Iwona Chrzanowska
Lublin. Stare Miasto. Blok X.
Trybunał (d. Ratusz miejski)
Informator Archeologiczny : badania 18, 169-170
1 6 0
-zabytków ruchom ych, a ta k ż e z b a d a n o s ła b o zachow ane r e l i k t y murów, wykonanych г kam ieni* e r o t y c z n e g o 1 c e g ł y . 1
S tw le r d to n o , t e b a d a n ia z l a t « l o ü ö d i l e s l a t y c h o b j e i y ś r o d e k budynku d w o rsk ie* » w z n U łlo - nego n a aurow anyeh fu n d a m e n ta c h , k t ó r y p o s ia d a Ś c ia n y wykonane i s pewna w t e c h n i c e » ta c h u lc o w e l D la te g o p e łn a r e k o n a t r u k c ja Je g o r i u t u n i e J e a t J u ł m o iliw a . P ra c e te g o r o c z n e d o p ro w a d z iły n a t o m i a s t d o ok r e i le n l a Je g o c h r o n o l o g i i i « tw ie r d z e n ia , l e b y ł t o d r u g i o b i e k t d w o rak l w L u b ie n iu Kujaw skim ,
N XIV-XV w* n a w y sp ie fu n k c jo n o w a ł o b i e k t s t a r s z y , zapewne d rew n ian y d w ór, po którym po z o s t a ł a t y l k o w arstw a k u ltu ro w a , n i e o k r e ś l a j ą c a je g o form y p r z e s t r z e n n e j , l e c z p o z w a la ja e a su g e ro w ać, że o b i e k t te n zajm ow ał z a c h o d n ia p a r t i ę w yspy. Po o p u s z c z e n iu , c z y r a c z e j s p a l e n i u , w p o ł . XVI w ., na w y sp ie w z n ie s io n o dwór na murowanych fundam entach o ś c ia n a c h d re w n ia n y c h w ypełnionych c e g ł a i g lin a * Budynek ulokow any z g o d n ie ze s tr o n a m i Ś w ia ta p o s i a d a ł d łu g o ś ć 21 в i s t a ł w p ó ł n o c n e j c z ę ś c i w yspy. F u n d a c ją dworu łą c z y ć można h i p o t e t y c z n i e z D o liw ita m i L u b ie ń sk im i, je d n a z n a j z n a c z n ie j s z y c h w tym c z a s i e r o d z i n k u ja w s k ic h . Dwór te n s p ło n ą ł w XVII w ., może w c z a s i e " p o to p u " . O sa d n ic tw o p r z e n i o s ł o s i ą na w y s o k i, z a c h o d n i b rz e g j e z i o r a , g d z ie do d z i ś z n a jd u je s i ą z e s p ó ł dw orsko - park o w y . Zgrom adzone z a b y t k i t o typow y p ó ź n o ś re d n io w ie c z n y i now ożytny ma t e r i a ł " d w o r s k i" . D okum entacja z n a j d u j e s i ą w k a te d r z e A r c h e o lo g ii UŁ.
B a d a n i a 'z o s t a ł y z a k o ń c z o n a . LUBId, gm. K o ścian w o j. l e s z c z y ń s k i e S ta n o w isk o ł p a t r z w czesne Ś re d n io w ie c z e LUBLIN S t a r e M ia s to B lo k VI PP P ra co w n ie K o n se rw a c ji Zabytków P racow nia A rc h e o lo g ic z n o -K o n se rw a to r sk a O d d z ia ł w L u b lin ie
B a d a n ia p r o w a d z ił mgr A n d rz e j Rozw ałka, F in a n so w a ł Za r z ą d R e w a lo ry z a c ji Zabytkow ego Z e sp o łu M ia sta L u b lin a . C zw arty se z o n b a d a ń , ś r e d n io w ie c z e 1 o k r e s now ożytny. B a d a n ia b y ły k o n ty n u a c ją a r c b o o l o g i c rnago ro z p o z n a n ia tz w . b lo k u VI na S tarym M ie śc ie w L u b l i n i e .
