Zbiór ustaw uniwersyteckich, które uczniowie c. k. Uniwersytetów w moc §. 17. Rozporządzenia Ministerstwa Wyznań i Oświecenia z 1. Października 1850. L. 8214 D. P. P., otrzymują przy imatrykulacyi : z dodaniem niektórych innych ustaw i przepisów dla młodz

C. K. UNIW ERSYTET JAGIELLOŃSKI W KRAKOW IE.

Z B I Ó R

///

* £?

J iO r J j ^

O u b l © ^

Biblioteki

U S T A W U N I W E R S Y T E C K I C H

które uczniowie c. k. Uniwersytetów w moc §. 17. Rozporządzenia Ministerstwa Wyznań i Oświecenia z 1. Października 1850. L. 8214

> D. P. P ., otrzymują przy imatrykulacyi,

z dodaniem

niektórych innych ustaw i przepisów dla młodzieży

KRAKÓW.

D R U K A R N I A U N I W E R S Y T E T U J A G I E L L O Ń S K I E G O pod zarządem A. M. Kosterkiewicza.

I.

U S T A W A N A U K O W A .

-o - < £ g ^ - o

---Rozporządzenie Ministerstwa Wyznań i Oświaty z dnia Igo października 1850 roku, L. 8214, D. P. P. L. 870, którem w skutek Najwyższego Postano­ wienia z dnia 29go września 1850 r. ogłaszają się ogólne przepisy o pobieraniu nauk na wydziałach uniwersyteckich: w Wiedniu, Pradze, we Lwowie, Kra­

kowie, w Ołomuńcu, (»radca i Insbruku.

Najjaśniejszy Pan raczył na wniosek Ministerstwa Wyznań i Oświaty pu­ blicznej, Postanowieniem Najwyższóm z dniu 29g<> września 1850 r. zatwierdzić na­ stępujące ogólne przepisy o pobieraniu nauk na wydziałach uniwersyteckich w Wiedniu, Pradze, we Lwowie, w Krakowie, Ołomuńcu, Gradcu i Insbruku.

OGÓLNE PRZEPISY

o pobieraniu nauk na wydziałach uniwersyteckich: w Wiedniu,

Pradze, we Lwowie, w Krakowie, Ołomuńcu, Gradcu i Insbruku.

I. 0 Imatrykulacyi.

§•

i-Uczęszczający na odczyty w uniwersytetach, są albo imatrykułowa- nymi (zwyczajnymi), albo nie imatrykułowanymi (nadzwyczajnymi) uczniami.

§• 2.

Przyjmowanie uczniów w grono akademickich obywateli, dzieje się mocą imatrykulacyi. Takową przedsiębierze w imieniu Rektora Dziekan grona profesorów tego wydziału, na który uczeń uczęszczać zamierza.

§• 3.

Uczeń, który ma być imatrykułowanym, wpisanym będzie najprzód do metryki wydziałowej, ztamtąd zaś wciągniętym do album Uniwersytetu.

Wszakże na przyszłość jedna tylko kartka iniatrykulacyi na to wydawaną, i jedna tylko taksa imatrykulaeyjna opłacaną będzie (§. 18).

Uczeń imatrykułowany bierze udział w prawach i obowiązkach oby­ watelom akademickim w ogólności służących, a zaciągnięcie w metrykę wydziałową poddaje go bezpośrednio szczegółowemu kierownictwu i dozo­ rowi właściwego ciała nauczycielskiego i jego Dziekana.

Tylko imatrykułowani uczniowie mogą być przypuszczeni do ścisłych egzaminów, albo do takich egzaminów rządowych, które wymagają poT przednich studyów na wydziałach uniwersyteckich.

§• 4.

Każdy uczeń może być równocześnie tylko na jednym, w różnych zaś czasach. na różnych wydziałach imatrykułowanym. Wolno mu wszakże słuchać wykładów każdego innego wydziału, a nie tylko tego, na którym jest imatrykułowany.

§. 5.

Każdy uczeń, który po nabyciu nauk przygotowawczych otrzymał świadectwo dojrzałości do pobierania nauk w uniwersytecie, lub z innego uniwersytetu lub zakładu naukowego na równi z uniwersytetem stojącego, do uniwersytetu nowo przybywa, lub w tymże samym z jednego wydziału do drugiego przechodzi, obowiązany jest dać się imatrykułować.

§■ 6.

Dokonana imatrykulacyja na jednym z wydziałów ważną jest donótv, dopóki uczeń :

a) nie opuści uniwersytetu, albo

b) na inny wydział w tym samym uniwersytecie nie przejdzie,. c) albo nie przerwie nauk swoich na wydziale dłużej, niż przez jedno

półrocze.

§• 7.

Każdy uczeń obowiązany do iniatrykulacyi według §. 5, winien się w tym celu na trzy dni przed rozpoczęciem, albo w ciągu pierwszego lub drugiego tygodnia półrocza, o s o b i ś c i e 1) zgłosić do Dziekana właści­ wego grona profesorów i złożyć mu świadectwa swój dojrzałości, tudzież dokładny rodowód własnoręcznie napisany i podpisany w dwócli egzem­ plarzach.

§ • 8.

Rubryki mającego się złożyć rodowodu s ą :

1) W oddziale pierwszym. a) Imię i nazwisko,

b) miejsce urodzenia, wiek i religija,

4

’) Porówn. §§. 27 i 31 tyj ustawy., Rozp. Min. W. i Ośw. z d. 24 Stycznia 1886

L. 1562 zmienione zostały §§. 7 i 31 niniejszej ustawy w ten sposób, że zwykły ter­ min iniatrykulacyi i wpisu ustanowiony jest obecnie na ośm d n i przed i ośm d n i po prawem przepisanym rozpoczęciu każdego półrocza. (Patrz także przypisek przy §. 31 tój ustawy).

5

c) mieszkanie ucznia,

d) imię, stan i miejsce zamieszkania ojca, lub e) jeżeli ten już nie żyje, opiekuna,

/ ) oznaczenie zakładu naukowego, z którego uczeń do uniwersytetu przybywa,

g) w razie, jeżeli jest stypendystą, wymienienie stypendyjum lub

fundacyi, z której korzysta, podanie kwoty pieniężnćj rocznie po- bieranćj, i daty nadania z wymienieniem Władzy nadającej,

h) przytoczenie zasady, która ma nadawać mu prawo imatrykulacyi

lub wpisu, np. świadectwo dojrzałości ').

2) W oddziale drugim.

Przytoczenie wykładów, na które w rozpoczynającóm się półroczu uczęszczać zamyśla, z wymienieniem imiennćm właściwych nauczycieli i wła­ snoręcznym podpisem obok nazwiska każdego z nich.

§. 9.

Za dostateczne dowody dojrzałości uniwersyteckićj uważają się:

a) świadectwa z odbytego należycie egzaminu dojrzałości 2), lub b) świadectwa uniwersyteckie, poświadczające odejście z uniwersy­

tetu 3), lub

c) świadectwa obu uniwersytetów w Padwie i Paw ii, z odbytych tamże dotąd egzaminów z wyższych nauk wydziałowych;

d) wykazanie, że uczeń w poprzedniem półroczu imatrykułowanym

był na innym wydziale tego samego uniwersytetu, lub

e) świadectwa z odbytych nauk prawniczych i administracyjnych

w akademijaćh: w Brzetysławiu (Preszburgu), Koszycach, w Wiel­ kim Waradynie, Zagrzebiu, Kołoszach lub Sybinie (Hermanszta- dziel, albo w innych Akademijaćh prawniczych, które późniejszćmi rozporządzeniami z temiż na równi postawione zostaną, albo w pry- watnćj nauce, która w Zadarze w latach 1848—1850 istniała.

§ . 10.

W razach wątpliwych właściwe grono profesorów rozstrzyga, czy uczeń wprost ma być imatrykułowanym, lub odsuniętym, czy też ma być zobowiązanym, stósownie do reskryptu ministeryjalnego z dnia 3 czerwca 1850 4) do złożenia wprzód egzaminu dojrzałości w wydziale filozoficznym.

') Zapisujący się na uniwersytet, winni nadto w rodowodzie w osobnćj uwadze,

podać dokładnieczas, V którym jako jednoroczni ochotnicy pełnili lub pełnić mają służbę prezencyjną, albo też, że nie należą do związku armii lub obrony krajowćj i z jakićj przyczyny. Hodowody należycie nie wypełnione nie będą przyjmowane. (Patrz niżćj obwieszczenie w rozdziale „Przepisy odnoszące się do służby wojskowćj“). 2) Według rozporządzenia Minist. Wyznań i Oświaty z d. 8 marca 1869 L. 86, świadectwa dojrzałości z zakładów istniejących poza obrębem krajów reprezentowa­ nych w Radzie Państwa, tylko wtedy się przyjmuje jako w'ażne, jeżeli p. Minister dozwolił poprzednio uczniowi na składanie tamże egzaminu, albo świadectwo tam przezeń otrzymane uznał ex p o s t .

3) Świadectwo odejścia z Uniwersytetu zagranicznego przedłożone przez pod­ danego austryjackiego, me uwalnia go od obowiązku udowodnienia, że złożył egzamin dojrzałości w myśl Rozp. Min. z 8 marca 1869 L. 86 (jak nota 1). Dopóki więc Dzie­ kan odnośnego Wydziału nie przekona się, że temu obowiązkowi stało się zadość, nie może zezwolić na imatrykulacyję. (Rozp Min. W. i 0. z 25 marca 1870 L. 1974).

