Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 67 (5), 343-346, 2011

Medycyna Wet. 2011, 67 (5) 343

Opis przypadku Case report

Nowotwory gruczo³u sutkowego u suk stanowi¹

gru-pê schorzeñ stosunkowo czêsto wystêpuj¹cych u tego

gatunku zwierz¹t. Na podstawie obserwacji w³asnych

oraz danych literaturowych wiadomo, ¿e a¿ 41-53%

guzów przebadanych histologicznie to nowotwory

o charakterze z³oœliwym (3, 12). Dotychczas jedyn¹

skuteczn¹ metod¹ ich leczenia wydaje siê

mastekto-mia. Rzadko wykonywana jest tak¿e nodulektomia,

której celem jest usuniêcie samego guza lub

podejmo-wanie leczenia za pomoc¹ chemioterapii. Wybór

me-tody zabiegu uzale¿nia siê najczêœciej od lokalizacji

guza, jego rodzaju oraz wielkoœci (6).

Wed³ug danych piœmiennictwa, nowotwory

gruczo-³u sutkowego u mê¿czyzn dotycz¹ jedynie oko³o 1%

populacji (4, 5). U psów samców tego typu

nowotwo-ry stwierdza s¹ niezmiernie rzadko i zazwyczaj u psów

starszych (15, 16).

W wiêkszoœci przypadków nowotwory gruczo³u

sutkowego u suk s¹ hormonozale¿ne, a czêstotliwoœæ

ich wystêpowania wzrasta wraz z liczb¹ przebytych

cykli rujowych (1, 8, 13, 14). Przeciwieñstwem tego

typu nowotworów jest nowotwór gruczo³u sutkowego

opisywany w literaturze jako basaloid

adenocarcino-ma (basal-like), który nie posiada w swojej strukturze

receptorów dla estrogenów i dla progesteronu (2).

Nazwa tego typu nowotworu – basaloid

adenocarci-noma – wywodzi siê z jego budowy. Zdecydowanie

wiêksz¹ czêœæ guza zajmuj¹ proliferuj¹ce komórki,

które s¹ bardzo podobne do komórek warstwy

pod-stawnej gruczo³u sutkowego (7, 10).

W zwi¹zku z tym, i¿ nowotwór okreœlany jako

ba-saloid adenocarcinoma jest rzadko spotykany u

osob-ników ¿eñskich, a sporadycznie wystêpuje u mêskich,

przedstawiono opis w³asnego przypadku pod k¹tem

rozpoznania i jego leczenia.

Opis przypadku

Do Katedry i Kliniki Rozrodu Zwierz¹t Wydzia³u Medy-cyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lub-linie przyjêto psa rasy dog de bordeaux, w wieku 7 lat i ma-sie cia³a 60 kg. Powodem wizyty by³a zaobserwowana przez w³aœciciela guzowata zmiana w okolicy prawej pachwiny. Z wywiadu ustalono, ¿e jej pojawienie siê i znaczne po-wiêkszenie nast¹pi³o w ci¹gu 3 tygodni. W tym czasie u psa nie obserwowano ¿adnych innych niepokoj¹cych objawów. Pragnienie i apetyt by³y zachowane, nie wystêpowa³y za-burzenia w oddawaniu moczu i ka³u. Pies nigdy nie kry³ i by³ regularnie odrobaczany i szczepiony.

W badaniu klinicznym poprzez omacywanie stwierdzo-no w prawej okolicy pachwistwierdzo-nowej, w pobli¿u pr¹cia, wo-kó³ brodawki sutkowej obecnoœæ twardego, niebolesnego i trudno przesuwalnego wzglêdem skóry oraz okolicznych tkanek tworu wielkoœci ludzkiej g³owy (ryc. 1). W worku mosznowym stwierdzono obecnoœæ obu j¹der. Ich wielkoœæ oraz konsystencjê okreœlono jako charakterystyczn¹ dla tego gatunku i wielkoœci psa. Wykonane badanie hematologicz-ne oraz biochemiczhematologicz-ne krwi nie wykaza³o ¿adnych odchy-leñ od norm uznanych za fizjologiczne dla psów.

