RECENZJE - COMPTES-RENDUS CRITIQUES - REVIEWS
„TU R Y ZM ” 1994, t. 4, z. 1
TORUŃ, PLA N MIASTA W SKALI 1:15 000, STARE I NOWE MIASTO W SK A LI 1:3000, NAKŁADEM PRZEDSIĘBIORSTWA HANDLOWO-
-USLUGOW EGO „POLKART”, WARSZAWA 1993 r.
Prezentowany plan miasta jest konkretnym rezultatem zniesienia cenzury publikacji i zmian w podejściu czynników wojskowych do zakresu ochrony in formacji dotyczących struktury i zagospodarowania przestrzennego polskich miast. W przypadku tego planu należy nadmienić, iż jest on prezentem dla mias ta, złożonym przez żołnierzy 6 Samodzielnego Oddziału Topogeodezyjnego sta cjonującego w Toruniu, wspieranych przez Szefa Zarządu Topograficznego WP. Prace kartograficzne i druk planu są dziełem Służby Topograficznej WP.
Autorzy planu miasta Torunia zapewniają, iż jest on pierwszym, wolnym od celowych przekłamań informacji dotyczących sytuacji, pierwszym, wolnym od celowych zniekształceń skali, umożliwiającym dokładną ocenę położenia i od ległości w obszarze miasta. Plan jest na tyle szczegółowy, że rozróżnić można nawet pojedyncze obiekty, przy czym barw ą określono ich funkcję. W przy padku zabudowy mieszkalnej podano także numery adresowe budynków, umoż liwiające ich usytuowanie w ciągach ulicznych, w zespołach osiedlowych. Za budowie przemysłowej, zaznaczonej innym kolorem, towarzyszą nazwy własne przedsiębiorstw; podobnie wyeksponowano obiekty użyteczności publicznej. Oprócz wiernie wyrysowanej sieci ulicznej wraz z układem komunikacji m iej skiej plan ujmuje drogi nie utwardzone i ścieżki na obszarach leśnych i nadwiś lańskich łąkach w granicach miasta. Historyczną część Torunia, jego Stare i No we Miasto przedstawiono na oddzielnym planie w skali 1:3000, na którym zi lustrowano najcenniejsze zabytki architektury.
Walorem tego planu jest jego grafika, którą wyróżnia się na tle innych opra cowań tego typu. Dolne obramowanie planu Torunia przedstawia panoramę miasta od strony Wisły, ukazując piękno jego nadwiślańskiego położenia. W po zostałe obramowanie wkomponowano 30 rysunków obiektów charakterystycz nych dla architektury tego miasta.
Na odwrotnej stronie karty zamieszczono: informacje, w które wyposażony jest każdy typowy plan miasta, mapę administracyjną województwa toruńs
kiego, mapę diecezji toruńskiej, schematy sieci połączeń kolejowych z regionem i odległości drogowych do niektórych miast, obszerną informację o historii m ia
sta i jego zabytkach podaną w językach: polskim, angielskim i niemieckim, ilus trow aną panoram ą Torunia C. Pietescha z 1684 r.
Karta zawierająca plan miasta ma rozmiary 89x133 cm, jest wielokrotnie składana, co, jak wiadomo, jest utrudnieniem przy korzystaniu z takiej karty bezpośrednio w terenie. Dostępną jest również karta przystosowana do prezen tacji ściennej.
Zapowiedzią prezentowanego planu był Plan Starego i Nowego Miasta To
runia, w skali 1:2000, wydany w 1992 r. Eksponuje on najcenniejsze obiekty
zabytkowe toruńskiej starówki, obiekty infrastruktury turystycznej tego obszaru, na stronie odwrotnej zaś zawiera zestawienie obiektów zabytkowych i krótką historię miasta.
Plany miasta Torunia przygotowane przez topografów wojskowych należą moim zdaniem do najlepszych, dostępnych dziś opracowań tego typu, ale nie są jedyne.
W 1991 r. Oficyna Toruńska s. o.o. wydała plan miasta Torunia zawierający schemat sieci ulicznej i komunikacyjnej, w skali trudnej do określenia ze wzglę du na zniekształcenia, ze spisem ulic, skromną informacją turystyczną i licznymi anonsami reklamowymi. W tym samym roku ukazał się Plan Starego Miasta
w skali 1:5400, którego wydawcą była toruńska spółka Top-Four. Stanowi go
schemat sieci ulicznej Starego Miasta z sygnaturami liczbowymi i obrazko wymi, lokalizującymi najważniejsze obiekty zabytkowe i placówki szeroko ro zumianej infrastruktury turystycznej tej części Torunia. Na odwrocie karty tego planu zamieszczono informację o historii miasta i jego zabytkach w językach: polskim, angielskim i niemieckim, oraz informacje turystyczne. Także w roku 1991 pojawił się Plan przestrzenny Śródmieścia Torunia, wydany przez Spółkę W ydawniczo-Handlową "Kraj". Przedstawia on dzielnicę śródmiejską miasta z lotu ptaka, ukazując urodę gotyckiej architektury i średniowiecznej urbanistyki tego grodu. Walory tego planu, tkwiące w oryginalnej grafice, pomniejsza nie dopracowanie redakcyjne terenów wokół śródmieścia, co sprawia wrażenie dzieła niedokończonego. Pojawienie się tylko w jednym roku trzech różnych wydań planów miasta było odpowiedzią na wyczerpanie się nakładu podobnego wydawnictwa, dostarczanego począwszy od 1973 r. przez Państwowe Przed siębiorstwo W ydawnictw Kartograficznych.
Prezentowane wyżej fakty wskazują na kształtowanie się rynku nośników informacji turystycznej i należy żywić nadzieję, że zjawisko takiego rynku w Toruniu będzie się rozwijać.
Dr Jan Stachow ski W płynęło:
Zakład G eografii Ekonom icznej 15 września 1993 r. Instytut Geografii
Uniw ersytet im. M ikołaja Kopernika ul. D an ielew skiego 6