Koncepcja prowadzenia eksploatacji w polu I/9 w kopalni Lubin, w obustronnym sąsiedztwie lokal-nych stref uskokowych

___________________________________________________________________________

Koncepcja prowadzenia eksploatacji w polu I/9

w kopalni Lubin, w obustronnym sąsiedztwie lokalnych

stref uskokowych

Jerzy Grzesiński

, Michał Lipniarski

, Waldemar Wachlarz

,

Marcin Szpak

1)

KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG Lubin, Lubin

2)

KGHM CUPRUM sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław

Streszczenie

Przedstawiono propozycję sposobu prowadzenia robót wybierkowych w nowym polu eksploa-tacyjnym I/9 w kopalni Lubin. Omówiono główne ograniczenia geologiczno-górnicze w rejonie analizowanego pola, które w istotny sposób ukształtowały przygotowane założenia koncepcyjne dla przyszłej eksploatacji i związane były z zaangażowaniem tektonicznym rejo-nu (roboty wybierkowe, planowane w obustronnym otoczeniu uskoków), położeniem pola w granicach filara ochronnego, ustanowionego dla miasta Lubin, oraz wiązkami funkcjonują-cych, wielonitkowych wyrobisk udostępniająco-przygotowawczych w bezpośrednim sąsiedz-twie pola. Nie bez znaczenia dla doboru systemu eksploatacji w nowym polu pozostawał fakt, że calizna złoża na praktycznie całej powierzchni pola została rozcięta na filary wielkogabary-towe o zbliżonych wymiarach.

Słowa kluczowe: eksploatacja podziemna, system komorowo-filarowy

A concept of conducting mining works in the I/9 panel in "Lubin"

mine, in the vicinity of local fault zone on both side

Abstract

A proposal of conducting mining works for the new I/9 mining panel in the “Lubin” mine is presented in the paper. The key geological and mining constraints in the panel area under-pinning the conception of a future exploitation were discussed. The constraints were relating to the tectonic activity of the zone (mining works to be conducted on either side of the fault), the fact that the panel was located within the boundaries of the protection pillar for the city of Lubin and the existing active multiple roadways of opening and development workings in the vicinity of the panel. What appeared instrumental in selecting the mining system for the new panel was the fact that the body of the field was cut into large pillars of similar dimensions.

Wprowadzenie

Pole eksploatacyjne I/9 zlokalizowane jest we wschodniej części ZG Lubin na głę-bokości około 600 m p.p.t., w odległości około 3 km od szybów wschodnich kopalni L-VII i L-III. Przeważająca część pola znajduje się w granicach filara ochronnego, ustanowionego dla miasta Lubin. Rejon pola ograniczony jest od północnego za-chodu i południowego wsza-chodu trzynitkowymi wiązkami pochylni (odpowiednio L-40÷42 oraz L-51÷53), dla których utrzymane być powinny strefy ochronne. Doko-nane w granicach pola, zasadnicze roboty przygotowawcze prowadzono od 2011 r. do 2015 r. i aktualnie calizna złoża w polu jest rozcięta siecią wyrobisk na filary o zbliżonych, średnich wymiarach 20÷25 x 40÷45 m. Roboty te pozwoliły na rozpo-znanie sposobu zalegania złoża w otoczeniu sieci uskoków oraz rozporozpo-znanie jego okruszcowania. W części północno-wschodniej pola występuje rozległa strefa tekto-niczna. Strefa ta dzieli złoże w polu I/9 na część w skrzydle zrzuconym oraz część w skrzydle wyniesionym, na południowy zachód od uskoku. Dodatkowo, robotami rozpoznawczymi w południowej części pola udokumentowano uskoki, które mogłyby stanowić potencjalną granicę eksploatacji złoża.

Zmiana planowanego sposobu zagospodarowania złoża w tej części obszaru górniczego była podstawą przygotowania koncepcji eksploatacji złoża w polu I/9, uwzględniającej proponowane granice przyszłej eksploatacji, kierunek jej prowadze-nia oraz system eksploatacji w oparciu o rozpoznaną sytuację geologiczno-górniczą i analizę zagrożeń naturalnych. W wyniku analizy powyższych uwarunkowań zapro-ponowano koncepcję robót wybierkowych z określeniem nowej granicy pola eksplo-atacyjnego, która różni się w stosunku do tej, która była przedstawiona w komplek-sowym projekcie eksploatacji złoża w ZG Lubin na lata 2014-2019 [3].