Wykonano ponadto przegl¹dowe badanie radiologiczne jamy brzusznej i klatki piersiowej, a tak¿e badanie ultra-sonograficzne okolicy prawej pachwiny i samego guza przy u¿yciu aparatu marki Honda HS-4000 i g³owicy typu mi-croconvex o czêstotliwoœci 5,0-7,5 MHz. Radiograficznie nie wykazano ¿adnych zmian w obrazie narz¹dów klatki piersiowej i jamy brzusznej. Badaniem

ultrasonograficz-Basaloid adenocarcinoma u psa

ROMAN D¥BROWSKI, TOMASZ PIECH, PIOTR DÊBIAK*, WOJCIECH £OPUSZYÑSKI** Katedra i Klinika Rozrodu Zwierz¹t, *Pracownia Radiologii i Ultrasonografii Katedry i Kliniki Chirurgii Zwierz¹t,

**Katedra Anatomii Patologicznej Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, ul. G³êboka 30, 20-612 Lublin

D¹browski R., Piech T., Dêbiak P., £opuszyñski W.

Basaloid adenocarcinoma in a male dog

In veterinary practice, mammary gland neoplasms in bitches are very common. According to literature data and our observations, their incidence in male dogs is extremely low compared to female dogs. In most cases, these neoplasms are hormone-dependent. However, no receptors for oestrogen or progesterone are observed in the structure of basaloid adenocarcinomas. In such cases, conservative treatment does not result in desirable outcomes. The most effective method of treatmemnt is a surgical removal of the tumour. The present report describes a case of basaloid adenocarcinoma in a Dogue de Bordeaux.

Medycyna Wet. 2011, 67 (5) 344

nym stwierdzono obecnoœæ guzowatego tworu o wymia-rach 13 × 11 cm. Wewn¹trz zmiany otoczonej dobrze wi-doczn¹ œcian¹ stwierdzono obecnoœæ hipoechogenicznej, z licznymi przejaœnieniami, p³ynnej i pó³p³ynnej zawartoœci (ryc. 2). W doogonowej czêœci guza zaobserwowano wy-stêpowanie wiêkszej iloœci elementów tkankowych o litej, echogenicznej strukturze. Ponadto badaniem ultrasonogra-ficznym stwierdzono powiêkszenie prostaty z obecnoœci¹ licznych drobnych zmian torbielowatych wewn¹trz mi¹¿-szu gruczo³u.

Na podstawie przeprowadzonych badañ klinicznych oraz dodatkowych psa zakwalifikowano do zabiegu chirurgicz-nego usuniêcia patologicznej zmiany. Ze wzglêdu na roz-miar guza i jego lokalizacjê zabieg podzielono na dwie czêœ-ci. Pierwsza czêœæ mia³a na celu zmniejszenie objêtoœci tworu. Efekt ten uzyskano poprzez jego naciêcie i ewaku-acjê p³ynnej zawartoœci. Wydzielinê pobrano i przes³ano do laboratorium w celu wykonania posiewu bakteriologicz-nego i mykologiczbakteriologicz-nego.

Po up³ywie 3 dni w³aœciciel ponownie zg³osi³ siê do Kli-niki w celu ca³kowitego usuniêcia guza. Przeprowadzonym przed zabiegiem chirurgicznym badaniem klinicznym

po-przez ogl¹danie i omacywanie stwierdzono obecnoœæ zde- Ryc. 2. USG guza – obecnoœæ hipoechogenicznej, z licznymi_{przejaœnieniami, p³ynnej i pó³p³ynnej zawartoœci}

