• Nie Znaleziono Wyników

Przygotowanie studentów do wykonywania zawodu nauczyciela w szkolnictwie muzycznym

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Przygotowanie studentów do wykonywania zawodu nauczyciela w szkolnictwie muzycznym"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

Ewa Kumik

Przygotowanie studentów do

wykonywania zawodu nauczyciela w

szkolnictwie muzycznym

Edukacja Humanistyczna nr 1 (28), 157-165

2013

(2)

Szczecin 2013

Ewa K um ik

A kadem ia M uzyczna im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi

P R Z Y G O T O W A N I E S T U D E N T Ó W D O W Y K O N Y W A N I A Z A W O D U N A U C Z Y C I E L A W S Z K O L N I C T W I E M U Z Y C Z N Y M

Wstęp

W w yniku realizow anych refo rm ośw iatow ych oraz oczekiw ań społeczeństw a pow oli zm ianie ulega tradycyjny obraz nauczyciela. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy sprawia, że ośw iata staje się jed n y m ze strategicznych sektorów gospodarki. N a nauczycielach spoczyw a odpow iedzialność za rozwój społeczeństw a opartego n a wiedzy. Z aczyna tw orzyć się now y g atu n ek k u lturow y nauczyciela. Jego rozw ój zaw odow y jest m niej sp o n tan iczn y n iż kiedyś, w ym agania o d n o śn ie kom p eten cji stają się bardziej sprecyzow ane, a oczekiw ane rezultaty pracy m niej abstrakcyjne niż kiedyś. W zrasta zapotrzebow anie na nauczyciela intelektualistę, św iadom ie i profesjonalnie zaangażow anego w działalność edukacyjną szkoły. R óżnorodność oczekiwań społecznych wobec nauczycieli i ciążąca na nich odpow iedzialność za ich sprostanie, a także m n o g o ść staw ianych im ustaw ow o zad ań pow oduje, że przygotow anie nauczycieli do p racy edukacyjnej staje się pro b lem em niezw ykle tru d n y m do rozw iązania.

O d p oczątku XXI w ieku m ożna zaobserw ow ać kilka zm ian pojawiających się w aktach praw nych w obszarze stan d ard ó w kształcenia nauczycieli1. D okum enty te w skazują, w jakim k ie ru n k u należy m yśleć o przyszłym nauczycielu w ram ach jego przygotow ania zaw odow e­ go, a w sensie fo rm a ln o p raw n y m m ają d oprow adzić do u je d n o lic en ia system u w zakresie kształcenia nauczycieli w Polsce.

W niniejszym artykule scharakteryzuję polskie szkolnictwo muzyczne oraz na przykładzie kształcenia studentów w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi przed­ stawię przygotowanie studentów do w ykonyw ania pracy nauczyciela w tym szkolnictwie.

Specyfika szkolnictw a muzycznego

Polskie sz kolnictw o m u zyczne o b ejm u je trz y etapy ed u k a cy jn e - szkoły m u zyczne I stopnia, szkoły m uzyczne II sto p n ia oraz uczelnie m uzyczne. Szkoły m uzyczne I stopnia,

1 R ozporządzenie M inistra Edukacji Narodow ej i Sportu z d n ia 23 w rześnia 2003 roku w sprawie standardów kształcenia nauczycieli, Dz.U. n r 170, poz. 1655; R ozporządzenie M inistra Edukacji Narodowej i Sportu z d nia 7 w rześnia 2004 roku w spraw ie standardów kształcenia nauczycieli, Dz.U. n r 207, poz. 1655; R ada G łów na Szkolnictwa Wyższego - projekt z d nia 15 lutego 2007 roku w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonyw ania zawodu nauczyciela; Projekt z dnia 24 m aja 2011 roku rozporządzenia M inistra N auki i Szkol­ nictw a W yższego w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do w ykonyw ania zaw odu nauczyciela.

(3)

