W sprawie kadr okrętowców w Polsce międzywojennej

488

R ecen zje

rzek. W sp om n ien ia o ty m za słu żon ym in ży n ie rze o p u b lik o w a ł „M a g a zyn P o ls k i”

w mrze 1/1968, ¡przytaczając je za „D zien n ik iem B a łty ck im ” . S ą t o w sp om n ien ia

p r o i. W a cła w a B a lcersk ieg o, w p r o ste j lin ii w n u k a in żyn iera. Ptrof. B a lcers k i p o ­

d a ^ ¡szereg in te r e su ją cy ch in fo rm a c ji d o ty c z ą c y c h o so b y s w e g o dziada, k tó r e za­

ch o w a ły się w tr a d y c ji ¡rodzinnej.

J. J.

W S P R A W IE K A D R O K R Ę T O W C Ó W W P O L S C E M IĘ D Z Y W O JE N N E J

W 1667 r. S to czn ia S zczeciń sk a o b c h o d z iła 20-iecae s w e j p r a c y . Z t e j o k a z ji

r o cz n ik k ra jo z n a w c z y „Z ie m ia ” (o k tó r y m m ó w im y w y ż e j), za m ieścił re p orta ż R o ­

m a n a B u rzyń sk ie g o

d u je się zdanie: „N ig d y w Poflisce p r z e d II w o jn ą św ia tow ą n ie m ie liśm y p r z e m y ­

słu 'Stoczniow ego [idzie tu ta j o p r z e m y śl o k rę to w y ; u w . Z . iBr.]. Ndie posiada liśm y

an i o d p o w ie d n ic h z a k ła d ó w p r z e m y s ło w y ch ani też ta k ich fa c h o w c ó w , k tó r z y b y

poHmafiE statk i p r o je k to w a ć . N a sz p r z e m y s ł s to c z n io w y n a r o d z ił się [p o n w o jn ie

¡św iatow ej] z n icz e g o [...]” (s. 237).

Z d a n ie to, w y c ią g n ię te z la m u sa p u b licy sty k i m in io n e g o ok resu , jest n ie p r a w ­

d ziw e, a b stra h u ją c ju ż n a w e t od w ręciz h u m o ry sty czn e g o sform u łow a n ia , że coś się

m oż e n a ro d zić z n iczego.

Jeśli id z ie o in ży n ie ró w o k r ę to w c ó w , c z y — ja k fo r m u łu je B u rzyń sk i -— „ f a ­

ch o w có w , k tó r z y b y pottratfili /statki p r o je k to w a ć ” , to n p . w k sią żce

s. 178, ż e sy tu a c ja n ie b y ła n iek o rzy stn a : „ Z p a ń s tw z a b o r cz y ch p r z y b y ła d o P olsk i

znaczna [liczba] ¡specjalistów m o r sk ich S rzeczn y ah z r ó ż n y ch dziedzin, k tó r z y z o ­

sta li m . in. zatrudn ien i w is tn ie ją cy ch o k r ę t o w y c h w a rszta ta ch r e m o n to w y c h ; w p ó ź­

n ie js z y c h la ta c h m ię d z y w o je n n y c h p r z y c z y n ili się za ró w n o d o lich ¡rozw oju, ja k też

d o b u d o w y n o w y c h p rze d sięb iorstw p rzem y słu o k rę to w e g o . S p e cja liś ci ci za jm ow a li

się r ó w n ie ż szk olen iem k a d r y o k r ę t o w c ó w ” , a n a s. 179 w y m ie n ia n a zw isk a n ie­

k tó r y c h ¡inżynierów b u d o w n ictw a o k rę to w e g o w y k s zta łco n y ch n a uiczeflmiach r o ­

sy js k ic h i im ających z a sobą du żą p ra k ty k ę n a ta m tejsz y ch stoczn ia ch i w ic h b iu ­

r a c h p r o je k to w y c h , k tó r z y p o I w o jn ie ś w ia to w e j w r ó c ili d o P o ls k i (zob. te ż w y ­

k a z n a s. 296). „K a d ra sp e cja lis tó w , g łó w n ie z zakresu b u d o w n ictw a o k r ę t ó w w o ­

jen n ych , b y ła w ó w c z a s znaczna” , p isze ten że a u to r n a ¡s. 180 *.

