Diagnostyka laboratoryjna i leczenie zakażeń grzybiczych w okulistyce

(1)

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA I LECZENIE ZAKAŻEŃ

GRZYBICZYCH W OKULISTYCE

LABORATORY DIAGNOSTICS AND TREATMENT OF FUNGAL INFECTIONS IN OPHTHALMOLOGY

1 Zakład Mikrobiologii Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

2 Zakład Mikrobiologii Samodzielnego Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego w Warszawie

3 Katedra i Klinika Okulistyki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

4 Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny w Warszawie

} BEATA SULIKTYSZKA

Zakład Mikrobiologii Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa, Tel.: 225991777, Fax: 225991778, e-mail: zmsstb@gmail.com

Wpłynęło: 12.04.2018 Zaakceptowano: 19.04.2018 DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2018016

STRESZCZENIE: Układowe zakażenia grzybicze wywoływane są najczęściej przez grzyby z ro-dzaju Candida i Aspergillus. Zakażenie gałki ocznej może być powikłaniem 2–45% kandydemii, jednak endophthalmitis występuje w tych przypadkach rzadko. Infekcje oka mogą też być wy-wołane przez grzyby pleśniowe, z których w okulistyce duże znaczenie mają grzyby z rodzaju Aspergillus spp. oraz Fusarium spp. Ocena mikroskopowa preparatów bezpośrednich ma szcze-gólne znaczenie w rekomendacjach diagnostyki okulistycznej. Umożliwia szybkie stwierdze-nie czynnika etiologicznego infekcji grzybiczej i właściwy wybór terapii. Hodowla i identyﬁka-cja szczepu grzyba wyizolowanego z materiału klinicznego nadal stanowi tzw. złoty standard w diagnostyce grzybic. Metoda ta pozwala na identyﬁkację wyhodowanego patogenu do ga-tunku i umożliwia ocenę lekowrażliwości danego szczepu, a tym samym zastosowanie u pa-cjenta antybiotykoterapii celowanej.

SŁOWA KLUCZOWE: diagnostyka mykologiczna, leczenie przeciwgrzybicze, zakażenia grzybicze oka

ABSTRACT: The most common etiological agents of systemic fungal infections are yeast-like fungi of the genus Candida spp. and moulds Aspergillus spp. Candidemia (2–45% of cases) may result in an infection of the eyeball, however endophthalmitis is rare. Eye infections may also be caused by moulds, of which the most important in ophthalmology are Aspergillus spp. and Fusarium spp. Microscopic evaluation of direct preparations is very important in making a dia-gnosis. It allows rapid detection of the etiological agent and determines the choice of antifun-gal therapy. Culture and identiﬁcation of the funantifun-gal strain isolated from the clinical material re-mains the “gold standard” in laboratory diagnostics of fungal infections. It makes it possible to identify the fungus to the species level, to evaluate its antimicrobial susceptibility and thereby to administer targeted antibiotic therapy to the patient.

KEY WORDS: antifungal therapy, fungal infections of the eye, mycological diagnostics

WSTĘP

=DSDOHQLHWNDQHNJDáNLRF]QHMPRĪHE\üZ\QLNLHP]DND- ĪHQLDHQGRJHQQHJRGURJąNUZLRSRFKRGQą]RGOHJáHJRDQD- WRPLF]QLHRJQLVND]DNDĪHQLDOXEHJ]RJHQQHJR±MDNRQD- VWĊSVWZRXUD]XSHQHWUXMąFHJRJDáNĊRF]QąSRZLNáDQLH]D-ELHJXRSHUDF\MQHJROXESURJUHVMD]DSDOHQLDURJyZNL>@ =DSDOHQLHURJyZNLF]ĊVWRMHVW]ZLą]DQH]F]\QQLNDPLSU]H- U\ZDMąF\PLFLąJáRĞüMHMQDEáRQND=DNDĪHQLHWRPDFKDUDN-WHU SURFHVX V]\ENR SRVWĊSXMąFHJR NWyU\ Z NRQVHNZHQFML PRĪH]DJUDĪDüZLG]HQLX.RQLHF]QDMHVWV]\ENDNRQVXOWDFMD RNXOLVW\F]QDJG\ĪSRVWĊSXMąFDLQIHNFMDPRĪHVSRZRGRZDü GHVWUXNFMĊ WNDQNL URJyZNL 'R QDMF]ĊVWV]\FK F]\QQLNyZ U\]\ND ]DNDĪHĔ JU]\ELF]\FK QDOHĪą XĪ\ZDQLH VRF]HZHN

(2)

NRQWDNWRZ\FK XUD]\ SHQHWUXMąFH RND VWRVRZDQLH VNDĪR- Q\FKSUHSDUDWyZRNXOLVW\F]Q\FKQLHGRERU\LPPXQRORJLF]-QHMDNUyZQLHĪZVSyáLVWQLHMąFHLQQHVFKRU]HQLD>@