§•

U-Obcokrajowi mogą być w austryjackich uniwersytetach imatrykulo- wani, jeśli zdaniem imatrykulującego Dziekana, w ogólności tak są przy­ gotowani, jak się tego od uczniów' austryjackich przy ich imatrykulacyi wymaga, albo kiedy z innego przybywając Uniwersytetu, dostatecznćm wywiodą się świadectwem uniwersyteckićm ‘).

§• 12.

Przeciw orzeczeniu grona profesorów, względem braku uuiwersyteckićj dojrzałości, nie ma rekursu.

§■ 13.

Jeżeli imatrykulacyi nic nie stoi na przeszkodzie, wtedy Dziekan uznaje ucznia za przyjętego, wydaje mu dowód tymczasowego przyjęcia, zatrzymuje u siebie jeden egzemplarz rodowodu, zwraca mu zaś drugi swoim podpisem opatrzony, i odseła go do kwestury dla zapłacenia taksy imatrykulacyjnój i wpisania się na wykłady. Dowody tymczasowego przy­ jęcia uczniów, którzy już w upłynionóm półroczu do jakiegoś wydziału tego samego uniwersytetu przyjęci byli, teraz zaś na inny tylko wydział przejść chcą, wydrukowane i sporządzane być mają dla odróżnienia na papierze niebieskim.

§• 14.

Następnie ma uczeń uiścić w kwesturze taksę imatrykulacyjną i na- leżytość stemplową, a opatrzony w książeczkę legitymacyjną należycie wy­ pełnioną, w dowód tymczasowego przyjęcia i wizowany rodowód, winien zgłosić się do kwestury o wpis (§§. 2 3 — 27). Uiszczenie opłaty imatry­ kulacyjnój i stempla, poświadczooćm będzie na karcie przyjęcia, poczem dopiero przystąpi się do wpisu. *)

6

*) Porówn. §. 46 niniejszćj ustawy i ustawę z d. 2 października 1855 L. 15162 Okólnik Min. W. i 0. z d. 31 marca 1881 L. 2909 objaśnia paragraf ten jak następuje: „Przepisem tym ustawy nauko wój nie uznano wcale podmiotowego zapatrywania Dziekana o indywidualnej dojrzałości kandydata za decydujące, lecz raczej widocznie ze względu na to, że rozmaitość urządzeń studyjów w poszczególnych państwach nie zdaje się dopuszczać w tćj mierze ustanowienia ogólnćj reguły — pozostawiono w pierwszym rzędzie ocenieniu Dziekana, czy świadectwa zagranicznych zakładów przez ucznia przedło­ żone dają tę miarę poprzedniego wykształcenia, którćj się żąda od uczniów krajowców jako warunku imatrykulacyi, czy zatóm świadectwa te według urządzenia odnośnych zakładów naukowych mogą być uważane lub nie, za równoważne z świadectwem doj rzałośei gimnazyjum austryjackiego. W każdym razie więc §. 11 uznaje świadectwo odejścia z uniwersytetu zagranicznego za dostateczne do imatrykulacyi, atoli już w rozp. Min. z 25 marca 1870 I,. 1974 wskazano, że świadectwo takie nie umożebnia imatrykulacyi b e z w a r u n k o w o , lecz tylko wtedy, jeżeli się je uważa za „dosta­ teczne“. Kie zachodzi zaś ten wypadek, jeżeli w odnośnym uniwersytecie zagranicz­ nym co do przyjmowania uczniów zwyczajnych trzymają się w istocie rzeczy innych zasad od tych, jakie w Austryi obowiązują, zwłaszcza więc, jeżeli tam nie żądają dowodu złożenia egzaminu dojrzałości, przytóm jednak nie jest wykluczonćm, że wśród szczególnych okoliczności także i w takich wypadkach nastąpi wyjątkowe przypusz­ czenie do imatrykulacyi za zezwoleniem Ministra. W regule atoli należy na przyszłość przyjmować tylko takich obcokrajowców jako uczniów z w y c z a j n y c h , którzy mogą się wykazać świadectwem dojrzałości lub dokumentem równej wartości“.

Słuchacze już imatrykułowani i chcący uczyć się dalćj w tym samym wydziale, nie potrzebują w następnóm półroczu nowćj imatrykulacyi, ale tylko wpisu na odczyty (inskrypcyi), jeżeli przerwa w uczęszczaniu na wykłady nie trwała dłużej jak pół roku.

§. 16.

Dziekani gron profesorskich i kwestorowie winni baczyć, aby ucznio­ wie nie byli imatrykułowani lub wpisywani wbrew osnowie prawomocnych wyroków, wykluczających ich z jednego lub ze wszystkich uniwersytetów austryjackich. Toż samo stosuje się do relegowanych na zawsze lub na czas oznaczony uczniów uniwersytetów zagranicznych, z których rządami istnieje układ co do zachowania w tym względzie wzajemności.

Wyłudzona wbrew takim wyrokom imatrykulacyja, lub inskrypcyja, winna być pod każdym względem uważaną za nieważną.

§•

17-W jakiś czas po upływie terminu do imatrykulacyi, Rektor oznacza dzień, w którym uczniowie imatrykułowani zgromadzić się mają dla ode­ brania kart imatrykulacyjnych. Po stósownćm przemówieniu do nich Re­ ktora lub Dziekana, nowo imatrykułowani wyraźnie lnb aktem symbo­ licznym ślubują, że się będą do praw akademickich sumiennie stosować i władzom akademickim zawsze posłuszeństwo i uszanowanie okazywać; następnie po oddaniu poświadczonego przez kwesturę dowodu przyjęcia, otrzymują podpisaną przez Rektora i Dziekana grona profesorów kartę imatrykulacyjną, tudzież jeden egzemplarz Ustawy naukowej, o Karności uniwersyteckićj i o Czesnem.

§• 18.

Taksa imatrykulacyjna wynosi 2 zł. m. k. i winna być uiszczaną w kwesturze (§. 14) razem z należytością stemplową 15 kr. m k. *). Uczeń imatrykułowany na jakim wydziale, przechodząc do innego wydziału w tymże samym uniwersytecie, nie składa przy tćm przejściu opłaty imatrykula- cyjnćj, lecz tylko stemplową. Od opłaty należytości imatrykulacyjnćj i steru plowćj, żaden wyjątek ani uwolnienie na przyszłość miejsca mieć nie będzie.

§. 19.

Od ogólnći sumy opłat imatrykulacyjnych każdego wydziału odcią­ gnięte będą naprzód koszta druku ustaw akademickich, w §. 17 wspomnio- nych, bezpłatnie uczniom rozdawać się mających.

Względnie użycia reszty osobne nastąpi rozporządzenie.

§ 15.

') Rozp. Min. W. i O. z d. 9 kwietnia 1886 L. 4528 została taksa imatrykula­ cyjna od r. szk. 1886/87 podwyższoną na c z t e r y zł. w. a. Należytość stemplowa zaś wynosi l zł. w. a. na mocy patentu z d. 27 kwietnia 1858 L. 63. D. P. P. i Rozp. Min. Skarbu z d. 13 grudnia 1862 L. 89.

Poborem opłat imatrykulacyjnych zajmuje się kwestura i składa z tego rachunek Senatowi Akademickiemu.

8

§• 20.

II. 0 wpisie imatrykułowanych uczniów na wykłady.

(0 inskrypcyi, zgłaszaniu się na wykłady).

§ • 21.

Wpis ua wykłady odbywa się na każde półrocze z osobna. Podstawę wpisu na poszczególne wykłady stanowi dla słuchaczy imatrykułowanych książeczka legitymacyjna.

Książeczkę legitymacyjną razem z blankietem na rodowód, za zło­ żeniem pewnej kwoty, na pokrycie kosztów druku i oprawy przez Senat akademicki oznaczyć się mającej, uczeń będzie mógł nabyć u bedela uni­ wersyteckiego lub właściwego posługacza wydziałowego.

§ . 22.

Uczeń winien książeczkę legitymacyjną starannie przechowywać. Przez cały ciąg nauk uniwersyteckich, tem samem i przy przenie­ sieniu się do innego uniwersytetu, służyć ona będzie do zgłoszenia się na wykłady, do poświadczenia należytego uczęszczania na takowe i uiszczenia się z opłaty czesnego, a w swoim czasie za podstawę do wydania mu świadectwa uniwersyteckiego.

§. 23.

Książeczka legitymacyjna składa się z 12-tu ćwiartek papieru. Na pierwszej stronnicy pierwszej karty, wypisane być ma przez ucznia samego imię, nazwisko i miejsce jego urodzenia, imię i stan ojca; inne cztery rubryki tej stronnicy, dotyczące jego imatrykulacyi, wypełnia kwestor przy pierwszej sposobności potwierdzenia opłaty czesnego, za okazaniem dowodu przyjęcia. Na ostatniój stronnicy ma być wydrukowana krótka instrukcya dla ucznia o sposobie i postępowaniu przy imatrykulacyi, wpisie i opłacie czesnego. Z pozostałych ćwiartek, mają być na każde półrocze użyte dwie stronnice do zgłaszali i potwierdzeń uczęszczania na wykłady z następu- jącemi rubrykami:

a) dokładne oznaczenie półrocza i uniwersytetu, mianowicie zaś wy­

działu, na którym uczeń zamierza przepędzić to półrocze, stanowi łączny nagłówek każdych dwu stronnic;

b) oznaczenie przedmiotu i nauczyciela;

c) liczba godzin, przez jaką ma się wykładać w tygodniu każdy z zapisanych przedmiotów;

d) poświadczenie kwestora o otrzymanem w tej mierze zawiadomieniu,

i o zaciągnięciu tegoż do głównego katalogu;

e) poświadczenie nauczyciela o osobistem zgłoszeniu się ucznia do niego;

f) liczba miejsca, jeżeli uczeń na własne żądanie pewne oznaczone

g) poświadczenie kwestora o zapłaceniu czesnego, lub uwolnieniu

zupełnóm albo częściowem od opłaty takowego;

h) poświadczenie uczęszczania przez nauczyciela; i) uwagi.

