Z badań biogeochemicznych w Sudetach

H.

Ch-uszczyk analbmjąe

w

swym artykule

po-•zuk:lwania i bad·ania złóż rud metali prowadzone na obszarze święt9krzyskim &tWierdZia, że dot,.chczas w pre.each tych kierowano się jedynie kryteriami strukturalnymi i magmowymi, nie doceniając roli innych czynn'ików, np.: stratygraficznego ł litologicz- · nego. Analiza tych właśnie czynników, zdaniem

H. GrusZICzyka, wskazuje na konieczność zrewidowania dotychczasowych poglądów na genezę okruszcowan.i.a tego regionu, a

w łronsekwenocji

i na konieczność stworzenia nowych regionalnych kryteriów poszuki-wa~zych. W takim właśnde kierunku prowadzone są obecnie zespołowe prace, kt6rych wynikiem m..in. są publikacje K. Piekarskiego dotyczące złoża ·rud miecni IW Miedzianej Górze.

Kierując :pracami zespołu prowad;zącego z ramiema Instytutu Geologiemego od kilku lat ibadan:ia nad metalogenezą Gór świętokrzyski-ch chciałbym ze swej strony równ~eż naśwdeblić niek·tóre poruszone pro-blemy. Zupełn·ie sł:u&?Jlle jest stwierdzenie H. Grusi-czyka o WYl'aźnym ;priorytecie przesłanek str~tural­ nych (ściślej tekWn:icznych)

w

dotychczasowych bada-niach i poszukiwaniach złóż ·rud metali prowadzon,.ch na obszarze Gór Świętokrzyskich. Jest to 'Zupełnde zrozumlale wobec faktu potwierdzonego również przez tego autora, iż przeważająca :ilość złóż ii punktów mineralizacji

w

tym regionie jest związana rze strefa_

mi tektonieznymi ·i spękaniami. Ze !WZględu na ten

.niezaprzeczalny fakt kryteria *'~zne są jeaną z główn,.ch przesłanek poszu!kiw81Wczych złóż rud na tym obszarze. Szerokie, jak wyk.a7Jują OSobatnie bada-nia, rozprzestrzenienie prze)alwów magmatyzmu daj-kowego w centralnej części Gór świętokrzyskich, z objawami intensywnych miejscami · przeobrażeń hydrotermalnych ~ śladami mineralizacji, jest także dostatecznym argumentem przemawiającym na ko-rzyść zwracania baczniejszej niż dotychczas uwagi również na regiomilne przesłanki magmowe okruszoo-wania. Nie jest ścisłe sitwierdzenie H. Gruszczyka jakoby tylko te dwa omówione aspekty kierowały dotychczasowymi I)OS'Zukiwand·ami i badaniami pro-wadzonymi w Gór~h śwdętokrzysldch. Mo:bna przy-toczyć szeł'eg przykładów prac prowadzon,.ch przez Instytut Geologiczny, gcbie w poszuk.iwaniach Żłóż rud oplerano się przede !WSzystkim na przesł&lkach siratygraficzno-litologiC7Jllycli (pn. poszukiwania złóż rud żelaza

w

ordowiku, syl.urze l w dewonie, rozpo-znanie syngenetyc7Jllej mineralizac)l kruszcowej

w cechsztynie).

Obiektywnie nSileży stwierd·zić, że prace te do-t,.chc:zas nie były oparte na szerszej regionalnej ana-J.ii7Jle metalogeniemej, strukturalnej, facjalnej, czy paleogeograficzneJ .. Zad'8!Il'iem jednak !Większości tych robót było głównie wyjaśnienie wielu podstawowych problemów geologiczno-złożoWYch, koniecznych dla opracowama takiej analizy, która mogłaby stać sdę

podstawą szerszych regionaln,.ch koncepcji

poszuki-wawczyeh. Prace w tym właśnie kierunku, prowadzo-ne od kilku lat przez świętokrzyską Stację Terenową Instytutu Geologicznego w !Kielcach, są już obecnie na ukończeniu. Ich efektem będzie regionSilna mapa metalogeniczna i perspek,tywiczny plan poszuk.iw!Bń