Przeanalizowane uwarunkowania geologiczno-górnicze w istotny sposób ograni-czają możliwe sposoby podjęcia robót wybierkowych w polu oraz stanowiły podsta-wę do zaprezentowanej w niniejszym artykule koncepcji eksploatacji złoża.

1. Uwarunkowania geologiczne w polu I/9

W analizowanym rejonie pola I/9 złoże zalega na głębokości od ok. 580 m do 615 m p.p.t. i zbudowane jest z szarych piaskowców kwarcowych, łupków miedzionośnych i dolomitów cechsztyńskich. Średnia miąższość złoża wynosi około 2,3 m. Strop wyrobisk w analizowanym polu prowadzony jest po spągu dolomitów. Nad złożem występują dolomity bądź wapienie dolomityczne szare, popielatoszare, twarde, o budowie ławicowej ze średnio zaznaczoną podzielnością. Sumaryczna miąższość cechsztynu w rejonie pola I/9 wynosi 215 m, w tym serii węglanowej 45 m, powyżej której znajdują się anhydryty o miąższości do 100 m. Spąg wyrobisk stanowi biały spągowiec, o całkowitej miąższości około 12 m. Poniżej zalegają piaskowce ilaste czerwonego spągowca o całkowitej miąższości ponad 300 m.

Przedmiotowy obszar charakteryzuje się skomplikowaną budową tektoniczną i bardzo dużym zaangażowaniem tektonicznym warstw złożowych, szczególnie w części południowej i północnej. Warstwy złożowe w części wschodniej pola zapa-dają w kierunku północnym, w części środkowej pola w kierunku wschodnim, zaś w części zachodniej w kierunku północno-wschodnim. Kąt zapadania złoża, z uwagi na intensywne zaangażowanie tektoniczne, jest zmienny w szerokim zakresie – od kilku do nawet kilkunastu (w strefach przyuskokowych) stopni.

Pole od północy ograniczone jest uskokiem o przebiegu NW-SE i zrzucie w kie-runku północnym, o amplitudzie od 3,5 m do 10 m. W części północno-wschodniej pola stwierdzono występowanie strefy tektonicznej o przebiegu SE-NW i znacznym rozprzestrzenieniu liniowym (około 600 m długości i 25 m szerokości). Dominujący uskok ma charakter uskoku, wynoszącego złoże i zmienną amplitudę zrzutu od 1,5 m do 20 m. Ta rozległa strefa uskokowa dzieli pole I/9 na skrzydło zrzucone, na północny wschód od uskoku, oraz skrzydło wyniesione na południowy zachód od uskoku, obejmujące większą część przedmiotowego pola [5].

Południową granicę pola I/9 wyznaczają uskoki wynoszące złoże o przebiegu NW-SE i amplitudzie od 14 m do 27 m. Uskoki te ograniczyły rozcinkę rejonu pola I/9 od strony południowej (rys. 1). Tym głównym dyslokacjom towarzyszą uskoki o amplitudach zrzutu do 3,5 m. Płaszczyzny uskoków bardzo często wypełnione są substancją wtórną – kalcytem, gipsem. Poza uskokami i genetycznie związanymi z nimi zespołami spękań na poziomie złoża stwierdza się deformacje ciągłe, drobne fałdy ciągnione w obrębie łupków miedzionośnych, nasunięcia, drobne synkliny i antykliny. W obrębie pola intensywnie rozwinięta jest mikrotektonika w postaci spę-kań i szczelin. Przeważają spękania pionowe i prawie pionowe, a strop spękany jest nierównomiernie.

Rys.1. Zaangażowanie tektoniczne w rejonie pola I/9 ZG Lubin [5]

W rejonie pola eksploatacyjnego I/9 występuje prawdopodobieństwo pojawienia się zaburzeń tektonicznych w postaci uskoków, spękań i szczelin stropu, osłabiają-cych górotwór. Spękania te najczęściej powinny być pionowe lub prawie pionowe. Szczeliny spękań mogą być często wypełnione substancją wtórną – gipsem, kalcy-tem lub materiałem ilastym. Powinny również wystąpić drobne strefy tektoniczne, towarzyszące głównym uskokom.

2. Charakterystyka warunków górniczych

Pole I/9 zlokalizowane jest we wschodniej części ZG Lubin w odległości około 3 km od szybów wschodnich kopalni L-VII i L-III. Od wschodu okonturowane jest wiązką pochylni L-51÷53, a od zachodu wiązką pochylni L-40÷42.

