Medycyna Wet. 2008, 64 (4A) 438
Praca oryginalna Original paper
Oligobiopsja jest jedn¹ z technik diagnostycznych, której celem jest przy¿yciowe pobranie materia³u tkan-kowego do badania histopatologicznego, co umo¿liwia rozpoznawanie zaburzeñ w prawid³owej strukturze na-rz¹dów. W medycynie cz³owieka, jak i weterynaryjnej, do oligobiopsji nerek najczêciej wykorzystywane s¹ ig³y typu Tru-cut o rednicy powy¿ej 1 mm, które umo¿li-wiaj¹ pobranie fragmentu nerki w kszta³cie niepe³nego walca. Sporód wielu technik wykorzystywanych do punkcji nerek, obecnie najczêciej stosowana jest biop-sja pod kontrol¹ USG. Zalet¹ tej techniki biopsyjnej jest mo¿liwoæ: oceny wielkoci, kszta³tu i struktury we-wnêtrznej nerki, dok³adnego okrelenia po³o¿enia na-rz¹du i ig³y biopsyjnej oraz oceny ewentualnych powik-³añ wystêpuj¹cych po tym zabiegu (3, 6, 8, 10).
G³ównymi wskazaniami do oligobiopsji nerek s¹: bia³-komocz o nieznanej etiologii; krwiomocz o nieznanej przyczynie; podejrzenie: k³êbuszkowego zapalenia ne-rek, amyloidozy nene-rek, dysplazji nerek; ostra niewydol-noæ nerek o nieznanej przyczynie; zmiana kszta³tu i wielkoci nerek oraz podejrzenie choroby nowotwo-rowej nerki (1, 5, 9).
Wród powik³añ wystêpuj¹cych po wykonaniu biop-sji nerek wyró¿niamy: krwiomocz mikroskopowy (naj-czêciej spotykane powik³anie po punkcji nerek), krwio-mocz makroskopowy (z regu³y mijaj¹cy samoistnie
w ci¹gu 12 godz. od chwili badania), krwiaki oko³oner-kowe, wodonercze (jako powik³anie póne rozwijaj¹ce siê na skutek zaczopowania miedniczki nerkowej przez skrzep krwi uniemo¿liwiaj¹cy odp³yw moczu), infekcje uk³adu moczowego, uszkodzenie innych narz¹dów oraz zejcie miertelne (spotykane najrzadziej) (1, 5-7).
Z kolei przeciwwskazaniami do oligobiopsji nerek s¹: brak jednej nerki, ropnie oko³onerkowe, roponercze, wielotorbielowate zwyrodnienie nerek, wodonercze, ciê¿ka niewyrównana niewydolnoæ nerek, zaburzenia w uk³adzie krzepniêcia krwi, anemia oraz silna dusz-noæ i ciê¿ka niewydoldusz-noæ kr¹¿enia (5, 9).
Celem badañ by³a ocena przydatnoci oligobiopsji wykonywanej pod kontrol¹ ultrasonografii w rozpozna-waniu chorób nerek u kóz.
Materia³ i metody
Badania przeprowadzono u 7 kóz ró¿nej rasy i p³ci, w wie-ku od 1 rowie-ku do 5 lat, o masie cia³a od 18 do 43 kg, u których stwierdzono objawy wskazuj¹ce na zaburzenia w prawid³o-wym funkcjonowaniu nerek.
Do biopsji nerek zwierzêta kwalifikowano na podstawie informacji uzyskanych z wywiadu, wyniku badania klinicz-nego, wyników badañ hematologicznych (liczba erytrocytów (RBC), liczba leukocytów (WBC), stê¿enie hemoglobiny (HGB), liczba hematokrytowa (Hct), liczba p³ytek krwi (PLT)
Oligobiopsja nerek u kóz
MARCIN JANKOWSKI, JÓZEF NICPOÑ, AGNIESZKA HA£OÑ*, IGOR MAKSYMOVYCH**, KRZYSZTOF KUBIAK, JOLANTA SPU¯AK, ANNA DUBIÑSKA
Katedra Chorób Wewnêtrznych i Paso¿ytniczych z Klinik¹ Chorób Koni, Psów i Kotów Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, pl. Grunwaldzki 47, 50-366 Wroc³aw *Katedra i Zak³ad Anatomii Patologicznej AM, ul. Marcinkowskiego 1, 50-368 Wroc³aw
**Katedra Diagnostyki Klinicznej Lwowskiej Akademii Medycyny Weterynaryjnej, ul. Pekarska 50, 79010 Lwów, Ukraina Jankowski M., Nicpoñ J., Ha³oñ A., Maksymovych I., Kubiak K., Spu¿ak J., Dubiñska A.