Inną n a tóm ia st sp raw ą jest, że „z e w z g lę d u n a to, że .przem ysł o k r ę to w y

w P o ls ce w 'łatach ¡m ięd zy w ojen n y ch ro z w in ą ł się sła b o, n ie z a s ta ł o n i n a leży cie

w y k orzy sta n i” (s. 180). S k ą din ąd w ia d o m o n a p rzyk ła d , ż e inż. H e n ry k U m ia s to w -

sk i, je d e n z d y re k to ró w za łożon ej w 1912 r. w ie lk ie j sto czn i w M ik o ła jo w ie

w u jś c iu B oh u , w P o ls ce m ię d z y w o je n n e j b y ł m .in . d y rek torem Z a k ła d ó w S ta ra ­

ch o w ic k ich ; ,alle zaraz p o w y z w o le n iu G dań sk a w r ó c ił d o b u d o w n ictw a o k rę to w e ­

g o ja k o d y re k to r Zjednoczeni® , S tocz n i P olsk ich . S tan ęli w ó w c z a s d o p r a c y w ofcre-

tow nicfcw ie ta k że sp e cja liś ci sp ośród ty c h , k tó r z y w m ię d z y w o je n n e j P o ls c e p r a c o ­

w a li w 'stoczniach, ¡czy te ż w in n y s p o s ó b b y li zwiąizani iz ro zw ija n ie m k ra jo w e g o

przem y słu toudoWy o k r ę t ó w Hub z b u d o w ą 'ok rętów d la P o ls k i za g ra n icą (n adzory

te ch n iczn e w stoczn ia ch 'zagranicznyoh). N ie k tó rzy z n ic h stan ęli też d o p r a c y dy­

d a k ty czn e j n a W y d zia le B u d o w y O k r ę tó w P o lite ch n ik i G d a ń sk ie j i w P a ń s tw o ­

w y m L ic e u m B u d o w n ic tw a O k rę to w eg o w G dańsku (o b ie t e p la có w k i u tw o rz o n o

w 1946 r.).

O p rócz o k rę to w c ó w w y s z k o lo n y c h w u czeln ia ch p a ń stw za b o rczy ch m ie liśm y

ta k że ta k ich , k tó rzy o k rę to w n ic tw o stu d iow a li z a gra n icą ju ż p o I w o jn ie

świaito-1 Z ob. też np. a rtyk u ły S. O rdona, o k tó ry ch m o w a w n o ta tce

R ecen zje

₄₈₉

w e j a lb o k tó r z y p r z e s ili ’k u rsy o k rę t o w n ictw a o rg a n iz o w a n e w ¡kraju d la in ży n ie­

r ó w m ec h a n ik ó w a b so lw e n tó w u czeln i p o lsk ich .

D o p e w n e g o czasu za n ied ban e b y ło n a tom ia st sz k o le n ie te c h n ik ó w b u d o w n ic tw a

ok rętow eg o, a le w 11936 r . zorg a n izow a n o w W a rs za w ie w je d n e j z e sz k ó ł te ch n icz­

n y c h Stopnia lic e a ln e g o . o d p o w ie d n i w y d z ia ł, k tó r y d o w y b u c h u w o jn y w y k s z ta łcił

ic h sz k o le n ie p r o w a d z o n o w stoczn ia ch iG dyni i P iń sk a. C i sp o ś r ó d je d n y ch , ja k

i d ru g ich , k tó r z y p rze ży li w o jn ę , zaraz p o je j za k oń czen iu sta n ęli do p r a c y w stocz­

n ia ch G dań sk a i iGdyni '(przypom n ieć tu w a rto , że m g r in ż. .Stanisław Sołdefc, k t ó ­

r e g o n a zw isk ie m n a zw a n o p ie r w s z y w P o ls c e zb u d o w a n y p e łn o m o r sk i statek to w a ­

r o w y , b y ł p r z e d w o jn ą ‘traserem w S toazn l M od liń sk ie j).

' Z yg m u n t B rock i

K O N S E R W A C J A K A D Ł U B A O K R Ę T U „ V A S A ” ¡BĘDZIE U K O Ń C Z O N A

W 111971 R .