158 Ewa Kumik poza przygotow aniem do kolejnego etapu kształcenia zawodowego, odgrywają ogrom ną rolę w procesie u m u z y k aln ian ia uczniów . W szkołach tych u czniow ie kształceni są w zakresie g ry n a w ybranym instru m en cie. Zajęcia z in stru m e n tu odbyw ają się indyw idualnie. W p o ­ czątkow ym okresie nau k i są to dwie godziny lekcyjne tygodniow o po 30 m in u t, a w klasach starszych - dw ie g o d zin y lekcyjne ty g o d n io w o p o 45 m in u t. P o n a d to n a u k a w szkołach m uzycznych I stopnia obejm uje rów nież g rupow e zajęcia teoretyczne, które prow adzone są z następujących przedm iotów : rytm ika i kształcenie słuchu w klasach m łodszych oraz audycje m uzyczne i kształcenie słuchu w klasach starszych. W zakresie realizow anych p rzedm iotów uczeń odbywa indywidualne próby z akom paniatorem , gra w zespole kam eralnym , w orkiestrze lub śpiew a w chórze. Szkoły muzyczne II stopnia przygotow ują uczniów do w ykonyw ania zawodu m uzyka odpow iedniej specjalności oraz stwarzają możliwość ubiegania się o przyjęcie do akadem ii m uzycznych. N auka w tych szkołach trw a cztery lub sześć lat - w zależności od specjalności kształcenia - i kończy się egzam inem dyplom ow ym um ożliw iającym uzyskanie ty tu łu zaw odow ego m uzyka. W szkołach tych prow adzi się kształcenie n a kilku w ydziałach, um ożliw iających uzyskanie w ykształcenia w n astępujących specjalnościach:

• m u z y k - in stru m e n ta lista - p o ukończen iu w ydziału instru m en taln eg o , • m u z y k - w okalista - po u kończeniu w ydziału w okalnego (4-letni), • m u z y k - nauczyciel ry tm ik i - po u kończeniu w ydziału rytm iki, • m u z y k - lu tn ik - po ukończeniu w ydziału lutniczego.

W szk o łach m u zy czn y ch II sto p n ia n a k ształcen ie in d y w id u a ln e w zakresie g ry na in stru m e n c ie lub śp iew u solow ego p rz e zn ac zo n e są dw ie g o d zin y lekcyjne p o 45 m in u t, w osta tn ie j klasie w y m ia r te n zw iększony jest d o trz e c h g o d z in lekcyjnych ty godniow o. W szkołach tych w zrasta liczba p rze d m io tó w i g odzin zajęć teoretycznych grupow ych, do których należą: zasady m uzyki, literatu ra m uzyczna, h isto ria m uzyki, form y m uzyczne, h a r­ m o n ia oraz kształcenie słuchu.

Zgodnie z rozporządzeniem M inistra K ultury z 29 g rudnia 2004 roku2 w Polsce funkcjo­ nują ogólnokształcące szkoły muzyczne i szkoły muzyczne tzw. popołudniowe. W pierw ­ szym typie szkół odbyw a się kształcenie ogólne i m uzyczne, nato m iast w d ru g im typie szkół tylko kształcenie m uzyczne (rys. 1).

O gólnokształcące szkoły m uzyczne I stopnia - są to szkoły o sześcio letn im cyklu kształcenia, w których ob o k kształcenia m uzycznego realizow ane jest kształcenie ogólne o d ­ powiadające sześcioletniej szkole podstawowej, natom iast ogólnokształcące szkoły muzyczne II stopnia - są to szkoły o sześcio letn im cyklu k ształcenia, w k tó ry ch op ró cz k ształcenia m uzycznego realizow ane jest rów nież kształcenie ogólne w zakresie gimnazjum i liceum ogólnokształcącego. N auka w tych szkołach um ożliw ia uzyskanie ty tu łu zaw odowego oraz św iadectw a m aturalnego w ram ach zew nętrznego system u egzam inowania. D o ogólnokształ­ cących szkół m uzycznych II sto p n ia p rzyjm ow ani są k andydaci n a pod staw ie egzam inów w stępnych, k tó rzy nie przekroczyli 14 ro k u życia i ukończyli sześcioletnią ogólnokształcącą szkołę m uzyczną I sto p n ia lub sześcioletnią szkołę podstaw ow ą3.

2 Rozporządzenie M inistra Kultury z dn ia 29 g ru d n ia 2004 r. w sprawie typów szkół artystycznych publicznych i niepublicznych, Dz.U. z 2005 r., n r 6, poz. 42.

(4)

Rys. 1. Kształcenie w polskich szkołach muzycznych

Źródło: opracow anie w łasne na podstaw ie rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 29 grudnia 2004 roku w sprawie ty p ó w szk ó łarty sty czn y ch publicznych i niepublicznych, Dz.U. z 2005 r., nr 6, poz. 42.