*áyZQ\P F]\QQLNLHP HWLRORJLF]Q\P ]DNDĪHĔ JU]\EL-F]\FK Z RNXOLVW\FH Vą JU]\E\ GURĪGĪRSRGREQH U]DG]LHM JU]\E\ SOHĞQLRZH *U]\E\ GURĪGĪRSRGREQH Z\VWĊSXMą QD EáRQDFK ĞOX]RZ\FK MDNR VNáDGQLN ÀRU\ ¿]MRORJLF]QHM =D- NDĪHQLDSU]H]QLHZ\ZRáDQHVą]Z\NOHSRFKRG]HQLDHQGR- JHQQHJR'R]DNDĪHĔJU]\EDPLSOHĞQLRZ\PLGRFKRG]LQDM-F]ĊĞFLHM Z VSRVyE HJ]RJHQQ\ SRSU]H] LQKDODFMĊ ]DURGQL-NyZ GR GUyJ RGGHFKRZ\FK D ]GHF\GRZDQLH U]DG]LHM SR-SU]H]XV]NRG]RQąVNyUĊ>@ 'RLQZD]\MQ\FK]DNDĪHĔJU]\ELF]\FK,=*SUHG\VSR- QXMąOLF]QHF]\QQLNLU\]\NDSU]HGZV]\VWNLPMHGQDNQHX- WURSHQLDJUDQXORF\WyZORUD]OLPIRSHQLD±JáyZ- QLHZ]DNUHVLHOLPIRF\WyZ&'*UXSąFKRU\FKXNWy- U\FKZ\VWĊSXMHV]F]HJyOQLHGXĪHU\]\NRXNáDGRZ\FK]D- NDĪHĔJU]\ELF]\FKVąSDFMHQFLSRGGDQLFKHPLRLOXEUD-GLRWHUDSLL OHF]HQL JOLNRNRUW\NRVWHURLGDPL L OHNDPL LP-PXQRVXSUHV\MQ\PL RUD] ELRUF\ DOORJHQLF]Q\FK PDFLH- U]\VW\FKNRPyUHNNUZLRWZyUF]\FK>±@'RRVyEV]F]H- JyOQLHQDUDĪRQ\FKQDUR]ZyM,=*QDOHĪąUyZQLHĪSDFMHQ-FL ] ZURG]RQ\PL OXE QDE\W\PL ]DEXU]HQLDPL RGSRUQRĞJyOQLHQDUDĪRQ\FKQDUR]ZyM,=*QDOHĪąUyZQLHĪSDFMHQ-FL QS ]HVSyá QDE\WHJR XSRĞOHG]HQLD RGSRUQRĞFL ±$,'6 VNUDMQHJUXS\ZLHNRZH!URNXĪ\FLDLQRZRURGNLRUD] RVRE\ SU]HZOHNOH QLHGRĪ\ZLRQH =DEXU]HQLH IXQNFML ED- ULHURZHMVNyU\LEáRQĞOX]RZ\FKRUD]XV]NRG]HQLHVWUXN-WXU\ WNDQHN L QDU]ąGyZ Z Z\QLNX ]DELHJyZ FKLUXUJLF]-Q\FKMDNUyZQLHĪVWRVRZDQLHFHZQLNyZFHQWUDOQ\FKOXE GLDOL]DF\MQ\FK UXUHN LQWXEDF\MQ\FK WUDFKHRVWRPLMQ\FK RUD]Z\NRQ\ZDQLH]DELHJyZZREUĊELHNODWNLSLHUVLRZHM LMDP\EU]XV]QHMVąUyZQLHĪSU]\F]\QDPL]DNDĪHĔJU]\EL- F]\FK&KRURE\ZVSyáLVWQLHMąFH±QSSU]HZOHNáDREWXUD- F\MQDFKRUREDSáXF32&K3QLHZ\GROQRĞüQHUHNOXEZą- WURE\±DWDNĪH]DEXU]HQLHIXQNFMLQDU]ąGyZVSRZRGRZD- QHQLHZ\UyZQDQąFXNU]\FąSUHG\VSRQXMąGRLQIHNFMLJU]\-ELF]\FK>±±@ 8NáDGRZH ]DNDĪHQLD Z\ZRá\ZDQH Vą QDMF]ĊĞFLHM SU]H] JU]\E\ ] URG]DMX Candida i Aspergillus =DNDĪHQLH JDáNL RF]QHMPRĪHE\üSRZLNáDQLHP±NDQG\GHPLLV]F]H-JyOQLHRHWLRORJLLCandida albicansMHGQDN]DSDOHQLHZQĊ- WU]DJDáNLRF]QHM(endophthalmitis)Z\VWĊSXMHZW\FKSU]\-SDGNDFK U]DGNR > @ ,QIHNFMH RND PRJą WHĪ E\ü Z\-ZRáDQHSU]H]JU]\E\SOHĞQLRZH:RNXOLVW\FHQDMZLĊNV]H ]QDF]HQLHPDMąJU]\E\SOHĞQLRZH]URG]DMXAspergillusVSS oraz FusariumVSS 2EMDZ\NOLQLF]QH]DNDĪHĔJU]\ELF]\FKRNDVą]Z\NOHQLH-VZRLVWHFRXWUXGQLDLFKUR]SR]QDQLH8ZDĪDVLĊĪHLQIHNFMH JU]\ELF]H±ZSRUyZQDQLXGR]DNDĪHĔEDNWHU\MQ\FK±FHFKX-MHEDUG]LHMSRGVWĊSQ\SRF]ąWHNLGáXĪV]\SU]HELHJFKRURE\

DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA

GRZYBICZYCH ZAKAŻEŃ OKA

ZASADY POBIERANIA MATERIAŁU DO BADAŃ

MYKOLOGICZNYCH W OKULISTYCE

3UyENLNOLQLF]QHGREDGDĔP\NRORJLF]Q\FKQDOHĪ\SREUDü EH]SRĞUHGQLR]PLHMVFDWRF]ąFHJRVLĊ]DNDĪHQLDXZ]JOĊG-QLDMąFREMDZ\NOLQLF]QHSDFMHQWD:SU]\SDGNXJU]\ELF]HJR ]DSDOHQLDVWUXNWXUZHZQĊWU]Q\FKRNDGREDGDĔP\NRORJLF]-Q\FK QDOHĪ\ SREUDü SUyENĊ FLDáD V]NOLVWHJR 3URFHV ]DSDO-Q\PRĪHWRF]\üVLĊMHG\QLHZW\OQ\PRGFLQNXJDáNLRF]QHM GODWHJRWHĪPRĪQDX]\VNDüXMHPQHZ\QLNLSRVLHZyZFLHF]\ ZRGQLVWHM SU]\ GRGDWQLP Z\QLNX SRVLHZX V]NOLVWNL &LHF] ZRGQLVWąSRELHUDVLĊSU]H]QDNáXFLHLJáąGRLQLHNFMLURJyZNL ZMHMUąENXL]DDVSLURZDQLHSUyENLRREMĊWRĞFLPO3U]\ SRGHMU]HQLX]DSDOHQLDURJyZNLQDOHĪ\SREUDü]HVNURELQ\MD- áRZąSODW\QRZąH]ą>@0DWHULDáHPGREDGDĔP\NRORJLF]- Q\FKPRJąWHĪE\üELRSWDW\DXRVyEXĪ\WNXMąF\FKVRF]HZ- NLNRQWDNWRZHWDNĪHSU]HVáDQHVRF]HZNLRUD]Sá\QLSRMHP-QLNLZNWyU\FKVąSU]HFKRZ\ZDQH>@

0DWHULDá GR EDGDĔ P\NRORJLF]Q\FK QDOHĪ\ SRELHUDü SU]HGUR]SRF]ĊFLHPWHUDSLLSU]HFLZJU]\ELF]HM-HĞOLMHGQDN OHF]HQLHE\áRMXĪZF]HĞQLHMZGURĪRQHZVND]DQHMHVWSREUD- QLHSUyENLFRQDMPQLHMGZDW\JRGQLHSRRGVWDZLHQLXWHUD-SLLPLHMVFRZHMLFRQDMPQLHMPLHVLąFSR]DNRĔF]HQLXWHUDSLL SU]HFLZJU]\ELF]HMSRGDZDQHMRJyOQLH7UDQVSRUWSUyEHNGR ODERUDWRULXPSRZLQLHQRGE\üVLĊMDNQDMV]\EFLHM :RNXOLVW\F]QHMGLDJQRVW\FHODERUDWRU\MQHMGRW\F]ąFHM]D- NDĪHĔJU]\ELF]\FKVWRVRZDQHVąUyĪQHPHWRG\EDGDQLDPL-NURVNRSRZHPHWRG\KLVWRSDWRORJLF]QHPHWRG\KRGRZODQH ] LGHQW\¿NDFMą L R]QDF]HQLHP OHNRZUDĪOLZRĞFL Z\L]RORZD-QHJR V]F]HSX PHWRG\ VHURORJLF]QH Z\NU\ZDQLH ]DUyZQR DQW\JHQyZMDNLSU]HFLZFLDáDWDNĪHPHWRG\PROHNXODUQH

: RNXOLVW\FH EDGDQLD P\NRORJLF]QH F]ĊVWR QLH Vą Z\-VWDUF]DMąFH GR SRWZLHUG]HQLD UR]SR]QDQLD SRGREQLH MDN ZSU]\SDGNXLQQHMORNDOL]DFMLDQDWRPLF]QHM]DNDĪHQLDJU]\- ELF]HJRWRWHĪNRQLHF]QHMHVWXZ]JOĊGQLHQLH]DUyZQRREUD- ]XNOLQLF]QHJRMDNLZ\QLNyZEDGDĔGRGDWNRZ\FKQSRE-UD]RZ\FKLKLVWRSDWRORJLF]Q\FK

BADANIE MIKROSKOPOWE PREPARATU

BEZPOŚREDNIEGO STOSOWANE W OKULISTYCE

2FHQDPLNURVNRSRZDSUHSDUDWyZEH]SRĞUHGQLFKPDV]F]H-JyOQH ]QDF]HQLH Z GLDJQRVW\FH RNXOLVW\F]QHM 7HFKQLND WD XPRĪOLZLD V]\ENLH VWZLHUG]HQLH REHFQRĞFL F]\QQLND HWLROR-JLF]QHJRLQIHNFMLJU]\ELF]HMZEDGDQ\PPDWHULDOHRUD]±QD SRGVWDZLHFHFKPRUIRORJLF]Q\FKJU]\ED±RULHQWDF\MQHXVWD-OHQLHURG]DMXJU]\EyZDW\PVDP\PZáDĞFLZ\GREyUWHUDSLL -HVWWRLVWRWQH]ZáDV]F]DZSU]\SDGNXJU]\EyZSOHĞQLRZ\FK JG\ĪF]DVRF]HNLZDQLDQDLFKZ]URVWZPHWRG]LHKRGRZODQHM

