• Nie Znaleziono Wyników

Surowce mineralne województwa białostockiego

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Surowce mineralne województwa białostockiego"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

ŁUCJA GÓRECKA, DANUTA HAUSER ~t Geogira:Dld PAN WRN Białystok

SUROWCE MINERALNE WOJEWODZTlVA

BIAŁOSTOCKIEGO

ROZPATRUJĄC ZAGADNIENIE złóż surowców mineralnych na jakimkolwiek: obszarze, należy przed-stawić jego budowę geologiczną, która warunkuje ta-kie a nie inne bogactwa naturalne. Ponieważ jednak artykuł niniejszy ma charakter raczej wstEWnego ko-munikatu i jest pierwszym z serU prac bardzlej

szcze-gółowych na powyższy temat, budowa geologiczna ob-szaru wOjewództwa białostockiego zostanie tu potrak-towanatylko jako tło dla przedstawienia poruszo-nych problemów złożowych.

Obszar województwa białostockiego wchodzi w s1tład

rozległego Niżu Polskiego pokrY,tego na całej swej przestrzeni utworami czwartorzędowymi. W częścI

wschodniej niżu, do której należy omawiane woje-wództwo, brak na razie dostatecznej ilości· głębs2l'Y'ch

wierceń, które rzuciłyby lepsze światło na budowę

. starszego podłoża. Znaczna większość istniejących

ma-teriałów i opracowań gęologicznych dotyczy utwo-rowczwartorzędowych. Dlatego, mówiąc o surowcach mineralnych wojeWÓdztwa białostockiego, myśli się

głównie o utworach czwartorzędowych. Jedyny wy-jątek stanowi k!reda okolic Mielnika. i nowo odkryte

źródło borowiny kOło Mlcha~wa.

Podłożem OmaWianego obszaru są utwory kredowe, reprezentowane głównie przez wapienIe, mar~le i kre-dę piszącą. Na kredzie w południowo-zachodniej części WOjewództwa leżą utwory trzeciorzędowe. składaiące

się głównie z piasków glaukonitowych i iłów oligo-ceńskich oraz z piasków kwarcowych mioceńskich. Natomiast w części p6łnocno-wschodnlej na kredzie

beżpośrednio spoczywają utwory czwartorzędowe.

Największy wPłYw na budowę geologiczną i rzeźbę terenu wywarły tu dwa ostatnie zlodowacenia: ilodo-waceliie śrOdkowo-polskie i zlodowacenie bałtyckie.

Zasięg zlodowaceń, długość postojów lodowców, a także geneza i formy akumulacji lub erozji lodow-cowej zadecydowały o zasięgu, sppsobie zAlegania, ogólnym charakterze i wielkości zasobów poszczegól-nych rodzajów materiałów skalnych, które przy od-powiednich warunkach mogą być uznane za surowce mineralne przemysłowe. Mogą być nimi: piaski, żwiry

i tzw. pospółki, czyli piaski ze żwirami, głazy na-rzutowe, ale tylko w większych skupieniach, czy'll tzw. kamieniska, gliny, iły, torfy itp.

Wśród wysiępujących na terenie województwa oia-łostockiego czwartorzędowych surowców mineralnych można stwierdzić następujące związki genetyczne.

Zwiry, posp6łkl I skupiska .K'laz6w związane są przede wszystkim z ciągami moren czołowych, zwłasz­

cza .zlodowacenia bałtyckiego. Ich złoża, występujące

w postaci większych lub mnieszych pagórków· albo . wzniesień, są na ogół bardzo nieregularne ł pod względem składu petrograficznego - zmienne. Piaski, żwiry i głazy są ze sobą bardzo przemieszane, a po-nadto często silnie zatlone. Mogą one przedstawiać bogatą bazę kopalin budowlanych, ale ze względU na brak regularności w występowaniu przed przystąpie­ niem do eksploatacji wymagają dokładnego rozpo-.:zmania geologicznego i badań technologicznych.