W szkołach muzycznych tzw. popołudniowych realizow ane jest wyłącznie kształce­ nie muzyczne. O przyjęcie do klasy pierw szej szkoły muzycznej I stopnia o sześcioletnim cyklu kształcenia m oże ubiegać się kandydat, k tó ry w d anym ro k u k alendarzow ym kończy co najm n iej 5 la to ra z nue wiucej n iż 8 lat, n atom iast do czteroletniego cyklu kształcenPa m oże ubiegać się kandydat, k tó ry w danym roku k alendarzow ym kończy co najm niej 8 lat oraz nie więcej n iż 16 lat4. Do szkół muzycznych I stopnia pr zyjmowani są kandydaci, którzy pomyślnie zaliczyli badanie przydatności. O dbyw a się ono co roku, w kw ietniu, m aju lub czerwcu, i p o ­ lega przede w szystkim n a spraw dzeniu u zdolnień m uzycznych, w arunków psychofizycznych oraz predyspozycji do n au k i g ry n a określonym in stru m en cie. Szkoły muzyczne II stopnia

są szkołam i o sześcioletnim lub czteroletnim cyklu kształcenia w zależności od specjalności k ształcenia. D o tych szkół p rzy jm o w a n i są k andydaci, k tó rzy uko ń czy li 10 lat i n ie p rz e ­ kroczyli 21 ro k u życia, n a pod staw ie pom y śln ie zdanego egzam inu w stępnego. E gzam iny odbyw ają się co roku, w m aju lub czerwcu, i obejm ują egzam in praktyczny z przygotowanych u tw o ró w m uzycznych, egzam in z k ształcen ia słu ch u oraz d o d atk o w e egzam iny zw iązane z k ie ru n k ie m kształcenia. N auka w tych szkołach um ożliw ia uzyskanie ty tu łu zaw odowego m uzyka. W szkołach tych realizow ane są w yłącznie p rze d m io ty m uzyczne5.

Trzeci etap edukacyjny obejm uje kształcenie w uczelniach muzycznych. W Polsce m am y siedem akadem ii m uzycznych (Bydgoszcz, G dańsk, Katowice, Kraków, Łódź, Poznań, W rocław), je d en U niw ersytet M uzyczny F ryderyka C h o p in a w W arszawie i pow stałą w 2010 ro k u A kadem ię Sztuki w Szczecinie. S tudia w u czelniach m uzycznych prow adzone są jako studia dw ustopniow e. S tudia pierw szego sto p n ia trw ają 6 sem estrów , czyli 3 lata, i kończą się uzyskaniem dyplom u licencjata. S tudia drugiego sto p n ia trw ają 4 sem estry, czyli 2 lata, i k o ń czą się u zyskaniem dy p lo m u m a g istra sztuki. N iek tó re uczelnie p ro w ad zą także stu ­ dia trzeciego stopnia - studia d oktoranckie oraz studia podyplom ow e. S tudia w u czelniach

4 Ibidem , § 1, ust. 5 i 6. 5 Ibidem , § 1, ust. 7.

(5)

160 Ewa Kumik m uzycznych prow adzone są jako studia stacjonarne lub niestacjonarne. Studenci w szystkich wydziałów, k ie ru n k ó w i specjalności m o g ą w trakcie trw a n ia studiów uzyskać kwalifikacje pedagogiczne n iezbędne do p odjęcia pracy w szkołach m uzycznych.

Standardy kształcenia nauczycieli

M inim alny zakres treści kształcenia nauczycieli w yznaczają sta n d ard y m inisterialne, które określone zostały w R ozporządzeniu M in istra E dukacji N arodow ej i S portu z d n ia 7 w rześnia 2004 ro k u w spraw ie sta n d ard ó w kształcenia nauczycieli6. R ozporządzenie to d o ­ tyczy studiów wyższych zaw odow ych, uzupełniających stu d ió w m agisterskich, jednolitych studiów m agisterskich oraz studiów podyplom ow ych k ierunków nauczycielskich. O mawiając p rzy g o to w an ie s tu d e n tó w u cz eln i m uzycznych d o przyszłej p rac y p edagogicznej, należy zw rócić uwagę n a w ym agania dotyczące k o m petencji zaw odow ych nauczyciela zaw artych w aktualnie obow iązującym rozporządzeniu dotyczącym standardów kształcenia nauczycieli7. U regulow ania te w skazują n a w ym agane u m iejętności w zakresie:

- „w ybranych specjalności nauczycielskich, ta k aby w sposób k o m p e ten tn y przekazyw ać n ab y tą w iedzę o raz sa m o d zieln ie ją po g łęb iać i aktualizow ać, a ta k że in teg ro w ać ją z in n y m i dziedzinam i wiedzy;

- psychologii i p edagogiki, ta k aby p ełn ić fu n k cje w ychow aw cze i opiekuńcze, w sp ie­ rać w sze ch stro n n y rozw ój uczniów , in dyw idualizow ać proces nauczan ia, zaspokajać szczególne p o trz e b y edu k acy jn e uczniów , organizow ać życie sp o łeczn e n a p o zio m ie klasy, szkoły i środow iska lokalnego, w spółpracow ać z innym i nauczycielam i, rodzicam i i społecznością lokalną;

- dydaktyki przedm iotow ej, ta k aby skutecznie prow adzić zajęcia edukacyjne, rozbudzać zainteresow ania poznaw cze oraz w spierać rozwój intelektualny uczniów przez um iejętny dobór m etod aktywizujących, technik nauczania i środków dydaktycznych, a także badać i oceniać osiągnięcia uczniów oraz w łasną praktykę;

- posługiw ania się tech n o lo g ią in fo rm acy jn ą, w ty m jej w ykorzystyw ania w n au c za n iu p rze d m io tu (prow adzeniu zajęć);

- zaaw ansow anej znajom ości języka obcego”8.

