Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 62 (4), 432-436, 2006

Praca oryginalna Original paper

W patologii zwierz¹t domowych choroby uszu sta-nowi¹ wa¿ny problem, czego dowodem s¹ prace kli-niczne, poœwiêcone diagnostyce i terapii tych schorzeñ (1, 8, 11). Mimo to podrêcznikowy opis budowy ucha odnosz¹cy siê do wszystkich gatunków zwierz¹t do-mowych jest sk¹py, schematyczny i nie wykracza poza pobie¿ne wyliczenie poszczególnych struktur, bez po-dania danych o ich topografii czy zmiennoœci (2, 3, 5, 9, 10). Zastanawiaj¹cy jest ten brak systematycznego opisu anatomicznego koœci skroniowej u zwierz¹t, w tym u kota, zw³aszcza w odniesieniu do tak szeroko ostatnio stosowanych badañ obrazowych (4, 6, 7).

Celem badañ by³o dokonanie systematycznego opi-su anatomicznego struktur koœci skroniowej kota w sposób umo¿liwiaj¹cy zastosowanie go do analizy wyników badañ obrazowych.

Materia³ i metody

Zbadano 24 koœci skroniowe (12 L i 12 P) pobranych od 12 doros³ych kotów (6 samców i 6 samic) rasy mieszanej. Wszystkie osobniki pozyskano po naturalnej œmierci, z lecz-nicy weterynaryjnej, zatem w niniejszych badaniach nie by³o koniecznoœci uzyskania zgody Komisji Bioetycznej. Czaszki macerowano. Mierzono ca³kowit¹ d³ugoœæ czasz-ki (pomiêdzy punktami Prosthion a Occipitale). Koœci skro-niowe preparowano pod mikroskopem operacyjnym, po-s³uguj¹c siê mikrowiertark¹. Przy zastosowaniu okulara z podzia³k¹ o dok³adnoœci 0,2-0,05 mm (zale¿n¹ od stoso-wanego okularu w mikroskopie operacyjnym) dokonywa-no pomiarów w obrêbie jamy bêbenkowej, kosteczek s³u-chowych i b³êdnika. Wyniki opracowano statystycznie (œrednia, odchylenie standardowe, zakres i wspó³czynnik zmiennoœci, test t-Studenta, test ró¿nic dla par zale¿nych, test korelacji liniowej Pearsona).

Anatomia topograficzna ucha œrodkowego

i wewnêtrznego kota

JAROS£AW WYSOCKI

Instytut Fizjologii i Patologii S³uchu, ul. Pstrowskiego 1, 01-943 Warszawa Wysocki J.

Topographical anatomy of the cat’s temporal bone Summary

The topographical anatomy of domestic animals, including cats, has hitherto not been thoroughly described. In the present study a systematic anatomical description and measurements of selected size parameters of temporal bones as well as skulls was performed on the basis of the dissection of twelve specimens (24 temporal bones). Air spaces of the middle ear in the cat are well developed, creating a pneumatic system where the Eustachian tube delivers fresh air. The greatest element of this system is the tympanic bulla. It is situated superficially and is an important landmark and an easy surgical path to the middle ear. After opening the tympanic bulla a bony septum is visible dividing the bulla into two parts: the ventro-medial and the dorso-lateral. Two openings communicate these almost fully separate spaces. One opening lies frontally to the promontory, another one is situated caudally to the round window niche. The tympanic cavity has several recesses, penetrating into its walls, and creating separate compartments to a certain degree. One of these compartments is epitympanic recess, embracing the head of the malleus and trunk of the incus, as well as an air cell beneath the facial canal, situated posteriorly to the promontory. The stapedius muscle is of considerable size, and is situated in the inferior part of the facial canal, superiorly to the oval window and partly rounded by the lateral semicircular canal. The semicircular canals are of considerable size also, although the superior one is the greatest and posterior one is the smallest. It was stated that in the cat’s vestibule there are only 4 not 5 openings for the semicircular canals, because of presence of two common crura. From among the measured size parameters the most stable were diameters of semicircular canals (about 3-4 mm), while the most variable – the size parameters of the tympanic cavity. The maximal height of the tympanic cavity, measured between two extreme points (tympanic bulla – epitympanic recess) was 13.2-16 mm, and the maximal length, measured from the posterior wall of the tympanic cavity to the internal opening of the Eustachian tube, was 14.8-18.6 mm. There was no parameter significantly correlated with the total length of the skull.

