Sylwetka Profesor Anny Maliszewskiej
w 50-lecie pracy naukowej
Profesor Anna Maliszewska zwi¹za³a swoje losy z Pañ-stwowym Instytutem Geologicznym w sierpniu 1959 r., bez-poœrednio po ukoñczeniu studiów na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pocz¹tkowo jako sta¿ystka, potem ju¿ na stanowisku asystenta, rozpoczê³a pracê w Zak³adzie Petrografii i Geochemii. Mo¿na powiedzieæ, ¿e z tym zak³adem, który przeszed³ wiele przeobra¿eñ, zwi¹-zana jest do dziœ.
Pracuj¹c pod kierunkiem prof. dr Antoniego £aszkie-wicza napisa³a pracê doktorsk¹ Petrografia liasu na Ni¿u Polskim w porównaniu z pó³nocnym obrze¿eniem Gór Œwiêtokrzyskich, któr¹ obroni³a w grudniu 1965 r. Podej-mowane przez Annê Maliszewsk¹ badania petrograficzne oraz mineralogiczno-geochemiczne œwiadcz¹ o bardzo szerokim spektrum zainteresowañ. Kontynuowane badania osadów jurajskich zaowocowa³y publikacj¹ pracy Jura œrodkowa w Polsce pó³nocno-wschodniej. Studium petro-graficzne i uzyskaniem w 1974 r. stopnia naukowego dok-tora habilitowanego. Ukoronowaniem kolejnych lat pracy naukowej by³o otrzymanie w 1989 r. tytu³u profesora nad-zwyczajnego nauk przyrodniczych.
Profesor Anna Maliszewska jest wybitn¹ specjalistk¹ w zakresie szeroko pojêtej petrologii. W swej pracy nauko-wej obok podstawonauko-wej dziedziny, jak¹ jest petrografia,
zaj-muje siê mineralogi¹ i geochemi¹, co umo¿liwia realizo-wanie ró¿norodnych projektów badawczych. Prowadzi³a nie tylko prace stricte petrograficzne, g³ównie w okresie ogromnego nap³ywu nowych materia³ów z prowadzonych przez Pañstwowy Instytut Geologiczny wierceñ, ale tak¿e prace z zakresu gleboznawstwa, badania litofacjalne i diagenetyczne — szczególnie w aspekcie kszta³towania siê w³aœciwoœci zbiornikowych ska³. Przedmiotem badañ Pani Profesor by³y utwory ró¿nego wieku — od paleozoiku po czwartorzêd — pod wzglêdem petrograficznym zaœ obejmowa³y wszystkie typy ska³ osadowych, a tak¿e ska³y wylewne i piroklastyczne.
W dorobku Pani Profesor najwa¿niejsze miejsce zaj-muj¹ badania ska³ osadowych jury œrodkowej z obszaru niemal ca³ej Polski oraz badania utworów permskich, szczególnie dla potrzeb geologii naftowej. Z t¹ problema-tyk¹ wi¹¿e siê zainteresowanie Profesor Maliszewskiej procesami diagenetycznymi w ska³ach osadowych i stwo-rzenie w PIG zespo³u petrologów specjalizuj¹cych siê w tej dziedzinie. Zespó³ ten w latach 90. XX w. by³ w Polsce prekursorem badañ procesów diagenezy.
Dorobek naukowy Prof. dr hab. A. Maliszewskiej jest imponuj¹cy. Do najwa¿niejszych pozycji nale¿y wspom-niana praca Jura œrodkowa w Polsce pó³nocno-wschodniej. Studium petrograficzne (1973), która by³a pierwszym mono-graficznym, kompleksowym opracowaniem tych utworów, zawieraj¹cym obok petrografii elementy sedymentologii, szczegó³owe badania mineralogiczne (odkrycie obecnoœci nontronitu) i rozwa¿ania diagenetyczne. Bardzo znacz¹-ca w dorobku Pani Profesor jest, og³oszona wspólnie z J. Po-korskim, publikacja Piroklastyczne ska³y ogniwa obrzyc-kiego autunu w zachodniej czêœci Ni¿u Polsobrzyc-kiego (1978).
295 Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 4, 2009
Ryc. 1. Anna Maliszewska na wycieczce w Tatrach (1961 r.).
