Opinie studentów VI roku Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu na temat przymusu w psychiatrii

(1)

Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1994,3,489-496

Opinie studentów VI roku

Wydziału

Lekarskiego

Akademii Medycznej we

Wrocławiu

na temat

przymusu w psychiatrii!

Coercion in psychiatry as viewed by senior medical students oj Medical Academy in Wrocław MARIA JAŃSKA-SKOMOROWSKA, JANUSZ MORASIEWICZ, PIOTR BARANOWSKI,

MONIKA KANTORSKA, MONIKA SZCZYRBOWSKA Z Katedry i Kliniki Psychiatrii Akademii Medycznej we Wrocławiu

STRESZCZENIE. Praca przedstawia opinie stu-dentów VI roku Akademii Medycznej na temat przy-musu w psychiatrii. Opinie zebrano przy pomocy ankiety przygotowanej w oparciu o projekt ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z maja 1993 r. Studenci wyrażają opinie w znacznej mierze zgodne

z warunkami przewidywanymi przez projekt ustawy, wskazując na konieczność poszerzenia wskazali dla zastosowania w pewnych sytuacjach przymusu w psychiatrii. Studenci nie przyjmują postaw liberal-/lych bądź radykalnych i akceptują medyczny wa-riant procedury postępowania z pacjentem przyję tym i leczonym bez zgody w szpitalu psychiatrycz-/lym.

SUMMARY. Opinions on coercion in psychiatry held by VIth year students oj Medical Acedemy in Wrocławare presented. In the study a questionnaire based on the Mental Health Act oj May 1993 was used. The students' views were to some extent con-sistent with the provisions oj the draft oj this Act. However, they believe tlzat under some conditions the recommendations jor the use oj coercive proce-dures in psychiatry sllOuld be wider. No radical or liberal attitudes were jound in this group. The me-dical model oj psychiatrie patients'admission and treatment in amental hospital without their consent was accepted by the students.

Słowa kluczowe: przymus w psychiatrii / ustawowa regulacja prawna / opinie studentów medycyny Key words: coercion in psychiatry / statutory lega! regulations / medica! students' opinions

Do chwili obecnej brak jest w Polsce

od-rębnych regulacji prawnych, precyzujących

zasady postępowania (w tym stosowania przymusu) wobec osób zaburzonych psychi-cznie. Równocześnie rzadko w piśmiennic

twie pojawiają się próby oceny postaw stu-dentów wobec przymusu bezpośredniego i jego stosowania (1, 2).

CEL PRACY

Celem pracy było zebranie opinii studen-tów medycyny na temat przymusu i swobód

przewidywanych w projekcie ustawy o ochro-nie zdrowia psychicznego (pochodzącego z maja 1993 r.) (3). Na podstawie tego projektu stworzono ankietę złożoną z 11 pytań. Re-spondenci mogli wybrać dowolną liczbę wa-riantów odpowiedzi na każde z pytań.

METODA

Udział w ankiecie zaproponowano

wszy-stkim studentom VI roku Wydziału Lekar-skiego AM we Wrocławiu w roku akademic-kim 1993/94, będącym wówczas po

(2)

490 Maria Ja/lska-Skomorowska i wsp.

wszym, pięciodniowym bloku ćwiczeniowym

z psychiatrii. Ankieta była dobrowolna i ano-nimowa. Na 350 studentów - ankietę wypeł

niło 257 osób.

Uzyskane odpowiedzi analizowano pod

kątem ich zgodności z projektowanymi

roz-wiązaniami ustawowymi oraz wyborem

wa-riantów bardziej liberalnych bądź radykal-nych niż przewiduje ustawa. Istotny dla nie-których pytań był wybór wariantu

medyczne-go bądź prawno-administracyjnego procedury

postępowania z pacjentem przyjętym i

leczo-nym w szpitalu bez jego zgody.

WYNIKI

W pytaniu I dotyczącym okoliczności pod-dania badaniom psychiatrycznym bez zgody osoby, l-tórej zachowanie wskazuje na wystę

powanie zaburzeń psychicznych, zgodnie z projektem ustawy, tj. ze wskazaniem na

sytu-ację, gdy osoba ta może:

zagrażać bezpośrednio własnemu życiu (1),

zagrażać bezpośrednio życiu innych osób

(3)

zagrażać bezpośrednio zdrowiu innych

osób (4)

odpowiedziało 15.6% osób (rys. 1). Wariant

pośredni, tj. poszerzenie o możliwości nie ujęte

w projekcie ustawy lub wybór tylko niektórych wariantów ustawowych, wybrało 83.3% re-spondentów. Opinie sprzeczne z projektem i

jednocześnie liberalne wyraziło jedynie ok. 1 %

badanych, którzy uznali, że:

- nie można dokonywać badań psychiatrycz-nych bez zgody (8).