(3)

Rozpoznanie Etiologia Leczenie standardowe

Leczenie alternatywne (np. uczulenie na lek standardowy)

Zapalenie powiek Malassezia furfur Ketokonazol Flukonazol

Cryptococcus spp. Flukonazol Amfoterycyna B

Zapalenie mieszków rzęs i brwi Dermatoﬁty Terbinaﬁna –

Zapalenie spojówek Candida albicans Flukonazol Worykonazol Amfoterycyna B

Candida krusei Candida glabrata

Worykonazol Amfoterycyna B

Aspergillus spp. Worykonazol Amfoterycyna B

Curvularia spp. Worykonazol Amfoterycyna B

Pneumocystis jirovecii Kotrimoksazol Pentamidyna

Zapalenie rogówki Candida albicans Flukonazol 2%

Flukonazol p.o. lub i.v.

Worykonazol 1% Amfoterycyna B 0,15% Worykonazol* Amfoterycyna B** Candida krusei Candida glabrata Worykonazol Amfoterycyna B

Fusarium spp. Worykonazol Amfoterycyna B

Fusarium Aspergillus Curvularia Alternaria Acremonium Penicillium Worykonazol Amfoterycyna B

Typowe powikłania u użytkowników socze-wek kontaktowych

Fusarium Cladosporium Penicillium

Zapalenie twardówki i rogówki Scedosporium proliﬁcans Worykonazol

Zapalenie wnętrza gałki ocznej Etiologia nieznana Worykonazol* _{Amfoterycyna B}

+ ﬂucytozyna**

Candida albicans Flukonazol Worykonazol

Amfoterycyna B

Candida krusei Candida glabrata

Candida parapsilosis Flukonazol Amfoterycyna B

Worykonazol

Aspergillus Worykonazol Amfoterycyna B

Fusarium Worykonazol Amfoterycyna B

Paecilomyces Lasiodiplodia Penicillium

Zapalenie siatkówki Cryptococcus neoformans Flukonazol Amfoterycyna B Neuropatia nerwu wzrokowego Mucormycetes

Cryptococcus

Amfoterycyna B Pozakonazol Flukonazol Amfoterycyna B Zakażenie tkanek oczodołu Aspergillus spp. Worykonazol Amfoterycyna B

Mucor spp. Amfoterycyna B Pozakonazol

Curvularia spp. Worykonazol Amfoterycyna B

Zapalenie woreczka łzowego Candida albicans Flukonazol Worykonazol Amfoterycyna B

*_{– w przypadku choroby grożącej utratą wzroku rozważyć podanie do ciała szklistego worykonazolu 100 μg w 0,1 ml;} **_{– w przypadku choroby grożącej utratą wzroku rozważyć podanie do ciała szklistego amfoterycyny B 5–10 μg w 0,1 ml.}

PRĪHE\üGáXJL%DUG]RZDĪQDMHVWZáDĞFLZDREMĊWRĞüX]\VND- QHMSUyENLNOLQLF]QHMRGSRZLHGQLHMGODGDQHJRURG]DMXLORND-OL]DFML]DNDĪHQLDFRZRNXOLVW\FHPRĪHVWDQRZLüSUREOHP>@

: GLDJQRVW\FH P\NRORJLF]QHM VWRVXMH VLĊ SUHSDUDW\ QLH-EDUZLRQH SUHSDUDW\ UR]MDĞQLRQH ZRGRURWOHQNLHP SRWDVX .2+ ± VWRVRZDQH UyZQLHĪ GR PDWHULDáyZ ELRSV\MQ\FK

(4)

MDNWHĪUyĪQHWHFKQLNLEDUZLHQLDQSPHWRGą*UDPDF]XáRĞü ±OXE*LHPVDF]XáRĞü±>@:SU]\SDGNXSR- GHMU]HQLDNU\SWRNRNR]\Z\NRQXMHVLĊSUHSDUDWEDUZLRQ\WX- V]HPFKLĔVNLPNWyU\XPRĪOLZLDXZLGRF]QLHQLHSROLVDFKDU\- GRZHMRWRF]NLWHJRSDWRJHQX:EDGDQLDFKKLVWRSDWRORJLF]- Q\FKSUHSDUDW\RFHQLDVLĊPLNURVNRSRZRSREDUZLHQLXPH-WRGą3$6DQJSHULRGLFDFLG6FKL൵SR]DVWRVRZDQLXNWyUHM HOHPHQW\JU]\ELF]HEDUZLąVLĊIXNV\QąQDNRORUFLHPQRF]HU- ZRQ\LVąZLGRF]QHQDWOHVáDER]DEDUZLRQHMWNDQNL:PHWR- G]LHEDUZLHQLD*RPRULHJRZPRG\¿NDFML*URFRWWD]]DVWRVR- ZDQLHPVUHEUDDQJ*URFRWW*RPRULPHWKHQDPLQHVLOYHUVWD- LQJU]\E\EDUZLąVLĊQDNRORUF]DUQ\QDWRPLDVWWáRMHVWMDVQR- ]LHORQH'RGDWQLZ\QLNKLVWRSDWRORJLF]Q\PDWHULDáXELRSV\M-QHJRVWDQRZLSRWZLHUG]HQLH]DNDĪHQLDJU]\ELF]HJR>@