W bliskiej odległości od analizowanego pola znajdują się zroby następujących pól eksploatacyjnych: II/35 (w kierunku północno-wschodnim), II/15 (w kierunku północnym) oraz III/16 z osadnikami 24 i 36 (w kierunku zachodnim). Złoże w tym rejonie zaliczono do II stopnia zagrożenia tąpaniami. Prawie całe projektowane pole I/9 (z wyjątkiem niedużego fragmentu jego wschodniej części) usytuowane jest w filarze ochronnym dla miasta Lubina.

Zgodnie z przyjętym kompleksowym projektem eksploatacji złoża na lata 2014- -2019 [3] rejon pola I/9 planowany był do zagospodarowania jako osadniki nr 40. Strop wyrobisk, w oparciu o wyznaczone wartości parametrów geomechanicznych skał, zakwalifikowano do III klasy pod kątem doboru obudowy kotwowej.

Rejon pola I/9, w połowie lat dziewięćdziesiątych udostępniono od strony za-chodniej wiązką pochylni L-40÷42. Natomiast wiązkę wyrobisk od strony wsza-chodniej (wiązka pochylni L-51÷53) wykonano w latach 2004-2006.

Roboty przygotowawczo-udostępniające w polu I/9 wykonywano etapami na przestrzeni lat 2003-2015. W kwietniu 2015 r. rozcinka na filary wielkogabarytowe znajdowała się w etapie końcowym. Roboty te pozwoliły na kompleksowe rozpozna-nie sposobu wykształcenia złoża w granicach pola, w tym stopnia zaangażowania tektonicznego. Obecnie calizna złoża w polu jest rozcięta generalnie równomiernie rozłożoną siecią wyrobisk na filary o zbliżonych, średnich wymiarach 20÷25 x 40÷45 m. Całkowita powierzchnia pola I/9 wynosi w przybliżeniu 57,5 ha. Powyżej strefy usko-kowej, znajdującej się w północno-wschodnim rejonie pola, pozostaje obszar cali-zny, którego powierzchnia wynosi około 6,5 ha, a szerokość około 140 m. Pomiędzy południową siecią uskoków w polu I/9 a wiązką wyrobisk konturujących znajduje się pas calizny, w rejonie którego prowadzone są roboty rozpoznawcze w strefach przyuskokowych.

3. Analiza dotychczasowego poziomu aktywności sejsmicznej w sąsiedztwie planowanych robót

Analizę aktywności sejsmicznej przeprowadzono dla pól eksploatacyjnych, znajdu-jących się w odległości do około 500 m od planowanych granic eksploatacji w polu I/9. Przedmiotem analizy są następujące pola: III/16, II/35 oraz II/15. Eksploatację w polu III/16 prowadzono w latach 2003-2007. Pole II/35 wybierano w okresie 2009- -2012. Roboty wybierkowe w polu II/15 prowadzone są od 2007 r. do dziś. Na pod-stawie ww. danych należy stwierdzić, że eksploatacja w analizowanym rejonie, na przestrzeni lat 2003-2015, była prowadzona w sposób ciągły.

Eksploatacji w polu III/16 towarzyszyły sporadyczne wstrząsy sejsmiczne. I tak zarejestrowano 311 wstrząsów śladowych, 36 wstrząsów o energii rzędu 103 J, 22 wstrząsy o energii rzędu 104 J oraz 9 wstrząsów o energii rzędu 105J. Sumaryczna wyemitowana energia sejsmiczna wyniosła 3,61·106J.

Podczas eksploatacji sąsiedniego pola II/35 rejestrowano aktywność sejsmiczną na najwyższym poziomie spośród wszystkich analizowanych pól. Jednak poziom wydatkowanej energii, tak jak w przypadku sąsiednich pól, nie może być zaliczony do wysokiego. Podczas całej eksploatacji zarejestrowano dużą liczba wstrząsów śladowych – 3030. Ponadto zarejestrowano 33 wstrząsy o energii rzędu 103 J, 8 zjawisk o energii rzędu 104 J, 6 zjawisk o energii rzędu 105 J, oraz 2 wstrząsy o energii rzędu 106 J. Oba najsilniesze wstrząsy wystąpiły podczas rozwiniętej fazy eksploatacji w niedługim od siebie odstępie czasowym. Żadnemu ze wstrząsów nie towarzyszyły skutki w wyrobiskach [5]. Sumaryczna wyemitowana energia sejsmiczna wyniosła 5,27·106J.