§• 24.

Książeczki legitymacyjne układane będą w języku łacińskim. Tylko treść wykładów będzie mogła być wpisaną w tym języku, w jakim ta­ kowe mają się odbywać i w jakim też w spisie ogłoszone zostały.

§. 25.

Zanim uczeń zgłosi się do kwestury w celu wpisania się na wy­ kłady, których na jakimkolwiek wydziale słuchać zamyśla, powinien ta­ kowe wpisać zupełnie jednako i własnoręcznie tak w 2-girn oddziale rodowodu (§. 8) jak w książeczce legitymacyjnej, z przytoczeniem przed­ miotu zupełnie w ten sposób, jak ten w spisie wykładów oznaczonym został, tudzież nazwisko nauczyciela i liczby godzin tygodniowych.

§. 26.

Kwestor ma się przekonać, czy rodowód jest dokładnie wypełniony i czy wyliczenie wykładów w takowym, zgodne jest z wyliczeniem ich w książeczce legitymacyjnej. Jeżeli tak jest, wtedy stwierdza w nićj wła­ snym podpisem zgłoszenie się na szczegółowe wykłady, zatrzymuje rodo­ wód (§. 39) i przypomina uczniom, aby się przedstawili wszystkim nau­ czycielom, na których wykłady się zgłosili.

§. 27.

Przedstawienie się takie poświadczają U nauczyciele podpisem swoim w 4-tój rubryce książeczki legitymacyjnej, wzywają ucznia do zapisania swojego imienia, nazwiska i miejsca urodzenia na przygotowanym wykazie, a jeżeli uczeń chce zająć pewne miejsce w sali wykładowej, wtedy stóso- wnie do tego zapełniają piątą rubrykę w książeczce. Dopiero po tern oso- bistórn zgłoszeniu się u nauczycieli, wpis na jakiś wykład uważa się za należycie dokonany. Od przepisu osobistego stawiania się do imatrykulacyi i wpisu, pod żadnym pozorem nie można dopuszczać wyjątku.

§. 28.

Oznaczenie liczbami miejsc w salach wykładowych, ma na celu na­ danie uczniowi p r a w a do zajmowania pewnego miejsca, które zostało mu wyznaczone. Uczniowie, którzy się o to u nauczycieli wcześniej zgłosili, mają prawo wybierania sobie miejsca.

§. 29.

Dla zapobieżenia omyłkom i późniejszym reklamacyjom, nauczyciele obowiązani są dniem przed i w dwa dni po upływie zwyczajnego terminu *)

9

*) Po takićm poświadczeniu uczniowi nie wolno już wymazać żadnego przed­ miotu naukowego z książeczki legitymacyjnej, jak tylko za pozwoleniem właściwego profesora. (Rozporządzenie Min. ośw. z dnia 22go grudnia 1850 roku, L. 10827).

do wpisów odczytać na wykładzie nazwiska uczniów należycie u nich za­ pisanych, ażeby przez to w razie jakichś pomyłek dać uczniom sposobność do zapisania się w czasie dozwolonym.

§• 30.

Gdy uczeń mieszkanie swoje zmienia, obowiązany jest w trzech dniach donieść kwesturze o nowem mieszkaniu.

§• 31.

Zwykły termin imatrykulacyi i wpisu jest 3 dni przed i 2 tygodnie po prawnćm rozpoczęciu każdego półrocza (§. 7). Po upływie tego terminu, kwestor jedynie za okazaniem osobnego pozwolenia grona profesorskiego, lub Senatu akademickiego, może przyjąć zgłoszenie się ucznia do wpisu. 1)

§. 32.

Tylko z bardzo ważnych powodów,2) uczeń może w pierwszym ty­ godniu po terminie zgłosić się do grona profesorskiego z prośbą3) o do datkowe przyjęcie, a w razie odmownym odwołać się do Senatu akade­ mickiego. Późniejsze prośby o przyjęcie, winny być przez grona profesorów przedłożone Senatowi akademickiemu, który wtedy tylko przychyli się do takowych, gdy najwidoczniejsze względy słuszności przemawiają za

pro-10

') Rozp. Min. W. i 0. z d. 24 Stycznia 1886 L. 1562 został termin ten zmieniony tak, iż obecnie zwykłym terminem imatrykulacyi i wpisu jest ośm d n i p r z e d i ośm d n i p o prawnćm rozpoczęciu każdego półrocza. Po upływie tego terminu kwestura może tylko za okazaniem osobnego pozwolenia przyjąć zgłoszenie się ucznia. Pozwo­ lenia tego udzieli w najbliższych dniach ośmiu grono profesorów, później zaś Senat akademicki z zachowaniem obowiązujących przepisów.

Ministerstwo wyznań i oświecenia wydało pod dniem 10-tym kwietnia 1857 do L. 6367 następujące rozporządzenie dla wszystkich uniwersytetów Cesarstwa:

„Aby wykłady rozpoczynały się nieodzownie w terminie, zakreślonym ustawą t. j. w pierwszych dniach kursu nauk,* Władze akademickie, na których cięży obowią­ zek czuwania nad wykonaniem tego przepisu, zalecą uczniom najsurowiśj, ażeby w dniu rozpoczęcia półrocza znajdowali się już w właściwym mieście uniwersyteckićm i natychmiast zapisywali się na wykłady,* na które uczęszczać chcą lub uczęszczać powinni. Dlatego obowiązani są tak kwestorowie jako i nauczyciele wszelkiego ro­ dzaju (profesorowie, docenci, zastępcy profesorów) w właściwych wykazach i ksią­ żeczkach legitymacyjnych (frekwentacyjnych) zapisywać dzień zgłoszenia się do nich uczniów uniwersytetu. Gdyby się bowiem pokazało, że uczeń w ciągu lat kilku nie­ jednokrotnie omieszkał stawić się do wpisu zaraz w pierwszych dniach kursu, natenczas władze akademickie powinny pamiętać o tćm uchybieniu przezeń przepisom, mającym na celu utrzymanie ładu i porządku w uniwersytecie; bo gdyby taki uczeń opieszały prosił o zapomogę pieniężną (stipendium), albo o uwolnienie od opłaty czesnego, albo o jakieś inne dobrodziejstwo lub nlgę, należy prośbie jego odmówić. Ministerstwo oświaty zawsze uważać będzie na dzień wpisu, ilekroć uczniowie prosić będą o jakieś dobro­ dziejstwo lub zwolnienie od pewnego przepisu. Albowiem okoliczność ta będzie dla Najwyższćj Władzy edukacyjnćj miarą do ocenienia gorliwości proszącego w pełnieniu obowiązków akademickich.“

Gdyby uczeń zapisany w sposób właściwy na pewne wykłady, chciał później korzystać jeszcze z innych nauk, a zamiar ten powziął już po upływie dni 14-tu wła­ śnie rozpoczętego półrocza, wtedy powinien wystarać się o pozwolenie do wpisu do­ datkowego stósownie do §§. 11 i 32. — (Rozporządzenie* Min. oświeć, z d. 30 stycznia 1870, 1,. 10827).

2) Brak pieniędzy na opłatę czesnego nie usprawiedliwia spóźnienia się do wpisu (rozp. Min. W. i 0. z d. 13 Listopada 1877 L. 18392).

snącym; mianowicie gdy tenże w niewątpliwy sposób wykaże powody opóźnienia pochodzące nie z jego winy, i gdy wykłady postąpiły jeszcze nie tak daleko, aby ich nie można z należytym skutkiem słuchać. Zresztą Seuat akademicki winien jak najściślćj przestrzegać tego, aby przez częste w tym względzie pobłażanie nie osłabiła się już z góry karność akade­ micka, i aby te wyjątki, które tylko w najrzadszych przypadkach dopusz­ czone być mogą, z czasem nie stały się prawidłem. ’)

Przeciw orzeczeniom Senatu akademickiego, nie można się odwoły­ wać do władzy wyższćj.

III. 0 uczniach nadzwyczajnych.

§. 33.

Kto nie będąc imatrykułowanym na jakim wydziale, pragnie jako uczeń nadzwyczajny uczęszczać na jeden lub więcćj wykładów, ma się osobiście zgłosić do Dziekana tego wydziału, ua którym jakiego przed­ miotu słuchać zamierza, oraz złożyć mu swój rodowód z wyszczególnie­ niem wykładów.

Może on być wpisanym:

a) jeżeli liczy przynajmnićj lat 16;

b) jeżeli posiada taki stopień wykształcenia umysłowego, przy któ-

róm uczęszczanie na wykłady zdaje się dla niego pożądanóm i korzystnćm. Wątpliwości co do przyjęcia na ucznia nadzwyczaj­ nego, rozstrzygać ma grono profesorów w pierwszej i ostatniej instancyi.

