Grażyna Nawrolska,Andrzej
Gołębiewski,Mirosław
Marcinkowski,Tadeusz Nawrolski
Elbląg - Stare Miasto, AZP
16-51/-Informator Archeologiczny : badania 27, 90-91
90 Późne średniowiecze
C zc h ó w , s t. 1, Z a m e k M uzeum O kręgow e w T arnow ie gm . lo c o , w o j. t a r n o w s k i e
A Z P 1 0 7-63/3
B adania prowadzi! m gr Andrzej S zpunar (autor spraw ozdania) przy współudziale m gr m gr B arbary S zpunar i Agnieszki M irek. Finanso w ane przez Urząd Wojewódzki w Tarnowie. Pierw szy sezon badań. Zamek średniowieczny.
Badania prowadzono n a wzgórzu zamkowym. Ze względu n a b rak dokum entacji z ba dań sondażowych Ekspedycji Karpackiej wytyczono nową siatkę arow ą z wykopem poprze cznym, przecinającym wzgórze po osi zbliżonej do osi wschód-zachód.
Wykop o długości 20 m m iał za zadanie uchwycenie naw arstw ień na w zgórzu zam ko wym, n a dom niem anym dziedzińcu i przy m urach obwodowych. O dsłonięto bruki dziedzi ńca i dwa ciągi murów: kam ienny m ur zachodni o grubości ok. 2 m i m u r wschodni o podobnej konstrukcji, ale o grubości 1,2 m. Sam grzbiet wzgórza zamkowego był w ybru kow any W trak cie badań odsłonięto także elem ent zabudowy wewnętrznej zam ku.
W kolejnym wykopie odsłonięto narożnik północny zam ku, będący jednocześnie naroż nikiem domu zamkowego, z dwoma otw oram i okiennym i. Uchwycono cały poprzeczny profil m iędzym urza zamku.
W wyniku wykopalisk uzyskano ponad 10 000 zabytków ruchom ych, głównie ceram iki, kości, m etali itp. Na uwagę zasługuje kilkanaście naczyń glinianych, 9 grotów kusz, 3 groty strzał, wędzidło, ostrogi i płytki zbroi.
E l b l ą g - S t a r e M ia s to P ra c o w n ie K o n s e rw a c ji Z a b y tk ó w A Z P 1 6 -5 1 /— Sp. z o. o. P ra c o w n ia A rc h e o lo g ii
M iast w G dańsku
B adania prowadzili m gr m gr G rażyna Nawrolska, Andrzej Gołębiew ski, M irosław M arcinkowski pod kierunkiem Tadeusza Nawrolskiego (autor spraw ozdania). Finansow ane przez Zarząd M iasta Elbląga. C zternasty sezon badań. M iasto późnośredniowieczne i nowożytne (1237-1945).
Badania archeologiczne w 1993 r. prowadzone były w zachodniej połowie bloku zab u dowy między ulicami: Rzeźnicka — S tary Rynek — Kowalska — M urna. Pracam i objęto obszar 1510 m2, zwiększając dotychczas przebadaną powierzchnię Starego M iasta do ok. 6700 m2.
T eren poddany badaniom m a szczególne znaczenie dla układ u przestrzennego m iasta. Według hipotez historyków w tej części bloku miał się znajdować nąjstarszy plac targowy, 2ajęty po pożarze w 1288 r. przez ratu sz i halę targow ą. R atusz i sukiennice potwierdzone źródłam i pisanym i w 1. pol. XTV w., uległy pożarowi w 1777 r. i nie zostały odbudowane. Na ich miejscu pow stały budynki m ieszkalne. Isto tn ą spraw ą było przebadanie budynków związanych z zespołem ratuszow ym , tj. domu pisarza i ja te k rzeźnickich, oraz określenie innych części kom pleksu adm inistracyjnego. P unktem wyjścia do ich weryfikacji była kom pilacja XV III-wiecznego historyka elbląskiego Ferdynanda Neu m anna.
R ezultaty tegorocznych prac należy uznać za rewelacyjne, mając na uw adze dotychcza sowy sta n wiedzy. Uchwycenie dobrze zachowanych reliktów zabudowy drew nianej (domy ram ow o-slupow e, słupowe) zarówno w ew nątrz bloku, jak i od strony ulic S tary Rynek i Rzeźnicka pozwalają n a definityw ne wykluczenie regularnego placu targowego w XIII w. n a tym terenie.
W XIII w. przystąpiono do budowy murow anego zespołu ratuszowego, przedtem jed n a k przeprowadzono niwelację teren u , wybierąjąc 80-100 cm starszych naw arstw ień.
