ), p rzy jed n o czesn y m tw orzeniu k o rzy stn y ch w aru nk ów przez p a ń s tw o d la a k u m u ­ lacji p ry w a tn e j. U rucho m ione m echanizm y d y s try b u c ji m iały n a celu p o ­ lepszenie w arunków życia n ajsłab szy c h w a rstw sp o łe c z e ń stw a i lik w id acji w ty m zakresie d y sp ro p o rcji. Zw iększono ud ział w y d a tk ó w p u b lic z n y c h w p ro ­ dukcie w ew n ętrzn y m b r u tto (z 26,8% w' 1971 r. do 39,6% w 1976 r.). B lisko połowę w ydatk ów b ud żetow y ch p rz ezn aczo n o n a rozw ój p rz em y słu en e rg e­ tycznego i realizację p rogram ó w so cjalny ch (edu kację n a ro d o w ą , o ch ro n ę zdrow ia, b ud o w n ictw o m ieszkaniow e, w yżyw ienie lu d n o śc i).4

L a ta 1971-1976 c h a ra k te ry z u je zjaw isko p o g łęb iając ej się in flacji, w zn aczny m sto p n iu p o p iera n ej przez p ań stw o . Je j b ow iem p rz eciw ień stw e m m ogła być ty lk o recesja, k tó ra w y m ag a ła zabieg u o rto d o k s y jn o - m o n e ta ry - sty czn eg o d la za h am o w an ia w z ro stu cen.

Z jaw isko inflacji w yw oływ ał po w ięk szający się d efic y t b u d że to w y (z 2,5% w 1971 r. do 7,4% w 1976 r.), ja k o s k u te k p o lity k i cen i usług p ań stw o w y ch , k tó rą cechow ał p rzep ły w d o ta c ji p ań stw o w y c h do

4Dane Ministerstwa Programowania i Budżetowania: Informacion Economica i Social Basica, vol I, nr 3, Mexico 1977.

Cele i kierunki polityki ekonom icznej w M eksyku 89

p rz e d się b io rstw p ry w a tn y ch oraz w zrost w yd atkó w b u dżetow y ch. D eficyt te n był finansow any z k redytów w ew nętrznych i zew n ętrz n y ch .5 Inflację po­ w odow ało też zw iększenie siły nabyw czej klas p ra cu jący ch , k tó rem u o d p o ­ w iad ał w z ro st cen. P oczątkow o, tj. do r. 1973, w zrost cen byt efektem infla­ cji im p o rto w a n e j. Z akłócenia w system ie m o n e ta rn y m św iata oraz inflacja m ię d z y n a ro d o w a przeszły poprzez handel zagraniczny n a g o sp o d ark ę m e­ ksy k ań sk ą. O d 1974 r. inflację pogłębiały inne czynniki, ja k b ra k po d aży w e w n ętrzn e j w sk u tek nakręconego p o p y tu przez dy nam icznie ro sn ące w y­ d a tk i b u d żeto w e p a ń s tw a , w zrost sto p y p ro centow ej, w zrost p o d a tk ó w p o śre d n ic h ifcp.

W w a ru n k ach inflacji szczególnie d y n am icz n a była p o lity k a inw esty­ c y jn a p a ń s tw a (w zrost inw estycji w yraźnie przew yższał w zrost p ro d u k tu w ew n ętrzn e g o b ru tto ). K ierunki inw estow ania dotyczyły przede w szystkim p o d sta w o w y c h gałęzi przem ysłu (en erg ety k i, m etalu rg ii, p e tro c h e m ii) oraz ro ln ic tw a i zw iązanych z nim przem ysłów (np. p ro d u k c ji nawozów sz tu c z ­ n y ch ).

