158 Kronika
p o lekarzach (dr R o m a n Meissner) o r a z poszukiwania nowych form działania (dr Rita M a j k o w s k a ) . Na zakończenie prof, d r Irena Stasiewicz-Jasiukowa uwypukliła rolę prof, dra J. Róziewicza w popularyzacji problematyki archiwalnej.
Alicja Kulećka
( W a r s z a w a )UTWORZENIE MUZEUM BOTANICZNEGO I PRACOWNI HISTORII BOTANIKI IM. JADWIGI DYAKOWSKIEJ W UNIWERSYTECIE JAGIELLOŃSKIM W KRAKOWIE
W dniu 3 0 maja 1994 na posiedzeniu R a d y Instytutu Botaniki UJ u t w o r z o n a została w obrębie Ogrodu B o t a n i c z n e g o nowa placówka - M u z e u m i Pracownia Historii Botaniki im. Jadwigi D y a k o w s k i e j . P o d j ę c i e decyzji o kreowaniu M u z e u m jest j e d y n i e o f i c j a l n y m zatwierdzeniem j e g o istnienia, p o n i e w a ż m u z e a l n e eksponaty b o t a n i c z n e g r o m a d z o n e są tutaj od końca XVIII w., a stała wystawa dostępna dla publiczności f u n k c j o n u j e od 1983 r.
M u z e u m mieści się w Ogrodzie Botanicznym, na parterze starego gmachu dawnego Obserwatorium Astronomicznego (Collegium Śniadeckiego). Obejmuje trzy sale eks-pozycyjne (o powierzchni ok. 100 m2), magazyn (ok. 80 m2) oraz pracownię naukową. Personel składa się z trzech osób, dwóch pracowników naukowych (dr Piotr Köhler, dr hab. Alicja Zemanek) oraz asystenta technicznego (mgr inż. Beata Sikora-Majewska). W minionym jedenastoleciu Muzeum prowadziło działalność naukową i dokumenta-cyjną, przyczyniało się też do popularyzacji historii polskiej botaniki.
W y s t a w ę , z a w i e r a j ą c ą d o k u m e n t y związane z d z i e j a m i k r a k o w s k i e g o Ogrodu o r a z eksponaty roślinne z pozaeuropejskich w y p r a w krakowskich botaników, zwie-dziło w latach 1 9 8 3 - 1 9 9 3 ok. 15 tys. osób, w t y m kilkaset gości zagranicznych z całego świata. J e d n y m z e l e m e n t ó w działalności d y d a k t y c z n e j M u z e u m jest p r o w a -dzenie przez dr hab. Alicję Z e m a n e k wykładu m o n o g r a f i c z n e g o z historii botaniki, dla s t u d e n t ó w biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W obrębie M u z e u m , o b o k d a w n e g o działu b o t a n i c z n e g o istnieje, założony w 1983 r. dział archiwalny, g r o m a d z ą c y materiały d o d z i e j ó w botaniki polskiej, głów-nie k r a k o w s k i e j . Posiada aktualgłów-nie 5 4 7 teczek a r c h i w a l n y c h - dotyczących osób i instytucji, 3 0 0 0 fotografii, 7 0 pudełek n e g a t y w ó w , kilkadziesiąt taśm z nagraniami z a j ę ć b o t a n i c z n y c h p r o w a d z o n y c h w UJ i zebrań K r a k o w s k i e g o Oddziału P T B . W u b i e g ł y m roku powstał dział taśm v i d e o . Do u n i k a t o w y c h w skali ś w i a t o w e j należy z g r o m a d z o n y n i e d a w n o zbiór d a w n y c h p o m o c y dydaktycznych, u ż y w a n y c h w X I X w . i na początku naszego stulecia w Instytucie Botaniki UJ.
Działalność b a d a w c z a placówki koncentruje się w o k ó ł p r o b l e m ó w historii botaniki, g ł ó w n i e polskiej. W m i n i o n y m jedenastoleciu powstało tutaj ponad 100 p u b likacji d o t y c z ą c y c h różnych a s p e k t ó w d z i e j ó w nauki o roślinach. Pracownicy M u -z e u m w s p ó ł p r a c u j ą od wielu lat -z Instytutem Historii Nauki, Oświaty i Techniki P A N w W a r s z a w i e o r a z z K o m i t e t e m Historii Nauki i Techniki P A N , uczestniczą też w k o n f e r e n c j a c h k r a j o w y c h i zagranicznych. W 1983 r. w d u ż e j sali m u z e a l n e j o d b y ł o się zebranie założycielskie Sekcji Historii Botaniki Polskiego T o w a r z y s t w a
Kronika
159
Botanicznego. Program badawczy Muzeum jest w dużej mierze tożsamy z
progra-mem Sekcji Historii Botaniki PTB.
Należy podkreślić, że Uniwersytet Jagielloński, należący do najstarszych w
świecie ośrodków rozwoju botaniki, posiada bardzo dawne tradycje badań nad
historią tej dyscypliny. Na przełomie XIX i XX w. działał tu Józef Rostafiński
(1850-1928) - najwybitniejszy z polskich historyków botaniki, później
Włady-sław Szafer (1886-1970) - paleobotanik, fitogeograf, zapalony badacz
przeszło-ści nauki. Pod koniec lat sześćdziesiątych Szafer rozpoczął starania o utworzenie
Zakładu Historii Botaniki w obrębie Instytutu Botaniki PAN. Niestety, jego
śmierć przerwała te starania. Wielką pasję do badań nad historią botaniki przejęła
uczennica Szafera - Pani Profesor Jadwiga Dyakowska (1905-1992) -
paleobo-tanik i popularyzator biologii, o szerokiej wiedzy humanistycznej. Prowadzona
przez nią blisko pół wieku Biblioteka Instytutu Botaniki UJ i PAN posiada
obe-cnie największy księgozbiór botaniczny w Polsce, z dużą kolekcją starodruków
i prac historiograficznych. Jednym z zadań, jakie wyznaczyła sobie Pani Profesor
była przejęta od Władysława Szafera idea utworzenia w Uniwersytecie
Jagiel-lońskim placówki badawczej nad dziejami nauki o roślinach. Niestety, nie było
Jej dane dożyć realizacji tych planów. Przez wiele lat wspierała jednak wszystkie
inicjatywy zmierzające do rozwoju działalności badawczej i dokumentacyjnej,
sprawowała też funkcję pierwszej przewodniczącej Sekcji Historii Botaniki PTB.
Nadanie tej placówce imienia Jadwigi Dyakowskiej jest wyrazem upamiętnienie
Jej długoletniej działalności.
Alicja Zemanek
(Kraków)
DZIESIĘĆ LAT SEKCJI HISTORII BOTANIKI POLSKIEGO TOWARZYSTWA BOTANICZNEGO