Jednocześnie 12.8% studentów wybrało opcję

radykalną, uwzględniającą obok wypowiedzi

1,3 i 4 również następujące:

zagrożenie dla własnego zdrowia (2),

bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeń

stwa publicznego (5), niszczenie przedmiotów (6).

86.1 % respondentów opowiedziało się za wa-riantem pośrednim. ZGODNOSC Z USTAWĄ POZOSTAŁE (83.3%) ZGODNE (15.6%) SPRZECZNE (1.1%)

D

11314

.B

Bill

Inn.

WARIANT LIBERALNY A RADYKALNY

NIEOKREŚlONY (66.1%) LIBERALNY (1.1%) RADYKALNY (12.8%)

OB

II

11213141511'1 [ ] Inne

Rysunek 1. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Osoba, której zachowanie wskazuje na

występowanie zaburzeń psychicznych, powinna być poddana badaniom psychiatrycznym bez jej zgody, gdy z powodu tych zaburzell może:

1. zagrażać bezpośrednio własnemu żydu

2. zagrażać bezpośrednio własnemu zdrowiu 3. zagrażać bezpośrednio żydu innych osób 4. zagrażać bezpośrednio zdrowiu innych osób 5. zagrażać bezpośrednio bezpieczeństwu publicznemu 6. niszczyć przedmioty

7. zachodzą inne okoliczności. jak: ...

8. nie można dokonywać badań psychiatrycznych bez zgody tej osoby.

W pytaniu II, kto podejmuje decyzję o poddaniu takiej osoby badaniom psychiatry-cznym bez jej zgody, 24.9% studentów

wska-zało, że może to być lekarz, wybierając

roz-wiązanie zgodne z projektem ustawy (rys. 2).

Był to jednocześnie wybór opcji medycznej.

Sąd jako jedyną instancję decydującą wybrało

10.9% respondentów, opowiadając się za wa-riantem prawno-administracyjnym i liberal-nym zarazem.

W pytaniu III o możliwość zastosowania przymusu bezpośredniego wobec osoby z za-burzeniami psychicznymi większość

studen-tów wybrała odpowiedzi zgodne z projektem

(3)

Opinie studentów VI roku ... na temat przymusu w psychiatrii 491 ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ POZOSTAŁE (56.4%) ZGODNE (24.9%) SPRZECZNE (16.7%)

Ot

II

2111ub31/1ub411.ubS

EJ

Inne

NIEOKREŚlONY (66.4%) RADYKALNY (O.7·~)

O'

II

2111ub3 [ill łMe WARIANT MEDYCZNY A PRAWNO-ADMINISTRACYJNY POŚREDNI (64.2%) MEDYCZNY (24.9%)

Ot

II

2 !JIub 3 lIIub.t

Im .,.

Rysunek 2. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Decyzję o poddaniu osoby badaniom psychiatryczny bez jej zgody podejmuje:

1. lekarz

2. władze administracyjne

3. policja 4. sąd 5. rodzina.

dopuszcza się zamachu przeciwko własne

mu życiu (1),

dopuszcza się zamachu przeciwko własne

mu zdrowiu (2),

dopuszcza się zamachu przeciwko życiu in-nej osoby (3),

dopuszcza się zamachu przeciwko zdrowiu innej osoby (4),

dopuszcza się zamachu przeciwko

bezpie-czeństwu publicznemu (5),

w sposób gwałtowny niszczy przedmioty (6),

przyjęta bez zgody do szpitala

psychiatrycz-nego próbuje go opuścić (7),

przyjęta bez zgody do szpitala musi być

poddana niezbędnemu leczeniu (8).

Jednakże opinii całkowicie zgodnych z proje-ktem ustawy było tylko 1.2%. Aż 96.1 % osób podkreśliło część możliwości ustawowych lub poszerzyło je o odpowiedź:

- bez względu na okoliczności, gdy wymaga tego dobro leczenia (9).