R ok 1976 przy n ió sł zm ianę m od elu go sp o d ark i m eksykańskiej. Z akład ał on rozw ój zm ierzając y do p o d n iesien ia zew nętrznej rangi p a ń s tw a , głów nie p o p rz ez zdobycie bard ziej liczącej się pozycji w m ięd zy n aro d o w y m p odziale p ra cy . P o d k ą te m d y n am ik i w zro stu i sposobów w y k o rz y sta n ia in s tr u ­ m entów ' p o lity k i ekonom icznej p a ń stw a , w realizacji p rzy jęteg o m od elu w yró żn ić m o ż n a d w a e ta p y p rz y p ad ając e n a lata:

1) 1976-1981, p o k ry w a jące się z w ysoką dynam ika, w zrostu g o s p o d a r­ czego i z a d łu ż e n ia zew nętrznego oraz szybko w z ra sta ją c y m e k sp o rte m ropy nafto w ej;

2) 1982-1988, cechujące się za łam an iem w z ro stu , s ta g n a c ją i inflacją g o sp o d a rc z ą .

O bserw ow any w la ta c h 1976-1981 wysoki w zrost g osp o d arczy (o 7.4% śre d n io ro czn ie) je s t w znacznej m ierze p o c h o d n ą zw iększonego ud ziału p a ń s tw a w życiu g o sp o d arczy m k ra ju . R ośnie udział w y d atk ó w s e k to ra pu­ b liczneg o w p ro d u k c ie w ew n ętrzn y m b r u tto (w 1981 r. do 47 % ),6 k tó re są fin an so w an e z k re d y tó w w ew n ętrzn y ch i zew n ętrzny ch. P rzyn io sło to w zro st z a d łu ż e n ia ze w n ętrz n eg o s e k to ra publicznego z 19,6 m ld dolarów w 1976 r. d o 52,9 m ld doł w 1981 r. 7 S p a d a ją w y d a tk i p a ń stw a n a cele so cjaln e (do 14,6% w 1981 r . ) . 8

5 Ibid. s. 45-51.

6 Dane SPP.: Sistem a de Cuentas Nacionałes de Mexico.

7Nacional Financiers la Economia Mexicana en Cifras. Edicion 1988. #Ibidem.

9 0 E d u ard o C arlos Torres Aviles

P olityka ek onom iczna p a ń stw a w la ta c h 1976-1981 k o n cen tro w ała się na realizacji sektorow ych i regionalnych p rio ry te tó w rozw oju. W d ziałalno ści przem ysłow ej ze szczególnych przyw ilejów (ulg fiskalnych, sp ec ja ln y ch s ta ­ wek celnych, niższych stó p procen to w y ch , k re d y tó w itp .) k o rz y sta ły bran że agroprzem ysłow e, p ro d u k c ja ek sp o rto w a d ó b r k ap itało w y ch i p rz etw o rz o ­ nych. W sektorze ro ln y m kładziono nacisk n a za g o sp o d aro w a n ie now ych ziem u p raw n y ch , w yposażenie ro ln ictw a w u rz ą d z e n ia in fra s tr u k tu r y , sp rz ę t, m aszyny, bazę m agazynow ą i p rzetw ó rczą. W rozw oju re g io n a ln y m głów nym p u n k te m zaintereso w an ia było za h am o w an ie n ad m iern eg o rozw oju m ia s ta M eksyku. E fekty ty ch działań zostały p om niejszo ne przez n ie d o sta te c z n ą dyscyplinę w w yko rzy stan iu środków bu dżeto w y ch oraz błęd n e decyzje w p o lity c e m o n etarn ej i handlow ej. K orzyści ek sp o rto w e zo stały w znacznej m ierze zniw elow ane w skutek o d ro czen ia w 1980 r. p rz y s tą p ie n ia M eksy ku do G A T T -u .

W la ta c h 1976-1981 rośnie n iek o n tro lo w a n a inflacja (śre d n io rocznie o 24,6% ) i s p a d a ją płace realne (o 30% ). P o g łę b iają się d y s p ro p o rc je w po d ziale d o ch o d u narodow ego. B łędna p o lity k a m o n e ta rn a p rz e ja w ia ją c e się m .in . w szty w n y m kursie w alu to w y m , d o p ro w a d za do sp ek u lac ji finansow ej. L ib era­ lizacja h an d lu zagranicznego, d y n am iczn y e k sp o rt ro p y n aftow ej i n iek tó re gałęzie przem ysłu przetw órczego nie w płynęły n a p o p ra w ę b ila n su h a n d lo ­ wego k ra ju , k tó ry był ujem ny. Pow odem tego było nied o sto so w an ie p o lity k i m o n e ta rn e j do kursu w alutow ego. P rzyniosło to re w aiu ac ję peso i w zrost im p o rtu .

