• Nie Znaleziono Wyników

Mining and its role in the global economy

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Mining and its role in the global economy"

Copied!
16
0
0

Pełen tekst

(1)

2014 Volume 30 Issue 1 Pages 5–20 DOI 10.2478/gospo-2014-0003

ROBERT RANOSZ*

Górnictwo i jego znacznie w gospodarce œwiatowej

Wprowadzenie

Przemys³ wydobywczy jest jednym z najbardziej znacz¹cych sektorów w kszta³towaniu globalnej sytuacji ekonomicznej na œwiecie. Niemniej jednak, nie istnieje wskaŸnik b¹dŸ te¿ metoda pozwalaj¹ca jednoznacznie oceniæ ten wk³ad liczbowo. W zwi¹zku z powy¿szym celem niniejszego artyku³u jest próba przedstawienia wk³adu górnictwa w rozwój poszcze-gólnych gospodarek œwiata w sposób liczbowy.

Niniejszy artyku³ poœwiêcony zosta³ problematyce szacowania i oceny rozmiarów udzia-³u przemysudzia-³u wydobywczego w kszta³towaniu narodowej i globalnej sytuacji ekonomicznej. W artykule omówiono powszechnie stosowane miary efektywnoœci gospodarczej, do któ-rych w kontekœcie górnictwa, niew¹tpliwie mo¿na zaliczyæ takie parametry jak: wskaŸnik PKB, poziom zatrudnienia, dochody bud¿etowe, handel zagraniczny, eksport oraz dzia³al-noœæ inwestycyjn¹. Zwrócono równie¿ uwagê na WskaŸnik Wk³adu Górnictwa (Mining Contribution Index – MCI) opracowany przez Oxford Policy Management (OPM) jako miernik zakresu wp³ywu przemys³u wydobywczego na sytuacjê ekonomiczn¹ na œwiecie. W pracy tej poddano równie¿ analizie zjawisko rosn¹cego znaczenia górnictwa w krajach o niskiej i œredniej efektywnoœci gospodarczej. Sytuacja ta wynika w g³ównej mierze z faktu, i¿ przychody z obrotu surowcami i produktami przemys³u wydobywczego mog¹ w istotny sposób wp³ywaæ na poprawê sytuacji na rynkach tych krajów i w konsekwencji kszta³towaæ politykê w zakresie zapewniania nowych miejsc pracy, redukcji zjawiska ubóstwa oraz

* Dr in¿., AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydzia³ Górnictwa i Geoin¿ynierii, Kraków, * e-mail: rranosz@agh.edu.pl

(2)

poprawy warunków rozwoju gospodarczego. Pozytywny wp³yw górnictwa na gospodarkê bêdzie tym wiêkszy im lepsze bêdzie zarz¹dzanie poszczególnymi podmiotami zajmuj¹cymi siê eksploatacj¹ z³ó¿; niektóre z aspektów zarz¹dzania przedsiêbiorstwem górniczym zosta³y poruszone w nastêpuj¹cych artyku³ach zamieszczonych w Gospodarce Surowcami

Mine-ralnymi(Brzychczy 2012; Kustra i Kubacki 2009; Kustra i Sierpiñska 2008; Magda i in.

2007; Magda i in. 2007).

1. Produkcja górnicza na œwiecie

Opieraj¹c siê na danych z raportu ICMM opublikowanego w roku 2012, w 2010 roku nominalna wartoœæ produkcji surowców mineralnych wynios³a ponad 463 mld USD, z czego wartoœæ produkcji w Polsce to nieco ponad 3 mld USD; stanowi to oko³o 0,66% produkcji œwiatowej. Pod tym k¹tem Polska zajmuje 21 miejsce na œwiecie – dane dotycz¹ce produkcji oraz jej udzia³u w PKB poszczególnych gospodarek œwiata zosta³y przedstawione w tabeli 1. W miejscu tym nale¿y równie¿ zwróciæ uwagê na fakt, i¿ 21 krajów zaprezentowanych w tabeli 1 stanowi ponad 90% wartoœci produkcji œwiatowej.