Ryc. 1. Widoczny guz gruczo³u sutkowego u psa

Medycyna Wet. 2011, 67 (5) 345

cydowanie mniejszego guza w porównaniu do jego pier-wotnych rozmiarów. Guz sta³ siê bardziej przesuwalny wzglêdem skóry i pod³o¿a, co mia³o decyduj¹cy wp³yw na podjêcie decyzji o jego ca³kowitym usuniêciu. Przed przy-st¹pieniem do zabiegu zwierzê poddano premedykacji przy u¿yciu ksylazyny w dawce 2 mg/kg m.c. (prep. Rometar 2%® _{– Spofa, Republika Czeska) i atropiny w dawce 0,05}

mg/kg m.c. (prep Atropinom sulfuricum® _{– Polfa, Polska).}

Znieczulenie ogólne dysocjacyjne uzyskano po podaniu ketaminy w dawce 5 mg/kg m.c. (prep. Vetaketam® _–

Vet-Agro, Polska). W celu usuniêcia zmiany wykonano dwa naciêcia okalaj¹ce brodawkê sutkow¹ równolegle do koœci pr¹cia i ³¹cz¹ce siê ze sob¹ na granicach przeznaczonych do usuniêcia ca³oœci guza wraz z sutkiem (ryc. 3). Przy po-mocy no¿yczek têpokoñczystych odpreparowano skórê od tkanki gruczo³owej w kierunku bocznym i przyœrodkowym, unosz¹c guz ku górze. Nastêpnie odpreparowano guz od powiêzi brzucha metod¹ „na têpo” (ryc. 4), po czym usu-niêto go w ca³oœci. Tkankê podskórn¹ zszyto dwoma piêt-rami szwów materacowych ci¹g³ych, u¿ywaj¹c nici wch³a-nianych Vicryl 0. Skórê zszyto szwem materacowym poje-dynczym nici¹ Amifil 1-0 (ryc. 5).

W trakcie wykonywanego zabiegu oraz po jego zakoñ-czeniu pies otrzymywa³ p³yny infuzyjne (PWE, Sol. Rin-geri, Glukoza 5%) we wlewie do¿ylnym, w dawce prze-znaczonej dla tego gatunku zwierz¹t. Bezpoœrednio po za-biegu podano os³onê antybiotykow¹ (prep. Pen Strep w daw-ce 1 ml/10 m.c. s.c.), któr¹ kontynuowano przez 6 dni. Po wybudzeniu psa i kilkugodzinnej obserwacji w klinice pacjent zosta³ wydany w³aœcicielowi. W kolejnych dniach psa codziennie poddawano badaniu klinicznemu. Pies po zabiegu chêtnie pi³ wodê, czêstoœæ i iloœæ oddawanego moczu by³a charakterystyczna dla tego gatunku zwierz¹t. Dzieñ po zabiegu zacz¹³ tak¿e chêtnie przyjmowaæ pokarm. Szwy skórne usuniêto dziesi¹tego dnia po zabiegu. Rana pooperacyjna zagoi³a siê poprzez rych³ozrost.

Wyniki i omówienie

Wyciêty guz o wymiarach 13 × 11 cm (ryc. 6) i

ma-sie 2,60 kg zosta³ przes³any do badania

histopatolo-gicznego, a wydzielina pobrana z guza zosta³a

podda-Ryc. 4. Odpreparowanie guza od okolicznych tkanek metod¹

„na têpo” Ryc. 5. Rana pooperacyjna bezpoœrednio po zabiegu

Ryc. 6. Guz gruczo³u sutkowego po chirurgicznym usuniêciu

Ryc. 7. Ognisko proliferacji jednolitych bazaloidnych komó-rek nab³onkowych formuj¹cych gniazda i pasma ró¿nej wiel-koœci z obszarami metaplazji p³askonab³onkowej. Braw. HE. Pow. ok. 120 ×