Tak więc m ożna m ówić o wysokiej cenie sukcesów g o sp o d arczy c h M eksyku w la ta c h 1976-1981. E fekty te , w p o s ta c i szybkiego w z ro stu go­ spo d arczeg o , p o w s ta n ia silnej bazy en e rg ety cz n ej, o p a rte j n a ro p ie n a fto ­ w ej, rozw oju prestiżo w y ch sek to ró w i b ra n ż g o sp o d a rc z y c h , zo stały o k u ­ pione niezw ykle tru d n ą , bo nie n o to w an ą w h isto rii go sp o d arczej M eksy ku , s y tu a c ją finansow ą. W y stąp iły deficyty w system ie fiskalnym , h a n d lo w y m i p łatn iczy m . Z naczne zadłużenie zew n ętrzn e i jeg o o b słu g a do p ro w ad ziły do k ryzysu finansow ego, co z kolei p rzyniosło s ta n s ta g n a c ji in flacy jn ej.

W la ta c h 1982-1988 g o sp o d ark ę m ek sy k ań sk ą c h a ra k te ry z u je stag n i- flacja oraz obniżenie poziom u k o n su m p cji i inw estycji. P ro d u k t w ew n ętrzn y b r u tto w z ra sta ł ty lk o o 1,5% śred n io rocznie. C ele p o lity k i ek o n o m icz­ nej były n astaw io n e n a łagodzenie silnych z a b u rz e ń so cjo-eko no m iczny ch. Zm ierzały rów nież do zew nętrzn ego o tw a rc ia g o sp o d a rk i m ek sy k ań sk iej, p o ­ przez rozw ój p ro d u k c ji ek sporto w ej i zm ian y w je j s tru k tu rz e . D z ia ła n ia w ew n ętrzn e p o lity k i koncentrow ały się n a p o rz ą d k o w a n iu g o sp o d a rk i (zm n iej­ szeniu inflacji, stab iliz o w an iu k u rsu w alutow eg o, o d zy sk a n iu zdo ln ości

wzro-stow ej n a innych p o d sta w a c h itp .) i p rzeprow adzeniu p o żą d an y ch zm ian s tru k tu ra ln y c h (m .in. w podziale p ro d u k tu narodow ego, ap a rac ie w ytw ó r­ czy m , życiu społecznym i g osp od arczym k ra ju , system ie ekonom ii m iesza­ n e j). N a m ocy u staw y z d n ia 5 sty czn ia 1983 r. kierow anie g o sp o d a rk ą n a ro d o w ą o p a rto n a sy stem ie p lan o w a n ia .9 Umożliwiło to lepsze k o o rd y ­ now anie d ziała ń p o lity k i ekonom icznej p ań stw a.

W la ta c h o siem dziesiątych je d n y m z głów nych kierunków p o lity k i ekonom icznej było ograniczenie p arty c y p acji p a ń stw a w życiu g o sp o d a r­ czym do tzw . działalności strateg iczn y ch i p rio ry teto w y c h . W płynęło to n a zw iększenie efektyw ności p ro d u k c ji i p opraw ę s ta n u finansów p u b liczn ych . Silnie ogran iczo n o w y d a tk i bu dżetow e, głównie poprzez zah am o w an ie, a n a ­ w e t re d u k cję z a tru d n ie n ia w sektorze publicznym . Z aham ow ano w zro st in­ flacji ze 120% w 1982 r. do ok. 15% w 1988 r. W ty m celu p rz ep ro w ad zo n o zabieg fin anso w o-m o netary styczny i w prow adzono tzw. ” p ak t solid arno ści ek o n o m icz n ej” (zerow e p o dno szen ie cen d ó b r i usług przy 3 -p ro cen to w y m w zroście p łac). P ełny sukces n a ty m odcinku ograniczyły dw a w y d a rzen ia , k tó re ugodziły w go sp o d ark ę m eksykańską, tj. trzęsienie ziem i w 1985 r. oraz g w ałtow ny sp ad ek cen ropy naftow ej w 1986 r.

