RECENZJE
147
Edward G
IGILEWICZ, Maria Loyola O
PIELA(red.), Prace, szkice i notatki
Edmun-da Bojanowskiego
. Inedita, t. I – ss. 914; t. II – ss. 1006, Lublin: Zgromadzenie
Sióstr Słu ebniczek BDNP 2016.
Weronika G
IGILEWICZ(oprac.), Prace, szkice i notatki Edmunda Bojanowskiego.
Inedita. Indeksy
, Lublin–Katowice: Zgromadzenie Sióstr Słu ebniczek BDNP–
Drukarnia Archidiecezjalna 2016, ss. 64.
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2018.10.1-11
W 2016 r. staraniem Zgromadzenia Sióstr Słu ebniczek NMP Niepokalanie Pocz tej oraz Instytutu Leksykografii KUL na rynku wydawniczym ukazała si niezwykle wa na pozycja dla ka dego, kto chciałby wzbogaci swoj wiedz z zakresu kultury społecze stwa wielkopolskiego XIX w. Publikacja Prace, szkice i notatki Edmunda Bojanowskiego.
Ine-dita jest dopełnieniem wydanej do tej pory spu cizny Zało yciela Słu ebniczek1. Krytyczne wydanie – obejmuj ce ponad 32 teczki notatek prywatnych, ł cznie wi cej ni 1700 kart – powstało na bazie r kopisów (zapisywanych na lu nych lub zszytych kartach, skrawkach papieru) przechowywanych w Archiwum Głównym Słu ebniczek w D bicy oraz nie-licznych kart wł czonych z Archiwum Głównego Słu ebniczek w Luboniu.
Same niepublikowane dot d ródła maj bardzo skomplikowane dzieje. Do tej pory ustalono, e Bojanowski przed swoj mierci przekazał notatki s. El biecie Szkudłap-skiej. Sprawowała ona nad nimi piecz przez dłu szy czas, jednak w obliczu naras-taj cego zagro enia ze strony zaborców oddała je pod opiek zaufanym osobom – s. Marii Filipiak oraz Antoniemu Brzezi skiemu. W czasie I wojny wiatowej archiwalia zostały przetransportowane do Wiednia do Domu Polskiego, a stamt d powróciły do D bicy. Podobny los spotkał spu cizn podczas II wojny wiatowej: cało wywieziono do ochronki w Ropczycach, pó niej zło ono w tamtejszej plebanii, a ostatecznie znów trafiły do Archiwum w D bicy2.
W 2007 r. podj to decyzj o digitalizacji pozostawionej spu cizny, aby dopełni obraz osoby Błogosławionego poprzez rozpowszechnienie przekazanych przez niego r kopisów. Dlatego te Rada Federacji Zgromadze Sióstr Słu ebniczek NMP Niepokalanie Pocz tej uznała, e nale y powoła Rad Naukow , która b dzie sprawowała piecz nad edy-torskim opracowaniem materiału. Cało prac zrealizowano w ramach projektu badawcze-go Edycja krytyczna notatek Edmunda Bojanowskiebadawcze-go.
Zakres materiału, który mo na odnale w tych dwóch opasłych tomach Prac, szkiców
i notatek Edmunda Bojanowskiego. Inedita, jest niezwykle ró norodny. Został on
1 Do tej pory ukazały si : Reguła Zgromadzenia Słu ebniczek Boga-Rodzicy-Dziewicy
Niepoka-lanie Pocz tej, Katowice 1991; Korespondencja Edmunda Bojanowskiego z lat 1829-1871, t. I-II, oprac. L. Smołka, Wrocław: Drukarnia Archidiecezjalna 2001; E. BOJANOWSKI, Dziennik, t. I-IV, oprac. L. Smołka, Wrocław: Drukarnia Archidiecezjalna 2009.
2
Wi cej na ten temat zob. E. GIGILEWICZ, M.L. OPIELA, Wst p, w: Prace, szkice i notatki
Ed-munda Bojanowskiego. Inedita, t. I, red. ci , Lublin: Zgromadzenie Sióstr Słu ebniczek BDNP – Katowice: Drukarnia Archidiecezjalna 2016, s. IX-XVIII.
RECENZJE
148
podzielony przez redaktorów oraz zespół badawczy według kryterium merytorycznego na dziewi rozdziałów, w których wyodr bniono podrozdziały tre ciowo powi zane z da-nym działem. W pierwszym tomie mo na odnale Prace historyczne i literackie,
Wycho-wanie w ochronach, Sprawy organizacyjne i gospodarcze dotycz ce ochronek oraz
Wy-pisy i szkice o tematyce religijnej. W drugim zaprezentowane zostały Materiały i szkice do
prac etnograficznych i historycznych, Zbiory pie ni i piosenek, Notatki zwi zane z
redak-cj czasopism, Excerpta i epitomaty oraz Varia. Prezentowane w publikacji ródła obejmuj r kopisy, notatki, wykazy, cytaty z publikacji innych autorów (ksi ek oraz artykułów) nie tylko współczesnych Bojanowskiemu, ale tak e wcze niejszych. Cało dopełniaj stanowi ce odr bn pozycj Indeksy, które zostały podzielone na trzy cz ci: osobowy, geograficzny oraz rzeczowy. Wydanie ich w odr bnym wolumenie niezmiernie ułatwia korzystanie z podanego odbiorcy narz dzia badawczego.