Medycyna Wet. 2011, 67 (5) 346

na badaniu bakteriologicznemu, które nie wykaza³o

wzrostu drobnoustrojów chorobotwórczych. Badanie

histopatologiczne wykonano w Katedrze Anatomii

Patologicznej Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP

w Lublinie. Obraz mikroskopowy uwidoczni³

wyraŸ-nie odgraniczony guzowaty rozrost nowotworowy,

zbudowany z ciasno u³o¿onych, okr¹g³ych i owalnych

jednorodnych pod wzglêdem kszta³tu i wielkoœci

ko-mórek pochodzenia nab³onkowego o cechach

komó-rek bazaloidnych (ryc. 7). Komórki guza posiada³y

sk¹p¹ zasadoch³onn¹ cytoplazmê i du¿e, silnie

zabar-wione j¹dro komórkowe, i uformowane by³y w

gniaz-da lub pasma, poprzedzielane sk¹p¹ iloœci¹ tkanki

³¹cznej. W niektórych obszarach guza, pomiêdzy

sku-piskami komórek nab³onkowych, widoczne by³y

szcze-linowate puste przestrzenie oraz obszary metaplazji

p³askonab³onkowej z formuj¹cymi siê blaszkami

ke-ratotycznymi i drobne wynaczynienia krwi (ryc. 7).

Stwierdzono nieliczne figury podzia³u mitotycznego.

Obserwowane utkanie mikroskopowe guza

odpowia-da³o opisom wystêpuj¹cym w piœmiennictwie (7, 9)

i stanowi³o podstawê do rozpoznania rozrostu jako

gruczolaka podstawnokomórkowego gruczo³u

sutko-wego (basaloid adenoma).

Po 3 miesi¹cach od zabiegu usuniêcia guza

wyko-nano u psa badanie kliniczne, zwracaj¹c szczególn¹

uwagê na ranê pooperacyjn¹. Stan ogólny psa by³

do-bry, w miejscu operacyjnym nie stwierdzono

tenden-cji do wznowy procesu nowotworzenia. Po 6

miesi¹-cach oprócz badania klinicznego wykonano

dodatko-wo kontrolne badanie radiologiczne klatki piersiowej

i brzusznej. Badaniem tym nie stwierdzono obecnoœci

przerzutów nowotworowych.

Obserwowany w obrazie ultrasonograficznym

ob-raz guza nie pozwala³ jednoznacznie na postawienie

pewnego rozpoznania. Wed³ug danych piœmiennictwa,

wystêpowanie pó³p³ynnej zawartoœci w œwietle

niere-gularnej zmiany otoczonej hiperechogeniczn¹

toreb-k¹ i obszarami o zró¿nicowanej echogenicznoœci

s¹-siaduj¹cych tkanek mo¿e byæ odnotowywane

zarów-no w przypadku rozleg³ego ropnia, jak te¿ guza z

cen-tralnym obszarem martwiczym (11). W opisywanym

przypadku, dla postawienia ostatecznego rozpoznania

konieczne okaza³o siê przeprowadzenie dodatkowych

badañ pooperacyjnych: laboratoryjnych i

patomorfo-logicznych. Pomimo tego wynik badania

ultrasono-graficznego u badanego pacjenta okaza³ siê istotnie

pomocny w diagnostyce. Nale¿y zatem stwierdziæ, ¿e

w przypadku podejrzenia obecnoœci guzów gruczo³u

sutkowego u psów samców badanie

ultrasonograficz-ne powinno znaleŸæ sta³e miejsce w toku

postêpowa-nia diagnostycznego.

Z danych piœmiennictwa wynika, ¿e w przypadku

gruczolaka podstawnokomórkowego gruczo³u

sut-kowego u ludzi skuteczn¹ metod¹ jego leczenia jest

chemioterapia (2). U zwierz¹t ta metoda terapii

do-tychczas nie znalaz³a powszechnego zastosowania.

Opisany zabieg chirurgicznego usuniêcia nowotworu

gruczo³u sutkowego okaza³ siê wystarczaj¹cy jako

me-toda leczenia tego typu guza u psów. Jednak¿e z

uwa-gi na pó³roczny okres obserwacji trudno

jednoznacz-nie wykluczyæ mo¿liwoœæ jego wznowy lub tendencji

do tworzenia przerzutów w d³u¿szym okresie.

