Ryszard F. Mazurowski
Pianki, gm. Zbójna, woj. łomżyńskie.
Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 13, 266-267
266
z a b u d o w a n ia g o s p o d a r c z e g o o k o n s t r u k c j i p le c io n k o w e j, r y s u j ą c e s i ę ja k o w ą s k ie /o k o ło 20 c m / z a g łę b ie n ie w y p e łn io n e l e s s e m p r z e m ie s z a n y m ze z b u tw ia ły m d r e w n e m , p o c h o d z ą c y m z g a łę z i u ż y ty c h ja k o p le c io n k a . P o n i ż e j , w o b r ę b ie p r o s to k ą tn e g o z a r y s u ś c ia n o d s ło n ię to 10 k ołków o ś r e d n ic y 1 0 -1 5 c m , d łu g o ś c i 4 0 -6 0 c m w y p e łn io n y c h p r ó c h n e m . D olne p a r t i e kołków c z ę ś c io w o z n a jd o w a ły s i ę w w a r s tw ie h u m u s u p ie r w o tn e g o ,p r z y k r y w a ją c e g o j a m ę l e n d z i e l s k ą . W n ę trz e z a b u d o w a n ia g o s p o d a r c z e g o s ta n o w ił s i l n i e z b ity l e s e z d r o b n y m i w tr ę ta m i p r ó c h n ic y . W p o b liż u je d n e g o z k ołków z n a jd o w a ł s i ę f r a g m e n t n ie o k r e ś lo n e g o p r z e d m io tu ż e la z n e g o b a r d z o s k o r o d o w a n e g o . W sk u te k z n i s z c z e n i a o w e g o z a b u d o w a n ia n ie z a c h o w a ły s i ę j e g o w y ż s z e p a r t i e . R o z s t r z y g n i ę c i e k w e s t i i , c z y b u d o w la ta j e s t z w ią z a n a z o s a d n ic tw e m p r z e d g r o d o w y m , z o k r e s u w z n o s z e n ia g ro d u c z y s ta n o w i p i e r w s z ą f a z ę i s t n i e n i a g ro d u m o ż e r o z s t r z y g n ą ć o p r a c o w a n ie m a t e r i a ł u . III - f a z ę n a jm ło d s z ą w y z n a c z a ją w a r s tw y z a w i e r a j ą c e m a t e r i a ł z e s c h y łk u Х Ш i XIV w. S ą to p o z a c e r a m i k ą g r o ty b e łtó w k u s z y , g r o t w łó c z n i, g r z e b ie ń k o ś c ia n y i d o ś ć d o b r z e z a c h o w a n a o s t r o g a z g w ia z d k ą . X IV -w ie c z n y p o z io m u ż y tk o w a n ia e ta n o w i c ie n k a - 1 0 -2 0 c m m i ą ż s z o ś c i - w a r s tw a j a s n o - b r u n a tn e j p r ó c h n ic y p r z e m i e s z a n e j z l e s s e m w y s tę p u ją c a n a p r z e s t r z e n i w s z y s tk ic h b a d a n y c h w y k o p ó w . W ię k s z o ś ć m a t e r i a ł u z a b y tk o w e g o p o c h o d z i w ła ś n ie z t e j w a r s tw y . P o n a d n im i z n a jd u je s i ę g r u b a , m i e j s c a m i d o c h o d z ą c a do p o n a d 0 , 5 m w a r s tw a g r u z u w a p ie n n e g o . W je d n y m ty lk o m ie js c u - w p ó łn o c n e j c z ę ś c i m a jd a n u - o d s ło n ię to f r a g m e n t f u n d a m e n tu / z a m e c z k u ? / w z n ie s io n e g o z ła m a n e g o w a p ie n ia p e łc z y s k ie g o . F u n d a m e n t /d łu g o ś ć o d s ł o n ię te j c z ę ś c i - 4 m , s z e r o k o ś ć - 90 i w y s o k o ś ć 5 0 -7 0 c m / p r z e b i e g a w k ie r u n k u z p ó łn o c n e g o w sc h o d u n a p o łu d n io w y z a c h ó d . W o d s ło n ię te j p a r t i i m u r u k a m ie n ie w a p ie n n e s p a ja n o l e s s e m , n ie m o ż n a je d n a k w y k lu c z y ć m o ż liw o ś c i w y e tą p ie n ia z a p r a w y , z w ła s z c z a , ż e w r o z s y p ie k u k a m ie n n y m s t w i e r d z o n o o b e c n o ś ć w a p n a . W ś w ie tle b a d a ń d o ty c h c z a s o w y c h w y d a je s i ę , ż e b u d y n ek te n z o s t a ł w z n ie s io n y w XIV w. W s k a z u je n a to c e r a m i k a i p r z e d m io ty ż e la z n e d a to w a n e n a X IV w . w y d o b y te г w a r s tw y , w o b r ę b ie k t ó r e j o d e ło n ię to fu n d a m e n t, a p o n a d to p o z io m w y s tę p o w a n ia fu n d a m e n tu i w a r s tw a w y z n a c z a ją c a p o z io m o s a d n ic z y X IV -w ie c z n y z n a jd u ją s i ę n a te j s a m e j g łę b o k o ś c i. P o z a ty m w p o b liż u fu n d a m e n tu b r a k w y r a ź n ie z a r y s o w a n e g o p o z io m u o s a d n ic z e g o . R ów n is z c z ą c y z n a c z n ą c z ę ś ć m a jd a n u g ro d u , o k r e ś lo n y p r z e z J . K u ro w s k ie g o ja k o p o z o s t a ł o ś c i p o s z u k iw a ń " a m a t o r a s k a r b ó w " , j e s t o k o p e m w o jsk o w y m p o c h o d z ą c y m z a p e w n e z I w ojny ś w ia to w e j, n a c o w s k a z u je o d s ł o n ię c ie tu fra g m e n tó w d r u tu k o lc z a s te g o , łu s k i i p o c is k u k a r a b in o w e g o .
D o k ła d n e u ś c i ś l e n i e c h r o n o lo g ii, ja k r ó w n ie ż u s t a l e n i e fa z o s a d n i c z y c h b ę d z ie m o ż liw e p o p r z e p r o w a d z e n iu b a d a ń w ałów o b r o n n y c h . Z e w z g lę d ó w fin a n s o w y c h i te c h n ic z n y c h d a l s z e b a d a n ia n ie b y ły m o ż liw e , n ie m n ie j je d n a k m a t e r i a ł z b a d a ń d o ty c h c z a s o w y c h z n a jd u je s i ę w o p r a c o w a n iu i z o s ta n ie o p u b lik o w a n y w f o r m ie m o n o g r a f ii, PIA N K I, g m . Z b ó jn a U n iw e r s y te t W a r s z a w s k i w o j. ło m ż y ń s k ie I n s ty tu t A r c h e o lo g ii S ta n o w is k o 1 B a d a n ia p r o w a d z ił d r R y s z a r d F .M a z u r o w s k i . F in a n s o w a ł W KZ w o j. ło m ż y ń s k ie g o - z a p o ś r e d
267 n ic tw e m S S P " U n l v e r s i t a a " w W a r s z a w ie . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . S ta n o w isk o p ia sk o w e z o k r e s u n e o litu . S ta n o w is k o p o ło ż o n e j e s t o k o ło 550 m n a p ó łn o c n y w sc h ó d od p ó ł n o c n o -w s c h o d n ie g o k r a ń c a w s i P ia n k i n a p i a s z c z y s t e j w y d m ie le ż ą c e j n a w y so k im t a r a s i e N a r w i, o k o ło 250 m n a p ó łn o c n y z a c h ó d od p ra w e g o b r z e gu s t a r e g o k o r y t a t e j r z e k i . P o w ie r z c h n ia s ta n o w is k a w y n o si o k o ło 3 2 000 m 2 . W y s tę p u ją c y n a n im m a t e r i a ł m a c h a r a k t e r w ie lo k u ltu ro w y . W ro k u b i e ż ą c y m p r z e b a d a n o o b s z a r 3. 