§. 34.

Uczeń nadzwyczajny otrzymuje od Dziekana kartę przyjęcia wydru­ kowaną na papierze zielonym, a u bedela dostaje zamiast książeczki arkusz legitymacyjny, in folio, służący na dwa półrocza.

Arkusz ten ma podobne rubryki jak książeczka legitymacyjna ucz­ niów zwyczajnych.

Atoli nie ma w nim rubryk na imatrykulacyją, a uczeń nadzwyczajny ma być wyraźnie wymieniony jako taki.

Względem użycia i zapełnienia arkusza legitymacyjnego, obowiązują w ogóle te same przepisy, jakie wyżej względem książeczek legitymacyj­ nych ustanowione zostały.

§. 35.

Wpis uczniów nadzwyczajnych, na wykłady, odbywa się w kwesturze i u właściwego nauczyciela tym samym sposobem jak uczniów zwyczajnych

') Senat akademicki Uniwersytetu Jag. uchwalił d. 22 czerwca 1870 r. do L. 546, że p< Zwolenie do przyjęcia dodatkowo ucznia uniwersytetu, wydane od Senatu akad. lub od grona profesorów, któregokolwiek wydziału nauk, traci swoją moc, jeżeli uczeń mający korzystać z takowego, nie stawi się u kwestora, celem zapisania go do katalogów, w przeciągu dni t r z e c h , od dnia doręczenia mu odpowiedzi na wniesioną o przyjęcie prośbę.

UWAGA. Uczniowie mają się sami zgłosić do kwestury po odpowiedź na po­ danie swoje (§§. 70 i 71 niniejszćj ustawy).

12

Do uczniów nadzwyczajnych liczą się w szczególności farmaceuci. Zresztą co do warunków przyjęcia farmaceutów i przypuszczenia onychże do egzaminów ścisłych, obowiązują przepisy dotychczasowe. *)

§• 37.

Uczniowie nadzwyczajni podobnie jak zwyczajni, obowiązani są za­ chowywać ustawy akademickie, winni są uległość i uszanowanie dla władz akademickich.

§• 36.

IV. 0 utrzymywaniu wykazu uczniów.

§. 38.

Utrzymywanie wykazu uczniów uniwersytetu zwyczajnych i nadzwy­ czajnych jest rzeczą kwestury. Jest ona obowiązaną spisywać następujące katalogi na każde półrocze:

1. Jeden katalog główny uczniów imatrykułowanych dla każdego wydziału.

2. Jeden katalog główny, obejmujący wszystkich uczniów nadzwy­ czajnych uniwersytetu.

3. Jeden osobny katalog farmaceutów. §. 39.

Za podstawę do układania tych katalogów służą zatrzymane przy wpisie rodowody zapisanych uczniów; zresztą o ile wypadnie trzeba użyć katalogów z zeszłego półrocza.

Rubryki tych katalogów są następujące:

a) imię, nazwisko, wiek, religia i mieszkanie ucznia; b) ojczyzna i miejsce urodzenia;

c) imię, stan i miejsce zamieszkania ojca lub opiekuna, jeżeliby ojciec

już nie żył;

d) wszystkie wykłady, na które się zgłosił; e) tygodniowa liczba godzin tychże;

/ ) nazwiska nauczycieli;

g) poświadczenie uczęszczania na wykłady;

li) stypendyum lub wsparcie z funduszu, jakie uczeń pobiera; i) udzielone uwolnienie od obowiązku opłaty czesnego; k) zanotowanie, i

l) uiszczenie opłaty czesnego; m) uwagi.

') Rozporządzeniem Ministra W. i O. z d. 16 grudnia 1889 L. 200 D. P. P. wy­ dane zostały nowe przepisy o studyach farmaceutycznych i są one poniżej zamieszczone.

13

W rubryce uwag zamieszczać należy:

a) że uczeń w zeszłćm półroczu może do innego uczęszczał uniwer­

sytetu ;

b) datę i liczbę świadectwa uniwersyteckiego, które opuszczając uni­

wersytet na końcu półrocza odbiera;

c) czy nie był pod śledztwem dyscyplinarnem i z jakim dla niego skutkiem , przyczóm należy się powołać na sporządzony w tej mie­ rze protokół;

d) przyczynę, dla którćj świadectwo uczęszczania przez wydział od-

mówionóm mu zostało;

e) w razie przyjęcia ucznia po terminie, datę jego zgłoszenia się do

kwestury, i datę, oraz liczbę uchwały właściwej władzy akademic- kićj, na późniejsze przyjęcie zezwalającćj (§. 31).

§• 41.

Po sporządzeniu tych katalogów, kwestor obowiązany jest dla każde­ go dziekana wygotować:

a) odpis katalogu uczniów imatrykułowanych i wpisanych na jego wydział; b) odpis katalogu, uczniów nadzwyczajnych całego uniwersytetu; i c) na wzór głównego katalogu katalog tych uczniów zwyczajnych,

którzy na innych Wydziałach imatrykułowani, uczęszczają także na wykłady w Wydziale pod jego przewodnictwem zostającym.

§. 42.

Na sześć tygodni przed kóńcem półrocza, powinna kwestura każde­ mu nauczycielowi doręczyć katolog uczniów należycie zapisanych na każdy z jego wykładów, mianowicie:

a) zwyczajnych, i

b) nadzwyczajnych, tudzież uczynić w nich wzmiankę o częściowćm

lub całkowitćm uwolnieniu poszczególnych uczniów od obowiązku opłaty czesnego.

§• 43.

Jeżeli Dziekan przekona się z tych katalogów, że uczeń imatryku- łowany na jego wydziale na żaden wykład nie jest zapisany, wtedy obo­ wiązany jest po uprzednióm przesłuchaniu oddalić go z uniwersytetu; je żeli zaś uczeń na wydziale, na którym jest imatrykułowanym, nie uczęsz­ cza na żaden wykład , lub gdy z kierunku jego nauk okazuje się, że do innego należy wydziału, wówczas do tego innego wydziału przeniesionym być winien.

§. 40.

V. 0 naukach.

§• 44.

Wolno jest uczniom w ogóle wybierać sobie wykłady i nauczycieli, których słuchać pragną, bez względu na to, czego się od nieb wymagać

będzie przy zgłoszeniu się do egzaminów rządowych lub ścisłych na dok­ tora ').

§• 45.

Ażeby uczniowie nowi mogli mieć przegląd całego obszaru nauk na­ leżących do wydziału, do którego wstępują i poznać najwłaściwszy porzą­ dek i wybór odczytów, na które uczęszczać mają, ciała nauczycielskie sta­ rać się o to powinny, aby kiedy niekiedy odbywały się krótkie encyklo­ pedyczne i hodegetyczue wykłady, jako ogólny wstęp do nauk wydziało wych. Obowiązkiem jest tak Dziekanów, jak i szczegółowych nauczycieli, wspierać radą swoją uczniów pragnących w tój mierze pouczenia.

§• 46.

Poddanym państwa austryjackiego, jeśli posiadają prawne przymioty wymagane do imatrykulacyi w jednym z uniwersytetów austryjackich, wolno jest uczęszczać do takich nieaustryjackich uniwersytetów, w których istnieje wolność uczenia się i nauczania, i czas tamże na naukach prze­ byty i wykazany, z ograniczeniami w §. 47 ustanowionemi, tak im ma być rachowany , jak gdyby go przepędzili w jakimś uniwersytecie austry- jackim * 2).

W takim razie ulegają oni ogólnym ustawom i przepisom, odnoszą­ cym się do podróży i pobytu za granicą.

Również poddani państw innych mogą być imatrykułowani w uni­ wersytetach austryjackich (§. 11). Winni atoli uczynić zadosyć ustawom o pobycie cudzoziemców w Austryi obowiązującym.

§. 47.

Aby na przyszłość być przypuszczonym do ścisłych egzaminów, w celu otrzymania stopnia doktora w jednym z uniwersytetów austryjackich, lub do egzaminu państwowego, wymagającego nauk wydziałowych, trzeba oka­ zać świadectwo z uczęszczania do uniwersytetu przez oznaczony przeciąg czasu, mianowicie dla zostania doktorem filozofii lat 3 ch, medycyny lat pięciu, doktorem prawa, tudzież dla egzaminów państwowych, wymagają­ cych nauk prawniczo administracyjnych, w ogóle przeciąg lat 4-ch, w któ- rymto względzie bliższe postanowienia obejmuje ustawa z d. 29 Lipca 1850 (Dziennik praw Państwa N. 327). 3)

') Porówn. rozporządzenie z d. 2 go października 1855 r. L. 15162, D. P. P. L. 172.

2) Porówn. rozporządzenie z d. 2-go października 1855 r. L. 15162, D. P. P.

L. 172.

3) Rozporządzeniem .Min. W. i O. z d. 15 kwietnia 1872 L. 4398, D. P. P. L. 57, wydane zostały nowe przepisy co do uzyskania doktoratu na wydziałach świec­ kich. Późniój, mianowicie rozporządzeniem Min. W. i O. z d. 11 lutego 1888, L. 7, U. P. P. L. 57 , zmieniono §. 1 przepisów o egzaminie ścisłym na wydziale filozoficz­ nym o ty le , iż od roku 1888/89 zaprowadzono czterolecie zamiast dotychczasowego trzeohlecia.