nê jamy bêbenkowej. Czêœæ bêbenkowa, w postaci pierœcienia bêbenkowego i puszki bêbenkowej jest u kota bardzo rozbudowana i ogranicza œcianê bocz-n¹, doln¹ i czêœæ œciany przyœrodkowej jamy bêben-kowej. Pierœcieñ bêbenkowy to nieregularny, niski wa-lec, tworz¹cy wiêksz¹ czêœæ obwodu przewodu s³u-chowego zewnêtrznego wysokoœci zaledwie 1,6-2,1 mm (ryc. 1A, B). Pierœcieñ pod k¹tem prostym wnika do bocznej œciany puszki bêbenkowej, tak ¿e mniej wiê-cej po³owa przewodu s³uchowego zewnêtrznego jest wpuklona do puszki bêbenkowej (ryc. 1D). B³ona bê-benkowa, kszta³tu owalnego, o wymiarach: 7,25-8,25 × 4,85-5,75 mm, z d³u¿szym wymiarem poziomym owalu, le¿y skoœnie.

Puszka bêbenkowa ma kszta³t jajowaty i doœæ cien-kie kostne œcianki gruboœci 0,25-0,95 mm. Puszka nie-co zwê¿a siê ku przodowi, przechodz¹c w otwór ze-wnêtrzny kana³u tr¹bki s³uchowej. Ku ty³owi od otworu s³uchowego zewnêtrznego le¿y otwór rylcowo-sutko-wy, oddalony od otworu 2,4 mm, a od szczytu wyrost-ka sutkowatego 2,2 mm. Otwór ten le¿y w p³ytkiej ni-szy, wype³nionej przez chrz¹stkê czêœci górnej ga³êzi koœci gnykowej (tympanohyoideum).

Pierœcieñ bêbenkowy jest p³aski i szeroki, zagina siê jego odnoga przednia, wnikaj¹c doœæ g³êboko do wnê-trza jamy bêbenkowej, gdzie formuje czeœæ kanalika dla struny bêbenkowej od boku oraz wraz z czêœci¹ skalist¹ ogranicza kanalik nerwu skalistego wiêksze-go od strony przyœrodkowej; tworzy pó³kana³, a dalej kana³ dla œciêgna miêœnia napinacza b³ony bêbenko-wej. Pierœcieñ bêbenkowy tworzy tak¿e wyrostek, ogra-niczaj¹cy od przodu jamkê dla miêœnia napinacza b³o-ny bêbenkowej.

Czêœæ skalista ma, podobnie jak u cz³owieka, kszta³t trójœciennej piramidy, podstaw¹ zwróconej ku ty³owi i bocznie, a szczytem ku przodowi i przyœrodkowo, d³ugoœci ca³kowitej 16 mm. Na œcianie tylnej pirami-dy znajdziemy otwór s³uchowy wewnêtrzny, dó³ pod-³ukowy, otwór zewnêtrzny kanalika œlimaka i otwór zewnêtrzny wodoci¹gu przedsionka. Krawêdzie pira-midy u kota s¹ stosunkowo g³adkie. Na krawêdzi gór-nej, oddzielaj¹cej œcianê przedni¹ piramidy od œciany tylnej widaæ bruzdê zatoki skalistej górnej. KrawêdŸ dolna mieœci bruzdê zatoki skalistej dolnej. W pobli-¿u szczytu piramidy na jej œcianie przedniej le¿y bruz-da nerwu trójdzielnego. W jego s¹siedztwie znajduje tak¿e ujœcie nerw skalisty wiêkszy i mniejszy. D³ugoœæ przewodu s³uchowego wewnêtrznego wynosi 0,95-1,1 mm. Otwór s³uchowy wewnêtrzny ma 2,4 mm wyso-koœci i 3 mm szerowyso-koœci. Dó³ pod³ukowy mierzy 2 mm wysokoœci i 4 mm d³ugoœci, szerokoœci. Ujœcie wodo-ci¹gu przedsionka le¿y oko³o 3,4 mm od tylnej krawê-dzi otworu s³uchowego wewnêtrznego.