Jak wynika z zaprezentowanych danych, wartoœæ produkcji w stosunku do roku 2000 znacznie wzros³a. Nie oznacza to jednak, ¿e wielkoœæ wydobycia wzros³a wspó³miernie do zaprezentowanych danych. Wzrost wartoœci produkcji surowców mineralnych, w g³ównej mierze spowodowany by³ aktywizacj¹ wschodz¹cych gospodarek w Chinach, Indiach i innych krajach, a w konsekwencji wzrostem cen surowców mineralnych. W latach 1992 – –2002 obserwowano raczej tendencjê spadkow¹ wartoœci produkcji surowców mineralnych w ujêciu realnym (po uwzglêdnieniu inflacji), a nie wzrost w ujêciu nominalnym.

W tabeli 1 zestawiono dane, które w efekcie pozwalaj¹ zobrazowaæ wk³ad przemys³u górniczego w kszta³towanie sytuacji œwiatowej gospodarki. W tabeli przedstawiono wartoœci produkcji przemys³u górniczego w 21 krajach najbardziej znacz¹cych pod wzglêdem war-toœci produkcji surowców mineralnych i jej udzia³u w produkcji œwiatowej w 2010 roku. Kolumna „Produkcja w stosunku do PKB za rok 2010” prezentuje relatywne znaczenie wielkoœci produkcji przemys³u górniczego i wyra¿ona jest jako procentowy udzia³ tej produkcji w PKB ka¿dego kraju. W ostatniej kolumnie (Eksport w roku 2010) przedsta-wiono udzia³ wielkoœci eksportu surowców mineralnych w stosunku do ca³kowitej produkcji przemys³u górniczego.

Z zaprezentowanych w tabeli 1 danych wynika, ¿e w rankingu dominuj¹ najwiêksi producenci z najbardziej rozwiniêtych krajów oraz z krajów o wschodz¹cych rynkach, takich jak: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA, Chile, Indonezja oraz Meksyk. Zestawienie to pozostaje w kontraœcie z rankingiem przedstawionym w tabeli 2, gdzie posegregowano kraje pod wzglêdem udzia³u produkcji górniczej w wielkoœci eksportu. Zaprezentowany ranking pokazuje, ¿e dominuj¹ w tym przypadku kraje o gorszej sytuacji ekonomicznej.

W tabeli 2 zestawiono 20 krajów, w których w 2010 roku udzia³ produkcji surowców mineralnych w ca³kowitym eksporcie towarów by³ najwy¿szy. Analizuj¹c przedstawione

(3)

dane mo¿na stwierdziæ, ¿e z biegiem czasu kraje o stosunkowo niskich dochodach staj¹ siê coraz bardziej uzale¿nione od przychodów osi¹ganych z eksportu surowców mineralnych. PKB per capita dla Polski w tym samym okresie wynios³o 20 592 USD.

Ostatnio przeprowadzona ocena globalnych danych handlowych wskazuje, ¿e w 2010 roku w 40 krajach ponad 25% wielkoœci ich eksportu stanowi³y pozapaliwowe surowce

Tabela 1. Wartoœci produkcji surowców mineralnych w roku 2010 dla poszczególnych krajów

Table 1. Values of mineral production in 2010 for each country

Kraj Produkcja w roku 2010 [mln USD] Udzia³ w produkcji œwiatowej w 2010 [%] Produkcja w roku 2000 [mln USD] Zmiana produkcji 2000–2010 [%] Produkcja w stosunku do PKB za rok 2010 [%] Eksport w roku 2010 [%] Australia 71 955 15,60 16 444 337,6 7,8 40,3 Chiny 69 281 15,00 10 576 555,1 1,2 1,5 Brazylia 47 027 10,20 7 754 506,5 2,3 19,0 Chile 31 275 6,80 10 452 199,2 14,7 65,9 Rosja 28 680 6,20 10 776 166,1 1,9 6,6 RPA 27 116 5,90 12 694 113,6 7,5 37,4 Indie 26 042 5,60 2 930 788,8 1,5 17,9 USA 22 957 5,00 11 253 104,0 0,2 6,2 Peru 18 832 4,10 4 682 302,2 12,0 62,7 Kanada 13 984 3,00 7 853 78,1 0,9 11,9 Indonezja 12 225 2,60 4 948 147,1 1,7 10,6 Ukraina 9 283 2,00 1 807 413,7 6,7 8,2 Meksyk 8 361 1,80 2 426 244,6 0,8 4,9 Kazachstan 7 248 1,60 2 390 203,3 4,9 13,1 Iran, Rep. Islamskie 4 387 0,90 802 447,0 1,3 3,0 Filipiny 4 221 0,90 397 963,2 2,1 6,8 Szwecja 3 974 0,90 1 058 275,6 0,9 5,3 Ghana 3 964 0,90 1 015 290,5 12,7 25,4 Zambia 3 850 0,80 616 525,0 23,8 83,6 Papua i Nowa Gwinea 3 166 0,70 1 338 136,6 33,4 54,0 Polska 3 051 0,66 1 382 120,7 0,7 4,7