Jedynie 2.7% respondentów podało odpowie-dzi sprzeczne z projektem ustawy wybierając tym samym wariant liberalny:

nigdy nie można stosować przymusu

bez-pośredniego (10). ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ POZOSTAŁE (96.1%) SPRZEczr~E (2.7%)

D

11213'''15161718 • 11

l2J •••

NIEOKREŚlONY (95.0%) RADYKALNY (2.3%)

D

11

II

11213\.4iS16171819 lI] iln.

Rysunek 3. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Przymus bezpośredni polegający na prze-trzymaniu, przymusowym zastosowaniu środków farmakolog icznych, przymusowym karmieniu

i unieruchomieniu można stosować wobec osoby

z zaburzeniami psychicznymi, gdy osoba ta:

1. dopuszcza się zamachu przeciwko własnemu żydu

2. dopuszcza się zamachu przeciwko swojemu zdrowiu 3. dopuszcza się zamachu przeciwko żyd u innej osoby 4. dopuszcza się zamachu przedwko zdrowiu innej osoby 5. dopuszcza się zamachu przeciwko bezpieczeństwu

publicz-nemu

6. w sposób gwałtowny niszczy przedmioty

7. została przyjęta bez zgody do szpitala psychiatrycznego i próbuje go samoooalnie opuśdć

8. przyjęta bez zgody do szpitala psychiatrycznego musi być

poddana niezbędnemu leczeniu

9. bez względu na okolicznośd, gdy wymaga tego dobro le-czenia

10. gdy zachodzą inne okoliczności takie, jak: ... 11. nigdy nie można stosować przymusu bezpośred

(4)

492 Maria Jańska-Skomorowska i wsp. W pytaniu IV O osobę uprawnioną do

decy-dowania o zastosowaniu przymusu bezpośred

niego 56% studentów wskazało na lekarza (rys. 4), a 60% rozszerzyło to na inne osoby z perso-nelu medycznego wybierając wariant medycz-ny. Tylko 5.8% badanych opowiedziało się za pozostawieniem takiej decyzji wyłącznie w ge-stii sądu, a więc za opcją liberalną.

ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ POZOSTAŁE (37,0%) ZGODNE (56,0%)

O'

II

2 JIIub3 lIIub 4 Illub5 [gj 1M.

NIEOKREŚlONY (93,8',(,) RADYKALNY (0,4%)

O'

II

3 lIIub 4

rn

ime WARIANT MEDYCZNY A PRAWNO-ADMINISTRACYJNY POŚREDNI (34,2%) MEDYCZNY (60,0%) PRAWNO· ADMINISTRACYJNY (5,8%)

D

1 Illub2 lIIub 3

.'

łJill Imul

Rysunek 4. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: O zastosowaniu przymusu bezpo.~redlliego wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi może zdecydować: 1. lekarz 2, pielęgniarka 3, sanitariusz, salowa 4, inna osoba 5. sąd,

Napytanie V, dotyczące okoliczności

przy-jęcia osoby chorej psychicznie bez jej zgody

do szpitala psychiatrycznego zgodnie z

usta-wą, tj. uwzględniając wszystkie przewidziane

w projekcie ustawy możliwości:

- bezpośrednie zagrożenie własnemu życiu (1),

- bezpoŚfednie zagrożenia życiu innych osób (3),

bezpośrednie zagrożenie zdrowiu innych

osób (4),

- zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 i 2

odpowiedziało tylko 6.6.% respondentów

(rys. 5). Wypowiedzi sprzecznych z ustawą:

- nie można przyjąć nikogo bez zgody do szpitala psychiatrycznego (8), było 0.7%,

zostały one też zaliczone jako liberalne.

Natomiast większość respondentów (92.7%)

podkreślała warianty inne, a 10.1 % badanych

wypowiedziało się za rozszerzeniem rozwiązań

ustawowych o takie okoliczności, jak:

bezpośrednie zagrożenie własnemu

zdro-wiu (2),

bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwu

publicznemu (5),

niszczenie przedmiotów (6).