2
Wykop V II o p o w ie rz c h n i 12 ш , z a ło ż o n y n a t y ł a c h o f ic y n y G rodzka 2 0, m ia ł na c e l u o k r e ś l e n i e z a s ią g u zabudowy b lo k u XI od s t r o n y p ó łn o c n o - z a c h o d n ie j 1 ro z p o z n a n ie po2iomów użytkow ych w t e j p a r t i i t e r e n u . P rz y l o k a l i z a c j i wykopu b ra n o pod uwagą m o żliw o ść o d k r y c ia p r z e b ie g u muru o b ro n n e g o , ja k ró w n ie ż e w e n tu a ln e g o i s t n i e n i a u l i c z k i p r z y b u m e j .
W w ykopie s tw ie rd z o n o i s t n i e n i e r e l i k t ó w p raw d opodobnie ł a ź n i m i e j s k i e j . W w a r s tw ie , z a l e g a j ą c e j nad o b ie k te m , z n a jd o w a ły s i ą , b y t k i d ato w an e na o k r e s od końca Xvi do 1 p o ł , XVII w. Na w y r ó ż n ie n ie z a s ł u g u j ą dwa fra g m e n ty ^ y t k i w ykonanej z k o ś c i s ł o n i o w e j, k t ó r e s ta n o w iły g ó r n a c z ą ś ć z e g a r a s ło n e c z n e g o , wym iary p ł y t k i 57 x 34 nun* N c e n t r a l n e j c z ę ś c i p ł y t k i z n a jd u je s i ą w y k res k la s y c z n e g o z e g a r a s ło n e c z n e g o h o r y z o n ta ln e g o , w y lic z o n y wg z a s a d n o w o ży tn ej g n o n lk l
(sy s te m p o d z i a ł u n a 24 równe g o d z in y sto so w a n y d o ty c h c z a s } , w g ó r n e j c z ą ś c i w idoczny fra g m e n t d r u g ie g o z e g a r a sło n e c z n e g o z tz w , g o d z in a m i n o ry m b ersk im i lic z o n y m i od wschodu do zachodu s ło ń c a (g o d z in y n ie r ó w n e ) . Na p ł y t c e w id o czn a j e s t d a t a 1 564. W w a rs tw ie pod o b ie k te m s tw ie rd z o n o m a t e r i a ł c e ra m ic z n y zw ią z a n y z o sa d n ictw em p ó ź n o śre d n io w ie c z n y m .
M a t e r i a ł y z n a j d u j ą ś l ą w PP PKS o d d z i a ł w L u b li n i e , - B a d a n ia b ą d ą k o n ty n u o w an e. LUBLIN S t a r e M ia s to Blok X T ry b u n a ł ( d .R a tu s z m ie js k i) pp P ra co w n ie K o n se rw a c ji Zabytków P ra c o w n ia A rc h e o lo g ic z n o -K o n se rw a t o r s k a O d d z i a ł w L u b l i n i e
M adahla p r o w a d z iła mgr Iwona C hrzanow ska. F in a n so w a ł Z a rz ą d R e w a lo ry z a c ji Żabytkow ego ż e s p o łu M ia sta Lub l i n a , P ie rw sz y se z o n b a d a ń . Dawny R a tu sz m i e j s k i (XIV-XX w , ) .
Dawny R a tu s z m i e j s k i wybudowany z o s t a ł v c e n tru m ry n k u S ta r e g o M ia s ta . Początkow o b y ł t o p raw d o p o d o b n ie budynek d r e w n ia n y , k t ó r y po p o ż a rz e w z n ie s io n o n a nowo z k a m ie n ia . Powszech n i e p r z y jm u je s i ą ro k Î3 8 9 , ja k o d a t ą budowy murowanego R a tu s z a ,
W stąpne p r a c e a r c h e o l o g i c z n e m ają na c e l u r o z p o z n a n ie u k ła d u murów n a j s t a r s z e g o R a tu s z a , p r z e ś l e d z e n i e f a z je g o rozbudow y, z lo k a liz o w a n ie re n esa n so w y ch schodów z e w n ę trz n y c h , w ieży r a t u sz o w ej o r a z ro z p o z n a n ie s t r a t y g r a f i i w okół budynku. Zaplanow ano w ykonanie tó wykopów - 4 na z e w n ą tr z , 6 w ew nątrz gm achu. И minionym s e z o n ie a rc h e o lo g ic z n y m z a ło ż o n o i z re a liz o w a n o dwa wykopy (n r 1 1 3) p rz y p ó łn o c n e j ś c i a n i e budy n k u .