złóZ rud metali w Górach świętOkrzyskich. Wiadomo ogólnie, że sukcesy wspólczesn,.ch poszu-kiwań geologicznych zależą w dużej mierze od właś­ ciwych, opartych na naukowych przesłankach

kon-cepcjach poszukdwawczych. Koncepcje 'liak.ie powinny opierać sdę na obiektywnej, naukowej anali:zli.e możli­ wie wszystkich czynników mających wpływ na po-wstawanie interesujących koncentracji surowców mi-neralnych. W konkTetnym przypadku Gór święto­ krzy:skich analiza taka n-apotyka na ·bardzo wielkie trudności. Do chwtili obecnej bowiem brak wielu podstawowych, syntetycznych opracowań dotyczących stratygrafii, litologii, magmatyzmu, tektoniilci i pal. eo-geogr.afii tego rejonu, nie móWiąc o opracowaniach i syntezach złożowych. Wielkie są ·również roZbież­ ności w poglądach na roz·wój geotekton:iczny tej jedtll()&tki, o 'czym najlepiej świadczy ch<>ćby tylko konfrontacja wypowiedzi w tej kwestid S. Jaskól-skiego i H. Gruszczyka zamieszczonych w "Przeglą­ dzie". Z tych choćby tylko 'WZględów WYSuwane obecnie nowe · regiohoalne koncepcje 'PosztJk:iwawcze powinny uwzględniać ooły szerolki wachlarz przesła­ nek zarawno natury ·s'trukturalno-tekton:icmej, mag-mowej i metalogenicznej, jak i stratygTaficz:no-lito-logicz:nej, geochemiemej i paleogeograficmej, Tylko wó~zas bowiem można mówić o naukowej obiek-tywności takich badań..

Wysuwane przez H. Gruszczyka sugestie rozpa-trywania świętokrzyskiej mineraJi~Zacj[ kruszcowej w paleowiku jako produktu sek;recyjnego przemiesz-czmia osadowych su•bstancjoi m'inerallnych, czy su-gestie K. Piema•rwego odnośnie do osadowej genezy siarczków miedzi w dewonie dolnym, są obecnie tylko hlpdtezami i dopóki nie zostaną udokumento-wane konkretnyrod faktami, nie mogą być moim zda-niem, podstawą do rewidowania dot,.chczasowych poglądów na genezę tego okruszcowmia, czy całko­ witej zmi·any dotychczas si;os.owanych kryteriów po-szukiwawczych. Niewątpliwie, }ak słusznie podkreśla w swym ·artykule prof. S. Jaskólski, dalsze badania zmierzające do dokładndejszego .poznania zarówno samych złoż i przejawów mineralizacji, jak r6wnłeż innych niewyjaśnionych dotychczas w pełni regional-nych problemów straJtygrafic:z;regional-nych, litologicz:regional-nych, f·acjalnycłi, geoteldoni·cz:nych i in., <pOZVIIOlą na ~m!iany niektorych z dotychcz·asowYch poglądów na genezę okruszcowaJllia ubworów paleozoiku świętokrzyskiego. Badama te nie powdnny jednak być oa-andczone wy-łącznie do g.romadzen.i.a faiclów potwierdzających jedną zakładaną hłpote'Zę. Ich przewodnią ideą po-winien być naukowy obiektywizm

w

ocenie wszystkich faktów.

MAIRIA LINDNER, JAN SAROSIEK Instytut Geologiczny, Uniwersytet wrocławski

Z

BAD~ WOGEOCHEMICZNYCB

W

SUDETACH

W RAMAcH naukowej współpracy Zakładu Złóż Rud metali Nieżelamych Instytutu Geologicznego w Warszawie i Katedry Ekologii I Geografii Roślin Uniwersytetu Wrocławskiego równorzędnie do ·prac geóchemicznych i metslometrycznych prowadzonych w Sudetach przeprowadzono bada·nia biógEiochemiczne niektórYch metali n~eżelaznych.