Odsetek studentów wybierających taki rady-kalny wariant przewyższał odsetek osób, które

opowiedziały się za wariantem przewidzianym

przez ustawę (6.6%). ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ POZOSTAŁE (92,7%) SPRZECZNe (0,7%)

D

1131"

••

Elli

WIno

NIEOKREŚLONY (89,2%) LIBERALNY (0,7%) '\ RADYKALNY (10,1%)

o·

_III

112131<41516 ~ Inł'IC

Rysunek 5. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Bez wyrażenia zgody osoba chora psychicz-nie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego wtedy i tylko wtedy, gdy z powodu tej choroby:

1, zagraża bezpośrednio własnemu żydu

2, zagraża bezpośrednio własnemu zdrowiu 3, zagraża bezpośrednio żydu innych osób 4, zagraża bezpośrednio zdrowiu innych osób 5, zagraża bezpośrednio bezpieczeństwu publicznemu 6. niszczy przedmioty

7, zachodzą inne okoliczności, jak: .. ,

8. nie można przyjąć nikogo bez zgody do szpitala psychia-trycznego.

(5)

Opinie studentów VI roku ... na temat przymusu w psychiatrii 493 Na pytanie VI, dotyczące możliwości odwoła

nia od decyzji o zastosowaniu procedurprzymuso-wych wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, wypowiedzi zgodnych z projektem ustawy:

nie przewiduje się możliwości odwołania (1)-w odniesieniu do przymusu bezpośredniego i do badania psychiatrycznego bez zgody lub istnieje możliwość odwołania się do sądu

(6) - w odniesieniu do przebywania w szpitalu psychiatrycznym bez zgody,

uzyskano 24.9% (rys. 6). Więcej (31.9%) wybrano odpowiedzi sprzecznych z ustawą, dających moż

liwości odwoławcze zarówno do organów

medy-cznych, jak i prawnych lub adn1inistracyjnych.

POZOSTAŁE (43.2%) ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ SPRZECZNE (31.9%)

D

IIllb6

II

211'1u1l3I1Nb4i11l.1b~

D ,,"'

W ARlANT LIBERALNY A RADYKALNY

NIEOKRE$LONY (88,0%) RADYKALNY (2.7%)

D

213141516

.'

ITJ

inni WARIANT MEDYCZNY A PRA WNO-ADMlNISTRACYJNY

D

2 iJlub 3

II

4 Inub5 iIIub6

G

Inne

Rysunek 6. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Do kogo osoba z zaburzeniami psychicznymi

może odwolać się od decyzji o zastosowaniu przymu-su bezpośredniego, o przeprowadzeniu badań psy-chiatrycznych bez zgody i o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego bez zgody:

1. nie przewiduje się możliwości odwołania

2. do bezpośredniego przełożonego osoby, która podjęła de-Gyzję

3. do dyrektora zakłądu opieki zdrowotnej (szpitala), w którym

podjęto deGyzję

4. do organu administracji państwavvej, której podlega szpital

(za-kład opieki zdravvotnej), w którym podjęto taką deGyzję

5. do prokuratury 6. do sądu.

Większość osób opowiedziała się za

wy-borem wariantu prawno-administracyjnego (41.6%) przedkładając go nad wariant medy-czny (20.2%) w zakresie możliwości

odwo-ławczych od zastosowanych procedur

przy-musowych.

W odpowiedziach na pytanie VII, kto powi-nien kontrolować decyzje o zastosowaniu przy-musu bezpośredniego, o przeprowadzeniu ba-dania psychiatrycznego bez zgody lub o

przy-jęciu bez zgody do szpitala psychiatrycznego, studenci byli zgodni z projektowanymi

ustale-ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ ZGODNE (52.2%) POZOSTAŁE (35.7%) SPRZECZNE (12.1%)

D

1 lub 5

III

2 II1ub 3 lllub ł ł.1ub6

EJ ....

W ARlANT LIBERALNY A RADYKALNY

NIEOKREŚlONY (94.2%) RADYKALNV (2.7%)

D

112131415

.'

[ [ ] inni WARIANT MEDYCZNY A PRAWNO-ADMINISTRACYJNY POSREDNI (33.5%) PRAWNO-ADMINISTRACYJNY (29.9%)

D

1illub2

II

3 lllub 4 lllub 5

OJ

Inne

Rysunek 7. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Kto pownien kontrolować decyzje o zastoso-waniu przymusu bezpośredniego, o przeprowadzeniu badallia psychiatrycznego bez zgody i o przyjęciu bez zgody do szpitala psychiatrycznego osoby z zaburze-niami psychicznymi:

1. ordynator oddziału I ub kierownik jednostki zakładu opieki zdravvotnej, w której podjęto taką deGyzję,

2. dyrektor szpitala lub innego zakładu opieki zdrowotnej, w którym podjęto taką decyzję

3. organ administracji państwowej, któremu podlega szpital lub inny zakład opieki zdrowtnej

4. prokurator 5. sąd

(6)

494 Maria Jańska-Skomorowska i wsp.

niami ustawowymi aż w 52.2% (rys. 7),

pod-kreślając, że leży to w kompetencjach:

ordynatora oddziału lub kierownika jedno-stki zakładu opieki zdrowotnej (1) -

od-nośnie przymusu bezpośredniego, przyjęcia

do szpitala psychiatrycznego bez zgody

lub sądu (5) -odnośnie badania bez zgody.