Co do egzaminów państwowych, obowiązują: Rozporządzenie min. z d. 2 paź­ dziernika 1855 L. 15162, D. P. P. L. 172; z d. 16 kwietnia 1856, D. P. P. L. 54; z 15 kwietnia 1857 L. 4102, tudzież zmieniające te przepisy w wielu zasadniczych punktach rozp. Min. W. i O. z d. 1 sierpnia 1885 L. 13996, z d. 11 listopada 1885 L. 18517 i w skutek nowój ustawy wojskowśj wydane rozp. Min. W. i O. z dnia 12 kwietnia 1889 L. 25, U. P. P. L. 46.

15

Z 5-ciu lat uniwersyteckich wymaganych od przyszłych doktorów me­ dycyny, przynajmniój 4 przepędzone być muszą na wydziale lekarskim, 2 zaś lata poświęcone zwiedzaniu klinik.

Jeden rok z czasu uniwersyteckiego, wymaganego od kandydata na doktora medycyny i prawa , tudzież do prawniczych i administracyjnych egzaminów państwowych, może być wyłącznie spędzony na wydziale filo­ zoficznym.

Dwuletnie kursa filozoficzne istniejące do r. 1848, nie mają być li­ czone do lat uniwersyteckich, wymaganych, od ubiegających się o stopień doktora prawa lub medycyny, oraz przy prawniczo administracyjnych egza­ minach państwowych.

§. 48.

Z ustanowionych poprzednim paragrafem lat uniwersyteckich , część spędzoną być musi w uniwersytecie austryjackim, mianowicie z lat dla doktoratu filozoficznego przepisanych, przynajmniój rok jeden, dla innych najmnićj lat dwa.

§. 49.

Aby uczniowi półrocze mogło być policzone do prawem przepisanego czasu uniwersyteckiego, regułą będzie w przyszłości, iż tenże winien na tyle zgłosić się i uczęszczać wykładów, iżby takowe zajęły przynajmniój 10 godzin tygodniowo (nie licząc lekcyi nauczycieli w znaczeniu ściślej- szćm *). Wyjątek może tu być zrobionym tylko dla tych uczniów, którzy z szczególną usilnością poświęcają się pewnój nauce i takową bliżej zgłę­ bić usiłują (§. 55).

§. 50.

Nauka prywatna w duchu dotychczasowych rozporządzeń znosi się o tyle, że na przyszłość bez uczęszczania na publiczne wykłady nikt nie będzie mógł być przypuszczonym ani do składania ścisłego egzaminu, ani do składania egzaminu państwowego, wymagającego nauk wydziałowych2).

§. 51.

Dawniejsze egzamina roczne i półroczne, odbywane w celu otrzyma nia świadectwa publicznego o postępie uczniów w umiejętnościach, ustają dla wszystkich uczniów wydziałów uniwersyteckich z rokiem naukowym 1850/1.

Jeżeli uczeń potrzebuje świadectwa swojego naukowego wykształce­ nia od którego z nauczycieli, jest to prywatną sprawą między nimi dwo­ ma, i świadectwo w ten sposób wydane, nie inaczój uważać należy, jak tylko za prywatne zaświadczenie. Toż samo ma się rozumieć o egzami­ nach ustnych lub piśmiennych, którymby się poddawali uczniowie w celu otrzymania lub zachowania stypendyum lub uwolnienia od czesnego.

') Porównaj rozporządzenie z 2-go października 1855 roku, L. 15162 D. P. P. W myśl rozp. Min. W. i O.‘z d. 14 września 1878 L. 12127 na wydziale filozoficznym ćwiczenia seminaryjne nie mogą być wliczane do prawnie przepisanych dziesięciu go­ dzin wykładowych na tychże.

O wyniku takiego egzaminu, albo profesor, nie wydając świadectwa, zawiadamia tylko grono nauczycielskie, które orzeka co do zasługi ucznia, albo też wydane świadectwo wyraźnie powinno wskazać cel, dla którego zażądanem zostało 1).

Do przedsiębrania takich egzaminów w ciągu półrocza, równie jak do zarządzania rozpraw ustnych (disputatoria, colloąuia) i t. p ., o ile ta­ kowe, zwłaszcza przy większćj liczbie uczniów, okazują się koniecznemi dla sumiennego orzeczenia o pilności w naukach stypendystów i uwolnio­ nych od opłaty czesnego, nauczyciele nie tylko są upoważnieni, ale nawet obowiązani.

16

VI. 0 uczęszczaniu na wykłady.

Uczniowie obowiązani są regularnie uczęszczać na wykłady, na które się zapisali. Jest to warunkiem wliczenia im półrocza w okres czasu, pra­ wem przepisanego na studya uniwersyteckie lub na wydziale.

§ . 53.

W połowie każdego półrocza zgromadza Dziekan każdego wydziału wszystkich profesorów i docentów prywatnych dla porozumienia się wzglę­ dem uczęszczania uczniów na tym wydziale imatrykułowanyeh; przyczem zgromadzeni udzielają sobie wzajemnych pod tym względem spostrzeżeń. Gdy się okaże, źe niektórzy uczniowie niedbale uczęszczają, obowiązkiem jest Dziekana przywołać ich, zażądać tłumaczenia i napomnieć lub zganić, albo wytoczyć sprawę przed grono profesorskie. W razie upornego nie­ dbalstwa, uczeń każdego czasu z uniwersytetu wydalonym być może.

') Świadectwa takie z odbytych kollokwiów, oraz z prac dokonanych w semi- naryach akademickich mają być (według, poz. taryf. 116 lit. c. ustawy z d. 9 lutego 1*50, I). P. P. L 50) zaopatrzone stemplem na 15 centów. Obowiązek ten przypomniało rozp. min. W. i O. z d. 9 maja 1876 L. 7248, oraz z d. 29 futego 1888 L. 2808; w tern ostatnićm powiedziano, że potwierdzenie o wyniku jakiegoś kollokwium, wpi­ sane przez nauczyciela do indeksu w rubryce „uwagi,“ jak niemniój formalne świa­ dectwo z odbytego kollokwium podlega obowiązkowi opłaty stemplowćj 15 centów.

Co się tyczy sposobu przylepiania znaczka stemplowego, to obowiązują w tćj mierze następujące przepisy (wyjęte z § 3 rozporządzenia Ministerstwa Skarbu'z dnia 28-go marca 1854. Dziennik ustaw Państwa Nr. 70,' str. 275).

Znaczek stemplowy ma być przylepiony na pierwszćj stronnicy arkusza papie­ ru, przeznaczonego na świadectwo. Dla przytwierdzenia jego trzeba wybrać takie miejsce, ażeby cały wiersz tek stu , albo przynajmniej część jego przechodziła przez znaczek. Nigdy zaś nie należy na znaczku stemplowym kłaść napisu (nagłówka) lub podpisu; ani tóź nie wolno zachodzić z pismem na liczbę, wyrażającą cenę stempla, lecz trzymać się jego dolnćj części zabarwionćj.

Jeżeli do wydania jakiegoś dokumentu, mającego być ostemplowanym, używają się blankiety drukowane, z ustępami, przeznaczonymi na pismo, wtedy znaczek stem­ plowy ma być przylepiony na takićm miejscu, i to tak, by wiersz pisma przechodził przez jego część dolną.

Nauczyciele obowiązani są tak przy tćj sposobności, jak przy po­ świadczaniu uczęszczania w ogóle, wszystko uwzględnić sumiennie, co im o uczęszczaniu uczniów na ich wykłady w ciągu półrocza wiadomo.

§. 55.

Przed samćm zamknięciem półrocza , Dziekan zgromadza powtórnie profesorów i prywatnych docentów swojego wydziału na naradę, czy któ­ remu z uczniów nie wypadałoby odmówić świadectwa uczęszczania, a za- tóm czy upłynione półrocze może lub nie może być wliczonćm uczniowi imatrykułowanemu do czasu jaki winien przebyć na właściwym wydziale.

W tym ostatnim wypadku winien to Dziekan zapisać w głównym, a każdy właściwy nauczyciel w swym katalogu podręcznym.

Jeżeli uczeń otrzymać ma zaświadczenie uczęszczania z jednego tyl­ ko wykładu, wtedy winien go Dziekan przywołać i zbadać rodzaj jego nauki, a grono profesorów orzeka, czy półrocze ma mu być wliczone w jego prawne lata wydziałowe lub nie.

Dziekan obowiązany jest w razie potrzeby zasięgać wiadomości o je­ go uczęszczaniu od Dziekana lub docentów innego wydziału, na którym uczeń także na wykłady uczęszcza.

§. 56.

W ciągu ostatnich trzech tygodni ł) półrocza, uczeń ma się zgłosić osobiście do właściwych nauczycieli i Dziekana wydziału dla poświadcze­ nia uczęszczania, a to po poprzedniem uiszczeniu opłaty czesnego i otrzy­ maniu na to od kwestora urzędowego pokwitowania lub zaświadczenia, iż został całkowicie uwolnionym od tejże opłaty za wszystkie wykłady, na które był zapisany (§. 61).

17 §• 54.

§. 57.

Proste poświadczenie uczęszczania wpisaniem do książki legityma­ cyjnej wyrazu „uczęszczał“ tyle znaczy, że uczeń był na wymieniony przed miot zapisany i że nie wiadomo, aby tak mało nań uczęszczał, iżby cel uczęszczania na wykład nie mógł być przez to osiągniętym. *)

*) Rozporządzeniem min. z d. 24 stycznia 1886 L. 1562 termin ten został skró­ cony do ośmiu dni.