Podjęcie badań biogeochemilcznych w Sudetach po-ZIOBtaje. w prastym związku z koniecznością stosowa-nia biogeochemiemej metody w prospekcji rud nie-żelaznych'. ideałem dziSiejszej geologii poszukiwawczej jest stosowanie wszystkich d<lstępnych dziś metod poszukiwa~żych. W .Związku Radzieckim i USA obok metod geOfizycznych i geochemicznych ooraz

448

częściej stosuje się również metodę lbiogeochemicz:ną w poszukiwaniu złoża il'Udnego, a nawet !i do wstęp­ nej jego oceny (1, 3, 4, 9, 11). Opracowanie biogeo-chemiemej metody poszukiwania rud różnych metali nieżelaznych WYmaga przede wszystkim znajomości biogeochemii poszukiwanych metali okTeślonych for-macji geobotanicznych i geologicznych.

Wstępne prace badawcze W, Sudetach obejmowały

analizę geobotaniczną i geochemiczną· badanych te.;. renów, analizę koncentra(:ji badanych· metali nie-żelaz,nych w glebie i w roślinacli or.az ich wzajemne związki w mkresie chemicznej ekologii roś1in. Analiza ekologiczna gleby i roślin stanowi podstawę wszelkich badań 'biogeochemicznych (15, 8).

Wstępne badania biogeochemiczne przeprowadzono głównie w Sudetach Srodkowych w różnych miejsco-wośdach Gór Kaczawskich i Gór Izerskich oraz na ich rozległym pogórzu. Badaniami objęto tylko nie-które metale: ołów, miedź, cynę, wa.n;ad.

We wszystkich przy:padka.ch nieza,leżnie od typu litologicznego podiOża· stwierdzono biologiczną aKu-mulację Ołow1u w poziomie próchnicznym prooilu g-tebowe50. Koncentracja ołowiu w podglebiu znad c1ała ruanego jest zawsze wyższa _od średniej

normal-nej zawartośc1 tego pierwiastka w normalnych

gle-bach (1,6 X 10·3

%

_{wg A. P. :Winogradowa - 10).} ule-by poaroża łupków ~rystalicznych !(Miedzianka), pod-łoża granito-gnejsów (Podgórze) i podłoża porfirów (Lubawka) mają lo-100-krotnie podwyższoną kon-cenlll'ację ołow1u w stosunku do średniej normalnej zawartości tego pierwiastka w glebie. Kancentraela ołowiu w glebie wzrasta w kierunku zalegania ciała rudnego. ~redni.a koncentracJa ołowiu w badanych glebach wynosi 4,5 X l0-2%. Srednia zawartość ołowiu w glebach podłoża fyllitów (Rząs;iny k. Gryfowa) wy-nosd 2,8 X 10-3%), natomiast .z poałoża wapieni tych okolic nieco mniejsza ·(1,9 X 10-3'fo).

w

strefie kontak-towej fyllitów i serii wapieni w okolicy Rząsin kon-centracJa ołowiu jest już dziesięciolkrotnie ,podwyższo­ na. Analizie zawartości ołOfWiu ;poddano 50 gatunków roślin. Stwierdzono, że rośliny z miejsc zalegania rudy ołowiu masowo koncentrują ten mllcroelement. Sred-nio koncentracj-a ołowiu

w

popiele badanych roślin z Miedzianki d Podg6rm wynosd 3,94% Pb, z Rząsin zaś 0,9%. Wybitnymi koncerutratorami ołowiu z miejsc okruszcowanych ołowiem ok!azały się: Salix caprea (wier2lba iwa), Betula verrucosa (brzoza brodawko-wa), · Epilobium montanum (wierzbownica górska),

ImpaUens noHtangere (niecierpek pospolity) i

CaLa-magrostis epi.geios (trzcinnik :piaskowy). Zależność

koncentracji ołowiu w popiele trzcinnika piaskowego od koncentracji ołowiu w glebie i jego przyswajal-ności badał J. Saa:os.iek (6). Badane rośliny podłoża fyll1itów tylko selektywnie koncentrują ołów w swych tkankach. Selektywnymi koncentratorami ołowiu ze strefy kontaktowej fyllitów i wapieni okazały się:

Vicia cracca (wyka ptasia), TussUago farjara (podbiał

pospolity), Eupatorium cannabinum (sadziec kono-piasty), Verbascum nigrum (dziewanna pospolita),

Vaccinium myrtiUus (borówka czanna), Deschampsia

fLexuosa (śmiałek pogięty) i CaUuna vulgaris (wrzos

zwyczajny). Wymienione gatunki WY'kazują 10-krotn<ie. zwiększoną koncentrację ołowiu w popiele w -stosun-ku do średniej normalnej jego zawartości. Natomiast koncentracja ołowiu u gatunków wybitnie akumulu-jących ten mikroelement wynosi od 3,16 do 16,5% popiołu. Wysokiej koncentracji ołowiu

w

tonkach

Impatiens nolitangere i Verbascu.m ·nigr:um towarzyszą

ekofeniczne objawy chorobowe.