Plask6w l pospółek o wysokim punkcie piasko-wym należy szukać przede wszystkim w sandrach, które występują przeważnie po zewnętrznej stronie moren czołowyc,h. W mi8ll"ę oddalania się od strefy moren materiał staje się coraz drobniejszy ł prze-chodzi stopniowo w wielkie pola piaszczyste. Złoża są szeroko rozprzestrzenione i posiadają duże zasoby. Plaski sandrowe przedstawiają surowiec o niewiel-kim zróżnicowaniu jakościowym. Ujemną cechą wielu

(2)

złóż jest stosunkowo wysoki udział ziarn wapieni. Dlatego nawet i przy tych stosunkowo prostych w swej budowie złożach konieczne są odpowiednie badania. Piaski występują ponadto w pradolinach i dolinach rzecznych jako materiał budujący tarasy i dna dol1n oraz w postaci wydm. Pierwszy typ złóż

ma znacznie większą wartość ze względu na dobrą selekcję materiału i duże rozprzestrzenienie. Uje..-nną cechą jest częste przerywanie złóż pilL1lków strefami bagien i mokradeł uniemożliwiających eksploatację.

OrientacySna mapka 'Występowania· kruszywa natu-ralnego.

l - złota :twiru i piasku, Z - :twirownie, 3 - betoniarnie, 4 - mialIta powiatowe.

GIiDy swałowe są na ogół surowcem niskiej klasy,

głównie ze względu na przemieszanie z piaskiem,

żwirem i głazami. Mają one znaczenie prawie

wy-łącZnie dla terenowego przemysłu budowlanego.

Iły wstęcowe (i inne zastoiskowe) występują

prze-ważnie na krawędziach doliny Bugu. Przedstawiają

one surowiec ceramiczny bardzo wysokiej klasy i na nim przede wszystkim należy oprzeć kluczowy

prze-mysł cegielniany.

Torf)' występują w dwóch różnych typach zagłę­

bień: pojeziornych albo dolin rzecznych. Typ drugi jest bardziej powszechny.

Kreda plszllC'a (wieku kredowego) występuje

w 2 różnych formach:

a) w postaci kier (porwaków), które jako odosob-nione gniazda lub soczewy tkwią w utworach

czwartorzędowych. Kreda często jest

zanieczysz-czona

nem

i piaskiem. Występuje w po.wiatach:

Dąbrowa i Łapy, ma znaczenie WYłącznie lokalne.

b) Jako wYchodnie starszego podłOża stwierdzono znaczne zasoby kredy piszącej w Mielniku nad BUliem.

454

Znane dwa złoża łupków blłumlczDych w Okolicy

Dąbrowy i Sidiy uważane są za utwory interclac-. jalneinterclac-.

Ze względu na typ· krajobrazu polodowcowego

i związane z tym występowanie odrębnego zespołu

kopalin pospolitych, na obszarze województwa

bia-łostockiego można wydzielić 7 charakterystycznrch

rejonów:

1. Wyżyna Pojezierza Suwalskiego, .

2. Obszar sandrów północnych,

.

( ł J

t:t ..

OrientacySna. mapka występowania tor/ów, kredll, rudy darniowe.1.

I - kreda, Z - ruda darniowa. 3 - udokumentowane złota kamłenia na.rzutowelO, 4 - złota tortów, 5 - m1aata powiatowe.

3. Wyżyna Olecko-Rajgrodzka,

4. Wyżyna Kolneńska,

5. Wyżyna Sokólska,

6. Równiny południowo-białostockie,

7. Pradoliny i dolhiy rzek (jako oddzielny typ krajobrazu, łączący się jednak śclśl~ ze wszystkimi

pozostałymi).

Stopieli rozpoznania geologicznego złóż surowców mineralnych w poszczególnych rejonach jest bardzo

różny i omówienie ich nIe będzie wobec tego jed-nakowo szczegółowe.