Wydanie zostało przygotowane na bardzo wysokim poziomie edytorskim. Dla ułatwie-nia potencjalnemu czytelnikowi zrozumieułatwie-nia prezentowanego materiału na pocz tku tomu pierwszego umieszczono Not edytorsk , która w niezwykle precyzyjny sposób opisuje poczynione w tek cie zmiany, m.in. modernizacje maj ce umo liwi obcowanie z utworem. Jednak e – nale y to jasno zaznaczy – nie zrezygnowano z elementów pozanormatywnych (gwaryzmów, neologizmów, neosemantyzmów) ani z wyrazów czy wyra e oddaj cych ducha i charakter tamtej epoki, ale wyja niono je w komentarzach. Dzi ki temu zabiegowi przedstawiony materiał nie został oderwany od współczesnej mowy Zakonodawcy.
Warto równie zatrzyma si nad zastosowanymi znakami edytorskimi, bez których wydanie nie byłoby tak dokładne. Aby czytelnik mógł zobaczy oryginaln i niezakłama-n tre r kopisów Bojaniezakłama-nowskiego, zespół badawczy zazniezakłama-naczył wszelkie skre leniezakłama-nia oraz interpolacje. Ciekawym i bardzo innowacyjnym pomysłem było zamieszczenie na jednej karcie nie tylko przypisów edytorskich, ale tak e komentarzy oraz przypisów odautor-skich. Dzi ki temu odbiorca mo e sprawnie porusza si po całym tek cie, bez ko-nieczno ci szukania przypisu na dalszych stronach tekstu, wielokrotnie zamieszczanych na ko cu ksi ek, co mogło doprowadza do zagubienia si w materiale.
Warto etyczna Prac, szkiców i notatek Edmunda Bojanowskiego. Inedita została równie dostrze ona przez Kapituł Nagrody Stowarzyszenia Wydawców Katolickich FENIKS 2017, która postanowiła przyzna tej publikacji FENIKSA w kategorii „duchowo ”. Warto nadmieni , e w tej samej kategorii FENIKSA otrzymała pozycja Kompendium edukacyjne
Edmunda Bojanowskiego3, która powstała na bazie recenzowanej publikacji.
Prace, szkice i notatki Edmunda Bojanowskiego. Inedita stanowi istotn pozycj na rynku ksi ki, poniewa pozwalaj pozna sytuacj nie tylko polityczn , ale tak e ekonomiczn czy cho by społeczn mieszka ców Wielkopolski w XIX w. Zamieszczony tu materiał jest na tyle szeroki, e mo e by przydatny w pracach badawczych w wielu dziedzinach naukowych. Zarówno literaturoznawca, j zykoznawca, historyk, etnograf, jak i paleograf czy pedagog (oraz inni naukowcy z dziedzin tu niewymienionych) dostaj do r ki kopalni wiedzy. To bogate ródło pozwala równie na zgł bienie postaci samego
3
Kompendium edukacyjne Edmunda Bojanowskiego, red. M.L. Opiela, Lublin: Wydawnictwo Episteme (2016).
RECENZJE
149
Zakonodawcy, na nowo odkrycia jego gł bokiej osobowo ci. Umo liwia dostrze enie w nim człowieka renesansu, zainspirowanego pedagogik , religijno ci ludow , literatur oraz problemami społecze stwa, w jakim przyszło mu y . Z kart Prac, szkiców i notatek
Edmunda Bojanowskiego. Inedita przemawia człowiek, który całym sercem był zaanga o-wany w pomoc bli niemu. Pubikacja przekazuje wa no misji ewangelizacyjnej Ko cio-ła, ale tak e jest wyrazem aktywno ci Sióstr Słu ebniczek i dowodem ich inspiracji w yciu codziennym.
Marta Diana Rozwadowska Katedra Tekstologii i Edytorstwa KUL
Instytut Leksykografii KUL mdrozwadowska@interia.pl
Ks. Rafał B
EDNARCZYK, Prawa, obowi zki i zadania wychowawcze rodziców
w my li Prymasa Stefana Wyszy skiego. Studium katechetyczne
, Warszawa:
Wy-dawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszy skiego 2017, ss. 624.
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2018.10.1-12
Z wielk estym nale y przyj ukazanie si publikacji Prawa, obowi zki i zadania
wychowawcze rodziców w my li Prymasa Stefana Wyszy skiego. Studium katechetyczne
autorstwa ks. Rafała Bednarczyka. Powstała ona w czasie, gdy prawa, obowi zki i zadania wychowawcze rodziców cz sto zostaj kwestionowane, pomniejszane czy wr cz elimino-wane w imi tzw. tolerancji promoelimino-wanej, np. przez Uni Europejsk z jej dyrektywami zwi zanymi m.in. z masowym napływem emigrantów, przemieszaniem wyzna czy in-nymi przemianami cywilizacyjin-nymi, zwi zain-nymi z yciem rodzinnym, społecznym czy systemem o wiaty.
Ksi ka składa si z trzech rozdziałów, które zatytułowano nast puj co: rozdz. I: „Ge-neza i rozwój pogl dów pedagogiczno – wychowawczych Stefana Wyszy skiego” (s. 19-89); rozdz. II: „Prawa rodziców w edukacji religijnej” (s. 91-274); rozdz. III: „Obowi zki i zadania rodziców w edukacji religijnej” (s. 275-416).
W rozdziale pierwszym Autor ukazał dom rodzinny, szkoł i uniwersytet jako miejsca znacz ce dla kształtowania si pogl dów wychowawczych. Swoist ocen ówczesnego szkolnictwa i jego wpływu na cywilizacj S. Wyszy ski przedstawił w pracy doktorskiej, zatytułowanej Prawa rodziny, Ko cioła i pa stwa do szkoły. Tematy te stale podnosił w wielu artykułach, zarówno o charakterze naukowym, jak i popularnonaukowym, oraz w swym pasterskim nauczaniu.