Jama bêbenkowa sk³ada siê u kota z trzech doœæ wyraŸnie oddzielonych od siebie czêœci: z czêœci

dol-czêœci nadbêbenkowej (epitympanum). W obrêbie puszki bêbenkowej widoczna jest prawie pe³na pó³-pionowa przegroda, dziel¹ca j¹ na czêœæ brzuszno-przy-œrodkow¹ i czêœæ grzbietowo-boczn¹. Przegroda ta wyrasta z przyœrodkowo-dolnej œciany puszki, na gra-nicy ze wzgórkiem, jest wypuk³oœci¹ skierowana ku do³owi i przyœrodkowo i ci¹gnie siê ku górze i boko-wi, dochodz¹c do dolnego obwodu pierœcienia bêben-kowego. Przyœrodkowo przyczep przegrody le¿y na wzgórku, ku przodowi od okienka okr¹g³ego, tak ¿e okienko jest widoczne od strony czêœci przyœrodko-wo-dolnej puszki. Przyczep ten jest przerwany w dwóch miejscach: ku przodowi od wzgórka i ku ty-³owi od okienka okr¹g³ego. Dziêki temu jest obecne przejœcie z przyœrodkowo-dolnej czêœci puszki do czêœ-ci górno-bocznej. Czêœæ przyœrodkowo-dolna puszki bêbenkowej jest zatem prawie ca³kowicie oddzielona od mezotympanum, podczas gdy czêœæ górno-boczna otwiera siê tak do przewodu s³uchowego zewnêtrzne-go (od którezewnêtrzne-go jest oddzielona jedynie b³on¹ bêben-kow¹) jak do mezotympanum (ryc. 1D). Ca³kowita wysokoœæ jamy bêbenkowej, mierzona od najdalszych punktów puszki bêbenkowej i zachy³ka nadbêbenko-wego wynosi 13,2-16,4 mm, a d³ugoœæ, a mierzona od tylnej œciany jamy bêbenkowej do otworu wewnêtrz-nego ujœcia bêbenkowego tr¹bki s³uchowej – 14,8-18,6 mm. Œciany puszki bêbenkowej s¹ g³adkie. Ku przo-dowi puszka przechodzi w kana³ tr¹bki s³uchowej, mie-rz¹cy 1,2-2,8 mm. Dolno-przyœrodkowa œciana pusz-ki s¹siaduje z nerwami i naczyniami biegn¹cymi w otworze szyjnym. D³ugoœæ puszki bêbenkowej, mie-rzona od jej tylnego obwodu do przedniego bieguna, wynosi 15,6-18,2 mm., najwiêksza szerokoœæ 10,4--11,8 mm.

Centraln¹ wynios³oœci¹ jamy bêbenkowej jest wzgó-rek, bêd¹cy uwypukleniem zakrêtu podstawnego œli-maka (ryc. 1B-D). Ku przodowi i górze od wzgórka znajduje siê p³ytka owalna jamka, szerokoœci 1,9--2,8 mm, d³ugoœci 4,2-5,15 mm, mieszcz¹ca miesieñ napinacz b³ony bêbenkowej. Jamka ta ograniczona jest wyraŸniej z przodu ni¿ z ty³u, bowiem z przodu znaj-duje siê wydatny wyrostek pierœcienia bêbenkowego. Pomiêdzy tym wyrostkiem a œcian¹ piramidy formuje siê bruzda, a nastêpnie pó³kana³ i kana³ œciêgna napi-nacza b³ony bêbenkowej. Ku do³owi i przodowi od tej niszy ci¹gnie siê stopniowo coraz g³êbsza bruzda sta-nowi¹ca pó³kana³ i kana³ kostnej czêœci tr¹bki s³ucho-wej, d³ugoœci 1,8-2,2 mm. Od strony przyœrodkowej jamka miêœnia napinacza s¹siaduje z kana³em nerwu twarzowego, a gruboœæ blaszki kostnej oddzielaj¹cej obie struktury wynosi 0,25-0,35 mm. Od ty³u jamka miêœnia napinacza przylega do zachy³ka nadbêbenko-wego, a od do³u do œlimaka, przy czym gruboœæ koœci pomiêdzy obiema ostatnimi strukturami wynosi 0,05--0,2 mm.