Stósownie zaś do rozporządzenia minist. z d. 5 lipca 1851 L. 64^5 orzeczenie, iż uczeń w ciągu ostatnich trzech tygodni (obecnie w ciągu ostatnich ośmiu dni) pół­ rocza ma się zgłosić osobiście o poświadczenie uczęszczania, tak rozumieć należy, iż uczeń pod żadnym pozorem nie może prosić o poświadczenie przed terminem po­ wyższym.

Jeżeli wykłady tego wymagają, wtedy każdy nauczyciel (docent) ma prawo od­ wlec poświadczenie aż do ostatnich dni półrocza.

Przed tym terminem nie wolno żadnćj władzy akademickićj, ani żadnemu pro­ fesorowi, docentowi lub zastępcy profesora poświadczyć uczniowi, iż bywał na jego wykładach.

Nauczyciele wszelkich stopni obowiązani są na takićm poświadczeniu wyrazić dzień miesiąca, w którym to uczynili.

Poświadczenie uczęszczania zapisuje się w książeczce legitymacyjnej lub na arkuszu legitymacyjnym w przedostatniej rubryce.

§. 59.

Po poświadczeniu uczęszczania przez szczegółowych nauczycieli, uczeń książeczkę legitymacyjną lub arkusz legitymacyjny przedłożyć ma Dzie­ kanowi do wizy. Jeżeli orzeczoną była na ucznia kara dyscyplinarna, wtedy Dziekan ma o tern przy tej sposobności uczynić wzmiankę w ksią­ żeczce legitymacyjnej, powołując się zarazem na protokół przedmiotu te­ go dotyczący.

Jeżeli upłynione półrocze z jakiegobądź powodu nie ma być ucznio­ wi w lata jego uniwersyteckie policzonem , ma o tćm Dziekan nadmienić w rubryce „Uwagi.“

Jeżeli nie ma takiej uwagi, wtedy podpis Dziekana ma takie zna­ czenie, iż odpowiednie półrocze może być uczniowi wliczonćm do jego lat uniwersyteckich.

§. 60.

Jeżeli uczeń do końca półrocza nie zgłosił się o poświadczenie uczęsz­ czania, wtedy takie zaniechanie znaczy to samo, co opuszczenie uniwer sytetu w ciągu półrocza. Półrocze takie do lat wydziałowych liczyć mu się nie będzie, wyjąwszy wtedy, gdy przy póżuiejszóm zgłoszeniu się o poświadczenie uczęszczania, wykaże powody, usprawiedliwiające dosta­ tecznie jego opóźnienie, i gdy przynajmnej jeden nauczyciel, w tym razie nietylko w sposobie ujemnym, powyżój w §. 57 nadmienionym, ale sta nowczo, na zasadzie pewnej własnćj wiadomości poświadczy, że proszący pilnie na jego wykład uczęszczał. W razie odmówienia świadectwa uczęsz­ czania ze strony jednego lub więcój nauczycieli, z przyczyny, że uczeń zgłosił się o to nie w porę lub przez inną osobę, wolno mu udać się do grona profesorów, któremu służy prawo uwzględnić nadzwyczajne i dowie­ dzione powody, zwłaszcza jeżeli to dotyczy uczniów, którzy powszechnie za celujących uchodzą.

Przeciw zapadłej w tej mierze uchwale grona profesorów , nie ma dalszego rekursu.

§. 61.

Żaden nauczyciel nie może uczniowi poświadczyć uczęszczania na wykłady, dopóki nie znajdzie w książeczce lub arkuszu legitymacyjnym potwierdzenia kwestora, iż uczeń czesne za wszystkie wpisane tamże od­ czyty opłacił, lub że od tego zupełnie uwolnionym został.

§. 62.

Od zawartych w każdój książeczce lub arkuszu legitymacyjnym po­ świadczeń uczęszczania na wykłady, opłaca się ogółem na każde półrocze stempel w ilości 6 kr. 1). Należyte ostemplowanie pojedyńczych stronnic książki legitymacyjnej jest obowiązkiem samego ucznia.

i 8 §• 58.

19

Bliższe rozporządzenia o ilości i czasie uiszczenia czesnego, tudzież o postępowaniu przy udzielaniu zupełnego lub częściowego uwolnienia, za­ wiera najwyższćm postanowieniem zatwierdzona ustawa z dnia 12 lipca 1850 L. 310 D. P. P. (patrz niżćj) o zaprowadzeniu opłaty czesnego.

VII. 0 feryjach.

§• 64.

Rok szkolny dzieli się na półrocze zimowe i letnie. Pierwsze zaczyna się od pierwszego października każdego roku i trwa do Czwartku włącz­ nie, przed Niedzielą kwietnią, podług kalendarza gregoryjańskiego.

Drugie zaczyna się od pierwszego Czwartku po Wielkićj-Noey i trwa do końca lipca. Główne zatém feryje jesienne trwają dwa miesiące, wiel­ kanocne 14 dni.

§. 63.

§• 65.

Odnośnie do świąt należy zachowywać przepisy dotychczas obowią­ zujące. a w braku wyraźnych prawnych rozporządzeń, stosować się do zwyczajów praktykowanych na każdym Uniwersytecie 1).

§ • 66.

Co się tyczy dozwolonego dotychczas po uniwersytetach, prócz Nie­ dzieli, dnia wolnego od wykładów, w każdym tygodniu, każde grono pro­ fesorów oznaczy, czyli i który dzień w tygodniu także na przyszłość ma być utrzymanym jako taki. Zaprowadzony na niektórych wydziałach aka­ demickich zwyczaj nie wykładania we Wtorki po południu, znosi się.

VIII. 0 odejściu z Uniwersytetu.

§. 67.

Gdy uczeń imatrykułowany opuszcza uniwersytet, czy to dla tego, że już ukończył nauki, czy też w celu udania się do innego uniwersytetu, obowiązany jest zażądać świadectwa uniwersyteckiego * 2). Bez takiego za­ świadczenia uniwersyteckiego (zaświadczenia odejścia), nie może być ani stanowczo przyjętym do innego uniwersytetu, ani też przypuszczonym do egzaminów doktorskich, lub do ostatniego teoretycznego egzaminu rzą­ dowego.

W tym celu winien zgłosić się do Dziekana i złożyć mu swoje po­ przednie świadectwa i książeczkę legitymacyjną.

•I Paragraf ten zmieniony został reskryptem c. k. Ministerstwa W. i O. z d. 5go listopada 1857 r. do L. 10914, D. P. P. L. 219, który stanowi, iż oprócz feryj w §. 04 wymienionych, jeszcze następujące dnie wolne być mają od wykładów: od 24grudnia włącznie do 1 stycznia, 3 dni ostatnie zapust i Środa popielcowa.

2) Zob. Rozp. z d. 19 grudnia 1888 L. 26087 pod VI „O karności uniwersy­ teckiej.“

Bliższe przepisy o świadectwach uniwersyteckich zawiera rozporzą­ dzenie ministeryjalne z dnia 10 marca 1850 L 1585—63. (Dz. praw pań­ stwa N- 117). Świadectwa te mają być wydawane w pierwszych dniach ośmiu feryj wielkanocnych i jesiennych *).

Za spisanie takiego świadectwa opłaca uczeń w kwesturze, przez którą mu takowe doręczone zostanie, prócz przepisanego stempla, należy - tość w ilości 1 zlr m. k. a).

Ta sama należytość opłaca się przy wydawaniu duplikatu książeczki lub arkusza legitymacyjnego, lub świadectwa odejścia, lub też absolutoryum.

Za duplikaty innego rodzaju opłaca się połowa powyższej należy-tości.

Połowa dochodu z tej opłaty przypada dla Dziekana właściwego wy­ działu, druga dla urzędników kancelaryi i kwestury.

IX. 0 wnoszeniu próśb i zażaleń przez nczniów.

§ 69.

Jeżeli uczeń ma jaką prośbę lub zażalenie do wniesienia, ‘winien naprzód, i to, o iłe piśmienne podanie nie jest prawnie wymagane, zgłosić się ustnie do właściwego Dziekana. Ten odpowiada mu ustnie albo też zaleca mu podanie prośby na piśmie do grona profesorów.

§. 70.

Jeżeli uczeń nie czuje się zadowolonym z odpowiedzi ustnój lub pi- śmiennój Dziekana lub grona profesorów, wtedy wolno mu, o ile przepisy dalszego odwołania się wyraźnie nie zabraniają * 3), założyć rekurs do Se­ natu akademickiego, do którego też i wtedy podanie uczynić powinien, gdy przychylenie się do jakiój prośby w pierwszej instancyi zostawione jest Senatowi akademickiemu.

Wszakże każda taka prośba, równie jak każde odwołanie się do Se­ natu akademickiego, albo o ile jest dozwolonćm, do Ministerstwa Oświa­ ty, podawane być winny przez właściwe grono profesorów, które prze­ syła je dalej obok własnego sprawozdania 4).

Termin do rekursu trwa prawidłowo ośm dni, licząc od dnia, w któ­ rym uczeń odpowiedź, przeciw której rekuruje, albo ustnie odebrał, albo takową w kancelaryi uniwersyteckiej mógł na piśmie odebrać.