HODOWLA I IDENTYFIKACJA SZCZEPÓW GRZYBÓW

0HWRGDKRGRZOLSR]ZDODQDLGHQW\¿NDFMĊZ\KRGRZDQH- JRV]F]HSXJU]\EDGRJDWXQNXLXPRĪOLZLDRFHQĊOHNRZUDĪ-OLZRĞFL GDQHJR V]F]HSX +RGRZOD L LGHQW\¿NDFMD V]F]HSX JU]\ED Z\L]RORZDQHJR ] PDWHULDáX NOLQLF]QHJR QDGDO VWD- QRZLW]Z]áRW\VWDQGDUGZGLDJQRVW\FHJU]\ELF:DGąPH-WRGKRGRZODQ\FKMHVWMHGQDNVWRVXQNRZRGáXJLRNUHVF]DVX SRWU]HEQ\GRX]\VNDQLDZ]URVWXL RFHQ\PRUIRORJLLNROR-QLL]ZáDV]F]DZSU]\SDGNXJU]\EyZSOHĞQLRZ\FK>@ 8QLZHUVDOQ\PSRGáRĪHPGRKRGRZOLJU]\EyZMHVWDJDU6D- ERXUDXGD:GLDJQRVW\FHRNXOLVW\F]QHM±]HZ]JOĊGXQD]Z\- NOHEDUG]RPDáąREMĊWRĞüPDWHULDáXNOLQLF]QHJR±ZFHOXZ\- NU\FLDF]\QQLNDHWLRORJLF]QHJR]DNDĪHQLDSR]DSRGáRĪHPVWD-á\P6DERXUDXGDSRZLQQRVWRVRZDüVLĊWDNĪHSRGáRĪHSá\QQH 'R LGHQW\¿NDFML JU]\EyZ Z ODERUDWRULDFK NOLQLF]Q\FK SRZV]HFKQLHXĪ\ZDVLĊSRGáRĪDFKURPRJHQQHRUD]V\VWHP\ LGHQW\¿NDFML RSDUWH QD WHVWDFK ELRFKHPLF]Q\FK QS$3,® $8;&9,7(.®_{<670LFUR6FDQ$X[D&RORUF]\} 3KRHQL[$XWRPDWHG 0LFURELRORJ\ 6\VWHP 1DMEDUG]LHM ZLDU\JRGQHZ\QLNLLGHQW\¿NDFML±RSUyF]EDGDĔJHQHW\F]-Q\FK ± X]\VNXMH VLĊ MHGQDN ]D SRPRFą WHFKQLNL 0$/', 72)06 DQJ PDWUL[DVVLVWHG ODVHU GHVRUSWLRQLRQLVD-WLRQWLPHRIÀLJKWPDVVVSHFWURPHWU\0HWRGDWDSR]ZDOD QD V]\ENLH Z FLąJX NLONX PLQXW ]LGHQW\¿NRZDQLH HWLROR-JLF]QHJR F]\QQLND ]DNDĪHQLD 'RW\F]\ WR ]ZáDV]F]D JU]\-ELFU]DGNLFKLOXEZ\ZRáDQ\FKSU]H]QRZHJDWXQNLJU]\EyZ QSCandida DXULVZSU]\SDGNXNWyU\FKVWDQGDUGRZHPH-WRG\LGHQW\¿NDF\MQHVąF]ĊVWRQLHZ\VWDUF]DMąFH>±@

OCENA LEKOWRAŻLIWOŚCI

: UXW\QRZHM GLDJQRVW\FH PLNURELRORJLF]QHM GR R]QD- F]DQLDOHNRZUDĪOLZRĞFLJU]\EyZXĪ\ZDVLĊSDVNyZ]JUD-GLHQWHP VWĊĪHĔ OHNX SU]HFLZJU]\ELF]HJR XPRĪOLZLDMą-F\FK RFHQĊ ZDUWRĞFL QDMPQLHMV]HJR VWĊĪHQLD KDPXMąFHJR Z]URVWZ\L]RORZDQHJRV]F]HSXJU]\EDDQJPLQLPDOLQKL-ELWRU\FRQFHQWUDWLRQ±0,&6WRVRZDQHVąUyZQLHĪPHWRG\

SyáLORĞFLRZHZNWyU\FKRNUHĞODVLĊVWRSLHĔOHNRZUDĪOLZR-ĞFL ELRUąF SRG XZDJĊ W]Z VWĊĪHQLD NU\W\F]QH EDGDQHJR OHNX=áRW\PVWDQGDUGHPZGLDJQRVW\FHP\NRORJLF]QHMQD- GDOMHVWPHWRGDUR]FLHĔF]HQLRZD:\NRQXMHVLĊZQLHMVH-U\MQH UR]FLHĔF]HQLDOHNX SU]HFLZJU]\ELF]HJRPHWRGą SUR-EyZNRZąZSRGáRĪXSá\QQ\POXESá\WNRZąZSRGáRĪX VWDá\PR]QDF]DMąFZPJOOXEJPOZDUWRĞü0,&GDQHJR OHNXZRGQLHVLHQLXGREDGDQHJRV]F]HSXJU]\ED>@