Koncentracja miedzi

w

glebach podłoża łupków serycytowo-mikowych .i łupków g.rafdtowych okolic Pławna i Golejów k. Gryfowa jest :z.nacmie wyższa niż koncentracja m<iedzi gleb podłoża piasków tych okolic. Koncentracja miedzi w •badanych glebach pod-łoża łupków okolic Golejawa i Pławnej wzrasta wraz z głębokością profilu glebowego, a najwyższą jej war-tość wykazuje zwietrzelina tych łupków. Koncentra-cja miedzi w glebach podłoża łupków wynosi średnio 3,6 X 10-2%, a więc jest lO-krotnie wyższa n1ż śred­ nia normaLna zawartość tego pierwiastka w glebach. Koncentracj•a miedzi w glebach hałd ok!olic Miedzian-ki jest przeszło 100-k!rotlllie wyższa niż średnia nor-maLna zawartość w glebie. W Mied7iiance i w. Pod-górzu koncentracja miedzi w glebie wzrasta w kie-runku ciała rudnego. Koncentracja miedzi w glebach podłoża fyllitów i wapieni okolic IRząsin jest zbliżo­

na do średniej normalnej zawartości tego mikroele-mentu w glebie, jednak wartość jej WZTasta dziesię~ ci.akrotnie w -strefie kontaktowej fyllitów i wapieni. Wybitnymi koncentratarami mi~dzi wśród badanycli 78 gatunków .roślin między innymi t>ka~ły się: .

Th'l!-mus pulegioides (m:acier2l8illk!a zwyczaJna), Ltnana

vulgaris (lnica pospolita), Charnaenericm angustifolium

(wierzbówka kiprzyca), Rumez acetoseUa {-szczaw

pol-ny). i Campanula rotundifoWa (dzwon~k okrągłolistny).

Wymienione gatunki w obszarze występowan·ia rudy miedzi

W.

okolicy Miedzianki kQnce,ntrują. w ą-wych tkankach 100 - 1000-krotnie więcej miedzi niż .rośli­ ny tych samych gatunk6w wyrosłych poza miejscem zalegania rudy.

W strefie konta}dowej fyUitów z wa:

pieniami w okolicy Rząsin k. Gryfowa selektyWIIlyml koncentratorami miedz'i okazały się: Equisetum

arvense (skrzyp polny), Lythrum solicaria (Krwa'W!Pica

.pospolita), Avena sativa (owies zwyczajny) i Juncus

bujonius (sit dwudzieLny). Rośliny te wraz ze

wzrQS-tem koncentracji w glebie miedzi przyswajalnej .dla roślin zwiększają Ironcentrację tego mikroelementu w tkankach. W strefie kontaktowej fyllitów z wapie-niami wykazują 10.:-krotnie z\Vięks210Ilą koncentrację miedzi

w

popiele w stosunku do. średniej lllOmlalnej zawartości jej w roślinach. Natomiast selektywnymi koncentratorami miedzi na podłożu łupków . serycy-tOwo-mikowych okolic Gołejowa i Plawnej są:

Agros-tis alba {mietlica biaława), Alectorolophus glaber

(szelężnik większy), Melampyrum nernorosum <Ps1:e-niec gajowy), Melandrium album {bniec biały) i