P onadto absolw ent zarów no studiów wyższych, ja k i stu d ió w podyplom ow ych w sp e­ cjalizacji nauczycielskiej pow inien być przygotow any do:

- „w spółpracy z u czniam i i nauczycielam i, środow iskiem ro d zin n y m uczniów oraz p o ­ zaszkolnym środow iskiem społecznym w realizacji zad ań edukacyjnych;

- podejm ow ania zadań edukacyjnych wykraczających poza zakres nauczanego przedm iotu (prow adzonych zajęć) oraz zad ań z zakresu edukacji pozaszkolnej;

- sam odzielnego tw orzenia i w eryfikow ania projektów w łasnych działań oraz p o d e jm o ­ w ania działań upow szechniających w zory dobrej praktyki pedagogicznej;

- k ierow ania w łasnym rozw ojem zaw odow ym i osobow ym oraz p o d ejm o w an ia d o sko­ n alen ia także we w spółpracy z in n y m i nauczycielam i;

- p osługiw ania się przepisam i praw a dotyczącego system u ośw iaty oraz statusu zaw odo­ wego nauczycieli”9.

6 Dz.U. n r 207, poz. 2110.

7 R ozporządzenie M in istra Edukacji N arodow ej i S portu z d n ia 7 w rześnia 2004 roku w spraw ie standardów kształcenia nauczycieli, Dz.U. n r 207, poz. 2110.

8 Ibidem , załącznik do rozporządzenia, rozdział II - Sylwetka absolwenta, s. 2. 9 Ibidem , s. 2-3.

(6)

N auczyciel przygotow any do zaw odu p o w in ie n p osiadać kom petencje w zakresie: - „dydaktycznym ;

- w ychow aw czym i społecznym - zw iązanym z u m ie ję tn o ścią ro zp o z n aw an ia p o trze b uczniów oraz zdolnością do w spółpracy w relacjach m iędzyludzkich;

- kreatyw nym - w yrażającym się zdolnością do sam okształcenia, innow acyjnością i nie- stan d ard o w o ścią działań w pow iązaniu ze zd o ln o ściam i adaptacyjnym i, m ob iln o ścią i elastycznością;

- prakseologicznym - w yrażającym się skutecznością w planow aniu, realizacji, organizo­ w aniu, k o ntroli i ocenie procesów edukacyjnych;

- k o m u n ik a cy jn y m - w yrażającym się skutecznością zachow ań w erbalnych i pozaw er- balnych w sytuacjach edukacyjnych;

- inform acyjno-m edialnym - wyrażającym się um iejętnością posługiw ania się technologią inform acyjną, w tym jej wykorzystywania w nauczaniu przedm iotu (prow adzeniu zajęć); - językow ym - w yrażającym się znajom ością co najm niej jednego języka obcego w stopniu

zaaw ansow anym ”10.

U regulow ania zaw arte w rozp o rząd zen iu z d n ia 7 w rześnia 2004 ro k u w spraw ie sta n ­ dardów kształcenia nauczycieli11 wskazują na w ym agane um iejętności, przedm ioty kształcenia nauczycielskiego, m in im aln e obciążenia godzinow e, a także treści program ow e poszczegól­ nych przedm iotów. O kreślony w rozporządzeniu w ym iar godzin kształcenia nauczycielskiego zależy od tego, czy są to studia jednolite m agisterskie, uzupełniające m agisterskie, zawodowe (licencjackie), specjalnościow e prow adzone w kolegiach, realizow ane w zakresie jednej czy dw óch specjalnościach. Kształcenie nauczycielskie obejm uje od 330 do 360 godzin zaw iera­ jących p rzedm ioty psychologiczno-pedagogiczne, dydaktyki przedm iotow e oraz przedm ioty uzupełniające. K oniecznym w aru n k ie m jest także odbycie p rak ty k pedagogicznych w liczbie 180 g odzin dla stu d ió w o dw óch specjalnościach. A bsolw ent stu d ió w w yższych i studiów p o dyplom ow ych w specjalizacji nauczycielskiej p o w in ie n być, zgodnie z w ytycznym i ro z­ p o rzą d zen ia, p rzygotow any do kom pleksow ej realizacji dydaktycznych, w ychow aw czych i opiekuńczych zadań szkoły.

