Andrzej Krzyszowski,Edward
Krause
Mściszewo, st. 24, gm. Murowana
Goślina, woj. poznańskie
Informator Archeologiczny : badania 26, 3-4
Informator Archeologiczny 3
budowlanych. Wśród kości znąjdowano duże ilości artefaktów , w tym narzędzia w rodząju jednozadziorców — ostrzy typu K ostenki, nie odbiegających typologicznie od odkrytych w poprzednich sezonach, oraz liczne ostrza i wióry tylcowe, rylce oraz retuszow ane odlup- ki i wióry. Zarówno kości, jak i większość artefaktów krzem iennych wykonanych z miejsco wego krzem ienia jurajskiego, rzadko z innego im portowanego czy z radiolarytu, występo wały w w arstw ie oznaczonej jako 6 (m ulek soliflukcyjny), część w w arstw ie 7 (jasnożólty less). W arstwa 6 w iązana je s t z technokom pleksem wschodniograweckim — głównie kul tury kostierrkowsko-awdiejewskiej, w arstw a 7 z oryniakiem .
Badania będą kontynuow ane.
I Łęg, s t 2, gm. Połaniec, woj. tarnobrzeskie patrz środkowa epoka brązu
M śc isz e w o , s t. 24 Przedsiębiorstw o Państw ow e Pracow-g m . M u r o w a n a G o ś lin a , w o j. n ie K onserw acji Z abytków O środek p o z n a ń s k i e N a u k o w o -K o n se rw a to rsk i w P ozna
n iu P racow nia Archeologiczna
Badania prowadził m gr Andrzej Krzyszowski (autor sprawozdania) przy współpracy mgr. E dw arda K rause i dokum entalisty W iktora Kudry, Finansow ane przez W ielkopolskie Kopalnie „Kruszgeo” w Po znaniu Spółka z o. o. Pierwszy sezon badań. Obozowisko mezolitycz- ne z późnego okresu borealnego ?, osada k u ltu ry przeworskiej, ślad osadniczy z okresu wczesnego i późnego średniowiecza i okresu no wożytnego.
Stanowisko je s t zagrożone przez usytuow anie kopalni kruszyw a m ineralnego. Zostało odkryte na początku 1. 80. w ram ach program u AZE Wiosną 1992 r. wykonano n a obszarze 41 arów powierzchniowe badania planigraficzne. Zebrano 222 przedm ioty krzem ienne z okresu mezolitu, 16 fragm, ceram iki k u ltu ry przew orskiej, 2 fragm. ceram iki z okresu późnego średniowiecza (XVI w.) i 20 fragm. ceram iki z okresu nowożytnego (XVIH-pocz. XIX w.). Uchwycono wówczas cen traln ą strefę koncentracji źródeł z okresu mezolitu oraz dobrze zaznaczające się peryferie ich zasięgu. Funkcjonalnie ch a rak ter osadnictw a z tego horyzontu określono jako obozowisko, względnie sezonową osadę. Przypuszczalna wiel kość obozowiska z okresu mezolitu wynosiłaby według szacunkowych obliczeń ok. 80 arów. W dniach 6-10 lipca 1992 r. wykonano na pow ierzchni 25 m badania wykopaliskowe o charakterze sondażowym. Wykop założono w cen tra in o-pół nocnej strefie zwiększonej frekwencji m ateriału krzem iennego, zarejestrow anego w czasie badań planigraficznych. Prace eksploracyjne wykonano przez ręczne odsypywanie ziemi, stosując do inw entaryza cji i dokum entacji m etodę trójwymiarowej lokalizacji wydobywanych zabytków. W wyniku tych badań zanotowano następujący m ateriał źródłowy:
1. Obozowisko z okresu mezolitu, które je s t reprezentow ane przez 40 przedmiotów krze miennych. Wśród nich zdecydowaną większość stanow ią okazy z grupy debitażu, zaś jednostkow o wyróżniono rdzenie (m.in, jednopiętow e w technice wiórowej) i narzędzia (kilka drapaczy, tylczaki typu Stawinoga), W stępnie obozowisko wydatowano na okres borealny (ok. 6500 lat p. n. e.).
2. Osadę k u ltu ry przeworskiej, którą wyodrębniono n a podstawie odkrytych 5 obiektów nieruchom ych (jama gospodarcza i 4 dołki poslupowe) oraz 42 fragm. ceram iki naczynio wej. Wydobyty m ateria! nie upoważnia obecnie do w skazania fazy chronologicznej tej kultury.
3. Ślad osadniczy z okresu wczesnego średniowiecza, z fazy C-D?, wyodrębniony na pod staw ie zaledwie 1 fragm. ceram iki; analogiczny ch arak ter osadnictw a określono dla kilku n a stu fragm. ceram iki reprezentującej okres późnego średniowiecza {XVI w.) i okres nowo żytny (XVUI-pocz. XIX w.).