Tri-toHum pratense (koniczyna łąkowa). Koncentracja

miedzi w popiele tych roślin wyn9& średnio 5,3 X 1~-a%. Wszystkie badane rośliny (56 gatunków) podłoża łupków grafitowych okolic Gołejowa i Pław­ nej wykazują zwięks2l0Ilą koncentrację miedzi w swych tkankach. Zawartość miedzi w popiele roślin wyrosłych na podłożu łupków grafitowych wylll(lS'i średnio 3,12 X 10-2%. Wśród badanych roślin wybit-nie koncentrują miedź na tym podłożu: Hypericum

perforatum (dziurawiec .zwyczajny), Campanula

pa-tula (dzwonek rozpierzchły), Linaria vulgaris -(lnica

pospolita), Dactylis glomerata (kupkówka pospolita). Badan-ia nad biogeochemią cyny przeprowadzono w Lherczynie i Przecznicy, gdzie· są -stare, nieczynne już kopalnie cyny,- or-az w okolicach C?:erniawy-Zdroju 1 PobledneJ . .NaJwyższą koncentracją cyny w zWie-trzelinowych gleoach ~łOża łupków serycytowo-mi-kowych stwierdzono na terenie starych kopalń cyny w Gierczynie k. Kw1ecis.zowic. Srednia zawartość cyny w glebach

z

terenu kopalń wynosi 0,0481%, na-tomiast koncentracja cyny

w

glebie podłoża łupków mikowych okolic Czerniawy-Zdroju wynosi średnio 0,0052%.

W

obu przypadkach Btwi&d210Ilo biologiczną akumulację cyny w poziomie próchniczym. gleby. JAk wykazali w swych badaniach J. Saros·iek i B. Kłys {7) istnieje ścisła zależność między koncentracją cyny w popiele roślin selektywnie koncentrujących ten mi-kroelement a koncentracją cyny w glebie. Wybitny-mi selektywnyWybitny-mi koncentr.atoraWybitny-mi cyny na podłożu łupków serycytowo-mikowych, zwłaszcza z terenu starych kopalń, są: Calluna vulgaris (wrzos zwyczaj-ny), Gnaphalium Bilvaticum ·(szarota leśna),

Sempervi-vum sobolijerom (rojnik pospolity), SUene · C.nflata

(lepnica rozdęta), Tanacetum vulgare (wrotycz

pospo-lity) i Quercus sessilis (dąb bezszypułkowy).

W mniejszym stopniu koncentrują cynę następujące gatunki roślin: Deschampsia flexuosa (śmiałek pogię­ ty), Festuca otoina (kostrzewa owc~a), N~rdus stricta (bliźniczka psia trawka), AchiUea millejohum (krwaw-nik pospolity), Galium mollugo (przytulia pospolita),

Galium verum (przytulia właściwa), PimpineUa

saxt-jraga (bied·rzeniec mniejszy), Scabiosa columbaria

(driakiew gołębia), Vicia sepium (wy'ka płotowa),

La-thyrus pratensis (groszek żółty), Trifoliurn pratense

(koniczyna łąkowa), Knautia arvensis {świet:zobnica

,polna), Se:necio Fuchsii (starzec Fuchsa) i Linana.

vul-garis '(lnica pospolita). Srednia zawartość cyny w

po-piele roślin wybitnie koncentrujących ten mikroele-ment na podłożu łupków serycytowo-mikowych okolic Gierczyna i Przecznicy wynosi 4,6 X 1~-a% .. Wuto wspomnieć, że J.

w.

Harbaugh {2~ ~tWler~zlł

pod-wyższoną koncentrację cyny w liśc1ach 1 pędach

Quercus marilandica z terenu zalegania rudy cyny;

Koncentracja cyny

w

!!iściach i pędach tego dr:llewa wynosiła 1,7 X 10-a%.

W.

USA gatunek tej ~liny przyjęto jako wskaźnikowy w •biogeochemicmej me-todz-ie prospekcji rudy cyny. ·

We wszystkich przypadkiach gleba podłoia · fyllitÓ:w okolicy Rżąsin k .. Gryfowa wykazuje podwyższoną

koncentrację cynku.· Koncentracja cynku .w tych gle-bąch 'Wynosi średnio 4 X 10·2%, natomiast. śr~nia

normalna zawartość cynku wg Ą. P. Winogradowa (10)· wynosi 5 X 10-3

%.