Stanowisko nauczyciela w szkolnictwie m uzycznym m oże zajmować osoba, która oprócz tego, że przestrzega podstaw ow ych zasad m oralnych oraz spełnia w aru n k i zd row otne n ie ­ zbędne do w ykonyw ania zaw odu nauczyciela, p o sia d a wyższe w ykształcenie z o d p o w ied ­ n im przy g o to w an iem p edagogicznym i p o d ejm u je pracę n a stanow isku, d o którego są to w ystarczające kwalifikacje. Szczegółowe kwalifikacje w ym agane do zajm ow ania stanow isk nauczycieli w szkołach m uzycznych określił M in ister K u ltury i D ziedzictw a N arodow ego w akcie w ykonaw czym do art. 9 ustaw y - K arta Nauczyciela. W ro zp o rzą d zen iu z d n ia 28 w rześnia 2011 roku w spraw ie szczegółow ych kwalifikacji w ym aganych o d nauczycieli szkół artystycznych, placów ek kształcenia artystycznego i placów ek d oskonalenia nauczycieli jest n ap isan e m .in ., że „kw alifikacje do n au c za n ia p rz e d m io tu lub p ro w a d ze n ia zajęć e d u k a ­ cyjnych artystycznych w szkołach m uzycznych p o sia d a osoba legitym ująca się d yplom em u kończenia studiów m agisterskich w wyższej szkole m uzycznej n a k ie ru n k u (specjalności) zgodnym lub zbliżonym do nauczanego p rze d m io tu lub rodzaju prow adzonych zajęć oraz przygotow aniem pedagogicznym ”12. Z godnie z zapisam i w ro zp o rzą d zen iu przygotow anie

10 Ibidem , rozdział III - W ym agane um iejętności, s. 3. 11 Dz.U. n r 207, poz. 2110.

12 Rozporządzenie M inistra K ultury i D ziedzictw a N arodow ego z d n ia 28 w rześnia 2011 roku w sprawie szcze­ gółowych kwalifikacji w ym aganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli, § 4, ust. 1, Dz.U. n r 224, poz. 1345.

(7)

162 Ewa Kumik ped ag o g iczn e p o sia d a osoba, k tó ra n abyła w iedzę i u m ie ję tn o śc i „z zak resu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w w ym iarze nie m niejszym niż 270 godzin w pow iązaniu z k ie ru n k iem (specjalnością) kształcenia oraz pozytyw nie ocen io n ą praktyką pedagogiczną - w w ym iarze nie m niejszym n iż 150 godzin”13. P rzygotow anie pedagogiczne pow in n o być potw ierd zo n e dokum entem :

1) „ukończenia studiów w yższych n a k ie ru n k u (specjalności) przygotow ującym do n a ­ uczania w szkołach artystycznych, jeżeli p ro g ra m studiów obejm ow ał przygotow anie pedagogiczne, lub

2) ukończenia stu d iu m pedagogicznego w wyższej szkole artystycznej lub w C entralnym O śro d k u P edagogicznym Szkolnictw a A rtystycznego, lub

3) ukończenia kursu kwalifikacyjnego, przeprowadzonego zgodnie z przepisam i w sprawie placów ek d oskonalenia nauczycieli, lub

4) u kończenia zakładu kształcenia nauczycieli, lub 5) u kończenia stu d ió w podyplom ow ych”14.

W szkołach m uzycznych w szystkich szczebli zajęcia dydaktyczne prow adzone są przez nauczycieli - m uzyków. Najczęściej są to absolw enci uczelni m uzycznych, któ rzy w trakcie stu d ió w uzyskali rów n ież przygotow anie pedagogiczne. Specyfika szkół m uzycznych w y­ m aga o d uczelni specjalnego przygotow ania stu d e n ta do przyszłej p rac y pedagogicznej. Z p ew nością innego niż do pozostałych szkół w n aszym system ie oświaty.

Przygotowanie studentów do pracy pedagogicznej

K ształcenie przyszłych nauczycieli szkół m uzycznych przedstaw ię na przykładzie A ka­ dem ii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, która jest akadem icką uczelnią pu b liczn ą. U czelnia p ro w a d zi s tu d ia w system ie b o lo ń sk im - stu d ia pierw szego sto p n ia (3 -letnie), stu d ia dru g ieg o sto p n ia (2-letnie) i stu d ia trzeciego sto p n ia (3-letnie) - stu d ia doktoranckie oraz studia podyplom ow e. Z godnie z zapisam i w statucie - do podstaw ow ych zad ań uczelni należy:

• kształcenie studentów ;