Piœmiennictwo

1.Brearley M. J.: Mammary gland tumours in the dog. In Practice 1989, 11, 248-253.

2.Cheang M. C. U., Voduc D., Bajdik Ch., Leung S., McKinney S., Chia S. K., Perou Ch. M., Nielsen T. O.: Basal-like breast cancer defined by five biomar-kers has superior prognostic value than triple-negative phenotype. Clin. Cancer Res. 2008, 14, 1368-1376.

3.Gilbertson S. R., Kurzman I. D., Zachrau R. E.: Canine mammary epithelial neplasms: Biologic implications of morphologic characteristics assessed in 232 dogs. Vet. Pathol. 1983, 20, 127-142.

4.Hecht J., Winchester D.: Male breast cancer. Am. J. Clin. Pathol. 1994, 102, 25-30.

5.Kidwai N., Gong Y., Sun X., Deshpande Ch., Yeldandi A., Rao S. M., Badve S.: Expression of androgen receptor and prostate-specyfic antigen in male breast carcinoma. Breast Cancer Res. 2004, 6, 18-23.

6.Kirpensteijn J.: Mammary tumours in dogs, marginal versus wide excision.

Proc. 65th _{SCIVAC Internat. Congress Italian Association of Companion}

Animal Veterinarians. Rimini, Italy 2009, s. 328.

7.Misdorp W., Else R. W., Hellmén E., Lipscomb T. P.: Histological Clasifica-tion of Mammary Tumors of the Dog and Cat, 2nd _{series, vol. 7. WHO} Inter-national Histological Classfication of Tumors of Domestic Animals. AFIP, Washington, DC 1999, 22-23.

8.Moulton J. E.: Tumors in Domestic Animals. University of California Press, Berkeley 1978, 346-371.

9.Mulas J. M. de las, Ordás J., Millán M. Y., de los Monteros E., Reymundo C.: Spontaneus basaloid adenomas of the mammary gland in four dogs: clinico-pathologic and immunohistochemical features. Vet. Pathol. 2002, 39, 739--743.

10.Nielsen T. O., Hsu F. D., Jensen K., Cheang M., Karaca G.: Immunohisto-chemical and clinical characterization of the basal-like subtype of invasive breast carcinoma. Clin. Cancer Res. 2004, 10, 5367-5374.

11.Nyland T. G., Mattoon J. S.: Small Animal Diagnostic Ultrasound. Saunders W. B., New York 2002. Wyd. w j. polskim: Koper S. (red.): Diagnostyka ultrasonograficzna ma³ych zwierz¹t.

12.Planellas M., Bassols A., Siracusa C., Saco Y., Gimenez M., Pato R.: Evalu-ation of serum haptoglobin and C-reactive protein in dogs with mammary tumors. Vet. Clin. Pathol. 2009, 38, 348-352.

13.Rao N. A. S., Wolferen M. E., Gracanin A., Bhatti S. F. M., Krol M., Holstege F. C., Mol J. A.: Gene expression profiles of progestin-induced canine mam-mary hyperplasia and spontaneous mammam-mary tumors. J. Physiol. Pharmacol. 2009, Suppl 1, 73-84.

14.Russo I. H., Russo J.: Role of hormones in mammary cancer initiation and progression. J. Mammary Gland Biol. Neoplasia 1998, 3, 49-61.

15.Rutteman G. R., Withrow S. J., MacEwen E. G.: Tumors of the mammary gland. Winthrow S. J., MacEwen E. G. (eds): Small Animal Clinical Oncology. Saunders W. B. Co, Philadelphia 2000, 450-467.

16.Saba C. F., Rogers K. F., Newman S. J., Mauldin G. E., Vail D. M.: Mammary gland tumours in male dogs. J. Vet. Intern. Med. 2007, 21, 1056-1059. Adres autora: dr Roman D¹browski, ul. G³êboka 30, 20-612 Lublin