Wykop n r 3 z a ło ż o n y z o s t a ł 9 m o d p ó łn o c n o -w sc h o d n ie g o n a r o ż n ik a R a tu s z a . M iał on na c e l u u s t a l e n i e z a s ią g u p ie rw o tn e g o R a tu s z a w k ie r u n k u zachodnim , W t r a k c i e b ad ań n i e s t w i e r dzo n o pionow ego r o z w a r s t w i e n i a , w s k a z u ją c e g o na m n ie js z ą od o b e c n e j, p ie r w o tn ą w ie lk o ś ć bu dynku w je g o s t a r s z e j , w s c h o d n ie j c z ę ś c i , J e d n o c z e ś n ie u z y sk a n o o b ra z b a r d z o z a k łó c o n y c h w ar s tw k u ltu ro w y c h , z n is z c z o n y c h g łę b o k im wkopem pod w s p ó łc z e sn ą k a n a l i z a c j ą . P o n iż e j w y s tę p iły w arstw y o c h a r a k t e r z e nasypowym, a d o p ie r o n a g łę b o k o ś c i 5 ,4 9 m z a l e g a j ą w arstw y n ie z a k łó c o n e p r z e c i ą t e wkopem pod fu n d am en t R a tu s z a . Ъ powodu z ły c h warunków pogodowych (ulew ne d e s z c z e .
* 17Ü
-u l e w a n i e w y k o p -u , o i e t e r e n i e s z a l -u n k -u ) я л o s i ą g n i ę t o » t o p y f -u n d a m e n t o w e j в и л R a t -u s z a .
Wykop nt 1 t o z t a ł z a ło ż o n y w o d l e g ł o ś c i 2 ,7 o od p ó łn o c n o -z a c h o d n le g o n a r o ż n ik a budynku T ry b u n a łu , W t r a k c i e b ad ań o d z łe n ią to ld o ln ą c z e ś ć p raw d o p o d o b n ie schodów z e w n ę trz n y c h , zbudowa n y ch w 1 p o t . XVI w. J e s t “to ви г c e g la n y , d o s ta w io n y do muru R a tu s z a , p o sadow iony w l e s s i e na g łę b o k o ś c i 4 ,7 0 m. Kur R a tu s z a , g ó r ą ' c e g l a n y , od g ł ę b o k o ś c i 3 ,6 0 в a k a m ie n ia w a p ie n n e g o , p o s a dow iony z o s t a ł w l e s s i e na g łę b o k o ś c i 4 ,4 0 в . Od z a c h o d n ie j s t r o n y muru "schodów " d o s ta w io n o o u r c e g la n y , posadow iony na l e s s i e na g łę b o k o ś c i 4 ,3 0 в . J e s t t o ś l a d p r z e d ł u ż a n i a budynku w k ie ru n k u z a c h o d n ia . W t r a k c i e e k s p l o r a c j i , w p ó łn o c n o -z a c h o d n im n a r o ż n ik u wykopu z a r e j e s t r o v a - no p o t i o n z o k r e s u budowy R a tu s z a , г p o czątk ó w p ó źn eg o ś r e d n io w ie c z a , b a d n im z a l e g a ł a w arstw a c i e r n e j , b r u n a t n e j z ie m i, X d u ż ą I l o ś c i ą p r z e p a lo n y c h kawałków drew na i d u ż ą i l o ś c i ą skrawków sk ó ry (w-*a XV w. I . Syć » c i e j e s t t o ś l a d i s t n i e n i a k ra n u 1 ? ) , c z y t e ż p ra c o w n i o b r ó b k i s k ó ry s z e w s k ie j, k a l e t n i c z e j f ô , k tó r y u l e g ł z n i s z c z e n i u p o d c z a s p o l a r u . H a t e r l a ł c e r a t t i c zny · t e j w a r stw y , d o ść u b o g i, datow any j e s t n a 2 p o ł . XVII w. Had n i ą z a le g a w arstw a s p a l e n i z n y г c e ra m ik ą z 1 p o ł . XVIII w ·, co ś w ia d c z y ło b y , że j e s t t o ś l a d p o ż a r u z 1719 r*
M a te r ia ły z n a jd u ją ś l e w P ra c o w n i A r c h e o lo g ic z n o - K o n s e r w a to r s k ie j PP PKZ O /L u b lin . B ad an ia b e d ą k o n ty n u o w an e.