Renal oligobiopsy in goats Summary
The purpose of the study was the evaluation of usefulness of oligobiopsy performed under the control of ultrasonography in diagnosing kidney diseases in goats. The experiment was performed on 7 goats of various breed, different sex, aged 1-5 years. Kidney biopsy was performed under the control of USG using Tru-cut type needles: 1.6 mm in diameter, 150 mm long and with a 20 mm chamber for tissue specimens. The histopathological examination of bioptates from kidneys in goats allowed the diagnosis of the following: membranous proliferative glomerulonephritis (glomerulonephritis mesangio-capillaris) 3 cases, minimal change disease (glomerulonephritis submicroscopica) 1 case, toxic kidney damage 2 cases, normal kidney tissue 1 case.
On the basis of the conducted examinations one can conclude that oligobiopsy performed under control of ultrasonography is a safe and quite useful technique in the diagnostics of kidney diseases in goats. The histopathological examination of bioptates combined with anamnesis, clinical data, and results of laboratory tests, allows the ultimate diagnosis with regard to both qualitative and quantitative changes.
Medycyna Wet. 2008, 64 (4A) 439
oraz czas krzepniêcia) i biochemicznych krwi (aktywnoæ: aminotransferazy asparaginianowej (AST), g-glutamylotrans-ferazy (GGT), stê¿enie: mocznika, kreatyniny, bia³ka ca³ko-witego, albumin, wapnia (Ca++), fosforu nieorganicznego (Pn),
sodu (Na+), potasu (K+) i chloru (Cl)) oraz wyników badañ
fizykochemicznych moczu (barwa, ciê¿ar w³aciwy, odczyn, obecnoæ: bia³ka, glukozy, acetonu, krwi, urobilinogenu i barwników ¿ó³ciowych, a w osadzie moczu obecnoæ: ery-trocytów, leukocytów, komórek nab³onkowych, sk³adników mineralnych oraz bakterii).
Biopsjê nerek wykonywano u kóz le¿¹cych w pozycji most-kowej. Do premedykacji zastosowano ksylazynê (prep. Sedazin) w dawce 0,05-0,1 mg/10 kg m.c. i atropinê w dawce 0,6-1 mg/kg m.c. podawane w jednej iniekcji domiêniowej. Dodatkowo kana³ wk³ucia ig³y biopsyjnej znieczulano nasiê-kowo 2% roztworem lignokainy.
Obrazowanie nerek, podczas którego zwracano uwagê na ich po³o¿enie, wielkoæ, kszta³t i strukturê wewnêtrzn¹, prze-prowadzano aparatem USG Digi prince DP-3300 Vet z g³o-wic¹ minikonweksow¹ 5 MHz.
Bioptaty z nerek pobierano ig³ami typu Tru-cut firmy Cook w systemie po³automatycznym o nastêpuj¹cych parametrach: rednica 1,6 mm, d³ugoæ 150 mm, d³ugoæ komory dla wy-cinka tkanki 20 mm (ryc. 1).
Przed wykonaniem punkcji nerek dok³adnie usuwano sieræ i dezynsekowano skórê jodyn¹ w miejscu wk³ucia ig³y biop-syjnej. Nastêpnie obrazowano nerki i wyznaczano miejsce jej wk³ucia. Ostrzem skalpela wykonywano niewielkie naciêcie skóry i pod kontrol¹ ultrasonografii pobierano fragment nerki. Bioptaty utrwalano w 5% zbuforowanym roztworze for-maliny, a nastêpnie zatapiano je w bloczkach parafinowych i krojono na skrawki o gruboci nie przekraczaj¹cej 4-6 µm. Barwienie wykonywano czterema sposobami: hematoksylin¹ i eozyn¹ (HE), metod¹ p.a.S., metod¹ Massona i metod¹ Jonesa. Za bioptaty reprezentatywne uznano takie, w których stwierdzono minimum 5 k³êbuszków nerkowych (4).