Większość respondentów wybrała przy tym

wariant nieokreślony (94.2%), podczas gdy tylko nieliczni opowiedzieli się za liberalnym (3.1 %), bądź radykalnym (2.7%). Za rozwią

zaniem medycznym było 36.6%, a za prawno-administracyjnym 29.9% badanych.

Odpowiadając na pytanie VIII, 53.3%

stu-dentów stwierdziło, że nie można stosować

skutecznej metody leczenia wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi bez uwzględnie

nia uciążliwości tej metody (rys. 8), zgodnie z postanowieniami projektu ustawy. Odpowie-dzi przeciwne podkreśliło 14.4% badanych. Taki sam był odpowiednio rozkład opinii libe-ralnych i radykalnych. ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ ZGODNE (53.3%) POZOSTAŁE (32.3%) SPRZECZNE (14.4%)

D,

.'

1;],

LIBERALNY (53,3%) NIEOKREŚLONY (32,3%) RADYKALNY (14.4%)

D,

.'

~ IMI! Rysunek 8. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Czy w leczeniu osoby z zaburzeniami psy-chicznymi można stosować skuteczną metodr; lecze-nia bez wzglr;du /la jej uciążliwość:

1. tak

2. nie 3. nie wiem.

Najwięcej odpowiedzi sprzecznych z

brzmie-niem projektu ustawy otrzymano na pytanie IX: czy osobie przebywającej w szpitalu psychiatry-cznym bezpośrednie porozumiewanie sięz

rodzi-ną i innymi osobmni można ograniczać, czy też

nie (rys. 9). Studenci byli tu bardziej radykalni niż

projekt ustawy: w 75.5% zbadanych uważało, że

można takie porozumiewanie ograniczać:

na życzenie tej osoby (1) i/lub

z uwagi na dobro leczenia (2) i/lub

z uwagi na porę dnia i warunki techniczne (3) i/lub

bez względu na okoliczności (4).

Tylko 24.1 % badanych podkreśliło wariant zgodny z projektem ustawy, a zarazem liberal-ny, tj. określający, że porozumiewania się:

nie można ograniczać (5).

SPRZECZNE (75,5%) ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ POZOSTAŁE (0,4%)

D·

II

_{1L1ub2 ... b3IJ1ub-4} ~ Inne

NIEOKREŚlONY (53,3%) RADYKALNY (22,6%)

Os

II

2111ub 3 !n\Ib'

mil

Inne

Rysunek 9. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Osobie przebywającej w szpitalu psychia-trycznym bezpośrednie porozumiewanie sir; z rodzi-ną i z innymi osobami:

1. można ograniczać na życzenie lej osoby 2. można ograniczać z uwagi na dobro leczenia

3. można ograniczać z uwagi na porę dnia i warunki technicz-ne

4, można ograniczać bez względu na okoliczności

5. nie można ograniczać.

Na pytanie X (rys. 10), dotyczące osoby

podejmującej decyzję o wypisywaniu ze

(7)

przebywa-Opinie studentów VI roku ... na temat przymusu w psychiatrii 495

jącej tam bez jej zgody, nikt nie udzielił

od-powiedzi w pełni zgodnych z projektowanym

rozwiązaniem ustawowym, przewidującym

ta-kie uprawnienia dla:

osoby przyjętej bez zgody (1),

najbliższych krewnych osoby (2),

osoby sprawującej faktyczną bezpośrednią

opiekę nad tą osobą (3),

lekarza odpowiedzialnego za leczenie tej osoby (4).