• wychowanie studentów w poczuciu odpow iedzialności za państw o polskie, za um acnianie zasad d em okracji i poszanow anie praw człowieka;

• p ro w a d ze n ie d ziałaln o ści artystycznej, b a d a ń n a u k o w y c h o raz św iadczenie u słu g w zakresie działalności artystycznej;

• kształcenie i prom ow anie kadr naukow ych;

• upow szechnianie i pom nażanie k u ltu ry narodow ej i nauki, w tym poprzez grom adzenie i udo stęp n ian ie zbiorów bibliotecznych, archiw alnych i inform acyjnych;

• kształcenie w celu zdobyw ania i u zu p e łn ia n ia wiedzy;

• stw arzanie w aru n k ó w do rozw oju k u ltu ry fizycznej studentów ; • działanie n a rzecz społeczności lokalnych i reg ionalnych15.

U czelnia w spółpracuje z krajow ym i i zagranicznym i instytucjam i artystycznym i, n a ­ ukow ym i i in n y m i oraz uczestniczy w tw orzeniu europejskiej przestrzen i szkolnictw a wyż- szego16. W łódzkiej uczelni m uzycznej stu d en ci kształcą się w różnych specjalnościach - n a czterech wydziałach:

13 Ibidem , § 2, ust. 2. 14 Ibidem , § 22.

15 Statut A kadem ii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Łódź 2011, § 5, ust. 2, s. 3. 16 Ibidem , § 5, ust. 3, s. 3.

(8)

W ydział I - K om pozycji, Teorii M uzyki, Rytm iki i Edukacji A rtystycznej, W ydział II - F ortepianu, Organów , K law esynu i In stru m en tó w D aw nych, W ydział III - Instrum entalny,

W ydział IV - W okalno-A ktorski.

W śró d w ielu specjalności prow adzonych w łódzkiej akadem ii tylko specjalność E du­ kacja A rtystyczna w Z akresie Sztuki M uzycznej jest specjalnością nauczycielską. S tudenci pozostałych k ie ru n k ó w i specjalności m ogą uzyskać przygotowanie pedagogiczne uczęsz­ czając na zajęcia prow adzone w ramach Studium Pedagogicznego. Zajęcia te m ają charakter fakultatyw ny i obejmują: blok przedm iotów psychologicznych i pedagogicznych - 180 godzin, d ydaktykę p rz e d m io to w ą - 120 go d zin , p rz e d m io ty u zu p e łn ia ją ce - 30 go d zin , p rak ty k i p ed a g o g ic zn e - 150 godzin. R azem sta n o w i to 330 godz. w y k ład ó w i 150 godz. p raktyk, łącznie 480 godzin kształcenia.

Każdy z wyżej podanych bloków realizuje szczegółowe przedm ioty. I ta k - blok przed­ m iotów psychologicznych i pedagogicznych obejm uje - psychologię, psychologię sztuki, pedagogikę, pedagogikę muzyczną. Dydaktyka przedmiotowa obejmuje dydaktykę muzyczną oraz m eto d y k i poszczególnych p rze d m io tó w w zależności o d k ie ru n k u i specjalności stu ­ diów. Dla specjalności K om pozycja i Teoria M uzyki są to m etodyki takich przedm iotów , jak: kształcenie słuchu, h arm onia, h istoria m uzyki, literatura m uzyczna, form y m uzyczne, zasady m uzyki oraz audycje m uzyczne. Dla specjalności Rytm ika - m etodyki: rytm iki, im prow izacji fortepianow ej oraz k ształcenia słuchu wg m e to d y D alcroze’a. W tym bloku instru m en taliści realizują m etodykę g ry n a danym in stru m en cie, a w okaliści - m etodykę śpiew u solowego. W szyscy stu d en ci w ram ach przed m io tó w uzupełniających realizują zajęcia z em isji głosu.

O b o k w ym ien io n y ch p rze d m io tó w k ażdy stu d e n t w ra m a c h S tu d iu m m u si zaliczyć 150 godzin praktyk pedagogicznych, które zostały podzielone n a p raktyki ogólnopedago- giczne, m etodyczne, konsultacje i kursy. W ram ach praktyk ogólnopedagogicznych stu d en t za poznaje się z o rganizacją p rac y różn y ch ty p ó w szkół i p laców ek ośw iatow ych. P oznaje zagadnienia organizacyjne, podstaw y praw ne, zasady adm inistrow ania i zarządzania szkołą. S tu d en t p o zn aje rów n ież sposób d o k u m e n tac ji n au k i w szkole (statu t szkoły, regulam iny, p ro g ra m y n auczania, dzien n ik i lekcyjne, arkusze ocen) oraz form y w spom agania procesu dydaktycznego (świetlica, stołów ka, biblioteka, fonoteka itp.). P raktyka ta realizow ana jest w k ilk u o so b o w y c h g ru p a c h p o d cz as pierw szego ro k u S tu d iu m P edagogicznego w ciągu k ilku lub k ilk u n a stu d n i zajęć w szkołach i placów kach ośw iatow ych w fo rm ie hospitacji, spotkań, rozm ów ze wskazanym i przez dyrektorów szkół i placówek pracownikam i. Praktyka metodyczna realizow ana jest w szkołach m uzycznych I i II sto p n ia w form ie hospitacji oraz lekcji próbnych prow adzonych p rzez studenta. Praktyka pedagogiczna obejm uje także om a­ w ianie hospitow anych i prow adzonych lekcji oraz udział stu d e n ta w kursach m istrzow skich i w arsztatach m etodycznych.