Wyniki i omówienie
Na podstawie wywiadu, wyniku badania kliniczne-go, wyników badañ hematologicznych i biochemicznych krwi oraz fizykochemicznych moczu wszystkie kozy zakwalifikowano do wykonania oligobiopsji nerek.
W badaniu klinicznym u kóz stwierdzono niespecy-ficzne objawy kliniczne, takie jak: zmniejszony apetyt 4 przypadki (57,1%), zmienny apetyt 2 przypadki (28,6%), brak apetytu 1 przypadek (14,3%), zmniej-szone pragnienie 3 przypadki (42,9%), brak pragnie-nia 1 przypadek (14,3%), wzmo¿one pragnienie 1 przypadek (14,3%), niechêæ do ruchu 4 przypadki (57,1%). Wszystkie kozy wykazywa³y zaburzenia pra-wid³owej motoryki ¿wacza. Obni¿enie czêstoci ruchów ¿wacza stwierdzono w 6 przypadkach (w tym: 6 ruchów
¿wacza/5 min. 3 przypadki, 5 ruchów ¿wacza/5 min. 1 przypadek, 2 ruchy ¿wacza/5 min. 2 przypadki). U jednej kozy stwierdzono atoniê ¿wacza. U 2 kóz stwierdzono nieznacznie podwy¿szon¹ temperaturê we-wnêtrzn¹ cia³a, a u 3 nieznaczne przyspieszenie têtna i czêstoci oddechów.
W badaniu hematologicznym tylko u jednej kozy stwierdzono nieznacznie podwy¿szon¹ iloæ leukocy-tów. Natomiast w badaniu biochemicznym krwi u wszystkich kóz wystêpowa³o podwy¿szenie poziomu mocznika i kreatyniny, przy czym w 2 przypadkach by³o ono znaczne i wynosi³o dla mocznika > 39 mmol/l, a dla kreatyniny > 790 µmol/l. U 2 kóz (28,6%) stwier-dzono obni¿enie poziomu bia³ka ca³kowitego i albumin. W badaniu fizykochemicznym moczu stwierdzono: barwê lekko krwist¹ 1 przypadek, mocz lekko mêtny 3 przypadki, obni¿enie ciê¿aru w³aciwego 2 przy-padki, bia³komocz 5 przypadków (w tym: znaczny 2 przypadki i redni 3 przypadki), obecnoæ krwi 3 przypadki (w tym: znaczny 1 przypadek i nieznacz-ny 2 przypadki). U 1 kozy w osadzie moczu stwier-dzono obecnoæ wa³eczków drobnoziarnistych, u 3 obecnoæ nab³onków przejciowych i okr¹g³ych oraz u 1 obecnoæ leukocytów.
W 6 przypadkach (85,7%) pobrane bioptaty uznano za reprezentatywne, gdy¿ zawiera³y 5 i wiêcej k³êbusz-ków nerkowych. Jedynie w 1 przypadku (14,3%) po-brany bioptat by³ niereprezentatywny, poniewa¿ stwier-dzono w nim tylko 1 k³êbuszek nerkowy.