WYżYNA POJEZIERZA SUWALSKIEGO zaw~

cza swój krajobraz ostatniemu zlodowaceniu. Cały

teren przedstawia falistą, żbudowaną przeważnie

z gliny zwałowej wyżynę, na której występują· ciągi

moren czołowych. Te ostatnie wyróżniają się wielką różnorodnością zaróWno ·pod względem urzetbienia jak i składu petrograficznego. Występują najczęściej .

w postaci pag6rk6w żwirowo-piaszczystych, często

ze znacznym nagromadzeniem głazów narzutowych lub rzadziej Jako wzniesienia gliniasto-piaszczyste. Cz. Pachucki (10) wyróżnia na tym terenie 5 gł6w­

(3)

1. zaczyna sie: około 3,5 km na SE od Olecka i ciągnie si~ przez Prostki, Krupin, Recki i Imionke:: 2. około 10 km na NW od· poprzedniego i prze-biega od jeziora Rumety przez wsie Jurki, Ba-rany-Olszewo, Stosny, Szarejki, Kowale; tu przerywa się, aby pojawić się znowu koło wsi Kuce, skąd

ciągnie się dalej aż· do okolic jeziora Rospudy; , 3. wyraźne pasmo moren czołowych ciągnie się na N od Suwałk od wsi Nowa Wieś przez Lipniak, Bil-winowo, Węgielnię, Jasionowo, Białorogi l z przer-wami aż do pradoliny Hańczy;

Orientacyjna mapka 'występowania surowców

ila-stych.

,I - złO!Ż~ gliny, 2 - cegielnie, 3 - kaflarnie, f - miasta powiatowe.

Opracowano na podstawIe:

J. Kondl'aokiego - EwOlucja InOIl'JololJlmma :E'ojer.tenIB Ma-zursklego; Cz. Pachuck>!eCO - O przebiegu mOll'en czołowych zlodowacenia pó~no-'WSChodnlej Polllld I terenów sąsied­ nich; E. RUhlego i M. Sokołowllkllej - Mapa UlIWor6w

r:'I1fNBIt-torzt:dowych Pol9kll; B. ZabDrllklielO - Studia nad mOll.'foJo-gili dyluwIum Podlasia i terenów: sąsiednich.

4. pasmo przebiega przez miejscowości: Kukle, Krasnopol, Kaletnik, Jeleniowo, Bohanowo, Hańcz;a, Gołubin;

5. pasmo przechodzi z terenów litewskich (na wschodzie) do Polski i ciągnie się przez wsie: Zegary, ~wikiele i Andrzejewo.

Z wyjątkiem czwarteg() wszystkie pozostałe pasma stanowią bogatą, choć słabo geologicznie .rozpoznaną bazę surowców budowlanych, szczególnie różnego rodzaju pospółek. Wyżyna Pojezierza Suwalskiego jest ponadto obszarem występowania glin cegielnia-nych, związanych przede wszystkim z moreną denną (prawie na całym obszarze), oraz torfów występują­ cych w 4 ważniejszych rejonach: ~zki Górne, Przywólka-Przystajne, Aleksandrowo-Korobiec i

oko-lice Kusiel (na W od Sejn).

OBSZAR SANDRÓW PóŁNOCNYCH daje si~ po-dzielić co najmniej na dwie wielkie cze:ści:

a) sandr suwalsko-augustows,ki na N wbijający slE: koło Suwałk ostrym klinem w Wyżynę Pojezierza Suwalskiego, przegrodzoną tym samym na cze:ść wschodnią i zachodnią, a na S rozchodzący się , szeroko aż do pradOliny Biebrzy, oraz

b) sandr grajewski, wciskający się między wyżynę Ełku i Wyżynę Kolneńską na zachodzie, a Wy-żynę Olecko-Rajgrodzką na wschodzie; na S scho-dzi on również do pradoliny Biebrzy.