C elem p rac y w ykładow ców i s tu d e n tó w w S tu d iu m P edagogicznym jest przygoto­ wanie do wykonywania zawodu nauczyciela w tak i sposób, aby absolw ent p o d ejm u ją cy pracę reprezentow ał wysokie kom petencje profesjonalne oraz św iadom ie realizow ał pew ien etyczny standard wychowawcy. Istota przygotow ania kandydata w Studium tkw i w psychope- dagogicznym kształceniu do w ykonyw ania roli nauczyciela. P rogram k ursu obejm uje zakres wiedzy, k tó ry oznaczony jest ogólnie jako podstaw y edukacji. Z a cel p odstaw ow y uznaje się nabycie kom p eten cji prakty czn o -m o raln y ch , w ty m in terp erso n aln y ch , k om unikacyjnych i m oralnych. K adrę w ykładow ców stanow ią w S tudium pracow nicy uczelni. Fakultatyw ny charakter S tudium , a w ięc dow olność uczestniczenia stu d e n tó w w edukacji nauczycielskiej, przynosi pozytyw ny skutek, poniew aż do zaw odu nauczycielskiego trafiają absolwenci, którzy

(9)

164 Ewa Kumik św iadom ie dokonali w yboru tego zawodu. Oczywiście zdarza się, że na zajęcia Studium zgła­ szają się studenci, któ rzy nie są do ko ń ca p rzekonani, czy w przyszłości chcieliby pracow ać jako nauczyciele. P rzychodzą n a zajęcia ta k n a wszelki w ypadek. Jednak w szyscy studenci w ra m a c h k sz tałcen ia p edagogicznego zdobyw ają n ie z b ę d n ą w iedzę p o trz e b n ą d o p rac y w zaw odzie nauczyciela. U kończenie S tudium Pedagogicznego potw ierdzone jest w ydaniem przez uczelnię im ien n e g o „Św iadectw a u k o ń cz en ia S tu d iu m Pedagogicznego” w zakresie zg o d n y m z k ie ru n k ie m stu d ió w i w ażnego z d y p lo m em u k o ń cz en ia stu d ió w w A kadem ii Muzycznej w Łodzi. Uzyskanie tych d okum entów przez absolw enta uczelni m uzycznej stan o ­ w i w ystarczające kwalifikacje w ym agane do zajm ow ania stanow iska nauczyciela w szkołach m uzycznych, k tó re szczegółow o zo stały o k reślo n e p rze z M in istra K u ltu ry i D ziedzictw a N arodow ego w akcie w ykonaw czym do art. 9 ustaw y K arta N auczyciela17.

Zakończenie

Każdy, kto decyduje się n a podjęcie pracy jako nauczyciel, pow inien być św iadom y misji, jak a wiąże się z tym zaw odem . Pow inien zdaw ać sobie sprawę, że od tego, jaki jest dzisiejszy nauczyciel, zależy, jakie b ę d ą przyszłe p o k o len ia i jakie w artości zo stan ą ty m p o k o le n io m wpojone18. W szkolnictwie muzycznym nauczyciel m a bardzo duży wpływ na swoich podopiecz­ nych. Dzięki in dyw idualnym zajęciom uczeń przejm uje wiele cech od swojego nauczyciela. Jak podaje Zofia Konaszkiewicz: „pedagog pokazuje rozm aite, ró żnorodne ścieżki - zarów no przyrodę, ja k i kulturę. C elem jest odkrycie sensu życia, w p rzy p ad k u artysty p o p rzez sens sztuki. P edagog artysta prow adzi każdego ucznia indyw idualnie, z uszanow aniem dla jego kształtującej się in d y w id u aln o ści”19. D obrze byłoby, gdyby w szkołach m uzycznych uczyli nauczyciele - pasjonaci, którzy są b ardzo d o b ry m w zorem osobow ym dla sw oich uczniów. G rażyna Poraj ta k opisuje tę g ru p ę nauczycieli: „to osoby w yjątkowe, charakteryzujące się dojrzałością i rów now agą psychiczną. M ają bardzo pozytyw ny sto su n ek do św iata i innych lu d z i i oczekują p o zy ty w n y ch zd a rzeń . A k cep tu ją siebie i w ierzą we w łasne m ożliw ości. Śm iało fo rm u łu ją cele i potrafią je z u p o re m realizow ać. M ają w sobie dużo energii życio­ wej, k tó rą m o g ą zarażać innych. P otrafią sk u teczn ie rad z ić sobie z p ro b le m a m i i ch ę tn ie poko n u ją przeszkody. Lubią wyzw ania. Są o d p o rn e n a stresy zaw odowe. Z łatw ością b u d u ją relacje z innym i ludźm i, są serdeczne i zawsze gotowe do udzielania pom ocy. Potrafią też być asertyw ne, co daje im poczucie niezależności. C harak tery zu ją się ciekaw ością poznaw czą, akceptacją dla now ości i nie bo ją się zm ian. Ze w zględu n a cechujące je bogactw o przeżyć m ają ciekawe i bogate życie w ew nętrzne. W ykazują duże zaangażow anie w pracy, są w ytrw ałe i rzetelne”20.