Fot. T. Hanczke
Po raz pierwszy postawiona i udowodniona zosta³a teza o wtórnym pochodzeniu ska³ wêglanowych i brekcji utwo-rzonych ze ska³ piroklastycznych wskutek kalcytyzacji i stylolityzacji szklistych tufów popio³owych. Niezwykle cenn¹ publikacjê stanowi tak¿e wspólna praca z H. Kiers-nowskim i E. Jackowicz Wulkanoklastyczne osady czerwo-nego sp¹gowca dolczerwo-nego na obszarze Wielkopolski (2003). Dotyczy ona ska³ stosunkowo rzadko wystêpuj¹cych, bar-dzo trudnych do identyfikacji, st¹d jest wyj¹tkowo cenna merytorycznie i ma istotny aspekt dydaktyczny. Podobny-mi wartoœciaPodobny-mi cechuje siê obszerna praca wydana pod redakcj¹ (i z udzia³em autorskim) Profesor Maliszewskiej Diageneza osadów permu górnego i mezozoiku Kujaw (1999), gdy¿ jest pierwsz¹ w Polsce prac¹ tak kompleksowo trak-tuj¹c¹ badania procesów postsedymentacyjnych z wyko-rzystaniem nowoczesnych metod i pokazuj¹c¹ znaczenie badañ diagenezy dla geologii naftowej.
Na szczególne uznanie zas³uguje wyj¹tkowa pozycja wydawnicza, jak¹ jest S³ownik petrograficzny autorstwa Wac³awa Ryki i Anny Maliszewskiej, który mia³ w Polsce dwie edycje (1982, 1991) i zosta³ wydany tak¿e w Rosji (1989). Autorzy otrzymali za tê publikacjê Nagrodê Sekre-tarza Naukowego PAN. S³ownik petrograficzny, w ów-czesnych latach bardzo nowoczesny, jeszcze d³ugie lata bêdzie podstawowym i niezast¹pionym Ÿród³em pojêæ z zakresu petrologii, do którego siêgaj¹ niemal wszyscy geolodzy.
Prof. dr hab. A. Maliszewska jest autork¹ 10 monogra-fii i podrêczników, 63 artyku³ów oraz 76 krótkich
komu-nikatów i abstraktów. Listê tê dope³nia niezwykle du¿a liczba opracowañ archiwalnych (120) i ekspertyz (36), które wraz z publikacjami sk³adaj¹ siê na imponuj¹cy dorobek naukowy.
Nale¿y podkreœliæ, ¿e Profesor Maliszewska w ci¹gu swej 50-letniej pracy w PIG wykszta³ci³a wielu petrogra-fów, by³a promotorem w trzech zakoñczonych przewodach doktorskich i kieruje kolejnymi pracami doktorskimi. Ponadto wiele pracy poœwiêca na dzia³alnoœæ w stowarzy-szeniach oraz radach naukowych, nie tylko Pañstwowego Instytutu Geologicznego, ale tak¿e Wydzia³u Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Ziemi PAN.
Pani Profesor Anna Maliszewska jest osob¹ o wyso-kich kwalifikacjach naukowych i etycznych, dziêki czemu cieszy siê ogromnym autorytetem w ca³ym œrodowisku geologicznym. By³a wielokrotnie odznaczana i wyró¿nia-na wyró¿nia-nagrodami za osi¹gniêcia wyró¿nia-naukowe, otrzyma³a m.in. Z³oty Krzy¿ Zas³ugi, Z³ot¹ Odznakê PIG oraz tytu³ Gene-ralnego Dyrektora Górniczego III stopnia.
Oprócz wydania wielu znakomitych prac, z których zaledwie kilka zosta³o tutaj wspomnianych, wielkim dorob-kiem naukowym Pani Profesor Maliszewskiej jest zespó³ petrologów, których wyedukowa³a w Pañstwowym Instytucie Geologicznym. Mam zaszczyt nale¿eæ do tego grona — zaszczyt i przyjemnoœæ, bo obcowanie z Pani¹ Profesor, nacechowane z mojej strony ogromnym szacunkiem, pe³ne jest wzajemnej sympatii, ¿yczliwoœci i zaufania.
Magdalena Sikorska 296
Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 4, 2009
Ryc. 3. Profesor Anna Maliszewska na tle Hagia Sophia w Stambule podczas International Symposium on Geology and