.K w a r ta ln ik ” ju ż n ie je d n o k r o tn ie noltował p u b lik a c je o 'w y d o b y ciu , w 1961 r.,

ok rętu „V a sa ” i p ie r w s z y ch p r a c a c h p r z y je g o k o n se r w a cji. Z k o le i o d n o tu je m y

ciek a w y arty k u ł E u geniu sza K o c z o r o w s k ie g o

„T y g o d n ik a M o rs k ie g o ” . O tó ż ido k o n s e r w a c ji k a d łu b a u żyto przede w szy stk im

razitwiaru g lifco lp o lie ty le n u

ty k o n stru k cy jn e o k rętu za ra z p o w y d o b y c iu poddtano k ą p ie li w ty m ro ztw o rze .

G o rze j p rzed sta w ia ła się spraw a, je ś li idzie o sam k adłub, m ie rzą cy 50 m d łu g ości.

P o ra d zon o sob ie w te n sp osób, że p o p r z y k r y c iu o k rętu alu m in iow ą ob u d o w ą 'hali,

w k tó r e j osią g n ięto w ilg o tn o ś ć 80— 85 % , co za p o b ie g a szyb k iem u w y s y c h a n iu

d rew n a, d w a ra zy d zien n ie fcilfcu ludizi o p r y s k iw a ło k a d łu b w e w n ą trz i zew n ą trz

r o ztw o re m g lik o łp oliety le n u , ab y w y p e łn ić nadlw ątłone tk a n k i d rew n a. W ,1964 r.

sk on stru o w a n o sp e cja ln e au tom atyczn e u rządzen ie, zra sza ją ce ca ły k a d łu b dzień

i n o c (au tor a rty k u łu opisuije t o u rządzen ie i je g o dzliałanie). W ce lu zaś za b ezp ie­

czenia d re w n a p rze d butw iem iem oraz dla o c h r o n y p r z e d g rzy b a m i z a stoso w a n o

r ó żn e sole i p ię c io c h lo ro ie n o l. S y stem a ty czn e k o n tr o le w sk a z u ją , że w 1971 r. k o n ­

serw a cja k a d łu b a będ zie zakoń czona.

W ów azas

b ę d z ie m o ż n a

zre k o n s tru o w a ć

m aszty i n a d b u d ó w k i.

/

D o te j p a ry w y d o b y c ie i k o n s e r w a cja olkrętu p o c h ło n ę ła olb rzy m ią su m ę ok.

19 m in k o ro n szw . C z y r z e c z y w iś c ie w a rto ść m u ze a ln a te g o w ra k u uzasadn ia tak

w ie lk ie w y d a tk i? N a p e w n o ta k : „V a s a ” je s t u n ik a tem w sk a li ś w ia to w e j, je s t to b o ­

w ie m p ie r w sz y ¡odnaleziony d w y d o b y t y o k r ę t z X V I I w ., a w ię c je d y n y re p re ­

zen tan t sw e j ep ok i. S a m k a d łu b i to , co w n im zn alezion o, jest k o p a ln ią w ia d o ­

m o ś ci n ie ty lk o o te ch n ice b u d o w y o k rę tó w w X V I I w ., le c z ta k że o ó w c z e s n e j

te ch n ice o d le w a n ia dział, o w a ru n k a ch b y to w y c h za łóg, o z d o b n ictw ie itd . A w ię c

n ie ty lk o h istory k tech n ik i zn ajdzie n a ty m o k ręcie in te r e s u ją cy m a te ria ł do stu ­

diów , ale także s o c jo lo g , dekarz, an tropolog, n u m izm a ty k , h isto ry k sztu k i i in n i

badacze. „V a sa ” jest w ra k ie m w rę c z b ez cen n y m d d la teg o n ie szczędzi się p ie n ię d z y

dla je g o ra tow a n ia i rek on stru k cji.

Z yg m u n t B rock i

2

S z k o le n ie t o p r o w a d z o n o ró w n ie ż w o k re s ie

'Okupacji.

J ed en z te c h n ik ó w

a b so lw e n tó w z 1942 r., E dw a rd B a czy ń sk i (dzisiaj ju ż n ie ż y ją c y ), b y ł w 1950 r .

jed n y m z d y re k to ró w S to cz n i G d a ń sk iej.

1 N aaw y ch em iczn e u ż y te w artyk u le m a ją in n e fo r m y n iż w n a sz ej n otatce.

A u to r a r ty k u łu p rze ją ł j e lite ra ln ie z o b c e g o artyk u łu , n a k tó r y m .oparł s w e op ra­

cow anie.