Eksploatacji w polu II/15 od początku towarzyszy aktywność sejsmiczna na bardzo niskim poziomie. Podczas eksploatacji, do marca 2015 r. zarejestrowano 381 zjawisk śladowych, 22 wstrząsy o energii rzędu 103 J, 4 wstrząsy o energii rzędu 104 J oraz 2 wstrząsy o energii rzędu 105 J. Całkowita wyzwolona energia sejsmiczna z tego pola wyniosła 5,75·105 J.

Na podstawie powyższych danych, można stwierdzić, że poziom aktywności sejsmicznej podczas eksploatacji pól III/16, II/35 oraz II/15, znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie planowanych robót w polu I/9, kształtował się zasadniczo na dość niskim poziomie. Sumaryczna energia, wyemitowana w trakcie wybierania złoża ww. polach na przestrzeni lat 2003-2015, wyniosła 9,45·106J.

Porównując liczbę najsilniejszych wstrząsów w polach III/16, II/35 oraz II/15, o energiach rzędu 105 J oraz 106 J, należy stwierdzić, że liczebność tej grupy zja-wisk sejsmicznych w tym rejonie jest bardzo niska. Najwięcej wstrząsów o energii powyżej 104 J zarejestrowano podczas eksploatacji pola III/16, przy czym suma-ryczna energia wszystkich wstrząsów wyniosła 3,61·106 J. Największą, spośród analizowanych pól, sumaryczną energię wstrząsów zaobserwowano w polu II/35, gdzie podczas jego eksploatacji wyniosła ona 5,27·106 J, co było spowodowane wystąpieniem 2 zjawisk sejsmicznych o energii rzędu 106 J (tabela 1).

Tabela 1. Porównanie liczby wstrząsów zaistniałych w polach III/16, II/35 oraz II/15

Nr pola E4 E5 E6 E7 _{sumaryczna [J]} Energia

III/16 22 9 0 0 3,61E+06

II/35 8 6 2 0 5,27E+06

II/15 4 2 0 0 5,75E+05

SUMA 34 17 2 0 9,45E+06

Porównano też wielkość jednostkowych wydatków energetycznych na 1 ha zli-kwidowanej powierzchni w analizowanych polach eksploatacyjnych. Wydatek ten o średniej energii rzędu 1,76·105 J był zbliżony w polach III/16 oraz II/35 i istotnie mniejszy w polu II/15 – o dwa rzędy energetyczne (8,5·103 J).

Na rys. 2 przedstawiono lokalizacje epicentrów wstrząsów o energiach rzędu E≥ 104 J, które wystąpiły w analizowanym rejonie pola I/9 w ostatnich 6 latach (2009-2014).

Rys. 2. Epicentra zlokalizowanych wstrząsów o energii E≥1,0·104 J, zaistniałych w rejonie pola I/9 w latach 2009-2014 [5]

W oparciu o analizę dotychczas odnotowanej aktywności sejsmicznej w polach sąsiadujących z planowanym do eksploatacji polem I/9 należy stwierdzić, że w trak-cie eksploatacji w polach sąsiadujących, tj. III/16, II/35 oraz II/15, łączna liczba zja-wisk sejsmicznych o energiach rzędu 105 J oraz 106 J była bardzo niska i nie prze-kroczyła 20 wstrząsów. Zaistniałe wstrząsy w tym okresie w polach II/15 oraz II/35 nie były związane z zaangażowaniem tektonicznym w obu polach, a dokonanym robotom przygotowawczym w rejonie pola I/9 towarzyszyła aktywność sejsmiczna na śladowym poziomie, bez wstrząsów przekraczających energię rzędu 102 J. Pod-czas eksploatacji w analizowanych polach sąsiadujących nie wystąpiły wstrząsy, których skutki zakwalifikowano do tąpnięć lub odprężeń.

4. Koncepcja prowadzenia robót wybierkowych w polu XII/6

W oparciu o wyniki dokonanej analizy sytuacji geologiczno-górniczej w rejonie pola I/9 ocenia się, że pozostając w zgodzie z racjonalną gospodarką zasobami możliwa jest eksploatacja złoża zalegającego w polu I/9, przy akceptowanym poziomie bez-pieczeństwa wobec planowanych robót wybierkowych.