20 §• 68.

') Przepisy dotyczące wydawania Absolutoryjów dla uczniów wydziału prawa, zawiera rozporządzenie Ministerstwa Oświaty z dnia 3go kwietnia 1856 r. L. 5169 (D. P. P. Nr. 47). Zobacz tóż Rozp. z d. 19 grudnia 1888 L. 26087 w niniejszym Zbiorze pod VI „O karności uniwersyteckiej“, oraz Obwieszczenie Senatu akad. z d. 26 lutego 1890 L. 262 znajdujące się poniżej w rozdziale zawierającym przepisy o służbie wojskowój.

a) Obecnie zatem 1 zł. 5 cnt. w walucie austryjackiej tpatent ces. z 27 kwie­ tnia 1858, L. 63 D. P. P. §§. 5 i 6).

3) Porówn. §§. 12, 32, 33 i 60 niniejszćj ustawy.

4) Według Rozp. Minist. z 24 listopada 1849, L. 8605, wszystkie bez wyjątku podania uczniów do władz wyższych, w sprawach odnoszących się do studyjów lub w ogóle do Uniwersytetu, oraz wszelkie rekursa przecie/ orzeczeniom władz uniwersy­ teckich, mają być wnoszone za pośrednictwem tychże władz uniwersyteckich.

21

Uczeń nie powinien w ogóle oczekiwać żadnego doręczenia ze strony kancelaryi uniwersytetu, lecz po dotyczące go odpowiedzi zgłaszać się tamże powinien albo sam, albo przez zastępcę, który ma się wykazać otrzymanćm do tego zleceniem.

O tern , że uczniowie odebrać sobie mogą w kancelaryi dotyczące ich rezolucyje, zawiadamia obwieszczenie umieszczone na czarnćj tablicy.

§ . 7 2.

Tylko w bardzo nagłych lub ważnych przypadkach, Dziekan lub Rektor mogą polecić doręczenie uczniowi odpowiedzi lub zawiadomienia przez posługacza uniwersyteckiego lub wydziałowego.

Uczniowie winni zwracać uwagę na ogłoszenia za kratką; każde bo­ wiem tego rodzaju doniesienie ze strony władz akademickich lub kwestora, uważane być ma za należycie ogłoszone i obowiązujące tych, których się tyczy.

X. 0 zastosowaniu niniejszego przepisu do uczniów Teologii

i słuchaczów nieimatrykułowanych takich wykładów nauko­

wych, które nie należą do odczytów wydziałowych.

Zastósowanie niniejszych przepisów do uczniów Teologii, zostawia się do dalszych w tćj mierze rozporządzeń *).

§ . 7 4.

Względem tych, którzy się zapisują na wykłady nauczycieli w ści- słem znaczeniu tego wyrazu, lub na odczyty tych wydziałów naukowych, które nie obejmują żadnych właściwie wydziałowych przedmiotów, lecz do takowych tylko przyłączone zostały, pozostają w swćj mocy dotychcza­ sowe przepisy, tak co do przyjmowania, jak i co do toku nauk, egzami­ nów składać się mających i innych stosunków tychże uczniów do uniwer­ sytetu, do ich profesorów i nauczycieli.

Thun

§• 71.

') Patrz w dalszym ciągu niniejszego zbioru str. 22.

II.

URZĄDZENIE NAUK

n a p o s z c z e g ó l n y c h w y d z i a ł a c h .

---

---a)

Studyja na Wydziale teologicznym.

Rozporządzenie Ministra Wyznań i Oświaty z 16 września 1851 L. 6165, D. P. P. L. 216, wydane do uniwersyteckiego Consistorium w Wiedniu, tudzież do Senatów akademickich Uniwersytetów w Pradze, w Krakowie, we Lwowie, w Ołomuńcu i w Gradcu, którem określa się bliżej zastosowanie Ogólnych Przepisów z 1 października 1850 o Studyjach wydziałowych do uczniów teologii.

W §. 73 ogłoszonych rozporządzeniem z 1 października 1850 (Dzien­ nik Ustaw Państwa, Nr. 370), Ogólnych przepisów o Studyjach wydziało­ wych na Uniwersytetach w Wiedniu, w Pradze, w Krakowie, we Lwowie, w Ołomuńcu, w Gradcu i Insbruku, zostało zastosowanie takowych do uczniów teologii zastrzeżone do bliższych postanowień. Gdy więc te po­ stanowienia niniejszym się wydaje, konieczną jest rzeczą wielorakie sto­ sunki uczniów teologii rozróżnić.

A.

Odnośnie do oddających się studyjom na Wydziałach teologii wyeho- wańców dyjecezyjalnych po seminaryjach i do przyjętych w dyjecezyi kan­ dydatów externistów stanu duchownego, którzy z tamtymi mają być uwa­ żani na równi, jakotćż co do kleryków korporacyj duchownych, powyż pomieniona ordynacyja studyjów z 1 października 1850, ma mieć zastoso­ wanie z wyjątkiem jedynie następujących zmian:

I. 0 imatrykulacyi.

(§§. 1—20 ustawy naukowój). §■

1-Słuhacze zwyczajni teologii mogą być imatrykułowani, jeśli posiadają wymagane poternu uzdolnienie. W tym względzie mianowicie, winni

przed-łożyć świadectwa dojrzałości, jeżeli z końcem ich studyjów przygotowaw­ czych, były już w kraju koronnym, w którym je odbywali, zaprowadzone egzamina dojrzałości.

§• 2.

Uczniowie, którym wyjątkowo, w myśl rozporządzenia ministeryjal- nego z 26 maja r. b. L. 5123, z pominięciem wymagania egzaminu doj­ rzałości, a tylko na podstawie prostych świadectw półrocznych z ósmej klasy gimnazyjnm, zezwolono z ordynaryjatu na przyjęcie do studyjów teologii, będą wprawdzie przyjmowani na Wydział teologiczny, atoli nie można ich imatrykułować. lecz należy ich uważać jako nadzwyczajnych słuchaczy, i dla tego nie mogą oni przechodzić na inne Wydziały, ani też być dopuszczani do ścisłych egzaminów.

§. 3.

Do imatrykulacyi winien się uczeń zgłaszać osobiście. Rodowód do wręczenia in duplo Dziekanowi, mieszczący wzmiankę, czy seminarzysta, który ma być przyjęty, jest externistą czy wychowańcem zakonu, powinien być opatrzony widymatem przełożonego dyjecezyi a względnie zakonu, albo tego, któremu taki przełożony powierzył kierownictwo alumnów lub klery­ ków zakonnych.

§• 4.

Teologowie, którzy na mocy Rozporządzenia ministeryjalnego z 12 lipca 1850 (Dziennik Ustaw Państwa, Nr. 310) są uwolnieni od czesnego, uie są również obowiązani do opłaty 2 zł., z tytułu imatrykulacyjnćj taksy, a tylko winni opłacać należytość stemplową 15 kr. 1).

23

II. 0 wpisie.

(§§. 2 1 -3 2 ). §• 5.

Teologowie dyjecezyjalni również jak zakonni, winni być także zao­ patrzeni w książeczki lub arkusze legitymacyjne. Dokumenta te jednak zawierać będą rubrykę do zapisywania klasy postępu.

O ile wszakże brakłoby sporządzonych w ten sposób książeczek lub arkuszy legitymacyjnych, można w tym celu używać książeczek lub arkuszy, zaprowadzonych ogólnie, w którym to wypadku klasy postępu należy za­ pisywać w rubryce „Uwaga.“

§•

6-Z początkiem każdego półrocza wymienieni powyżej uczniowie teo­ logii, a którzy po większej części są uwolnieni od czesnego, winni się zgłaszać o wpis na wykłady, których chcą słuchać, nie do kwestury, ale do Dziekana. Dziekan to zgłoszenie się widymuje w rubryce książeczki

legitymacyjnej lub arkusza legitymacyjnego przeznaczonej zresztą dla kwe­ stora,' i zaleca uczniowi, ażeby się przedstawił poszczególnym docentom.

§• 7.

Dziekan sporządza wykaz obowiązanych do opłaty czesnego tak zwy­ czajnych jak i nadzwyczajnych słuchaczy swego Wydziału i oddaje go kwestorowi.

§ . 8.

Wszystkich niezamieszczonych w tym wykazie ma kwestor uważać jako zupełnie uwolnionych, i to uwolnienie, z powołaniem się na wyż wspomniane pismo Dziekana (§. 7.), zaświadczyć im w książeczkach lub na arkuszach legitymacyjnych.

§. 9.

Rodowody mające służyć do sporządzania głównego katalogu, zbiera Dziekan i również oddaje kwestorowi.

§. 10.

Co do sporządzania katalogów podręcznych do użytku profesorów, należy postępować wedle praktykowanego dotychczas sposobu.

III. O nadzwyczajnych słuchaczach.

(§§. 3 3 -3 7 ).

§ . 11.

Alumni i klerycy zakonni przyjęci na studya teologiczne bez świa­ dectwa dojrzałości, a którzy mają być uważani jako nadzwyczajni słuchacze Uniwersytetu, winni się zaopatrzj^ć w przepisane arkusze legitymacyjne; co do wypełniania i użytku tych arkuszy obowiązują w ogólności te same postanowienia jakie powyżćj zostały przepisane teologom. Postanowienia w poprzedzających §§. 7— 10 stosują się także do tej kategoryi teologów.