Zawartośc cynku w glebach pod-łoza wapieni okolicy Rząsi.n jest wyraźme niższa !Od

średniej normalnej zawartości w glebach tego mikro-elementu i wynosi 3,1 X 10-3%. Koncentracja cynku zwiększa się wraz z głębokoscią profilu glebowego i jest zawsze wyższa w glebach o odczynie allmlicz-nym. Najwyższą, ·bo 100-krotnie większą koncentrację. cynku Od średmej normalnej zawa.rtoąci stwierdzono w strefie kontaktowej fyllitów z wapieniami. Selek-tywnymi koncentratorami cynku na podłożu fyllitów okazały się następujące gatunki roślin: Tussilago

far-fara {podbiał pospolity), Melampyrum nemorosum

(pszeniec gajowy), Potentilla anserina U>ięciornik gęsi),

Rumex .paluster {szczaw błotny); Juncus. effusus (sit

rozpierzchły), Lysimachia nummularia (tojeść rozesła­ na), Agropyron repens, {perz właściwy), Vicia cracca (wyka ptasia). Koncenl4'acja cynku

w.

popiele tych

roślin wynosi średnio 3,06 X 10-1, pr.zy czym średnia normalna zawartość cynku w popiele roślin wg A. P. Wmogradowa (lO) wynosi l X lo-z%. Niektóre okazy wymienionych roślin

w

strefie kontaktowej .fyllitów z wapieniami wykazywały ponad 100-krotne wzboga-cenie w cynk.

Najwyższą koncentrację wanadu stwierdzono w gle-bach podłoża łupków grafitowych okolic Golejowa i Pławnej (7,54 X lO-Z% średnio). Gleba ·podłoża łup.;. ków serycytowo-m'ikowych tych okolic ma nieco

niższą koncentrację wanadu - średnio 4,9 X lO-Z%, Najniższą koncentrację wanadu stWierdzono w gle-bach podłoźa piasków tych okolic (średnio 1,96 X X 10-2_{%), której} wartość _jest już niższa _od średniej normalnej zawart-ości tego pierwiastka w gleba:ch po-danych przez A. P. Winogradowa {10): l X lO-z%. Znacznie niższą zawartość Wanadu w~azują gleby podłoża fyllitów (średnio 5,7 X lO-S%) i gleby podłoża wapieni · (średnio fj,7 X lO-S%) okolicy Rząsin. We wszystkich 1badanych przypadkach daje się zauważyć biologiczną akumulację wanadu w poziomie próchni.o czym gleby, która osiąga najwyższe swe warteiści w glebach o odczynie słabo alkalicznym. W strefie koniaktowej fyliitów z · wapieniami w Rząsinach stwierdzono wyraźne podwyższenie koncentracji wa-·

nadu w glebie. W tej $trefie stwaerd:zono pod-wyższenie koncentracji Wa!lladu ·'W popiele

me-których :roślin: Melampyrum arvense · (przeniec różowy), Salix silesiaca -(wierzba śląska);

Eupa-torium cannabinum (sadziec konopiasty) i Verbascum·

nigrum (dziewanna pospolita). Hieracium murorum

(jastrzębiec leśny) i Impatiens nolitangere {niecierpek pospolity) z podlo:l!a wapieni w .strefie kontaktowej wykazują bardzo wysoką koncentrację wanadu w po-piele, średnio 1,1 X l0-1%. Selektywnymi koncentra-toramii wanadu wśród badanych roślin podłoża łup­ ków grafitowych okazały się następujące gatunki:

Trifolium pratense (koniczyna łąkowa), Ptantago maior

~babka zwyczajna) i Lathyrus pratensis (groszek żół­ ty). Selektywnymi koncentratorami wanadu na pod-łożu łu.pków serycytowo-mikowych okazały się:

Agrostis alba (mietlica biaława), Mycelis muralis

(sa-łatnik ieśny) jak również Trifolium repens (koniczyna biała) i Lathyrus pratensis (groszek żółty).

Wszystkie wymienione gatunki roślin koncentru-jących bad-ane pierwiastki mogą 'być wykorzystane w ·biogeochemicznyh metodach prospekcji rud tych pierwiastków w Sudetach. Dalsze badan-ia nad bio-geochemią tych metali nieżelaznych jak i innych są w toku.