ród³o: opracowanie w³asne na podstawie Raport International Council on Mining & Metal (ICMM) , 2012 – The role of mining in national economies

(4)

mineralne. Pod tym wzglêdem blisko 75% spoœród tych krajów by³o krajami o niskim i œrednim dochodzie. Liczba ta oznacza jednak du¿y wzrost w stosunku do 1996 roku, w którym tylko 29 krajów posiada³o gospodarki uzale¿nione od produkcji surowców mine-ralnych. Liczba ta nieznacznie wzros³a w 2005 roku, kiedy to 33 kraje posiada³y gospodarki oparte na przemyœle wydobywczym. Dramatyczne zmiany mo¿na zaobserwowaæ od 2005 roku, kiedy ceny surowców mineralnych zaczê³y szybko rosn¹æ i do 2010 roku do rankingu do³¹czy³o dodatkowe 8 krajów: Boliwia, Burkina Faso, Georgia, Ghana, Gujana, Laos,

Czarnogóra i Somalia(ICMM 2012).

Ponad po³owa krajów, których gospodarki oparte s¹ na przemyœle wydobywczym, znajduje siê w Afryce. Nale¿y zak³adaæ, ¿e kilka z nich, w szczególnoœci Tanzania, Ghana

Tabela 2. Udzia³ produkcji poszczególnych krajów w wielkoœci eksportu

Table 2. Share of each country’s mineral production in export volume

Kraj PKB/capita (2010) –

w cenach bie¿¹cych USD

Eksport 1996 [%] Eksport 2005 [%] Eksport 2010 [%] 1. Botswana 16 820 58,70 86,50 83,70 2. Zambia 1 722 79,40 64,00 83,60 3. Kongo 369 72,40 70,20 78,30 4. Mongolia 5 372 60,30 70,10 77,60 5. Surinam 12 398 68,00 64,30 75,40 6. Polinezja Francuska – 69,20 55,30 67,10 7. Chile 18 419 47,70 56,50 65,90 8. Gwinea 1 121 77,10 84,00 65,20 9. Peru 10 719 48,30 57,90 62,70 10. Mauretania 2 122 36,10 49,30 60,40 11. Mariany Pó³nocne – 3,30 4,50 58,90 12. Mozambik 1 169 6,10 66,90 57,00 13. Mali 1 100 8,50 37,20 54,80 14. Sierra Leone 1 344 30,60 58,20 54,30

15. Papua Nowa Gwinea 2 797 24,50 39,20 54,00

16. Namibia 7 772 36,20 41,20 53,40

17. Nauru – 73,10 25,20 50,80

18. Armenia 5 838 23,90 39.80 50,60

19. Jamajka 9 159 49,70 68,50 49,60

20. Kuba – 15,10 39,20 47,70

ród³o: Raport International Council on Mining & Metal (ICMM), 2012 – The role of mining in national economies

(5)

i Mozambik, stan¹ siê w najbli¿szym czasie wa¿nymi eksporterami ropy naftowej, gazu oraz surowców pozapaliwowych. Ten trend jest niezwykle istotny z punktu widzenia prowa-dzonej polityki w krajach gospodarczo powi¹zanych i wymaga znacznie wiêkszej uwagi. Sytuacja ta potwierdza, ¿e przemys³ górniczy – poprzez bezpoœredni wp³yw na obni¿anie poziomu ubóstwa – rzeczywiœcie zaczyna odgrywaæ znacz¹c¹ rolê w kszta³towaniu sytuacji gospodarczej i spo³ecznej poszczególnych krajów.

