"Gottes verborgene Gegenwart : Denkanstösse aus der Bibel", Walter Strolz, Freiburg-Basel-Wien 1976 : [recenzja]

Stefan Moysa

"Gottes verborgene Gegenwart :

Denkanstösse aus der Bibel", Walter

Strolz, Freiburg-Basel-Wien 1976 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 47/4, 182-183

182

w pełnym, biblijnym znaczeniu tych słów. Trzon tej części stanowi opisanie w olności Bożej i ludzkiej oraz ich wzajem nego stosunku. Autor rozpoczyna od w olności ludzkiej, ale pragnie ją n aśw ietlić światłem , które idzie od w o l­ ności Chrystusa. W filozoficznym pojęciu w olności podkreśla v o n B a l ­ t h a s a r elem ent posiadania siebie, jak też elem ent dążenia do dobra, ale dla dobra samego w sobie, nie zaś dla jego posiadania. W sumie autor dość znacznie m odyfikuje tradycyjne pojęcie w olności.

Nieskończona w olność Boża ukazuje się najsilniej w Nowym Testam encie, a m ianow icie w krzyżu Chrystusa, który został, w edług św. Pawła, „uczy­ niony grzechem i przekleństw em ”; tym samym Jego wolność przy całkow i­ tym zagubieniu i oddariiu się, pozostała sobą.

Sprawę stosunku w olności Bożej do ludzkiej rozważa autor na szerszym tle, a m ianow icie stara się odpowiedzieć na pytanie, jak m ożliwe jest istn ie­ nie skończonego świata, skoro Bóg jest nieskończonym istnieniem i w yczer­ puje całą jego pełnię.

W ramach opisu osób dramatu dochodzi jeszcze do głosu opis człowieka, przy czym autor daje tu krótki zarys antropologii. Jest to najpierw antro­ pologia przedchrześcijańska oparta na samej ludzkiej naturze. Rozważa n as­ tępnie. co specyficznie nowego przyniosło chrześcijaństwo naturze i wreszcie czym stał się człow iek, gdy te elem enty chrześcijańskie zagubił.

W tym pierwszym tomie w łaściw ej teodram atyki ukazuje się, że autor z jednej strony stosuje do pewnego stopnia w łasną i oryginalną filozofię, a z drugiej, że przez nowy punkt w idzenia potrafi inaczej spojrzeć na szereg tradycyjnych tem atów teologiczych, dzięki czemu naśw ietlenie historii zba­ wienia nabiera nowych barw i perspektyw.

ks. Stefan Moysa SJ, W arszawa

Walter STROLZ, Gottes verborgene G ege nw art. Denkanstösse aus der Bibel,

Freiburg—B asel—Wien 1976, Verlag Herder, s. 160.

W iele m ówi się dzisiaj o nieobecności Boga, albo raczej o ukryciu Boga w św iecie współczesnym . Dośw iadczenie to, związane z sekularyzacją świata, zostało zaanalizowane przez w ielu teologów, którzy, można powiedzieć, zbu­ dowali już całą teologie na nim opartą. Zaznacza się jednak reakcja przeciw takiemu jednostronnemu pojm owaniu stosunku Boga do świata. Podkreśla się bowiem skuteczną obecność słowa Bożego w św iecie oraz odpow iedzial­ ność człowieka za słuchanie i przyjęcie słowa. Do tego typu twórczości teo­ logicznej n ależy zaliczyć recenzowaną książkę, w której autor stara się uka­ zać na podstaw ie Biblii obecność i działanie Boże w św iecie. Czyni to w kilku m edytacjach, z których trzy mają za przedmiot psalm y (ps 104, 19, 99), inne zaś analizują konkretne tem aty biblijne, jak na przykład przymierze Boga ze światem , wybór, przed którym Bóg staw ia człowieka, czy też podo­ bieństw o człow ieka do Boga, połączone z zakazem wyrażonym w Starym Testam encie, by nie przedstawiać obrazu Bożego.

Głównym w ątkiem tem atycznym , powracającym stale w w ielu m edy­ tacjach. jest obecność Boża , w przyrodzie. Literatura teologiczna ostatnich lat podkreśla służebność św iata w stosunku do człowieka oraz zadanie „czyńcie sobie ziem ię poddaną”. Niektórzy teologow ie współcześni pojm ują je jako całkowita hom inizację świata. Czasy dzisiejsze wystarczająco pokazują, jak człowiek pojął tę hominizację. Z zamierzonego przez Boga partnerstwa m iedzy człow iekiem a przyrodą, uczynił on rabunek, chciał sobie przyrodę całkow icie przywłaszczyć, podczas gdy jest ona Bożą w łasnością. Dziś przy­ roda zwraca się przeciw samemu człow iekow i, jak wystarczająco w ykazuje kryzys ekologiczny.