Na obszarach tych występują wyłącznie 'plaski nuwioglacjalne, a w pobliżu stref moren czołowych

piaski ze żwirami. Na obszar ten należy zwr6ci6 szczególną uwagę przy projektowaniu nowych' ce- ' gielni wapienno-piaskowych, gdyż na ogół dobrze przemyte piaski rozprzestrzeniają się szeroko i są

bardzO zasobne. '

WY~NA OLECKO-RAJGRODZKA zbudowana jest jak większość wyżyn plejstoceńskich

z

gliny

zwałowej, na której jednakże często spotyka się pa-górki piaszczyste i piaszczysto-żwirowe, nie mające

'większego znaczenia gospodarczego .Na uwage: zn~

sługują tu liczne złoża gUn zwałowych a także

złoża torfu w okolicy Kleszczewa.

WY1;YNA KOLNE:t<lSKA różni się od wyżej opi-sanych głównie charakterem osadów a także mniej

zróżnicowanym urzeżbieniem powierzchni. Występują

tu głównie różnego rodzaju piaski: morenowe, flu-wioglacjalne i rzeczne, które c~sto podścieła glina morenowa. Ich złoża są jednakie bardzo słabo zba-dane. IJczne istniejące odkrywki pozwalają

przy-puszczać, że obszar ten mOże stać się bazą

surowco-wą dla przemysłu materiałów budowlanych. Gospo-darcze znaczenie tego regionu podnosi fakt, że od S jest on otoczony szerokim pasem bogatych złóż tor-' fowych.

WY~A SOKÓLSKA ograniczona jest od NW

pra-doliną Biebrzy, a od SW doliną, Supraśli; na E do-chodzI ona do granicy państwa. Omawiany' teren przedstawia równinę, na której bardzo chaotycznIe

występują pasma pagórków moreny czołowej o bardzo niespokojnej glacitektonice i zróżnicowanym składzie petrograficznym. Pod względem surowcowym jest to obszar o największych w województwie białostockim

możliwościach. Znajduje się tu bardzp dużo złóż dobrej jakości pospółek, piasków, glin zwałowych,

a także trzy znane złoża kredy piszącej (tkwiącej w postaci kier - soczew w glinach morenowych), dwa złoża łupków bitumicznych w utworach interglacjal-nych ·oraz liczne złoża torfu. Złoża pospółki w rejo-nie KUŻllicy, Łosośnej i innych są eksploatowane na skalę przemysłową, natomiast złoża gUrty zwałowej" piasków, kredy piszącej i łupków bitumicznych ze wzgle:du na niewielkie zasoby mogą mieć ,tylko zna-czenie miejscowe. Obszar ten należy uznać, za naj- ' bardziej nadający się do, szczegółowych prac poszu-· kiwawczo-rozpoznawcJ1:ych.

RÓWNINY POŁUDNIOWO-BIAŁOSTOCKIE sta-nowią obszar słabo rozpoznany pod wzgl~deni surow-cowym. Obszar ten zbudowany jest na znacznejp:rze-strzeni z gliny morenowej miejscami piaszczystej. Na południe tę stosunkowo mało zróżnicowaną rów-ninę urozmaicają poprzerywane ciągi moren czoło'-' wych stadium pod~askiego zlodowacenia środko­ wo-polskIego, które w wielu przypadkaCh są zbudo- , wane z piasków i żwirów. Poza tym na zachodnim krańcu rejonu występuje szczeg61nie ciekawa ~Q­ rena czołowa, tzw. morena Czerwonego Boru, zbu-dowana w swej znacznej części z utworów piaszczy-ato-żwirowych. Najlepiej zbadane pod względem' su-rowcowym są okolice Białegostoku, gdzie w związku

z rozbudową miasta rozpoznarto i udokumentowano kilka złóż glin i pospółki. Ogólnie biorąc więcej jeo;;t tu surowców ceramicznych niż piaszczysto-żwiro­ wych. Surowce ceramiczne grupują się: w okolicy Siemiatycz - jako bogate i wysoko wartQściowe iły wstęgowe oraz w okolicach Białegostoku. Wysokiem Mazowieckiem i na W od Hajnówki -- jako mało wartościowe gliny zwałowe. Jako poważniejsze

(4)

TABLICA ZBIOBCZA ZŁót SUROWCÓW MINEIULNYCR ZABEJE8TBOWA.NYCR NA TERENlB WOJ. BIAŁ08TOCXIBGO Po~łwky t eale Pialki Powiat

..