BADANIA SEROLOGICZNE

%DGDQLD VHURORJLF]QH VáXĪą GR Z\NU\ZDQLD UR]SXV]F]DO-Q\FK DQW\JHQyZ JU]\ELF]\FK ZH NUZL L Z LQUR]SXV]F]DO-Q\FK Sá\QDFK XVWURMRZ\FKDWDNĪHSU]HFLZFLDáZVXURZLF\NUZL7HVW\Z\-NU\ZDMąFHREHFQRĞüUR]SXV]F]DOQ\FKDQW\JHQyZJU]\ELF]\FK VąSRPRFQHZGLDJQRVW\FH]DNDĪHĔRWHMHWLRORJLLMDNUyZQLHĪ SR]ZDODMąQDPRQLWRURZDQLHSU]HELHJX]DNDĪHQLDJU]\ELF]H- JR1DOHĪ\MHGQDNSDPLĊWDüRZ\VWĊSRZDQLXXZLHOXSDFMHQ-WyZIDáV]\ZLHGRGDWQLFKZ\QLNyZW\FKWHVWyZ=NROHLZ\QLNL GRW\F]ąFHREHFQRĞFLSU]HFLZFLDáSU]HFLZJU]\ELF]\FKZVXUR- ZLF\NUZLQDOHĪ\LQWHUSUHWRZDüRVWURĪQLH]HZ]JOĊGXQDF]Ċ-VWH Z\VWĊSRZDQLH LFK Z SRSXODFML RVyE RJyOQLH ]GURZ\FK :GLDJQRVW\FHDNWXDOQHJR]DNDĪHQLDNRQLHF]QHMHVWZLĊFRE-VHUZRZDQLHG\QDPLNLQDUDVWDQLDPLDQDSU]HFLZFLDáLDQDOL]D FDáHJRREUD]XNOLQLF]QHJRRUD]Z\QLNyZLQQ\FKEDGDĔGR- GDWNRZ\FK3U]\EDGDQLXREXPDUNHUyZ±DQW\JHQyZLSU]H-FLZFLDá±F]XáRĞüWHVWyZZ\QRVLDVZRLVWRĞü>@ 7HVW\ODWHNVRZHXPRĪOLZLDMąV]\ENLHX]\VNDQLHZ\QLNXDOH GXĪRF]XOV]HVąWHVW\LPPXQRHQ]\PDW\F]QH>@

BADANIA MOLEKULARNE

7HFKQLNLPROHNXODUQHVWRVRZDQHVąGRV]\ENLHMGLDJQR- VW\NL]DNDĪHĔJU]\ELF]\FK']LĊNLW\PPHWRGRPPRĪQDZ\-NU\ü JU]\ELF]\ '1$ Z VXURZLF\ Z Sá\QDFK XVWURMRZ\FK LOXEZWNDQNDFK7HFKQLNLWHFHFKXMHZ\VRNDF]XáRĞüLVZR-LVWRĞü RUD] PRĪOLZRĞü Z\NRQDQLD R]QDF]HĔ LORĞFLRZ\FK MHGQDNREHFQLHQLHVąRQHUHNRPHQGRZDQHZUXW\QRZHMGLD-JQRVW\FHP\NRORJLF]QHM6WDQRZLąRQHPHWRG\GRGDWNRZH VWRVRZDQH MDNR X]XSHáQLHQLH PHWRG NODV\F]Q\FK ± PLNUR-VNRSLLEH]SRĞUHGQLHMRUD]WHFKQLNKRGRZODQ\FK>@

LECZENIE GRZYBICZYCH ZAKAŻEŃ OKA

:\EyUOHNXSU]HFLZJU]\ELF]HJRRUD]GURJDMHJRSRGDQLD ZRNXOLVW\FH]DOHĪ\RGORNDOL]DFMLLSRVWDFLNOLQLF]QHM]DND- ĪHQLDOHF]HQLHHPSLU\F]QHMDNUyZQLHĪRGF]\QQLNDHWLROR- JLF]QHJRLQIHNFMLWHUDSLDFHORZDQD7DEHOD1DOHĪ\SD-PLĊWDüĪHQLHNWyUHJU]\E\VąQDWXUDOQLHRSRUQHQDRNUHĞORQH OHNLSU]HFLZJU]\ELF]H7DEHOD:FHOXRSW\PDOL]DFMLVWR- VRZDQLDOHNyZSU]HFLZJU]\ELF]\FKZGDQHMSODFyZFHRFKUR-Q\ ]GURZLD NRQLHF]QH MHVW ]UyĪQLFRZDQLH LFK GRVWĊSQRĞFL

(5)