owalny, jajowaty kszta³t i wymiary: szerokoœæ 1,85--2,25 d³ugoœæ 4,15-5,35 mm. Ku ty³owi zachy³ek nad-bêbenkowy przechodzi w dó³ kowade³ka, ku przodo-wi s¹siaduje z jamk¹ miêœnia napinacza, ku do³oprzodo-wi zaœ z kana³em nerwu twarzowego. Przejœcie do zachy³-ka nadbêbenkowego od strony czêœci œrodkowej jamy bêbenkowej jest mo¿liwe przez niewielki otwór o œred-nicy 1,2-2,2 mm, ograniczony z przodu szyjk¹ m³o-teczka, przyœrodkowo odnog¹ d³ug¹ kowade³ka, a bocznie fragmentem œciany bocznej puszki bêben-kowej. Kosteczki posiadaj¹ tylko wiêzad³a przednie i tylne, nie ma wiêzade³ górnych. Wiêzad³o kowade³-ka jest wyj¹tkowo silne, grube, mocne, a w preparacie ma wyraŸna opalizacjê, co œwiadczy wyraŸnym cha-rakterze w³óknistym.

Ku ty³owi od wzgórka le¿¹ nisze: okienka owalne-go, okr¹g³ego oraz nisza pod kana³em nerwu twarzo-wego. Ta ostatnia jest bardzo obszerna, podminowuje kana³ nerwu twarzowego i otwiera siê do przyœrodko-wej czêœci puszki bêbenkoprzyœrodko-wej ku do³owi, a ku przo-dowi do niszy okienka owalnego. Nisza okienka owal-nego ma wymiary: 0,75-1,05 × 1,25-1,45 mm, okr¹g-³ego 1,15-1,55 × 1,85-2,35 mm, przy czym w obu przy-padkach wymiar poziomy przewy¿sza wymiar pionowy. Miêsieñ strzemi¹czkowy, d³ugoœci 2,8-3,25 mm, le¿y we w³asnej jamce, w obrêbie kostnego b³êdnika, otoczonej kana³em pó³kolistym bocznym, s¹siaduj¹-cej od strony dolno-bocznej z kana³em nerwu twarzo-wego.

dowi od kana³u pó³kolistego górnego, a ku ty³owi od œlimaka. Nastêpnie kana³ zagina siê pod k¹tem oko³o 60 stopni ku ty³owi, a w miejscu tym odchodzi nerw skalisty wiêkszy. Nerw twarzowy, kieruj¹c siê dalej ku ty³owi, otacza bañkowy odcinek kana³u pó³koliste-go górnepó³koliste-go. W tym miejscu nerw le¿y na górnej œcia-nie przedsionka, ponad okienkiem owalnym. W jamie bêbenkowej kana³ le¿y na jej œcianie przyœrodkowej, pomiêdzy miêœniem napinaczem b³ony bêbenkowej (do przodu i bocznie od kana³u), do³em kowade³ka (powy¿ej i ku ty³owi od kana³u), a okienkiem owal-nym (od ty³u i poni¿ej kana³u). St¹d nerw biegnie ku tylnej œcianie jamy bêbenkowej, le¿¹c prawie pozio-mo, a¿ do otworu rylcowo-sutkowego na bocznej œcia-nie czaszki. Przed wyjœciem oddaje strunê bêbenko-w¹, która wchodzi do jamy bêbenkowej, biegnie po-miêdzy rêkojeœci¹ m³oteczka, a odnog¹ d³ug¹ kowa-de³ka i wychodzi z jamy bêbenkowej przez szczelinê skalisto-bêbenkow¹ (ryc. 1E, F). Strunie bêbenkowej na odcinku 2-3 mm towarzyszy chrzêstny twór w for-mie cienkiego prêcika, luŸno umocowany w dolno-tyl-nym k¹cie jamy bêbenkowej, bêd¹cy przed³u¿eniem tympanohyoideum (ryc. 1F).