...

-El

:s

'"

'li

i

~

";I :! 11

Ji

"'H .

"II

ł!.

ił'

:a

1.s

E-

l

I

E-

J

== o~ ~II= lO o ~ Aapat6w 11l lu 1900

--

,

Bialptok 5 78 3000

-

25

D!Ilav_ zioła ~ doj,

pow. 80k61ka,

-

8 . Bielik PodIukl 8 27 680

-

17 .Ełk 4 190 30ł0 .1 13 600

,

Gołdap 7 15 '85 ~3 2,5 '50 11 'GraJewo 17 i7S 5420 ·s 135 6000

.,

:-J,.~b 18 1lI7 144J . l 50 2000 lB 29 91 S 110

-

8 ~

..

,

16 U80 l

,

1 9 Zł 46ł 8920

-

17 .)[o6ki S SD 900 16 211 1150 3 0Ie0b 4 łO lSOO

,

181 1 S

"Bejn 3 11 600 za ? ? 5

swJ.

6 29 550 l 7 1 11 ~ tO 181 2ł61

-

28 (ł~.pow. D~rowa~ SawaUd 19

1

170

l

UOS

-

17 W,..,u

: I

15

I

1572

-

? S . ZIIDaImSw 17

,

S 50 5

- -

-B _ wojew6dHwo 18611810 1 62165 bialoIotoakie 7l t205 10300 121

pienia utwOrów żwirowo-pwzczyatych B. Zaborski

(16) na omawianym obszarze podaje następujące

moreny czołowe, zaliczane przez niego do tzw. stadium podlaskiego: okolice Mielnika (Góra Usżeczna:). pa-górki na zachód od Pokaniewa, okolice wsi Lubejki.

Wygonowa, Kleszczel, Dobrowody, okolice źródeł rzek Białej i Nurca (na krawQdziach niecek tych rzek), okolice Klenik, Grabniaka, Gródka. Wysokiego Mazowl.eckiego (Zabiniec). Rembiszewa. Truskolasów,

Konowałów, Suraża, Rutek, Szlasów oraz morena cw-·łowa Czerwonego Boru. Należy zaznaczyć, że poza bardzo ogólnym opisem B. Zaborski nie daje bliższej

charakterystyki surowcowej utworów w poszczegól-nych pagórkach, która umożliwiłaby ocenę ich przy-datności dla przemysłu. Praca ta jednak ma duże znaczenie dla ustalania perspektyw i kierunków

rejo-·nizacji poszukiwań geologicznych.

Z innych surowców czwartorzQdowych na tym opszarze zasługliją na uwagę liczne złoża torfowe, szczególnie w pradolinie Narwi w rejonie Zawad (na pograniczu powiatu łomźyflskiego 1 monieckiego) oraz w okolicy Horoszczy, Tykocina i Łupianki Starej (na W od Białegostoku), następnie w okolicy

Klesz-czeI 1 innych. Ponadto występują tu również gliny

zwałowe o stosunkowo niskiej jakości oraz złoża !łów wstęgowych, stanowiących bogatą bazę surow-ców ceraqlicznych. Oprócz surowsurow-ców czwartorzędo­

wych wYstępują na południU województwa biało­

stockiego złoża kredy piszącej wieku kredowego -w okolicy Mielnika l Siemiatycz nad Bugiem oraz źi'Qdła borowiny w okolicy Michałowa (powiat

Bia-· łystok). Kreda mielnicka jest surowcem . bardzo cennym i ma szerokie zastosowanie szczególnie przy produkcji cementu, w przemyśle kaflarskim, che-micznym i innych. Borowina w okolicach Mlchałowa by~ może po bliższym przebadaniu umożliwi budowę

· ośrodka leczniczego w. Supraśli.

