Pami¹tki po Pawle Edmundzie Strzeleckim
w G³uszynie i Poznaniu
W 2009 r. dyrektor Pañstwowego Instytutu Geolo-gicznego doc. dr hab. Jerzy Nawrocki uczyni³ œwiatowej s³awy geologa Paw³a Edmunda Strzeleckiego patronem jubileuszu 90-lecia instytutu (Prz. Geol., 57: 357). W nawi¹zaniu do tego wydarzenia, a tak¿e artyku³u M. Granicznego i H. Ubran Pawe³ Edmund Strzelecki (1797–1873) — wielki geolog, podró¿nik i odkrywca (Prz. Geol., 57: 401–408) przypominam pami¹tki po tym wiel-kim Podró¿niku dziewiêtnastego wieku, jakie znajduj¹ siê w G³uszynie i Poznaniu. Niestety zarówno na ziemi wielkopolskiej, jak i w pozosta³ej czêœci kraju nie ma ich zbyt wiele.
Pawe³ Edmund Strzelecki urodzi³ siê 20 lipca 1797 r. w G³uszynie pod Poznaniem. W rodzinnej miejscowoœci Podró¿nika mo¿emy odnaleŸæ zabytkowy, XIII-wieczny, koœció³ œw. Jakuba Aposto³a, gdzie Strzelecki zosta³ ochrzczony (ryc. 1). Na murach owego koœcio³a 13 listopa-da 2008 r. zawis³a pami¹tkowa tablica poœwiêcona Balistopa-da- Bada-czowi. Jej autorem jest rzeŸbiarz Jerzy Sobociñski (ryc. 2). Ponadto w miejscowoœci tej znajduje siê Szko³a Podstawo-wa nr 53 im. Paw³a Edmunda Strzeleckiego. Przed jej budynkiem stoi obelisk poœwiêcony Patronowi placówki (ryc. 3), natomiast w jednej z sal szko³y utworzono izbê Jego pamiêci. Jedna z ulic G³uszyny nosi imiê tego wybit-nego Geologa. Niestety dom rodzinny Podró¿nika nie zachowa³ siê do dziœ.
287 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 4, 2010
Ryc. 2. Pami¹tkowa tablica poœwiêcona P.E. Strzeleckiemu
umieszczona na murach koœcio³a w G³uszynie
Ryc. 1. Koœció³ œw. Jakuba Aposto³a w G³uszynie, w którym P.E. Strzelecki zosta³ ochrzczony. Wszystkie fotografie M. Tyrra
Pawe³ Edmund Strzelecki zmar³ 6 paŸdziernika 1873 r. w swoim mieszkaniu w Londynie. Pochowany zosta³ na cmentarzu Kensal Green w stolicy Wielkiej Brytanii. W 1977 r. Jego prochy sprowadzono z Londynu i z³o¿ono w Krypcie Zas³u¿onych Wielkopolan na Wzgórzu œw. Wojcie-cha w Poznaniu (ryc. 4). W ten sposób Ojczyzna doceni³a Jego d³ugoletni¹ pracê naukow¹ oraz dzia³alnoœæ filantro-pijn¹. W stolicy Wielkopolski, oprócz wspomnianej krypty, na ulicy Miel¿yñskiego na jednym z murów dziedziñca Poznañskiego Towarzystwa Przyjació³ Nauk umieszczona znajduje siê tablica upamiêtniaj¹ca Strzeleckiego (ryc. 5). Zawieszona jest po prawej stronie, za pomnikiem Adama Mickiewicza. W Poznaniu znajduje siê równie¿ Gimnazjum nr 53 im. Paw³a Edmunda Strzeleckiego.
14 maja 2009 r. z okazji 90-lecia utworzenia Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego w Warszawie, w sali muzeal-nej instytutu, która tego dnia zosta³a nazwana imieniem Paw³a Edmunda Strzeleckiego, ods³oniêto tablicê poœwiê-con¹ Podró¿nikowi, autorstwa rzeŸbiarza Jana Stêpowskie-go. W ten szczególny sposób upamiêtniono Jego osi¹gniêcia w dziedzinie geologii. Podobnie jak w przypadku G³uszyny i Poznania, tak i w stolicy znajduje siê szko³a, której patro-nem jest wielki Badacz i Podró¿nik — Szko³a Podstawowa nr 154 im. Paw³a Edmunda Strzeleckiego.
W ojczystym kraju Badacza brakuje przede wszystkim Jego pomnika. Nale¿y ¿ywiæ nadziejê, ¿e rodacy wielkiego Podró¿nika do³o¿¹ wszelkich starañ, aby ów pomnik rze-czywiœcie powsta³. Pawe³ Edmund Strzelecki by³ jednym z najwybitniejszych Polaków i z ca³¹ pewnoœci¹ zas³uguje na godne uhonorowanie Jego osoby.
Monika Tyrra 288
Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 4, 2010
Ryc. 4. Koœció³ œw. Wojciecha na Wzgórzu œw. Wojciecha w
Poznaniu, gdzie znajduje siê Krypta Zas³u¿onych Wielkopolan
Ryc. 5. Tablica upamiêtniaj¹ca P.E. Strzeleckiego zawieszona na
jednym z murów dziedziñca Poznañskiego Towarzystwa Przyjació³ Nauk
Ryc. 3. Obelisk upamiêtniaj¹cy P.E. Strzeleckiego znajduj¹cy siê