LITERATURA

l. Carlisie D., Cleveland G. B . - Plants as a guide to mineralizattion. Special report 50 Cal-fornia Division of Mines. pp. 31. San Francisco 1958.

2. H ar ·b a u g h J. W. - Biocheniioal investigations in the Tristate Di.strict. "Eoon. Geol." 1950, nr 45. 3. Ku z i n M. F. - Opyt primienienia biogieochi-·

mkzeskogo mietoda dla poiskow riedkomietalnych miestorożdienij. "Razwiedka i Ochrana Niedr"

1959, nr 11. ·

4. M a l i u g a D. P. - Opyt primieniema biogieo-chimiczeskogo mietoda poiskow .rudnych miesto-rożdienij ·na Jużnom Urale. "Trudy Biogeochimi-czeskoj Łaboratorii". X: 28-59. Moskwa - 1954. 5. S ar o s i e k J. - Nowy kierunek badań

ekolo-gicznych - chemiczna ekologia. "Kosmos" Ser. A 1955, z. 2.

6. S ar o s i e k J. - Zawartość ołowiu w Calama-grostis epigeios (L.)Roth. "Acta· Soc. ·Bot. Pol." Vol. XXVIII, nr 3. W.arszawa 1959.

7. Sarosiek J., Kłys B . - Bad-ania nad zawar-tością cyny w glebie i w roślinach z Sudetów. ,,Acta Soc. Bot. Pol." Vol. XXXI, nr 4. War-szawa 1962.

8. Sarosiek J., Wachowska K. - Badania

,nad zawartością manganu, miedzi i kobaltu w gle-bie oraz w roślinach lasu bukowego w Muszko-wicach na Dolnym śląsku. "Acta Soc. Bot. Pol.".

Vol. XXIX, nr l. Warszawa 1960.

9. W ar r e n H. V., D e l a v a u l t IR. E. - A bistor~ of biogeochemical i.nvestigations in British Colum-bia. "Ca.n. Inst. Min. Met." 1950, Vol. 43, .pp. 344-350.

10. W i n o gr a d o w A. P. - Osnowny je zako.nomier-nosti w raspriedielenii mikrQelemientow mieżdu rastleniami i sredoj. · Mikroelemienty w żyzni :rastienij i żywotnych. Moskwa 1952.

11. Z a u e r Ł. M. - K wopros u ob izpolzowanii rastienij-idikatorow w gieołogii. "Wiestnik Lenin-gradskógo Un:iwiersitieta" nr 24. Leningrad 1959.

I~IMETODY

PRACYI41

STANliSLAW DEPOWSK[

Instytut Geologiczny

PERSPEKTYWICZNE ZASOBY ROPY I GAZU ORAZ ICH ZNACZENIE DLA OCENY

PROGNOZ ROPO I GAZONOSNOSCI BASENOW SEDYMENTACYJNYCH

p

OPRA WNE ROZEZNANIE mo2li.!Lwości l'Oł'ZJWoj.u

wydobycia ropy i ga:zJU

w

~~h

base-nach sedymentacY\]nyoh iWy1IDalga wylkonania iolościo­

wej oceny perspekityw ich .rqponośności i gazonośno­ ści. Taką illośoiową ocenę jperspelkltyw można storo-wać !W prakltyce ldlla obszarów z wyb'Zaną lliu'b prSIW-dopodobną roponośnością ii gazonośnością. JeSt ona pochttawą t:lla oceny· potencjcrl!nycll mo2lli.wości roowo-~owyoh przemysłu .natltowego. ObO.icza się waęc

całko-450

wite zasoby ropy i gazu zawarte w obrębie basenów sedytmel11!;acY!inych i regionów o .s'bwierdzonej bądź przyfPU~nej rqponośT?ości i garz.onośności. W zwiąrz­ lłru z tym obok zasobów ropy i ~u wykrytych ~ż Wiercerui·ami tj. z·asobów kategorii A, B d C1 oraz za-SOibów w stroikiturach IPl"ZYgotowanyeh do założenia na nich Wlierceń poszlllkiwawczyeh, /P()ja'Wił się nowy i'odzaj zasotb61w ttzw. perspe!k'tywil(l'JJI}yCih. Zasoby te