5 a r a . W c e n t r a l n e j i z a c h o d n ie j c z ę ś c i s ta n o w is k a o d k r y to p o z o s ta ło ś c i o s a d n ic tw a n e o lity c z n e g o , z a lic z a n e g o do tz w . " k r ę g u k u ltu r s t r e f y l e ś n e j " E u r o p y W s c h o d n ie j. W y s tą p iła tu k r z e m i e n i c a o ś r e d n i c y o k o ło 7, 5 m z p a le n is k ie m w c z ę ś c i c e n t r a l n e j . M a t e r i a ł w n ie j z lo k a liz o w a n y k u l t u r o wo m a c h a r a k t e r je d n o r o d n y . W ś ró d n a r z ę d z i k r z e m ie n n y c h d o m in u ją d r a p a c z e , s k r o b a c z e i r y l c e , n ie lic z n e s ą n a t o m i a s t p ó łty lc z a k i i ty lc z a k i, w ió ry o z a r e tu e z o w a n y c h b o k a c h o r a z p a z u r y . R d z e n ie - g łó w n ie je d n o p ię - to w e w ió ro w e i w ió ro w o -o d łu p k o w e . M ię d z y z a b y tk a m i k r z e m ie n n y m i w y s tą p i ł y d ro b n e k o ś c i z w ie r z ę c e o r a z 3 f r a g m e n ty c e r a m i k i . W w y k o p ie И, z lo k a liz o w a n y m w p o łu d n io w o -w s c h o d n ie j c z ę ś c i s t a n o w is k a z a b y tk i k r z e m i e n n e i c e r a m i c z n e w y s tą p iły w d w ó ch w a r s tw a c h c ie m n o ż ó łte g o p ia s k u ro z d z ie lo n y c h w a r s t w ą h u m u s u p ie rw o tn e g o . I s tn ie je w ię c m o ż liw o ś ć w y d z ie le n ia dw óch lu b n a w e t t r z e c h p o z io m ó w o s a d n ic z y c h , z k tó r y c h n a j s t a r s z y m o ż e b y ć z w ią z a n y z o s a d n ic tw e m m e z o li ty c z n y m . P o z o s ta łe dw a r e p r e z e n t u j ą o s a d n ic tw o k u ltu r s t r e f y l e ś n e j , W w a r s tw ie z ie m i o r n e j o r a z w p r ó c h n ic y l e ś n e j w y s tą p iły n a p r a w ie c a ły m s ta n o w is k u p o je d y ń c z e f r a g m e n ty n a c z y ń z p ó ź n ie js z y c h o k re s ó w c h r o n o lo g ic z n y c h / w c z e s n a e p o k a b r ą z u , o k r e s w pływ ów r z y m s k i c h / . B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . R E G O W , g m . B a ra n ó w U n iw e r s y te t W a r s z a w s k i w o j, s k ie r n ie w ic k ie I n s ty tu t A rc h e o lo g ii S ta n o w isk o 2 Z a k ła d B a d a ń A rc h e o lo g ic z n y c h ' S S P " U n i v e r e i t a s " B a d a n ia p r o w a d z ił m g r A d a m W a lu ś p r z y k o n s u l t a c j i n au k o w ej d o c . d a h a b . J e r z e g o O k u lic z a . F in a n s o w a ła C M K w W a r s z a w ie . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . O s a d a z o k r e s u pó i n © la te ń sk ie g o i p ó ź n o r z y m s k ie g o . . B a d a n ia n a s ta n o w is k u 2 w R e g o w ie m ia ły c h a r a k t e r r a to w n ic z y . S ta n o w isk o p o ło ż o n e j e s t n a r o z le g łe j w y d m ie p i a s z c z y s te j o to c z o n e j od s tr o n y p ó łn o c n e j i z a c h o d n ie j p o d m o k ły m i łą k a m i. P r o je k to w a n a budow a p r z e c in a w y d m ę z p ó łn o c y n a p o łu d n ie 1 p r z e b ie g a m n ie j w ię c e j p r z e z n a jw y ż s z ą p a r t i ę w y d m y . B a d a n ia m i o b ję to p a s 70 x 300 m . W p ie r w s z y m s e z o n ie b a d a n ia s k o n c e n tro w a n o w p ó łn o c n e j c z ę ś c i o d c in k a i z b a d a n o o b s z a r o p o w ie r z c h n i 5000 m 2 . O d k ry to ł ą c z n ie 250 o b ie k tó w i w y e k s p lo - ro w a n o j e w c a ł o ś c i . U chw ycono p ó łn o c n y s k r a j o s a d y i ro z p o z n a n o c z ę ś cio w o j e j p a r t i ę c e n tra ln ą *