Kosteczki s³uchowe u kota s¹ smuk³e i delikatne. M³oteczek posiada wyraŸnie wykszta³cony, smuk³y i d³ugi wyrostek przedni oraz krótsze i s³absze wy-rostki: miêœniowy i boczny (ryc. 1G). P³aszczyzna, w której le¿y wyrostek przedni jest prostopad³a do p³aszczyzny wyrostków: miêœniowego i bocznego.

Ryc. 1. Wybrane aspekty topografii ucha œrodkowego i wewnêtrznego kota. Na ka¿dej z rycin, z wyj¹tkiem ryc. G, miarka o dok³adnoœci do 0,5 mm.

A. Widok podstawy czaszki kota, strona lewa: 1 – kana³ wzrokowy; 2 – otwór okr¹g³y; 3 – otwór owalny; 4 – otwór s³uchowy zewnêtrzny; 5 – otwór rylcowo-sutkowy; 6 – fragment otworu szyjnego; 7 – ujœcie bêbenkowe tr¹bki s³uchowej; 8 – szczelina oczodo³owa górna.

B. Widok okolicy otworu s³uchowego zewnêtrznego i wnêtrza jamy bêbenkowej. Strona lewa: 1 – otwór owalny; 2 – brzeg przedni otworu s³uchowego zewnêtrznego; 3 – okienko owalne; 4 – wejœcie do niszy okienka okr¹g³ego; 5 – wzgórek. C. Widok wnêtrza lewej jamy bêbenkowej, zachowane struktury miêkkie: 1 – g³owa m³oteczka; 2 – wnêtrze zachy³ka nad-bêbenkowego; 3 – odnoga krótka kowade³ka; 4 – staw kowade³kowo-strzemi¹czkowy; 5 – œciêgno miêœnia strzemi¹czkowego; 6 – wnêtrze puszki bêbenkowej; 7 – nisza okienka okr¹g³ego; 8 – wzgórek; 9 – odnoga przednia strzemi¹czka; 10 – rêkojeœæ m³oteczka; 11 – œciêgno miêœnia napinacza b³ony bêbenkowej.

D. Wnêtrze jamy bêbenkowej lewej. Widok z boku i do³u: 1 – blaszka kostna rozdzielaj¹ca czêœæ brzuszno-przyœrodkow¹ i grzbietowo-boczn¹ puszki; 2 – ujœcie bêbenkowe kana³u tr¹bki s³uchowej; 3 – nisza okienka okr¹g³ego; 4 – otwór kana³u nerwu podjêzykowego; 5 – otwór szyjny.

E. Widok struktur ucha œrodkowego i wewnêtrznego lewego: 1 – otwarty kana³ pó³kolisty górny; 2 – blaszka spiralna œlima-ka; 3 – okienko owalne zamkniête podstaw¹ strzemi¹czka od strony przedsionœlima-ka; 4 – trzon kowade³œlima-ka; 5 – g³ówka m³oteczœlima-ka; 6 – brzusiec miêœnia napinacza b³ony bêbenkowej; 7 – struna bêbenkowa; 8 – b³ona bêbenkowa od strony jamy bêbenkowej; 9 – wnêtrze œlimaka.

F. Widok wnêtrza jamy bêbenkowej lewej po usuniêciu wiêkszoœci struktur ucha wewnêtrznego: 1 – otwarty kana³ pó³kolisty boczny; 2 – m³oteczek i kowade³ko w zachy³ku nadbêbenkowym; 3 – struna bêbenkowa; 4 – rêkojeœæ m³oteczka; 5 – wnêtrze grzbietowo-bocznej czêœci puszki; 6 – wnêtrze brzuszno-przyœrodkowej czêœci puszki; 7 – przed³u¿enie tympanohyiodeum w jamie bêbenkowej; 8 – œciêgno miêœnia strzemi¹czkowego (strzemi¹czko usuniête); 9 – brzusiec miêœnia strzemi¹czkowego. G. Kosteczki s³uchowe wyizolowane z ich po³¹czeñ: 1 – odnoga krótka kowade³ka; 2 – odnoga d³uga kowade³ka; 3 – g³ówka m³oteczka; 4 – wyrostek przedni m³oteczka; 5 – wyrostek miêœniowy m³oteczka; 6 – rêkojeœæ m³oteczka; 7 – g³ówka strze-mi¹czka; 8 – podstawa strzestrze-mi¹czka; 9 – wymiar 1 mm.