2. Kluczowe czynniki tworz¹ce wartoœæ produkcji

w sektorze górnictwa

Jak wspomniano na wstêpie niniejszego artyku³u, oszacowanie wk³adu górnictwa w roz-wój gospodarki danego kraju czy te¿ regionu nie jest ³atwe. Udzia³ przemys³u górniczego w kszta³towaniu sytuacji ekonomicznej poszczególnych krajów w du¿ej mierze zale¿y od poszczególnych agregatów makroekonomicznych, do których jest bezpoœrednio odnoszony. Do g³ównych agregatów makroekonomicznych, wzglêdem których mo¿na porównywaæ poziom wp³ywu przemys³u wydobywczego na sytuacjê gospodarki narodowej, nale¿y

za-liczyæ(ICMM 2012):

a) Inwestycje zagraniczne (Foreign Direct Investment – FDI)

WskaŸnik inwestycji zagranicznych w górnictwie znajduje swoje prze³o¿enie na niektóre z czynników decyduj¹cych o poziomie gospodarczym danego kraju, a nale¿¹ do nich niew¹tpliwie: poziom zatrudnienia oraz przychody do bud¿etu pañstwa z tytu³u podatków. Mo¿na równie¿ stwierdziæ, ¿e inwestycje te prze³o¿¹ siê na ogólny wzrost PKB. Nie mo¿na jednak za³o¿yæ, ¿e takie inwestycje jednoznacznie wp³yn¹ na polepszenie sytuacji gospodarczej danego kraju, nale¿y bowiem pamiêtaæ o tym, i¿ wskaŸnik PKB zawiera liczne wady i czêsto zniekszta³ca ogólny obraz sytuacji gospodarczej danego kraju. Do negatywów inwestycji zagranicznych niew¹tpliwie mo¿na zaliczyæ zagro¿enie przyk³adowo zwi¹zane z faktem, i¿ zagraniczne korporacje inwestuj¹ce na terenie danego kraju posiadaj¹ w³asnych dostawców us³ug i materia³ów, co negatywnie wp³ywa na lokalne przedsiêbiorstwa. G³ów-nym celem korporacji jest maksymalizacja zysków (co samo w sobie nie jest niczym niez-wyk³ym) g³ównie poprzez ograniczanie kosztów, a zatem równie¿ ograniczanie poziomu wynagrodzeñ – czêœæ obowi¹zków przejmowana jest przez komórki korporacyjne. Na tej podstawie mo¿na stwierdziæ, ¿e podmiot w postaci kopalni stanie siê centrum kosztów – co mo¿e negatywnie wp³yn¹æ na gospodarkê lokaln¹, jak i nie daæ oczekiwanych korzyœci w kontekœcie gospodarki krajowej – mimo, i¿ ogólny PKB bêdzie rós³. W wiêkszoœci krajów poddanych badaniu w studium przypadku, ca³kowity FDI by³ bardzo wysoki i zazwyczaj osi¹ga³ ponad po³owê ca³kowitego rocznego FDI. Wynika to w g³ównej mierze z faktu, i¿ w krajach o niskich dochodach wk³ad górnictwa w kszta³towanie gospodarki jest zaz-wyczaj bardzo du¿y i tym samym wskazuje na du¿y potencja³ w aspekcie przyci¹gania zagranicznych inwestorów, nawet jeœli FDI w innych sektorach wydaje siê byæ ma³o atrakcyjny.

(6)

b) Inwestycje krajowe

Wk³ad górnictwa w rozwój gospodarki narodowej w aspekcie liczby inwestycji kra-jowych w tym sektorze jest tym wy¿szy, im ni¿szy jest poziom bazy technologicznej i wczesna faza rozpoczynanej dzia³alnoœci górniczej – zwi¹zane jest to z faktem, ¿e wiêksze przedsiêbiorstwa (dominuj¹ce na rynku surowcowym) niechêtnie podejmuj¹ ry-zyko, którego nie mo¿na zabezpieczyæ (ryzyko w postaci stóp procentowych czy te¿

niekorzystnej zmiany cen walut, np. przy wykorzystaniu kontraktów swap (Brzychczy

2012)). Firmy górnicze znacznie wiêksze wydatki ponosz¹ na akwizycjê ni¿ na po-szukiwanie z³ó¿. Sk³ada siê na to kilka przyczyn, które determinuj¹ opisan¹ sytuacjê, tj.(Kustra 2009):

® mniejsze koszty nabycia z³ó¿ ni¿ koszty zwi¹zane z wydatkami na eksploracjê,

® ryzyko niepowodzenia zwi¹zane z brakiem z³ó¿ w fazie eksploracji.