W oparciu o wynik badania histopatologicznego biop-tatów u kóz rozpoznano:
b³oniasto-rozplemowe k³êbuszkowe zapalenie ne-rek (glomerulonephritis mesangio-capillaris) 3 przy-padki (w tym: o sporym nasileniu 1 przypadek i o umiar-kowanym nasileniu 2 przypadki), stwierdzono: torebki k³êbuszków nerkowych pogrubia³e, przestrzenie filtra-cyjne znacznie zredukowane, bardzo wyran¹ lobuli-zacjê k³êbuszków nerkowych, pêtle naczyniowe odcin-kowo znacznie podrubia³e, zw³aszcza w obwodowych czêciach, w obrêbie mezangium zwiêkszenie siê iloci macierzy oraz komórek, obrzêkniêty zr¹b, w wietle kanalików nerkowych masy bia³kowe oraz pogrubienie cian têtniczek;
submikroskopowe k³êbuszkowe zapalenie nerek (glomerulonephritis submicroscopica, minimal change disease) 1 przypadek, stwierdzono: torebki k³êbusz-ków nerkowych cienkie, przestrzenie filtracyjne nie-znacznie zredukowane, w przestrzeni podtorebkowej zalega³a treæ bia³kowa, w 5 k³êbuszkach nerkowych ladowy przybytek macierzy mezangium i jego komó-rek, b³ony podstawne pêtli naczyniowych k³êbuszków nerkowych cienkie, wiat³a w pe³ni zachowane, zr¹b bez w³óknienia i nacieku zapalnego, w cewkach nerkowych nab³onek prawid³owy, bez cech uszkodzenia (ryc. 2);
toksyczne uszkodzenie nerek 2 przypadki, stwier-dzono: torebki k³êbuszków nerkowych cienkie, prze-strzenie filtracyjne dyskretnie zredukowane, b³ony pod-stawne pêtli naczyniowych k³êbuszków nerkowych cien-kie, wiat³a w pe³ni zachowane, segmentalny obrzêk komórek ródb³onka pêtli naczyniowych z minimaln¹
Medycyna Wet. 2008, 64 (4A) 440
segmentaln¹ redukcj¹ wiat³a naczyñ, w pêtlach naczy-niowych obecne erytrocyty, zr¹b bez w³óknienia i na-cieku zapalnego, ale z ogniskowym jego obrzêkiem, cewki nerkowe ogniskowo z nab³onkiem niskim, uszko-dzonym, od³uszczaj¹cym siê do wiat³a, a ogniskowo z nab³onkiem wysokim regeneruj¹cym siê, pojedyncze cewki nerkowe poszerzone, rozdête (ryc. 3).
Tylko w jednym przypadku w badaniu histopatolo-gicznym bioptatu stwierdzono prawid³ow¹ tkankê ner-kow¹, gdzie: torebka Bowmana by³a cienka, przestrzeñ filtracyjna odpowiednio szeroka, b³ony podstawne pêtli naczyniowych k³êbuszka nerkowego cienkie, wiat³a w pêtli zachowane, zr¹b bez w³óknienia i nacieku za-palnego, a w cewkach nerkowych nab³onek prawid³o-wy, bez cech uszkodzenia. Najprawdopodobniej takie rozpoznanie spowodowane by³o ma³o reprezentatyw-nym wycinkiem nerki, gdy¿ uzyskano w nim tylko je-den k³êbuszek nerkowy, lub ogniskowymi zmianami w mi¹¿szu nerkowym.
U wszystkich kóz bioptaty pobierano z prawej nerki. Zwi¹zane to by³o z trudnociami, na jakie napotkano przy ultrasonograficznym obrazowaniu nerki lewej, gdy¿ du¿e iloci gazów nagromadzone w ¿waczu w znaczny sposób odbija³y falê ultradwiêkow¹, co ogranicza³o mo¿liwoci okrelenia po³o¿enia tego narz¹du, jak i ocenê jego wielkoci oraz struktury wewnêtrznej. Jed-noczenie znacznie zwiêksza³o to prawdopodobieñstwo uszkodzenia podczas oligobiopsji ciany ¿wacza, co w konsekwencji doprowadzi³oby do wyp³ywu jego tre-ci do jamy otrzewnowej i jej zapalenia. Powy¿sz¹ opi-niê potwierdzaj¹ badania Chiesa i wsp. (2), którzy wy-konywali punkcje nerek u byd³a. Podczas biopsji lewej nerki u jednej z krów dosz³o do perforacji ¿wacza.