PRADOLINY I DOLINY RZECZNE przedstawiają

obszary bogate w złoża torfów, piasków l glin

zastoi-· sItowych, rzadziej nów i rud darniowych. Wartoś~ tych złóż umniejsza fakt ich występowania na obsza-rach zajętych przez bagna, mokradła i błota, które

w wysokim stopniu utrudniają ich eksploatacje:. Jako najważniejszy obszar występowania torfów na-laty uzna~ rejon Wizny, nie mający odpowiednika równego sobie pod względem ilości zasobów w 'całeJ

Polsce.

~6

GlIny l Iq Tony Xnda p - " :&me_

:s

ł!::l

:! :!

i

1

:=

1

"II "II "II

Jm

fjt

"II ~

.

.t'ł

t

"II

JA

fł!

lloU lIł6i

J

....

I

~

:i o ~

:h

i~ .! o ~

-

'-l " 1109.5 2531 52 1131777 1M -

-259 10831 23 14 300 26$ 1185 -1 5w1nY)

słoM ~do 1 ruda dam.)

75 6100 pow. SoUłb S 1,' 17 l pkt hit.)

111 9806 25 15947 139805

-

-70 2S1S 173 7300 110S65

-

-117 6720 26S 3787 56805

-

-hr::

dmi~6 26 30Z55 441747

-

-35 9ł61 160804

-

-ł2 l Zł7 63 12635 213030

-

-89 S 621 6 2522 łO 157 S 85 210,5

-374 131181 • 5 9309 136815

-

136815

-S40 8101 7 UlI79 3Uła7

-

-65 7SS 185 '208 63155

-

-59 1180

-

',.' -

-l' łS6 12 S 168 44391 1 7 1536

-305 6895 S8 2Oa05 176157

-

-6 351 68 1470 (ł~. pow.

r

D~ 51SO 230 a 135 I '"

-

-(I"..,;" • pow. Be,..,..)

Zł'" li '211

I

68105

-

-1

,

10 l " 285 1M2

-

-231 6M 13 626 096

- -

I -1131'. lM9 6 3

Na . obszarze województwa białostockiego szerokie rozprzestrzenienie posiadają piaski dla celów budow-lanych, szklarskich i wyrobu cegły wapienno-piasko-wej, piaski ze żwirami, pospółka, żwirY, skUpiska głazów narzutowych, gliny zwałowe i torfy. Nato-miast iły wstr:gowe, łupki bitumiczne, rudy darnio-we, kreda pisząca 1 borowiny wystQl)ują tylko w odo-sobnionych punktach. Jakkolwiek autorzy wielu prac

wyróżniają i rejonizują większoś~ tych utwcirów, to jednak ze względu na brak należytego rozpoznania geologicznego nie motna traktowa~ ich jako złóż

ma-jących wartoś~ przemysłową. Przed włączeniem ich do bazy surowcowej danego rejonu należy przepro-wadzi~ odpowiednie prace geologiczno-z:ozpoznawcze, poparte badaniami laboratoryjnymi ich jakości.

Na obszarze województwa białostockiego istnieją

poważne możliwości rozwoju przemysłu przede

. wszystkim materiałów budowlanych, który ma tu

cały wachlarz potrzebnych surowców, nawet tak

cennych jak kreda okolic Mielnika i Siemiatycz, mo-gąca mieć zastosowanie w przemyśle cementowym. Szczeg6lne perspektywy rozwojowe istnieją dla

prze-mysłu ceramicznego wapienno-piaskowego, dla kt6-rego surowiec wysokiej jakości występuje na obsza-rze całego województwa.· Są także duże możliwości

rozwinięcia przemysłu szklarskiego, zwłaszcza w oko-lic.h Białegostoku, Grajewa, Łomży i Moniek.

LITERATURA

l. G ł e d r o y ~ A. - Sprawozdanie z poszukiwań

geologicznych dokonanych w gub. Grodzieńskiej

i pjl'zyległych jej powiatach. Warszawa 1878.

