.
. .GLO.SI'
CZI'TELN.MÓH'
ANTONIKRAUS
ZAGADNIENIE GLIN ODSORTCWANYCH
W
końcow'ym .· okresie realizacji Planu · ·6-letniego,. w okresie wzmozonej . mobilizacji wszystkich sił· do wprowadzenia· w życie uchwal II Zjazdu; PZPR
pow-szechną uwagę zwraca .fakt biernego ustosunkowania się. kompetentnych czynitików do problemu ~tiw;
odsor-to-WM~yclt g].tn ogn.fOtrwalyclt, tzw .. ~o ~otrwahlśct. 26-'--29 s.S. ·
Zagadnienie eksploatacji glin odsortcwanych oraz produkcji r6znego asortymentu wyrobów nie jest pro-blemem nowym. Do ostatniej wojny ze względu. na niewielką produkcję materiałów ogniotrwałych, nie
za-sługiwało na zbytnią . uwagę. Otwieranie i mechaniza-cja nowyci:J. kopalń oraz tempo ich rozwoju proporćjo nalne ao ogromnego rozwoju hutnictwa, wysunęło pro-blel;ll glin ogniatrwairch na jedno z czołowych miejsc. ·
W ciągu wieków niejednokrotnie ulegały zmianom .. pojęcia o uzyteczriości surowców mineralnych.
z
regułyjednak zmiana. ta dotyczyła zwiększenia. udziału su:row-ców mineralnych i ich poszczególnych gatunków w ży-·
du gospodarczym narodów. Prowadzi się" obecriie in-te.l;lSywne poszukiwanie i .eksploatację sur:owców uwa-żany:ęh przed kilkudziesięciu. laty za skalę płonną; bądź
·teZ
;:_nie ~loa.towanyich · ze w~Jędu na zbyt niską . przy' ówczesnym pO-ziomie technologii koncentracjęmi-··· neralu w złożu lub też nierentowną formę zalegania. Wielki postęp techniki pozwala dziś użytkoWać leżące
n.a starych zwałach uboższe rudy żelaza a nawet żużle zawierające mniej żelaza niż zbyt nisko . procentowe przy· ówczesnej technologii rudy. Podobnych przykła dów jest więcej. Jasz:1e jest, że ob~na eksploatacja su~ rowców uprzednio zaliczanych do skał płonnych połą ~ona jest z częściową stratą tego surowca oraz zwięk;,.
szeniem kosztów związanych z wydobyciem. i dostawą surowca do zakładów prze·r!)pczy~h, iUe . w każdym ra-, zie otrzymuje się dzięki niej pewną ilość surowca. Od-mienna i gorsza ·sytuacja wytworzyła się·. obecnie z gll..;.
nami odsortowanymi. Zaznaczył się wyraźny spadek zapotrzebowania na nie z powodu małego zaintereso-wania i usunięcie w cień przez gatunki wartościowsze. Obecnie niemal. z reguły zwłaszcza. przy' największych odkJ.ywkach glin ogniotrwałych, · gliny odsortcwane
. składa się . na ł).ałdach. Stałe obserwacje pozwalają na
sformułowanie twierdzenia, że w · wyruku działania
czynników atmosferycznyc~ po kilku latach straty tych gliif dochodzą nawet .do 30%, a ogniotrwałość spada
o l-'-2 s.S.. · · ··
· .· W praktyce możliwość ewentualnego użytkowania
glin odsortowanych, który~h zebrało się na haldi1eh . _ setki tysiący ton, spada do zera, .ponieważ gliz;iy odso:r-toWane • Slkł:adowane wSii)ÓiJnie ~ na.dlkłlack>wynii · tpiask.a-.
mi i żwirami ulegają,cz.ęściow~u bądź zrupełnemuwy
mieszaniu wskutek swej struktury i. własności ~izycz
nych. Mamy tu więc do czynienia z nieodwracaJ.ną, sta-le powiększającą się s~ratą surowca, ,któregq . zba~al:u~ .; zasoby wynoszą minimum kilkanaście milioqów ton.
Wielkie zasoby tych glin oraz więlka iGh r-óż;norod-.. nosc stwarzają olbrzymie możliwości dla niemal wszystkich gałęzi przemysłu .ceramicznego. i w
mniej-.· szym już stopniu dla ineych przemysłów.
Zarówno . doskonałe "Wyniki wiE~lu ,. dotychczasowYch badań, a nawet rezultaty niejednokrotnie dłuż.szej pro-dukcji, oraz ~ jednej strony znajomąść . własności glin odsorto'wanych, a z drUgiej krytetiów wymaganych przez poszczególne gałęzie ceramiki, pozwalają
stwier-dzić, iż powinny one ·znaleźć.· · znaczne · zastosowarii.e
w
produkcji wyrobów fajansowych i szlachetnych wy-robów ceramicznych, wywy-robów ·kamionkowycb, kwaso-· odpornych i ·kaflarskich, przy produkcji płytek podło gowych, a najprawdopodobniej również· w garncarstwie i cegielnictwie, produkcji klinkieruoraz masogniotrWa-ły$. . . . .
.. Dużą rolę .powinny.· róWnież ·odegrać ·gliriy odso:rtowa-. ne w przemyśle farbiarskim, priy produkcji bj,ałego · cementq, pewnych gatunkow szkła, · wiertniczych płu
czek ilastych i innych.
Jednym z najważniejszych czynr1,ików prz
emaWia-. jącycll za jak najszybszym rozwiązaniem tego proble~
·mu jest doniosłe znaczenie, jakie przypadło w udziale glinom odsortowanym
w
złożu. Obecność ich· ma bci-: wiem wpływ zarównQ na wybór. sposobu eksploatacji: podziemnej czy odkrywkowej oraz odpowiednich - syste--móvv odbudowy, jak i na· ekonomiczną ocen~ złoża i.je-. go przydatności, ·kształtowanie · ·się różnego· rod.zaju ·wskaźników oraz wielkość kosztów własnych zakładu. Stworzenie odpowiedniego klimatu
dla ·
urzecz~st nienia wysuniętych postulatów oraz uwzględnienie po-zycji glin odsortcwanych w .. zloi;!łch nie będzie · proble-mem łatwym choćby ze względu na konieczność zacieś nienia stałej współpracy między różnymi zaintere sowa-nymi nim przemysłami. Niemniej.·jednak dotychezasowe wielkie .straty tego surowca oraz ogromne korzyści wy Mnikające · z jego zastosowania powinny
w
jak·najkrót-szym czasie skierować nasże wysiłki · do pozytyWnego