NOWE POLICHNO, gm. S a n to k PP P ra c o w n ie K o n s e rw a c ji Zabytków w o j. g o rzo w sk ie P ra co w n ia A rc h e o lo g ic z n o K a n s e rw a -S tan o w isk o 7 t o r a k a
O d d z ia ł w S z c z e c in i e
B a d a n ia p r o w a d z ił mgr M iro sła w M a rcin k o w sk i » F in a n so w a ł I WXZ w G orzow ie W i e l k o p o l s k i · . P ie rw s z y se z o n b a d a ć . Osada ś re d n io w ie c z n a (XIV-XV v . ) , o sa d a k u l t u r y am for k u l i s t y c h o r a z k u l t u r y ł u ż y c k i e j .
Celem p r a c b y ł o ro z p o z n a n ie o sa d y Ś re d n io w ie c z n e j p o ło ż o n e j n a iew y a b rz e g u N o t e c i , na p i a s z c z y s t e j k ą p ie w o b r ą b i e d o l i n y r z e k i , w śród ł ą k . Kąpa t a z o s t a ł a w łą c so n a o b e c n ie w s y s tem wałów p rzeciw p o w o d zio w y ch . W poważnym s t o p n i u z o s t a ł a n a r u s z o n a p o p r z e z w y b ie r a n ie p la s k u
(w p a r t i i c e n t r a l n e j ) . O b ecn ie je r* c z ą ś c io v o p o r o ś n i ę t a m ło d n ik iem sosnowym.
P rz e b a d a n o ł ą c z n i e o b s z a r . p o w ie rz c h n i 7 1 0 U s ta lo n o , l e o b i e k t y Ś ra d n io w ie c z h e z o s t a ł y w b a rd z o poważnym s t o p n i u z n is z c z o n e p o p rz e z d z i a ł a n i a L u d zk ie ( w y b ie ra n ie p i a s k u , g łę b o k a o rk a ) o r a z c z y n n i k i n a t u r a l n e (g łó w n ie r o l n i c z e ) . O d k ry to k i l k a p a l e n i s k sk o n s tru o w a n y c h z k a m ie n i ( n ie k ie d y a p ą k a n e t e r m i c z n i e ) , n i e k t ó r e w poważnym s t o p n i u z n i s z c z o n e , jamy o n i e o k r e ś l o n e j f u n k c j i o r a z d o ł k i p o słu p o w e , W k i l k u o b i e k t a c h w y s tą p i ły w d u ż e j i l o ś c i ł u s k i i o ś c i r y b i e . O prócz d u ż e j i l o ś c i fragm entów c e ra m ic z n y c h o d k r y to ta k ż e in n e p rz e d m io ty zw ią z a n e z u z b r o je n ie m ( o s t r o g a , g r o t y b a łtó w , t o k i , o k u c ie c e p a , fra g m e n ty podków ), g o s p o d a rk a (n o ż e , s i e r p , p r z ę ś l i k i g l i n i a n e , c l ą t a r k i do s i e c i , f r a g r e n t y k a b łąk ó w od w i a d e r , o k u c ie ł o p a t y ) .
Pod w arstw ą naw ian eg o p ia s k u a m ie js c a m i г b le l i c o w a n e j p r ó c h n ic y o m ią ż s z o ś c i o d 56 do
1 0 0 cm w y s tą p i ły o b ie k ty zw ią z a n e z k u l t u r ą łu ż y c k ą i k u l t u r ą am fo r k u l i s t y c h . B y ły t o m ało c h a r a k t e r y s t y c z n e jamy o r a z d o ł k i p o słu p o w e . W n i e k t ó r y c h o b i e k t a c h k u l t u r y ł u ż y c k i e j z a r e j e s tro w a n o fra g m e n ty c e ra m ic z n e p o ch o d ząc e z dużych n aczy ń (n a jp ra w d o p o d o b n ie j z a so b o w y c h ), w ob i e k t a c h k u l t u r y am fo r k u l i s t y c h w y s tą p iły n a to m ia s t wyroby i o d p a d k i k rz e m ie n n e o r a z m ała i l o ś ć c e r a m ik i.