8ZDĪDVLĊĪHWHUDSLĊQDOHĪ\NRQW\QXRZDüSU]H]GQLRG PRPHQWXX]\VNDQLDXMHPQ\FKZ\QLNyZSRVLHZyZLSRXVWą-SLHQLX REMDZyZ NOLQLF]Q\FK ]DNDĪHQLD JU]\ELF]HJR =JRG-QLH]Z\W\F]Q\PL,'6$DQJ,QIHFWLRXV'LVHDVHV6RFLHW\RI $PHULFDOHF]HQLH]DSDOHQLDZQĊWU]DJDáNLRF]QHMRHWLRORJLL JU]\ELF]HMSRZLQQRWUZDüFRQDMPQLHM±W\JRGQL]DOHĪQLH RGVWDQXNOLQLF]QHJRLRGSRZLHG]LQDOHF]HQLH>@ :RNXOLVW\FHOHNLSU]HFLZJU]\ELF]HSRGDMHVLĊPLHMVFRZR GRXVWQLHOXEGRĪ\OQLH]DOHĪQLHRGFLĊĪNRĞFLVWDQXNOLQLF]QH-JR>@:SU]\SDGNX]DNDĪHĔJURĪąF\FKXWUDWąZ]URNX QDOHĪ\UR]ZDĪ\üUyZQLHĪSRGDQLHOHNXSU]HFLZJU]\ELF]HJR ZRU\NRQD]ROXDPIRWHU\F\Q\%ZLQLHNFMLEH]SRĞUHGQLRGR FLDáDV]NOLVWHJROXEGRNRPRU\SU]HGQLHMRND>@1LH-NLHG\NRQLHF]QHMHVWZ\NRQDQLH]DELHJXRSHUDF\MQHJR :OHF]HQLX]DNDĪHĔZ\ZRáDQ\FKSU]H]Candida albicans

Candida parapsilosis oraz Candida

tropicalis]DOHFDVLĊVWRVR-ZDQLH ÀXNRQD]ROX ]H Z]JOĊGX QD VSHNWUXP G]LDáDQLD REHM-PXMąFHWHJU]\E\RUD]GRVNRQDáąSHQHWUDFMĊGRJDáNLRF]QHM >@/HNWHQRVLąJDZJDáFHRF]QHMSRGREQHVWĊĪHQLH MDNZRVRF]XNUZL>@1DOHĪ\MHGQDNSDPLĊWDüĪHÀXNRQD]RO QLHZ\ND]XMHDNW\ZQRĞFLZREHFJU]\EyZSOHĞQLRZ\FKZR-EHFWHJRZSU]\SDGNXSRGHMU]HQLDLQIHNFMLRWDNLHMHWLRORJLL NRQLHF]QHMHVW]DVWRVRZDQLHZRU\NRQD]ROXOXEDPIRWHU\F\Q\ %:RU\NRQD]ROMHVWOHNLHP]Z\ERUXZSU]\SDGNXLQIHNFML o etiologii AspergillusVSSFusariumVSSLScedosporiumVSS

$PIRWHU\F\QD % MHVW OHNLHP R QDMV]HUV]\P VSHNWUXP SU]HFLZJU]\ELF]\P>@&KDUDNWHU\]XMHVLĊG]LDáDQLHPJU]\-EREyMF]\PZREHFV]F]HSyZCandidaVSSZW\PRSRUQ\FK QDÀXNRQD]ROV]F]HSyZC. krusei i C.

glabrataCryptococ-cusVSSAspergillusVSSFusariumVSSMucorVSSLLQQH

]JUXS\MucormycetesZW\PRhizopusVSSLAbsidiaVSS oraz Scedosporium VSS *DWXQNDPL Z\ND]XMąF\PL QDWXUDO-QąRSRUQRĞüQDWHQOHNVąAspergillus terreus i Scedosporium

apiospermum1DOHĪ\MHGQDNSDPLĊWDüĪHSHQHWUDFMDDPIR-WHU\F\Q\%GRWNDQHNRNDMHVWRJUDQLF]RQD>@

Flucytozyna ma ograniczone zastosowanie w okulistyce ]HZ]JOĊGXQDVáDEąSHQHWUDFMĊGRWNDQHNRND>@=HZ]JOĊ-GXQDU\]\NRVHOHNFMLRSRUQRĞFLÀXRURF\WR]\QDQLHPRĪH E\üVWRVRZDQDZPRQRWHUDSLLLF]ĊVWRMHVWSRGDZDQDZWH- UDSLLVNRMDU]RQHM]DPIRWHU\F\Qą%>@(FKLQRNDQG\-Q\±JUXSDOHNyZREHFQLHF]ĊVWRVWRVRZDQ\FKZOHF]HQLX ,=* ± QLH Vą ]DOHFDQHZ WHUDSLL ]DNDĪHĔ JU]\ELF]\FK RND ]HZ]JOĊGXQDPDáąSHQHWUDFMĊGRW\FKWNDQHN>@1DOHĪ\

]D]QDF]\üĪHNRWULPRNVD]ROLSHQWDPLG\QDFKRüQLHVąOH- NDPLSU]HFLZJU]\ELF]\PLPDMąMHGQDN]DVWRVRZDQHZOH-F]HQLX]DNDĪHĔRHWLRORJLL3QHXPRF\VWLVMLURYHFLL

KONFLIKT INTERESÓW: nie zgłoszono

PIŚMIENNICTWO

1. Thomas PA, Kaliamurthy J. Mycotic keratitis: epidemiology, diagnosis and ma-nagement. Clin Microbiol Infect 2013;19(3):210–220.

2. Teh SW, Mok PL, Abd Rashid M et al. Recent updates on treatment of ocular microbial infections by stem cell therapy: a review. Int J Mol Sci 2018;19(2):558. 3. Durand ML. Endophthalmitis. Clin Microbiol Infect 2013;19(3):227–234.