H. Struktury œlimaka i jego s¹siedztwo. Strona lewa: 1 – otwór szyjny; 2 – blaszka spiralna œlimaka w zakrêcie podstawnym; 3 – wnêtrze przedsionka; 4 – blaszka spiralna w zakrêcie górnym; 5 – blaszka spiralna w zakrêcie szczytowym; 6 – blaszka spiralna w zakrêcie œrodkowym.

Pomiêdzy g³ówk¹ i szyjk¹ m³oteczka a wyrostkiem przednim rozci¹ga siê cienka p³ytka kostna. Szyjka m³oteczka, cienka i delikatna, jest wygiêta wypuk³oœ-ci¹ ku ty³owi oraz skrêcona wokó³ swej osi. Kowade³-ko posiada odnogê d³ug¹ i krótk¹, przy czym odnoga krótka (1,95-2,35 mm) niewiele ustêpuje d³ugiej (2,25--2,75 mm). Strzemi¹czko jest delikatnej budowy, a jego odnogi maj¹ wydr¹¿enie po wewnêtrznej stronie i krót-ki wyrostek miêœniowy na odnodze tylnej. D³ugoœæ m³oteczka mierzy 7,15-7,45 mm, szerokoœæ maksymal-na 1,85-2,45 mm. D³ugoœæ strzemi¹czka wynosi 1,9--2,1 mm.

Œlimak tworzy 3 i ½do 3 i ¾ zakrêtu (ryc. 1H). D³u-ga oœ œlimaka jest ³ukowato zagiêta wobec wygiêcia wrzecionka, którego wypuk³oœæ kieruje siê ku do³owi i w bok. Powoduje to, ¿e zakrêt podstawny œlimaka le¿y skoœnie mniej wiêcej 45 stopni do p³aszczyzn opi-sowych cia³a (poziomej, poœrodkowej, strza³kowej), podczas gdy pozosta³e zakrêty mniej wiêcej w p³asz-czyŸnie czo³owej. Zatem podstawa œlimaka jest skie-rowana ku ty³owi, bokowi i do³owi, a szczyt dok³ad-nie ku przodowi. Podstawa œlimaka mierzy 3,85--4,45 mm œrednicy, a wysokoœæ 4,85-6,15 mm. Kana-lik œlimaka wychodzi z brzusznej œciany schodów bêbenka i dochodzi do jamy czaszki. Biegnie on na d³ugoœci 2,15-3,05 mm, le¿¹c pomiêdzy przewodem s³uchowym wewnêtrznym a kana³em pó³kolistym tyl-nym. Otwór pocz¹tkowy le¿y w schodach bêbenka, ku przodowi od b³ony okienka okr¹g³ego, mierzy 0,45--0,55 mm, a koñcowy tu¿ przy krawêdzi dolnej pira-midy, na jej œcianie tylnej, w odleg³oœci 1,05-1,25 mm od tylnej krawêdzi otworu s³uchowego wewnêtrzne-go. Œrednica tego otworu mierzy 0,35-0,45 mm.

Przedsionek stanowi wejœcie do œlimaka od do³u i kana³ów pó³kolistych od góry. Wymiar pionowy przedsionka mierzy 2,1-2,2 mm, a poziomy 2,9--3,15 mm. Œcianê przyœrodkow¹ przedsionka stanowi blaszka kostna przebita otworkami nerwów przedsion-kowych: górnego i dolnego. Okienko owalne le¿y w bocznej œcianie przedsionka. Przednio-dolna œcia-na prowadzi do schodów przedsionka. Z tylnej i gór-nej œciany przedsionka wychodz¹ kana³y pó³koliste (ryc. 1E, F).