Rozpoznane zaangażowanie tektoniczne w rejonie pola I/9 i jego najbliższym otoczeniu ma istotny wpływ na określenie granic pola eksploatacyjnego. Propono-wana koncepcja zakłada, że pole eksploatacyjne I/9 będzie ograniczone m.in. grani-cą strefy ochronnej, ustanowionej dla wiązki pochylni L-40÷42, oraz uskokiem w północnej części pola I/9, który w naturalny sposób będzie stanowił równocześnie granicę robót górniczych prowadzonych w sąsiednim polu II/15.

Na rys. 3 przedstawiono koncepcję zagospodarowania złoża w analizowanym polu.

Warunki zalegania złoża w polu, zasadniczo w odniesieniu do jego średniej miąższości oraz niewielkiego nachylenia, pozwalają na zastosowanie eksploatacji jednowarstwowej, systemami jedno- lub dwufazowymi. Ponieważ eksploatacja pro-wadzona będzie w obrębie filara ochronnego ustanowionego dla miasta Lubin, ko-nieczne będzie kierowanie stropem z wykorzystaniem podsadzki. Dodatkowo, doko-nana w rejonie pola I/9 rozcinka przygotowawcza będzie determinować geometrię przyszłych filarów technologicznych. Przy wybieraniu złoża w polu I/9 rekomenduje się zastosowanie systemu eksploatacji dwuetapowego z zastosowaniem pełnej podsadzki hydraulicznej D-P, przy robotach prowadzonych w drugim etapie tego systemu [4].

Rys. 3. Koncepcja zagospodarowania złoża w polu I/9 – wyznaczona granica zasadniczych robót eksploatacyjnych i likwidacyjnych (kolor zielony)

Przygotowana koncepcja eksploatacji zakłada rozcinkę złoża w kierunku północ-no-zachodnim i strefy ochronnej wiązki pochylni L-40÷42. Front rozcinkowy, o dłu-gości początkowej blisko 300 m, będzie stopniowo zwiększał swoją długość wraz z postępem robót w zakładanym kierunku do około 550 m. Obszar podlegający ro-botom eksploatacyjnym i likwidacyjnym w polu I/9 powinien być ograniczony do strefy w obustronnym otoczeniu uskoków (kolor zielony – rys. 3), zgodnie z dokona-ną rozcinką przygotowawczą w polu I/9, w sąsiedztwie tych uskoków. Wraz z postę-pem robót wybierkowych w polu granica eksploatacji będzie wyznaczona przez linię uskoku o zrzucie do 10 m (przy granicy północno-wschodniej) oraz chodnikiem L-616 po stronie południowo-zachodniej. Zakładany wybieg robót eksploatacyjnych oraz likwidacyjnych wyniesie 950 m.

Prowadząc eksploatację złoża wzdłuż granicznych płaszczyzn uskokowych, za-leca się, by jeden rząd filarów wielkogabarytowych w bezpośrednim sąsiedztwie uskoków o dużym zrzucie, stanowiących granice pola, upodatnić przez wykonanie wnęk i nie dokonywać robót likwidacyjnych. Zakres upodatnienia ww. filarów przysu-kokowych należy określić na etapie opracowywania projektu technicznego eksploat-acji dla pola I/9.

Część złoża w polu eksploatacyjnym I/9 (strefa nr 1, rys. 3.) z uwagi na nierów-nomierne okruszcowanie [5] i zalecane odsunięcie się wyrobiskami eksploatacyjny-mi od bezpośredniego sąsiedztwa uskoków o dużym zrzucie, powinna być wyłączo-na z zasadniczych robót eksploatacyjnych i likwidacyjnych. W zależności od rozpo-znania lokalnych uwarunkowań stropowych i możliwości komunikacyjnych dopusz-cza się rozcięcie pojedynczymi przecinkami wielkogabarytowych filarów zlokalizo-wanych w tej części pola. Roboty te mogą być prowadzone równocześnie z zasad-niczą rozcinką eksploatacyjną w polu I/9, przy utrzymaniu wzajemnej koordynacji robót strzałowych. W granicach pola I/9 wyznaczono również strefę nr 2 (rys. 4), w której wyrobiskami chodnikowymi prowadzone jest rozpoznanie sposobu zalega-nia złoża i zaangażowazalega-nia tektonicznego w tej części pola. Strefa ta powinna być wyłączona z zasadniczych robót eksploatacyjnych i likwidacyjnych, a jej przyszłe zagospodarowanie zależne będzie od rozpoznanych uwarunkowań geologicznych.