4. Austin A, Lietman T, Rose-Nussbaumer J. Update on the management of in-fectious keratitis. Ophthalmology 2017;124(11):1678–1689.

5. Dzierżanowska D, Dzierżanowska-Fangrat K. Przewodnik Terapii Inwazyjnych Zakażeń Grzybiczych. α-medica Press, Bielsko-Biała, 2012.

6. Szmyd K, Wójcik D, Słociak M et al. Inwazyjna postać zakażenia

Aspergil-lus u pacjentów po przeszczepie krwiotwórczych komórek macierzystych.

Mik Lek 2004;11(3):217–219.

7. Butrym A, Zywar K, Dzietczenia J, Mazur G. Inwazyjne zakażenia grzybicze u pacjentów z nowotworami hematologicznymi. Mikol Lek 2011;18(1):47–53. 8. Müller GG, Kara-José N, de Castro RS. Antifungals in eye infections: drugs and

routes of administration. Rev Bras Oftalmol 2013;72(2):132–141.

9. Kacprzyk P, Sulik-Tyszka B, Basak GW. Proﬁlaktyka i leczenie inwazyjnych za-każeń grzybiczych u chorych na nowotwory. Omówienie aktualnych wytycz-nych według NCCN. Forum Zakażeń 2016;7(4):265–274.

10. Lewis RE, Cahyame-Zuniga L, Leventakos K et al. Epidemiology and sites of involvement of invasive fungal infections in patients with hematologic mali-gnancies: a 20-year autopsy study. Mycoses 2013;56(6):638–645.

11. Dzierżanowska-Fangrat K, Gil L, Jakubas B et al. Rekomendacje terapii inwazyjnej cho-roby grzybiczej u pacjentów z nowotworami hematologicznymi lub poddawanymi przeszczepieniu komórek krwiotwórczych. Post Nauk Med 2015;28(6):411–418. 12. Gilbert DN, Moellering RC, Eliopoulos GM. Przewodnik Terapii

Przeciwdrobno-ustrojowej Sanforda. Kohasso, Kraków, 2017.

13. Feman SS, Nichols JC, Chung SM, Theobald TA. Endophthalmitis in patients with disseminated fungal disease. Trans Am Ophthalmol Soc 2002;100:67–70. 14. Au L, Guduru K, Lipscomb G, Kelly SP. Candida endophthalmitis: a critical

dia-gnosis in the critically ill. Clin Ophthalmol 2007;1(4):551–554.

15. Ansari Z, Miller D, Galor A. Current thoughts in fungal keratitis: diagnosis and treatment. Curr Fungal Infect Rep 2013;7(3):209–218.

16. Epstein AB. In the aftermath of the Fusarium keratitis outbreak: what have we learned? Clin Ophthalmol 2007;1(4):355–366.

17. Krzyściak P, Skóra M, Macura AB. Atlas Grzybów Chorobotwórczych Człowieka. 1st_{edn. MedPharm, Wrocław, 2011.}

18. Guarner J, Brandt ME. Histopathologic diagnosis of fungal infections in the 21st century. Clin Microbiol Rev 2011;24(2):247–280.

19. Cuenca-Estrella M, Verweij PE, Arendrup MC et al. ESCMID guideline for the diagnosis and management of Candida diseases 2012: diagnostic procedures. Clin Microbiol Infect 2012;18(7):9–18.

20. Mizusawa M, Miller H, Green R et al. Can multidrug-resistant Candida auris be reliably identiﬁed in clinical microbiology laboratories? J Clin Microbiol 2017;55(2):638–640.

21. Sarma S, Upadhyay S. Current perspective on emergence, diagnosis and drug resistance in Candida auris. Infect Drug Resist 2017;10:155–165.

22. Baran E. Zarys Mikologii Lekarskiej. 1st_{edn. Volumed, Wrocław, 1998.}

23. Sendid B, Tabouret M, Poirot JL et al. New enzyme immunoassays for sensiti-ve detection of circulating Candida albicans mannan and antimannan antibo-dies: useful combined test for diagnosis of systemic candidiasis. J Clin Microbiol 1999;37(5):1510–1517.

24. Zhang SX. Enhancing molecular approaches for diagnosis of fungal infections. Future Microbiol 2013;8(12):1599–1611.

25. Pappas PG, Kauﬀman CA, Andes DR et al. Clinical practice guideline for the management of candidiasis: 2016 update by the Infectious Diseases Society of America Clin Infect Dis 2016;62(4):e1–e50.

26. Novosad BD, Callegan MC. Severe bacterial endophthalmitis: towards impro-ving clinical outcomes. Current treatment regimens for endophthalmitis. Expert Rev Ophthalmol 2010;5(5):689–698.

27. Ross M. Fungal keratitis treatment and management. Medscape (online) 2017; https://emedicine.medscape.com/article/1194167-treatment

Lek przeciwgrzybiczy Rodzaje/gatunki oporne

Flukonazol Candida krusei*, Candida glabrata**, Candida dubliniensis, Aspergillus spp., Mucor spp.

Worykonazol Mucor spp.

Echinokandyny Cryptococcus spp., Mucor spp., Trichosporon spp.

Amfoterycyna B Aspergillus terreus, Scedosporium apiospermum

Gryzeofulwina Drożdżaki