Nikt też nie dał odpowiedzi sprzecznych z

ustawą. Większość respondentów (94.9%)

wybrała wariant radykalny, w którym

decy-zje takie byłyby w gestii najbliższych krew-nych (2), osoby sprawującej faktyczną

opie-kę nad osobą hospitalizowaną bez zgody (3)

i lekarza odpowiedzialnego za jej leczenie (4). Za wariantem liberalnym (1) było tylko 0.7% respondentów. ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ POZOSTAŁE (100%) ZGODNE (0%) SPRZECZNE (0%)

D

112131'

.'

lIT] Inne

RADYKALNY

(94.9%)

0

1

III

2 lIIub 3 Inub 4

Im

łnne

Rysunek 10. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Kto może podjąć decyzję o wypisa-niu ze szpitala osoby przebywajqcej tam bez zgody:

1. osoba przyjęta bez zgody 2. najbliżsi krewni osoby

3. osoba sprawująca faktyczną bezpośrednią opiekę nad tą

osobą

4. lekarz odpowiedzialny za leczenie 5. inne osoby.

Pytanie XI dotyczyło zachowania tajemni-cy przez lekarza leczącego osoby z zaburze-niami psychicznymi. Zgodnie z projektem ustawy, tzn. opowiadając się za tym, że lekarz

tę tajemnicę:

- zawsze musi zachować (1)

odpowiedziało 27.6% studentów (rys. 11), co

stanowiło również wybór liberalny. Sprzecznie

z ustawą wypowiedziało się natomiast aż

71.6% badanych. Za rozwiązaniem radykal-nym, tj. poglądem, że lekarz tajemnicę:

- może złamać, jeżeli sam uzna, że jest to

konieczne (2),

było 16.7% respondentów, oznaczało to też

wybór wariantu medycznego. Większość jed-nak (82.5%) opowiedziała się za wariantem prawno-administracyjnym, obejmującym

od-powiedź (1) i opcję, iż lekarz:

może złamać tajemnicę po zwolnieniu z niej

przez sąd (3). ZGODNOŚĆ Z USTAWĄ SPRZECZNE (71.6%) POZOSTAŁE (0,8%)

0 '

II

211\ub3

om ."

LIBERALNY (27,6'~) NIEOKREŚLONY (55.7%) RADYKALNY (16,7%)

0 _'

.2

lillTI I1ne WARIANT MEDYCZNY A PRAWNO-ADMINISTRACYJNY PRAWNO-ADMINISTRACYJNY (82.5%) POŚREDNI (1,7%) MEDYCZNY (18,7%)

0

2

.II

1i11ub3

rn

Inne

Rysunek 11. Odpowiedzi studentów (257 osób) na pytanie: Lekarz leczący osoby z zaburzeniami psy-chicznymi tajemnicę lekarską:

1. zawsze musi zachować

2, może złamać, jeżeli sam uzna, że jest to konieczne 3. może złamać po zwolnieniu z tajemnicy przez sąd.

(8)

496 Maria Jańska-Skomorowska i wsp.

WNIOSKI

1. Studenci w większości wybierali odpowie-dzi zgodne z projektem ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Wyjątek stanowiły

opinie dotyczące bezpośredniego porozu-miewania się z rodziną oraz zachowania ta-jemnicy lekarskiej.

2. Większość studentów opowiedziała się za

rozszerzeniem wskazań ustawowych do

podjęcia badania psychiatrycznego bez

zgo-dy osoby badanej oraz do przyjęcia bez zgo-dy do szpitala psychiatrycznego, gzgo-dy dana osoba stanowi bezpośrednie zagrożenie dla

własnego zdrowia, gdy stanowi zagrożenie

dla bezpieczeństwa publicznego lub niszczy

przedmioty.

3. Przeważał wybór wariantów zgodny z

me-dycznym, a nie prawno-administracyjnym modelem postępowania wobec osób zabu-rzonych psychicznie.

4. Postawy studentów wobec przymusu bez-pośredniego były wyważone, niewiele było odpowiedzi skrajnych (radykalnych bądź li-beralnych).

PIŚMIENNICTWO

1. Maksimowska M., Pawłowicz A., Romankiewicz S.: Postawy studentów VI roku medycyny wobec

zagad-nień opieki psychiatrycznej. Psychiat. Pol 1970,4,5,

579-583.

2. Maksimowska M., Pawłowicz A., Romankiewicz S.: Zagadnienia psychiatIyczne w oczach studentów medycyny. Psychiat. Pol. 1971,5,4,449-452. 3. Ustawa z dnia ... 1993 r. o ochronie zdrowia

psy-chicznego. Projekt - maj 1993 r. (niepublikowana).

Adres: Lek. Maria Jańska-Skomorowska, Katedra i Klinika Psychiatrii AM, ul. Kraszewskiego 25,50-229 Wrocław