.. 2. H a l i c k ł B. - O zasięgu zlodowacenia

w Polsce pn-wschodniej. Pos. PIG nr 41. War-szaWa

1934-3. H a li c k i B. -Materiały do znajomości budowy

podłoża Polsld NE. Kraków 1939.

4. K o n d r a c kiJ. - Uwagi o ewolucji morfolo-gicznej Pojezlerza Mazurskiego. Z badań Czwar-tan:ędu w Polsce t. 1. Warszawa 1952.

5. Kowalski M., Małkowskl St. - Badania

petrograficzne na Wileńszczyźnie PIG. Biuletyn nr 13. Warszawa 1939.

" 6. K u l w I e ~ A. _ . Suwalszczyzna. "Ziemia". Warszawa 1952.

(5)

- 7. LewińskiJ., Samsonowicz J. -Ukształ­

towanie powierzchni, skład i struktura podłożll

dyluwium wschodniej części Niżu

Północno-Euro-pejskiego. Warszawa 1918, . .

8. Łęt

o

w s ~ i A. - Obwód )3WostOckl. "Ziemi,a".

Warszawa 191~, .

9. M a ł k o w s k i St., L e n c e W l c z St. - Wydmy

śródlądowe . Polski. Warszawa 1953,

10. P a c h u c k i Cz. - O przebiegu moren czoło­

wych ostatniego zlodowacenia północno-wscqod­

niej części Polski i terenów sąsiednich .. Z Badań Czwartorzędu w Polsce t. 1. Wamawa 1952.

11. P i e t k i e w i c z St. - POjezierze Suwalszczyzny Zachodniej. ,,Przegląd Geograficzny" t. VIII.

War-szawa 1928. .

12. P r ó s z y ń s kiM. - Spostrzeżenia geologiczne z doliny Bugu. Z Badań CzwartQrzędu w l!oJsce t. 1. Warszawa 1952.

13. R a d l i c z H. - Studium morfologiczne Puszczy Kurpiowskiej. Warszawa 1938.

14. R u h l e E. - Kreda i trzeciorzęd Zachodniego

Polesia. PIG. Biuletyn nr 34. Warszawa 1948. 15. R u h l e E., S o koł o w s kaM. - Mapa

utwo-rów czwartorzędowych Polski PPWG 1954. 16. Wo ł ł o s ow i c z Sto - Marena denna tzw.

transgresji w1gierskiej i jej znaczenie w budo-wie dyluwium Pojezierza Suwalskiego. Sprawo-zdania PIG. Warszawa 1926.

17. Z a bo r s ki B. - Studia nad morfologią

dylu-wium Podlasia i terenów sąsiednich. ,,Przegląd

Cytaty

Powiązane dokumenty

Przedm iotem artykułu je s t prasa lokalna ukazująca się na obsza­ rze Ziemi Rybnicko-W odzisławskiej. Zgodnie z tą klasyfikacją, przedstaw iono p o szcze­

ności Bożej mogła sprawić, że ta nieliczna grupka chrześcijan m iała później podbić dla swej praw dy nie tylko pogański Rzym, ale też — niby gorczyczne

surowiec o charakterze pucolanowym, którego głównym składnikiem fazowym jest metakaolinit powstały w wyniku częściowego rozpadu struktury kaolinitu w temperaturze powyŜej 500 o

Rozpoznanie przesłanek oraz barier współdziałania w sieci innowaq'i wydaje się mieć znacznie, jako że ten specyficzny typ sieci mię­ dzyorganizacyjnych odgrywa

rodne formy kultury lokalnej, a kraje Trzeciego Świata stają się obiektem nowej formy imperializmu - ekspansji środków masowego przekazu (Giddens

Na podstawie analizy dokumentów urzędowych określających stan i kierunki rozwoju gospodarczego kraju uzasadniono celowość prowadzenia prac nad metodologią oraz

wykonanie zlecić Skarbnikow i

1980.. Tołstoja jest znacznie bardziej wszechogarniające i wszech­ stronniejsze, aniżeli mogłoby się to wydawać na podstaw ie dotychczasow ych b ad a ń nad