Mimo starañ co do ograniczania ryzyka prowadzonej dzia³alnoœci gospodarczej przed-siêbiorstwa górnicze s¹ nara¿one na ryzyko nieco wiêksze ani¿eli w innych bran¿ach, co wynika przede wszystkim z warunków geologiczno-górniczych. Wysoki stopieñ niepew-noœci charakterystyczny dla dzia³alniepew-noœci górniczej przek³ada siê na wysokie ryzyko jej

prowadzenia(Magda i in. 2007, 2007a).

W przypadku Brazylii, najwiêkszy rynkowy przedsiêbiorca Vale zdominowa³ górniczy rynek inwestycyjny i dokonane przez niego inwestycje w tym sektorze osi¹gnê³y poziom prawie 5% ca³kowitych rocznych inwestycji krajowych.

c) Eksport

Analiza przypadku wykaza³a, ¿e w znacz¹cej wiêkszoœci krajów wk³ad górnictwa w kszta³towanie sytuacji gospodarczej ze wzglêdu na udzia³ w eksporcie jest doœæ du¿y. W 2010 roku udzia³ przemys³u wydobywczego w eksporcie ogó³em kszta³towa³ siê nas-têpuj¹co: Kongo (78,3%), Chile (66%), Gwinea (65,2%), Peru (63%), Laos (45%), Tanzania (41%), Ghana (25%), Brazylia (19%).

d) Handel zagraniczny netto

Sektor górniczy generuje znacz¹ce zyski z wymiany miêdzynarodowej, lecz spora czêœæ tych zysków zostaje zainwestowana bezpoœrednio w tym sektorze (import, us³ugi, technologie itp.) na potrzeby w³aœciwego funkcjonowania przedsiêbiorstw tego rynku, i w konsekwencji zyski te nie trafiaj¹ bezpoœrednio do gospodarki narodowej. Pomi-mo tego, studium przypadku potwierdzi³o znacz¹cy wk³ad górnictwa w zakresie gene-rowanych zysków z handlu zagranicznego, szczególnie w fazie operacyjnej dzia³al-noœci, w której szczególnie efektywnie wykorzystuje siê importowane produkty. W fazie konstrukcyjnej dzia³alnoœci górniczej zazwyczaj wysoki poziom importu jest prawie ca³kowicie równowa¿ony przez nap³yw kapita³u zagranicznego i kapita³ po¿yczkowy. Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e po¿yczony kapita³ bêdzie musia³ byæ zwrócony, a zaanga-¿owany – zostanie równie¿ zwrócony inwestorom w postaci dywidend. Je¿eli inwestorzy oraz po¿yczkodawcy stanowi¹ kapita³ obcy dla danej gospodarki, wówczas pieni¹dze te nie trafi¹ do gospodarki danego kraju, mimo i¿ pozytywnie wp³yn¹ na wartoœæ wskaŸ-nika PKB.

(7)

e) Dochody rz¹dowe (bud¿etowe)

Studium przypadku sugeruje porównanie poszczególnych krajów pod wzglêdem wk³adu górnictwa w kszta³towanie ca³kowitych dochodów rz¹dowych oparte na dwóch paramet-rach: udzia³ górnictwa w ca³kowitych dochodach do bud¿etu oraz stopieñ alokacji tych przychodów na poziomie narodowym i na ni¿szych szczeblach. Pe³ny wk³ad przemys³u wy-dobywczego w aspekcie przychodów generowanych przez realizowane projekty górnicze mo¿e byæ oceniony dopiero po pewnym czasie, gdy projekt zostanie wprowadzony w fazê realizacji. Wynika to przede wszystkim ze specyfiki tego typu dzia³alnoœci, która zwi¹zana jest z d³ugoterminowymi inwestycjami. W tym przypadku mo¿liwe bêdzie osi¹gniêcie przy-chodów z podatków dochodowych p³aconych przez przedsiêbiorców dopiero w trakcie dzia³alnoœci operacyjnej. Przeprowadzone badania jednoznacznie wskazuj¹, ¿e w wielu krajach udzia³ górnictwa w generowaniu przychodów bud¿etowych stale roœnie.

f) Produkt Krajowy Brutto (PKB)