Pier-Inform ator Archeologiczny 91
wszy budynek byt usytuow any równolegle do głównej ulicy Starego M iasta, tj. Starego Rynku, i m iał wymiary 14-15 x 35-35,5 m. Mieściła się w nim hala targow a oraz sala posiedzeń rady miejskiej. Kolejna rozbudowa tego zespołu m iała miejsce w k. XIV w. Powstał wówczas kom pleks adm inistracyjny z wydzielonym budynkiem ratu sza, domem pisarza, jatk am i rzeźnickim i, podwórkiem ratuszowym , W rozległych piwnicach ratu szo wych i pod sukiennicam i zachow ała się ogrom na ilość potłuczonych dzbanów, w większości kamionkowych. N a początku XV w. zbudowano nowy ratusz, usytuow any ju ż przy ul. S ta ry Rynek i w chłaniąjący północną p artię budynku z najstarszej fazy. Przed ratuszem zachował się fundam ent pręgierza, dotychczas lokalizowanego w innym miejscu. Isto tn ą spraw ą było zlokalizowanie podwórka ratuszow ego z dużą latryną kam ienną, k tó rą w tó r nie zasypano w XVI-XVIII w. W jej w nętrzu znaleziono ok. 30 fragm . pieczęci lakowych.
Z innych znalezisk zwracają uwagę przede wszystkim kam ienne elem enty dawnego w ystroju architektonicznego ratu sza, świadczące o wysokim poziomie artystycznym bu downiczych.
Badania będą kontynuow ane w celu ostatecznego określenia funkcji trzech pozostałych części kom pleksu adm inistracyjnego oraz uchwycenia stru k tu ry zabudowy mieszczańskiej otaczającej pierw otnie ten zespół od stro n y północnej.
I Głogów, st. 2, Ostrów Tumski, woj. legnickie — patrz: wczesne średniowiecze
G n i e w o s z ó w , s t . 1, Z a m e k M uzeum A rcheologiczne we W rocła-„ S z c z e r b a ” wiu
gm . M ię d z y le s ie , w o j. w a łb r z y s k ie
AZP 9 9 -2 4 /3
B adania prowadził m gr Czesław Francke. Finansow ane przez U rząd M iasta i Gminy w Międzylesiu. Ósmy sezon badań. Zamek średnio wieczny, koniec XIII? W.-1428 r.
W 1993 r. badania od początku ukierunkow ano n a poszukiw anie mającej jakoby istnieć n a zam ku wieży. U kształtow anie te re n u oraz przebieg m uru obwodowego sugerowały, że wieża mogła stać w sąsiedztw ie fu rty — tu też prowadzono wykopaliska. Ja k się okazało lokalizacja wykopu była trafna. W wyniku prac odsłonięto 3 ściany budynku o wymiarach zew nętrznych 9,15 x 9,7 m i pow ierzchni blisko 90 m2. Jego narożniki w dolnych partiach były prostokątne, a w górnych lekko zaokrąglone. M ury kam iennego budynku o grubości 0,9 m zachowały się na wysokość 0,5 m -3,2 m. Po przebadaniu ponad połowy jego w nętrza okazało się, że ściany wzniesiono w dwóch konstrukcjach. Od w ew nątrz był to budynek drewniany, zbudowany z belek o średnicy ok. 0,35 m układanych na zrąb (negatywy po belkach w jednym z narożników), a na zew nątrz kamienny. Poziom użytkowy n a części przebadanego obszaru był płaski, a na pozostałym tworzył nieckę w ykutą w skale (cyster na?). M iała ona do 1,4 m głębokości oraz w przybliżeniu do 5 m długości i 2 m szerokości. Nieckę otaczała półka skalna o szerokości do 1,6 m.
Wypełńisko budynku to przede wszystkim gruz i spalenizna. W części o płaskim pozio mie użytkowym odkryto do 0,2 m grubości w arstw ę przepalonego zboża (owsa?).
N ieznana je st funkcja odkrytego budynku. Raczej wątpliwe, by mogła to być wieża obronna w tradycyjnym rozum ieniu tego term inu. Ja k się wydaje jej fundam enty o grubo ści 0,9 m byłyby zbyt słabe żeby przenosić ściany jakiejś wyższej budowli, górującej nad m urem obwodowym, który jeszcze obecnie sięga 8-10 m wysokości. Fakt, że w zasypisku znaleziono znaczną ilość zboża sugeruje, że mógł to być budynek gospodarczy, a jego część pełniła funkcję spichlerza. Istnieje jed n ak jeszcze in n a możliwość. W łaśnie w obręhie budynku II, a tak że w jego otoczeniu znaleziono ceram ikę zróżnicow aną typologicznie oraz technologicznie, a więc przypuszczalnie i chronologicznie. Sam fakt zróżnicowania