Tymczasem w św ietle Biblii jasno widać, jak przyroda jest nie tylko ^tworzona przez Boga, ale jak Przym ierze zawarte z człow iekiem też się na

R E C E N Z JE

₁₈₃

nią rozciąga. Pochodzenie przyrody z rąk Bożych opiewają psalmy, które chwalą i dzięki czynią Bogu za ten w spaniały dar. Natom iast obrazem przy­ mierza Boga z przyrodą jest odpoczynek sobotni, który nakazuje człow iekow i zaprzestać swojej aktywności. Bóg nie zerw ał przymierza z przyrodą, nato­ m iast może uczynić to człowiek przez swój zachłanny stosunek do niej. Dlatego należy przezwyciężyć jednostronną antropologiczną perspektywę w pojm owaniu świata, a bardziej uwydatnić ontologiczne związki zachodzące między człow iekiem a przyrodą.

M edytacje S t r o 1 z a mogą sprawić czytelnikowi pewną trudność, gdyż stale obracają się na granicy dwóch światów : Biblii i współczesności. Pozor­ n ie pociąga to za sobą niebezpieczeństwo, że albo potrzeby świata nie będą należycie uwzględnione, albo Biblia będzie w yłożona jednostronnie. Z tego ryzyka autor zdaje sobie sprawę i świadom ie je podejmuje. Świat w sp ół­ czesny uzyskuje naśw ietlenie krytyczne, konieczne aby chrześcijanin mógł wobec niego zająć sam odzielne stanowisko. To m yślenie na w łasny rachunek jest jedną z głównych zalet książki, przy czym charakterystyczne jest także to, że autor nie zmusza czytelnika, by szedł za jego w ywodam i, ale skłania go do osobistego rozważenia problemów, które w ynikają z konfrontacji dwóch światów. D latego też stanowi ona w dzisiejszej literaturze teologicznej ory­ ginalną i wartościową pozycję.

ks. Stefan Moysa SJ, Warszawa

Rudolf SCHNACKENBURG. Deutet die Zeichen der Zeit. Meditationen zum

Advent, Freiburg—B asel—Wien 1976, Verlag Herder, s. 124.

W książce mamy zebrane cztery m edytacje napisane przez jednego z n aj­ w ybitniejszych w spółczesnych egzegetów. Teksty Pism a św.. które są przed­ miotem tych rozważań, zostały tak dobrane, aby naśw ietlić zasadnicze m o­ tyw y liturgii adwentow ej: oczekiw anie, nadzieję, w ytrw ałość. Tytuł całości nadaje przede w szystkim m edytacja pierwsza na temat Łk 12, 54—56, gdzie Pan Jezus przestrzega przed nieum iejętnością rozeznania znaków czasu. S c h n a c k e n b u r g powiada, że owa przestroga kieruje się pod adresem tych, którzy żądają jasnych znaków z nieba, a nie um ieją rozpoznać obec­ ności Bożej w wydarzeniach zwyczajnych. Ta obecność jest również dla czło­ w ieka stałym w ezwaniem do działania.

Podobne w ezw anie kieruje do człowieka także Chrystus, gdy przepow ia­ da królestwo Boże. Autor rozwija ten m otyw w drugiej medytacji, której przedmiotem jest tekst Łk 17, 20—21. m ówiący o królestw ie Bożym w ser­ cach ludzkich. N ie należy w yglądać niecierpliw ie ostatecznego królestwa, ale dostrzec, że nadeszło już ono z przyjściem Chrystusa, jest bliskie i skłania każdego człowieka do osobistych decyzji.

Trzecie rozważanie bierze za temat list św. Paw ła do Rzymian (5. 2—5) gdzie mowa o nadziei i w ytrw ałości w utrapieniu. Znać w tych słowach oso­ biste egzystencjalne przeżycie: Apostoł wśród cierpień m usiał również w a l­ czyć o nadzieję. Jego słowa znajdują dzisiaj duży oddźwięk, gdyż człowiek w spółczesny wśród trudności i zwątpień bardzo potrzebuje perspektyw nadziei.

W reszcie na tle tekstu ew angelii św. Jana (15, 7—11), który m ówi o trw a­ niu w Chrystusie przez miłość, autor stara się odnaleźć istotną siłę um ożli­ wiającą człowiekow i nadzieję i w ytrw ałość. Za ew angelistą widzi ją w złą­ czeniu z Jezusem w miłości, dzięki czemu człowiek uzyskuje św iatło i może przynieść obfity owoc. który mu otwiera drogę w przyszłość.

Książkę czyta się z prawdziwą satysfakcją gdyż autor przez pogłębioną egzegezę prowadzi czytelnika do egzystencjalnego przeżycia.