4 Paleolit i mezolit
D okum entacja i m ateriały przechowywane są w Pracow ni Archeologicznej P P Pracow nie Konserwacji Zabytków przy Ośrodku N aukow o-K onserw atorskim w Poznaniu.
Zam ierza się kontynuować badania terenowe. I Orle, st. 2, gm. Wejherowo, woj. gdańskie patrz neolit
P o d z a m c z e , „ G ó r a B ir ó w ” Z espól B adań K o n se rw a to rsk ic h — g m . O g r o d z ie n ie c , w o j. k a to - Łódź
w ic k ie A Z P 9 4 -5 2 /—
Badania prowadził B. M uzolf przy współpracy T. Madeyskiej i K. Cyr- ka. Finansow ane przez Zarząd Zespołu Jurajskich Parków K rajobra zowych w Dąbrowie Górniczej. Trzeci sezon badań. Osadnictwo od paleolitu środkowego przez paleolit górny, neolit, epokę brązu, okres halsztacki, późny okres wpływów rzymskich, wczesne średniowiecze i średniowieczne grodzisko z elem entam i murowanymi.
B adaniam i objęto p a rtię szczytową ostańca skalnego oraz sondażowo 2 niewielkie jaskinie masywu Góry Birów. G óra Birów je st położona na północny zachód od Podzamcza.
Z pierwszej jaskini wydobyto w stępnie m ateriały górnopaleolityczne w postaci fragm, poroży renifera i innych zw ierząt oraz krzem ienne i kościane artefakty, wśród nich m.in. fragm . kościanego gładzonego ostrza. W wykopie przed drugą jask in ią sięgnięto poprzez archeologicznie jałow e w arstw ow ane piaski do utw oru próchnicznego z gruzem skalnym . Wydobyto z niego znaczną liczbę silnie rozdrobnionych kości dużych zw ierząt. Wśród nich na uwagę zasługują kły i połowa dolnej szczęki niedźwiedzia jaskiniowego. Niektóre fragm. kości robią w rażenie, iż mogły służyć jako gładziki. B rak inw entarza krzem iennego u n ie możliwia przypisanie kulturow e tego ewentualnego osadnictw a środkowopaleolitycznego.
Z w arstw eksplorowanych na szczycie ostańca wydobyto znaczną ilość odpadów po produkcji krzem ieniarskiej. Z jednej z krzem ienie wydobyto m.in. grociki sercowate. M ate riały odpadowe z innych krzem ienie w skazują, że produkow ano tu tą j także siekiery. P rzy pisanie tych m ateriałów do odpowiednich k u ltu r je s t u tru d n io n e ze względu na b rak towarzyszących m ateriałów ceramicznych. Jak o że na osadzie u podstawy Góry Birów wydobyto m ateriały k u ltu ry pucharów lejkowatych oraz k u ltu ry ceram iki sznurowej, m ateriały krzem ienne z Góry wiążemy także z inw entarzam i tych dwóch kultur.
Nąjłiczniejszy m ateriał kulturow y pochodzi z V okresu brązu i okresu halsztackiego. Istn iała wtedy na ostańcu o silnych walorach obronnych osada k u ltu ry łużyckiej. Jej obszar na szczycie wynosił ok. 1000 m i był silnie zabudowany domami słupowymi. Wydobyto znaczne ilości m ateriału ceramicznego: czerpaki, czarki, talerze (placki), garnki i wazy. W ystępujący o rnam ent to m.in. dołki palcowe i paznokciowe, o rn am en t tzw, naszyj nika, układy ryte, plastyczne motywy wyciskanych żłobków, karbow anych kraw ędzi oraz występów n a kraw ędziach (np. mis). Na uwagę zasługuje fragm. naczynia? zoomorficznego lub antropom orficznego w postaci nóżki ze stopką. Wyroby metalowe reprezentow ane są przez kilka szpil brązowych i żelaznych, m.in. brązowy, duży okaz szpili z potrójnym i, łabędziowato wygiętymi szyjkami zakończonymi m akówkami, z główką o spiralnie skręco nej tarczce w formie uszka. Wydobyto także brązową bransoletę w ykonaną ze szpili z uszkiem , brązowy grocik trójgraniasty w typie „scytyjskim ”, żelazną siekierkę z tulejką oraz być może żelazne fragm . bransolet. H ipotetycznie stw ierdzam y obecność pewnych elem entów ogłowia końskiego, także w typie wschód ni m -scy tyj skim. Wydobyto też wiele rozrieraczy i tłuków kam iennych, ja k i kilka fragm . oraz jedno cale żarno niecko w ate wraz z rozcieraczam i płaskimi.
Po zaniku osady łużyckiej, co nastąpiło w okresie halsztackim D, na obecnym etapie b adań możemy powiedzieć, że następna je st osada z późnego okresu wpływów rzymskich. K ulturę przew orską reprezentują 3 fibule typu VI nr 158 — 2 żelazne i jed n a brązow a,