17 Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 28 września 2011 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych o d nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placów ek doskonalenia nauczycieli, Dz.U. n r 224, poz. 1345.

18

E. Kumik, Nauczyciel szkoły m uzycznej - kompetencje i oczekiwania współczesności, [w:] Edukacja artystyczna

ja ko twórcza. Perspektywy - dylem aty - inspiracje, red. M. Kołodziejski, M. Szymańska, Płock 2011.

19

M ój warsztat artystyczny - mój warsztat pedagogiczny, red. Z. Konaszkiewicz, W ydawnictwo AMFC, Warszawa 2004, s. 59.

20 G. Poraj, Od pasji do frustracji. Modele psychologicznego funkcjonowania nauczycieli, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009, s. 206-207.

(10)

Ewa Kumik

Przygotowanie studentów do wykonywania zawodu nauczyciela w szkolnictwie muzycznym

Omawiając przygotowanie studentów Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi do przyszłej pracy pedagogicznej, zwrócono uwagę na wymagania dotyczące kompetencji zawodowych nauczyciela zawartych w aktualnie obowiązującym rozporządzeniu dotyczącym standar­ dów kształcenia nauczycieli. Przedstawiono polskie szkolnictwo muzyczne, które obejmuje trzy etapy edukacyjne - szkoły muzyczne I stopnia, szkoły muzyczne II stopnia oraz uczelnie muzyczne.

Słowa kluczowe: nauczyciel szkoły muzycznej, kształcenie pedagogiczne studentów Students’ preparation for the teaching profession in music education

An analysis of students’ preparation for their prospective pedagogical work at The Grażyna and Kiejstut Bacewicz Academy of Music in Łódź has indicated that professional competence requirements for teachers are included in the regulations, as in force currently, concerning teacher training standards. There has been presented Polish music education system which comprises three stages - level I music school, level II music schools and music academies.

Key words: music school teacher, students’ pedagogical education

Cytaty

Powiązane dokumenty

Władze samorządowe reprezentowali m.in.: Burmistrz Kolbuszowej Jan Zuba, przewod- niczący kolbuszowskiej Rady Miejskiej Krzysztof Wilk, Starosta Kolbuszowski Józef Kardyś oraz

Uprzejmie proszę o zgodę na realizowanie zajęć należących do modułu przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela jako przedmiotów obowiązkowych, włączonych

Wyraźne jest także znaczne zróżnicowanie znaczenia kapitału własne- go, jako źródła finansowania działalności gospodarczej, w zależności od

razi pewną napuszysteścią : autor zestawia podobne u obu poetów miejsca ,,dla użytku polonistów“, wiersze Kallmacha podaje w przekładzie polskim, (n. Temu, źe

Proponowane podejście do obliczania i projektowania fun- damentów palowych pociąga za sobą również zmianę podejścia do interpretacji wyników próbnych obciążeń pali.

Obecny stan organizacyjny — skład personalny oraz wyposażenie techniczne pracowni arche­ ologiczno-konserwatorskich — pozwala na op­ tym istyczne stwierdzenie, że

Studium chem iczno-m ineralogiczne korozji zabytków z brązu i miedzi zajmuje się przyczynami i m echa­ nizmem korozji, powstającymi produktami, ich che­ micznym i

douteux, des personnages ecclésiastiques figurent dans une autre oeuvre de Węgierski, L ’Incident dans la cave, ainsi que dans la poésie pleine d ’ironie Co kto