Kana³ pó³kolisty górny, œrednicy 3,45-3,85 mm, kie-ruje siê przyœrodkowo, w stronê jamy czaszki, blisko s¹siaduj¹c z mózgowiem. Dalej otacza dó³ pod³uko-wy, w którego tylnej czêœci ³¹czy siê z kana³em pó³ko-listym tylnym i razem jako odnoga wspólna uchodz¹ one do przedsionka w jego tylno-przyœrodkowej czêœ-ci. Natomiast kana³ pó³kolisty boczny, œrednicy 3,05--3,35 mm, le¿¹cy dok³adnie w p³aszczyŸnie poziomej, kieruje siê regularnym pó³kolistym ³ukiem ku ty³owi, biegn¹c ponad nerwem twarzowym, otacza dó³ pod³u-kowy od ty³u i do³u i zbli¿a do kana³u pó³kolistego tylnego (œrednicy 2,95-3,15 mm), z którym ³¹czy siê, tworz¹c drug¹ odnogê wspóln¹. Zatem w przedsionku kota s¹ 4 otwory prowadz¹ce do kana³ów pó³kolistych, bowiem wystêpuj¹ dwie kostne odnogi wspólne.

Ca³kowita d³ugoœæ czaszki 79-88 mm. Ca³kowita d³ugoœæ koœci skroniowej mierzona od szczytu wyrost-ka sutkowatego do przedniego obwodu puszki bêben-kowej wynosi 17,4 mm. Parametry wielkoœciowe koœ-ci skroniowej nie wykazywa³y istotnych ró¿nic zale¿-nych od p³ci czy strony cia³a.

Przedstawiony opis struktur ucha œrodkowego i we-wnêtrznego, poparty danymi metrycznymi, stanowi pierwowzór. W dotychczasowym piœmiennictwie nie znaleziono bowiem szczegó³owego opisu topografii tych czêœci narz¹du przedsionkowo-œlimakowego.

Podsumowanie

U kota szeroki i ³atwy dostêp do jamy bêbenkowej prowadzi poprzez doln¹ i boczn¹ œcianê puszki bêben-kowej. Paracenteza nie zapewnia dok³adnego oczysz-czenia ucha œrodkowego, bowiem przyœrodkowa-dol-na czêœæ puszki jest prawie ca³kowicie oddzielonym fragmentem ucha œrodkowego. W budowie i wymia-rach koœci skroniowej nie obserwuje siê istotnych ró¿-nic zale¿nych od p³ci czy strony cia³a.

Piœmiennictwo

1.Cass S. P., Davidson P., Goshgarian H.: Survival of the vestibular nerve after labyrinthectomy in the cat. Otolaryngol. Head. Neck. Surg. 1989, 101, 459-465.

2.Constantinescu G. M.: Clinical Anatomy for Small Animal Practitioners. Iowa State Press, Ames, Iowa 2002.

3.Davison A.: Mammalian anatomy with special reference to the cat. Rebman Ltd., London 1903, 40-51, 156-158.

4.Dickie A. M., Doust R., Cromarty L., Johnson V. S., Sullivan M., Boyd J. S.: Comparison of ultrasonography, radiography and a single computed tomo-graphy slice for the identification of fluid within the canine tympanic bulla. Res. Vet. Sci. 2003, 75, 209-216.

5.Dyce K. M., Sack W. O., Wensing C. J. G.: Veterinary Anatomy. Saunders W. B. Co., Philadelphia 1996.

6.Farrow C. S.: Veterinary Diagnostic Imaging the Dog and Cat. Mosby, St. Louis 2003, 321-235.

7.Garosi L. S., Dennis R., Schwarz T.: Review of diagnostic imaging of ear diseases in the dog and cat. Vet. Radiol. Ultrasound 2003, 44, 137-146. 8.Gotthelf L. N.: Diagnosis and treatment of otitis media in dogs and cats. Vet.

Clin. North Am. Small Anim. Pract. 2004, 34, 469-487.

9.Krysiak K., Kobryñ H., Kobryñczuk F.: Anatomia zwierz¹t. T. I-III, PWN, Warszawa 2001.

10.Ruberte J., Sautet J.: Atlas d’anatomie du chien et du chat. Multimedica, Barcelona 1995.

11.Trevor P. B., Martin R. A.: Tympanic bulla osteotomy for treatment of middle-ear disease in cats: 19 cases (1984-1991). J. Am. Vet. Med. Assoc. 1993, 202, 123-128.

Adres autora: dr hab. med. Jaros³aw Wysocki, 01-943 Warszawa; e-mail: jwysocki@ib.amwaw.edu.pl