Zastosowane w badaniach znieczulenie: premedyka-cja po³¹czona ze znieczuleniem miejscowym kana³u wk³ucia ig³y biopsyjnej umo¿liwi³o wykonanie zabiegu w odpowiednio d³ugim czasie i by³o bezpieczne, gdy¿ nie stwierdzono jego negatywnych skutków u kóz, a u³o¿enie mostkowe zwierz¹t by³o korzystne dla po-bierania bioptatów z nerki. Ig³y typy Tru-cut w syste-mie pó³automatycznym o rednicy 1,6 mm, d³ugoci
150 mm, z komor¹ dla wycinka tkanki o d³ugoci 20 mm pozwala³y na pobranie fragmentów nerki o od-powiedniej gruboci i d³ugoci, a ich obs³uga nie spra-wia³a trudnoci.
Wszystkie bioptaty utrwalone w 5% zbuforowanym roztworze formaliny oraz barwione hematoksylin¹ i eozyn¹, metod¹ Massona, metod¹ p.a.S. i metod¹ Jonesa nadawa³y siê do oceny histopatologicznej.
Po oligobiopsji nerek u badanych kóz stwierdzono nastêpuj¹ce powik³ania: krwiomocz makroskopowy 2 przypadki oraz krwiomocz mikroskopowy 4 przy-padki. Powik³ania te nie zagra¿a³y ¿yciu pacjentów.
Na podstawie przeprowadzonych badañ stwierdzo-no, ¿e oligobiopsja wykonywana pod kontrol¹ USG jest bezpieczn¹ i bardzo przydatn¹ technik¹ diagnostyczn¹ w rozpoznawaniu chorób nerek u kóz. Ocena histopa-tologiczna bioptatów po³¹czona z wywiadem, wynika-mi badania klinicznego oraz wynikawynika-mi badañ laborato-ryjnych umo¿liwia ustalenie ostatecznego rozpoznania w aspekcie zmian jakociowych, jak i ilociowych.
Pimiennictwo
1.Bayly W. M., Paradis M. R., Reed S. M.: Equine renal biopsy: indications, technic, interpretation and complications. Mod. Vet. Pract. 1980, 61, 763-768. 2.Chiesa A. O., Cullison R., Anderson D. E., Moulton K., Galuppo L. D., Bredow J.: Development of a technique for serial bilateral renal biopsy in steers. Can. J. Vet. Res. 2006, 70, 87-93.
3.Kostrzewski P., Zió³kowski J.: Ma³a Encyklopedia Medyczna. PWN, Warszawa 1999.
4.Kulig A., Danilewicz M., £ukaszek S.: Zasady postêpowania z materia³ami oligobiopsyjnymi. Polish J. Pathology 1999, 50, 61-70.
5.Mitchell B., Williams J. T.: Technique for biopsy of renal cortex in sheep. Vet. Rec. 1975, 96, 405.
6.Modransky P. D.: Ultrasound guided renal and hepatic biopsy techniques. Vet. Clin. North Am. Equine Pract. 1986, 2, 115-126.
7.Naoi M., Kokue E., Takahashi Y., Kido Y.: Laparoscopic assisted serial biopsy of bovine kidney. Am. J. Vet. Res. 1985, 46, 699-702.
8.Vanden S. L.: Renal biopsy: methods and interpretation. Vet. Clin. North Am. Small Anim. Pract. 2004, 34, 887-908.
9.Vaden S. L., Levine J. F., Less G. E., Groman R. P., Grauer G. F., Forrester S. D.: Renal biopsy: a retrospective study of methods and complicationsin 283 dogs and 65 cats. J. Vet. Intern. Med. 2005, 19, 794-801.
10.Wisloff H., Flaoyen N., Ottesen N., Hovig T.: Narthecium ossifragum (L.) Huds. Causes kidney damage in goats: morphologic and functional effects. Vet. Pathol. 2003, 40, 317-327.
Adres autora: dr Marcin Jankowski, ul. Pastucha 5/7/404, 51-651 Wroc³aw; e-mail: jank1973@tlen.pl
Ryc. 3. Toksyczne uszkodzenie nerek. Barwienie H-E Ryc. 2. Submikroskopowe k³êbuszkowe zapalenie nerek.