W w a ru n k ach stag n ac ji i pogłębiający ch się tru d n o ści go sp o d arczy ch o b serw u je się wyraz'ne ożyw ienie w h an d lu zag ran iczn ym . W zrost e k s p o rtu o sią g n ię to nie tylk o w w yniku rozw ijania szeregu przyw ilejów i u łatw ień w tej d zied zin ie, lecz tak że w skutek k ształto w a n ia k o rzy stny ch zm ian w jeg o s tru k tu rz e . O dzw ierciedlało to spad ek udziału ropy naftow ej z 63% do 32% n a korzyść p ro d u k tó w przem ysłu przetw órczego z 16% do 62% .10

W la ta c h osiem dziesiąty ch p ań stw o m eksykańskie prow adziło p o lity k ę "d o b re g o p ła tn ik a ” w obec w ierzycieli zagraniczny ch. S tosow ane w ty m celu zabiegi, sp ro w a d zają ce się głównie do d op aso w an ia p o lity k i finansow ej i m o­ n e ta rn e j do zm ian ze w nętrzn ych i w ew nętrzny ch p ociągały koszty, k tó re ponosiły u boższe w arstw y społeczeństw a. Zniwelowało to efekty p o lity k i so­ cjaln ej i spow odow ało pogłębienie zróżnicow ań w po dziale d o ch o d u n a ro d o ­ wego.

R easu m u jąc m o żna tw ierdzić, iż cele i k ierunki p o lity k i eko n o m icz­ nej w M eksyku realizow ane od drugiej w ojny św iatow ej po dzień dzisiejszy, p rzyniosły określone efekty, bez względu n a preferow ane w poszczególnych

_____________________ Cele i kierunki polityki ekonomicznej w M eksyku 9 1

9Por. E. C. Torres Aviles: System planowania w gospodarce narodowej Meksyku. "G ospodarka Planowa” 1987 12, s. 5 1 3 -5 1 6 .

i0Przyjęto za: Presidencia de la Repubiica Sexto Informe de Ejecucion del Plan Nacional de Desarroilo 1983 -1 9 8 8 oraz Nacional Financiera, La Economia Mexicana en Cifras, Edicion 1986.

92 E d u ard o C arlos T orres Avilas

okresach m odele go sp o d ark i i w yw odzące się z n ich s tra te g ie rozw ojow e. Z najdow ało to odzw ierciedlenie b ąd ź w d y n am icz n y m w zroście g o sp o d a r­ czym , bądź w realizacji k o rzy stn y ch zm ian s tru k tu ra ln y c h ty p u p ro d u k c y j­ nego. E fekty te były je d n a k często osiągan e k o sztem celów sp ołeczn ych . Nie zm ienia to fa k tu , że głów nym w yzw aniem p o lity k i ekonom icznej M eksyku p o zo staje ciągle, dążenie do rozw oju bardziej zrów now ażonego i społecznie spraw iedliw ego.

SUMMARY

The paper concentrates on the analysis of the directions in the econom ic policy in M exico betw een 1939 and 1988. On this basis, certain evaluations are presented concerning the activity, flexibility and efficiency of this policy in solving the problem s of econom ic and social life in the M exican S tate. W hat has been stressed is an interaction betw een the aim s and means of the econom ic policy and the strategies of developm ent w hich were binding in particular periods of the m odels of the econom y and which followed from the former. The m odel of closed econom y which was in force until 1976 w as based on the strategy of su b stitu tin g im ported goods and services and wa3 m eant for the achievem ent of a high rate of econom ic developm ent. The means applied to this end was the country’s industrialization. A change in the economic m odel came about in 1976. It was forced by increasing difficultięs in achieving an accelerated econom ic growth as w ell as the sw elling structural problem s. The new m odel continued to prefer the cou n try’s industrialization, but on different basis. It was directed at opening the M exican econom y and raising the rank of the sta te abroad through reaching a significant position in the international division of labour. M aintaining a high dynam ics of the growth in the conditions of m odel changes (1976-1981) brought about an increase of debts abroad and grow th of inflation. Structural changes and regulation of the econom y appeared to be necessary (1982-1988). This checked the econom ic growth and a negative influence on the realisation of social goals. This does not change the fact that the main challenge for the econom ic policy in M exico is still provided by an aspiration to develop a more balanced and socially ju st state.