Północno-zachodnia granica eksploatacji złoża w polu I/9 jest zdeterminowana konieczną do utrzymania strefą ochronną dla trójnitkowej wiązki pochylni udostęp-niająco-przygotowawczych L-40÷42. Zaleca się, by minimalna, łączna szerokość takich stref w analizowanym rejonie pola wynosiła minimum 200 m [1, 2]. Do przed-miotowej koncepcji przyjęto, że zakończenie robót eksploatacyjnych nastąpi przed granicą strefy ochronnej dla wiązki pochylni L-40÷42 i powinno być utrzymywane w odległości dwóch rzędów filarów wielkogabarytowych (około 100 m od pierwszego chronionego wyrobiska). Strefę tę oznaczono numerem 3 (rys. 4). Takie rozwiązanie zapewni utrzymywaną szerokość strefy ochronnej około 250 m, przy czym zaleca się upodatnić ostatni rząd tych filarów przez wykonanie wnęk. Nierozciętą dotych-czas caliznę złoża w obrębie tej strefy, przy jej zachodnim narożu, należy rozciąć na filary wielkogabarytowe w dotychczas zastosowanej geometrii.

Podsumowanie

Ocenia się, że rozpoznana sytuacja geologiczno-górnicza pozwala na podjęcie eks-ploatacji złoża zalegającego w rejonie pola I/9. Ponieważ analizowane pole znajduje się w filarze ochronnym dla miasta Lubina, likwidacja przestrzeni wybranej prowa-dzona będzie za pomocą podsadzki hydraulicznej.

Zakłada się, że rozpoczęcie zasadniczych robót eksploatacyjnych w polu I/9 nastąpi po zakończeniu eksploatacji w polu II/15. Dzięki temu nie będzie konieczna koordynacja robót górniczych na obu frontach.

Rekomendowany kierunek prowadzenia eksploatacji wynika zasadniczo z unik-nięcia rozcinki filarów wielkogabarytowych w kierunku na strefy uskokowej. Przyjęty kierunek postępu robót pozwoli na stopniowe zwiększanie długości linii frontu roz-cinkowego od 300 m w fazie początkowej do około 550 m. Będzie to również ko-rzystniejsze z uwagi na oddalanie się planowanego frontu robót rozcinkowych od lokalizacji powierzchniowej kolektora kanalizacyjnego, w rejonie wiązki pochylni L-51÷53. Front robót będzie się oddalał od płaszczyn uskokowych o dużym zrzucie,

konturujących zasadnicze roboty eksploatacyjne i likwidacyjne przy stopniowo zwiększającej się długości frontu rozcinkowego. Układ taki uważa się za korzystny geomechanicznie. Korzystniejsza sytuacja geomechaniczna występuje przy podję-ciu robót wybierkowych w układzie równoległym do biegu płaszczyzn uskokowych, nie mniej dla bezpieczeństwa zaleca się utrzymanie przy obu strefach uskokowych przy granicach robót likwidacyjnych minimum jednego rzędu filarów wielkogabary-towych, upodatnionego wnękami, bez dokonywania fazy likwidacji. Jest to zgodne z dotychczasową praktyką górniczą, stosowaną w kopalni Lubin przy eksploatacji w bezpośrednim sąsiedztwie uskoków [1].

Zakończenie robót eksploatacyjnych i likwidacyjnych powinno nastąpić przed granicą strefy ochronnej dla wiązki pochylni L-40÷42 i powinno być utrzymywane w odległości dwóch rzędów filarów wielkogabarytowych (około 100 m od pierwszego chronionego wyrobiska). Pozwoli to na utrzymanie szerokości strefy ochronnej dla tych wyrobisk o wartości około 250 m.

Bibliografia

[1] Butra J., Eksploatacja złoża rud miedzi w warunkach zagrożenia tąpaniami i zawałami. KGHM CUPRUM; Wrocław, 2010.

[2] Dębkowski R. i inni, Ocena możliwości zmniejszenia szerokości filara oporowego chod-ników A-169/171 w rejonie LW kopalni Lubin, Praca niepublikowana KGHM CUPRUM; Wrocław, 2011.

[3] Serafiński M. i inni, Kompleksowy Projekt Eksploatacji złoża w kopalni Lubin, w warun-kach zagrożenia tąpaniami na lata 2014-2019, Praca niepublikowana KGHM CUPRUM; Wrocław 2013.

[4] Praca zbiorowa, Katalog systemów eksploatacji złóż rud miedzi dla kopalń KGHM Pol-ska Miedź S.A., Praca niepublikowana KGHM CUPRUM; Wrocław 2007, z późniejszymi uzupełnieniami.