M a te r ia ły 1 d o k u m e n ta c ja z n a j d u j ą a l e w F? fx z w S z c z e c i n i e . B a d a n ia z o s t a ł y z a k o ń c z o n e . *
ORŁOM, gm. B edlno U n iw e r s y te t Ł ó d z k i w o j, p ł o c k i e K a te d r a a r c h e o l o g i i
B a d an ia p r o w a d z iła e k i p a p racow ników i s tu d e n tó w Ka t e d r y 'A r c h e o lo g i i DŁ pod k ie r u n k ie m d o c .d r , h a b . L esz k a ł a j z e r a . F in a n s o w a ła K a te d ra za środków a k c j i "W is ł a " . P ie rw s z y s e z o n b a d a ć . Tzw. g r o d z i s k o sto ż k o w a te - p ó ź n o ś re d n io w ie c z n y , d re w n ia n y dwór o b ro n n y ( X II1- XV w . ) .
Dwór obro n n y w O rło w ie p o s ia d a s p o r ą l i t e r a t u r ą i b y ł od dawna p rz e d m io te m z a i n t e r e s o w ania b a d a c z y (A .Ja k im o w ic z , H .G azd o w sk i, ^ .K a m iń s k a ). J e s t t o mocno z a k rz e w io n y , p ł a s k i , p r a w ie o k r ą g ły n a sy p (50 x 45 я) w y n ie s io n y o k o ło 2 m ponad р о г ioman o k o lic z n y c h ł ą k , p o ło ż o n y o k o ło 50 я od o b ecn eg o k o r y ta B zury i b l i s k o 300 m n a p o łu d n ie od zabudowań w si o r a z dawnego z e s p o łu p o d d w o rsk ié g û . H ie ja c o w o ść O rłów b y ł a w p ó śn y a ś r e d n io w ie c z u i w c z a a a c h now ożytnych m iastem pow iatow y я ί j e s t wzmiankowana w 2 ró d ła c h od 1304 r . Celem b a d a ń b y ło o k r e ś l e n i e c h r o n o l o g i i i c h a r a k t e r u zabudowy o b i e k t u o b ro n n e g o , k t ó r y w ią z a ć n a le ż y z Junoszyc& m i O rłow skim i
1 o śro d k ie m ic h w ielow ioakow ego k lu c z a z ie m s k ie g o .
Wy e k sp lo ro w a n o 7 wykopów o ł ą c z n e j p o w ie rz c h n i 64 m2 1 zgrom adzono zn a c z n y z b i ó r z a bytków ruchom ych ( 7 ,5 ty a * p rz e d m io tó w ), w śró d k tó r y c h z d e c y d o w a n ie p r z e w a ż a ła c e ra m ik a (p o n ad 6 ,0 t y z . ułamków) i k o ś c i z w ie r z ę c e (ponad 800 ułam ków ). Wykopami ulokow anym i n a o s i w sch ó d -za ch ó d p rz e b a d a n o z a c h o d n i p ro m ie ń n a s y p u , u z y s k u ją c p e łn y p r z e k r ó j s t r a t y g r a f i i t e j c z ę ś c i k o p ca.
S tw ie rd z o n o , że o b i e k t z lo k a liz o w a n o na podm okłych ł ą k a c h , a t e r e n s t a r a n o s i e o s u s z y ć p r z e г w b ic ie pionow o p a l l , u k ła d a n ie d rew n ia n y c h r u e г Łów i n a sy p y w a n ie n a n i e z ie m i. N a j s t a r s z a w arstw a uży tk o w a, n o s z ą c a ś l e J ; p o ż a r u , n i e z a w ie r a c e r a m ik i w y p a la n e j w a tm o s f e r z e r e d u k c y j n e j i może b y ć ro b o c z o d ato w an a n a 2 p o ł . X I II w, 2 d ru g ą f a z ą (XIV i 1 p o ł . XV w .) p o w ią