IV. 0 wykazach uczniów.

(§§. 3 8 -4 3 ).

§ . 12.

Dla teologów nieimatrykułowanych, o których mowa w poprzednim paragrafie, należy założyć osobny katalog, w ten sposób jednakże, ażeby nie byli zapisani do ogólnego katalogu nadzwyczajnych słuchaczy, lecz żeby katalog teologów rozpadał się na dwa oddziały (zwyczajnych i nad­ zwyczajnych).

V. O studyach.

(§§. 4 4 -5 1 ). §• 13.

Kandydaci stanu duchownego są obowiązani słuchać przez 4 lata, t. j. przez 8 półroczy, teologicznych wykładów, wedle tego jak one zo­ stały oznaczone w zatwierdzonych Najwyższem Postanowieniem z 23 kwiet­ nia 1850 (Dziennik Ustaw Państwa Nr. 157) ') zarządzeniach biskupów. Wolno im wybierać sobie prócz tego i inne wykłady, którychby słuchać chcieli, bądź na teologicznym bądź na innych Wydziałach ale wówczas winni na to żądać przyzwolenia ze strony tego, któremu ich biskup lub przełożony zakonu kierownictwo ich studyami powierzył i przy zgłaszaniu się na wykłady (§. 6.) widymatem tego kierownika się wykazać.

§• 14.

Osoby, które po zakładach naukowych dyecezyałuych lub klasztor­ nych, wedle prawa zorganizowanych, studya teologiczne pokończyły, mogą, po poprzedniój imatrykulacyi, być dopuszczane w Uniwersytecie do ścisłych egzaminów i otrzymania godności doktoratu teologii, jeżeli na studya teo­ logii zostały przyjęte na podstawie świadectw dojrzałości, z czego się winny należycie wykazać.

§• 15.

Teologowie z kleru świeckiego jak również z zakonnego winni być, na żądanie, poddawani półrocznym i rocznym egzaminom z tych przed­ miotów naukowych, które zgromadzenie biskupów, wedle Rozporządzenia ministeryalnego z 30 czerwca 1850 (Dziennik Ustaw Państwa, Nr. 319), jako ogólnie obowiązkowe oznaczyło, a skutek takiego egzaminu będzie zanotowany w ich książeczkach lub na ich arkuszach legitymacyjnych.

§• 16.

Odnośnie do innych wykładów, na które uczęszczają, należy postę pować wedle przepisów zawartych w §. 51. Ustawy naukowej z 1 paź­ dziernika 1850.

VI. 0 uczęszczaniu na wykłady.

(§§. 5 2 -6 3 ). §•

17-Profesorowie teologii są obowiązani baczyć, ażeby wymienieni na wstępie uczniowie uczęszczali regularnie na wykłady, na które są zapisani, a w razie dostrzeżonego zaniedbywania się tychże, znieść się z tym, któ­ remu kierownictwo ich studyami zostało powierzone. *)

*) Co do późniejszych zmian w tym względzie, porówn. Rozp. Min. W. i Ośw. z 29 marca 1858, L. 264.

Podobnież, w razie zaszłego wydalenia takiego teologa z Uniwersy­ tetu, należy o tém powiadomić odnośnego duchownego przewodnika.

§■ 18.

Uczęszczanie na wykłady ma być w książeczce legitymacyjnćj lub na legitymacyjnym arkuszu poświadczane.

VII. 0 feryach.

(§§. 64—66). §. 19.

Zawarte w Ordynacyi Studyów z 1 października 1850 r. przepisy o feryach, mają moc obowiązującą także względnie do uczniów teologii. W miejsce przyzwolonego prócz niedzieli jednego dnia w tygodniu wol­ nego od wykładów, mogą być zaprowadzone dwa wolne półdzionki.

VIII. 0 odejściu z Uniwersytetu.

(§§• 67 i 68).

§. 20.

Opuszczającym Uniwersytet teologom, bądź imatrykułowanym, bądź z kategoryi słuchaczy, o których mowa w §§. 2 i 11, należy, gdy tego żądają, wydawać świadectwa uniwersyteckie albo świadectwa odejścia. W świadectwach tych winno się uwidocznić klasyfikacyę otrzymaną przy egzaminach rocznych i półrocznych.

§ . 21.

Co do należytości zł. 1 za wygotowanie aktu, to przy wystawianiu świadectw uniwersyteckich dla teologów, winny mieć miejsce też same zwolnienia co przy opłacie taksy imatrykulacyjnćj (§. 4j.

B.

Dotychczas poświęcali się studyom teologicznym, także i na Uniwer­ sytetach ci tylko, którzy się w ten sposób do stanu duchownego przygo­ towywali. Atoli, nie tylko dozwoloną, lecz nawet pożądaną jest rzeczą, ażeby na wykłady teologiczne Wydziałów także i inni słuchacze uczęsz­ czali, bądź tacy, którzy — nie poświęcając się stanowi duchownemu — pragną się w naukach teologicznych oświecać, bądź tacy, którzy już przy­ należąc do stanu duchownego, chcą jeszcze posiąść wyższe teologiczne wykształcenie aniżeli to, które się uznaje jako nieodzowne dla każdego księdza. Do takich uczniów teologii, należących do Wydziału teologicznego lub do któregokolwiek innego, Ustawa naukowa z 1 października 1850 stosuje się w zupełności.

26

b)

Studya na Wydziale prawa i administracyi.

— :— #

---Rozporządzenie Ministra Wyznań i Oświaty z d. 2 października 1855 r. L. 15162, D. P. P. L. 172, obowiązujące w całej Monarchii, którem się obwieszcza postanowienie Najjaśniejszego Pana z dnia 25 września 1855 względem urzą­ dzenia nauk prawniczych i administracyjnych w uniwersytetach austryjackich,

tudzież niektóre przepisy, dotyczące wykonania tegoż postanowienia.

Jego c. k. apostolska Mość Nąjwyższem postanowieniem wydanćm w Ischl dnia 25 września 1855 raczył rozporządzić co następuje:

Pod względem nauk prawniczo-administracyjnych w uniwersytetach austryjackich mają obowiązywać następujące przepisy:

§•

I-Nauki te nie mogą być rozłożone na czas krótszy, jak na ośm pół­ roczy. Takowe rozpoczynają się w półroczu zimowćm. *)

') R o z p o r z ą d z e n i e m M i n i s t r a Wyzn. i Oś w. z 1 c z e r w c a 1880, L. 8258, (Dz. P. P. Nn 60) dozwolono je rozpoczynać i w l e t n i e m p ó ł r o c z u , pod warunkiem dosłuchania niektórych wykładów w następnych półroczach czterolecia. W moc dalszych zaś postanowień tejże samój władzy, korzyści ztąd wynikające co do zaoszczędzania czasu przez rozpoczynanie studyów z letnićm półroczem w ogólności odpadły. Wedle bowiem §. 4 ust. 1. R o z p o r z ą d z e n i a M i n i s t r a Wy z n . i Ośw. z 1 s i e r p n i a 1885. (Dz. P. P. Nr. 109):

„Uczniowie, którzy swe studya prawniczo administracyjne rozpoczynają w pół­ roczu letnićm, mają być względem przypuszczania ich do egzaminów państwowych, jak również co do czasu oznaczonego na odbycie tych studyów, tak traktowani, jak gdyby je rozpoczęli w następnćm zimowćm półroczu; niemogą przeto ich ukończyć wcześniój jak dopiero po upływie lat czterech licząc od tego ostatniego terminu.“

Ustęp zaś 2-gi tegoż samego 4-go paragrafu opiewa:

„Paragrafy 2—5 Rozporządzenia ministeryalnego z 1 czerwca 1880. (Dz. P. P. Nr. 60) dotyczące słuchaczów rozpoczynających swe studya prawniczo-administraeyjne w półroczu letnićm, tracą zatćm moc prawa; natomiast obowiązuje i nadal §. 6 tegoż Rozporządzenia, tyczący się wyjątkowego wliczania kursów tym kandydatom, którzy z innych Wydziałów na Wydział prawny przechodzą.“

Postanowienie to §. 6 Rozp. Ministra W. i O. z 1 czerwca 1880, o którćm tu mowa, brzmi jak następuje:

„Słuchaczom, którzy dwa półrocza lub dłużćj na innym niż prawno administra­ cyjnym Wydziale przebyli, może kollegium profesorów, biorąc na uwagę dotychczasowy kierunek ich studyów i okazaną pilność, dozwolić na wysłuchanie przedmiotów pierw­ szego i drugiego roku w ciągu dwóch lub trzech półroczy, tudzież na stawienie się, po upływie tego czasu, do egzaminu prawno-historycznego w terminach zwyczajnych t. j. w lipcu lub październiku.

„Wszelako, może to mieć miejsce tylko pod tym warunkiem, jeżeli studya po­ przednio odbyte mogą przynajmnićj poniekąd i w pewnym określonym kierunku być uważane jako przygotowawcze do nauk prawniczych; tudzież, jeżeli za każde braku­ jące półrocze mogą przynajmnićj dwa półrocza na innych przebyte Wydziałach przyjść pod obrachunek; wreszcie, jeśli wszystkie obowiązkowe przedmioty pierwszego bien-

nium prawidłowo wysłuchane zostały. Jedynie tylko przedmioty, których uczniowie

prawa winni słuchać na Wydziale filozoficznym, mogą być do drugiego biennium odłożone.“