Przeprowadzone badania wskazuj¹, ¿e przemys³ wydobywczy ma w zasadzie niewielki bezpoœredni udzia³ w kszta³towaniu PKB i powi¹zanych z nim mierników gospodarczych. Sytuacja ta wynika w g³ównej mierze z faktu, ¿e we wschodz¹cych gospodarkach brakuje odpowiedniej bazy technologicznej, która kompleksowo wspiera³aby dzia³alnoœæ sektora górniczego i umo¿liwia³a stosowanie zaawansowanych rozwi¹zañ produkcyjnych. W wy-niku tego wiele procesów, np. przetwarzanie i wzbogacanie surowców, zlecane jest poza granice kraju. W krajach o dojrza³ych gospodarkach udzia³ górnictwa w PKB jest znacznie wiêkszy i ma znacz¹cy wp³yw na efekty mno¿nikowe PKB. Dla przyk³adu, 1 dolar zain-westowany w dzia³alnoœæ górnicz¹ mo¿e generowaæ 3 lub wiêcej dolarów w dzia³alnoœci gospodarczej ka¿dego innego sektora danego kraju. Nale¿y jednak pamiêtaæ, jak to ju¿ wspomniano wczeœniej, ¿e wzrost PKB nie przek³ada siê w stosunku 1 do 1 na poprawê sytuacji gospodarczej danego kraju.

g) Poziom zatrudnienia i wynagrodzeñ

Rezultaty badañ jednoznacznie wskazuj¹ na du¿y udzia³ przemys³u wydobywczego we wspieraniu zatrudnienia. Choæ liczba oferowanych przez górnictwo nowych miejsc pracy jest z regu³y niewielka (rzadko przekracza poziom 1,5% ca³kowitego zatrudnienia kra-jowego), to z regu³y miejsca te s¹ dobrze op³acane w porównaniu do œredniego poziomu zarobków w kraju. Nale¿y równie¿ zwróciæ uwagê na fakt, ¿e w górnictwie stosowany jest system premiowy, który stanowi od 7 do 10% wynagrodzenia ogó³em; systemy takie niew¹tpliwie wp³ywaj¹ na wzrost efektywnoœci funkcjonowania przedsiêbiorstwa, jak

i obni¿enie kosztów dzia³alnoœci ca³ego podmiotu, jakim zazwyczaj jest kopalnia(Kustra

i Sierpiñska 2008). Górnictwo ma du¿y potencja³ w generowaniu zatrudnienia poœrednie-go, w zwi¹zku z ³añcuchem dostaw i zapotrzebowaniem na konkretne produkty i us³ugi, a tym samym poœrednio kszta³tuje poziom wynagrodzeñ w gospodarce. Ma to niew¹tpliwie istotne znaczenie pod wzglêdem efektów mno¿nikowych – jednemu pracownikowi w przemyœle wydobywczym mo¿e odpowiadaæ trzech lub czterech pracowników w innych ga³êziach gospodarki. Wydaje siê to szczególnie istotne dla regionów o gorszej sytuacji ekonomicznej, bo przemys³ wydobywczy w danym kraju mo¿e w znacz¹cy sposób

(8)

wp³y-n¹æ na poprawê wielkoœci zatrudnienia i wysokoœci wynagrodzeñ w tych biedniejszych regionach.

Zatem wartoœæ wk³adu ekonomicznego górnictwa zale¿y od takich czynników jak war-toœæ produkcji oraz p³atnoœci na rzecz czynników produkcyjnych (podmiotów zale¿nych uczestnicz¹cych poœrednio w produkcji), takich jak: kapita³ finansuj¹cy, sprzêt, ziemia i praca. Czynniki zwiêkszaj¹ce wk³ad górnictwa to: p³atnoœci dla dostawców towarów i us³ug dla górnictwa, wynagrodzenia dla pracowników oraz p³atnoœci odsetek od zaci¹gniêtych kredytów. Firmy górnicze musz¹ równie¿ wyp³acaæ dywidendy (akcjonariuszom krajowym lub zagranicznym – co nie jest bez znaczenia), w pewien sposób nagradzaj¹c ich za podejmowane ryzyko inwestycyjne w d³ugoterminowe aktywa przemys³u wydobywczego. G³ówne czynniki sk³adaj¹ce siê na wartoœæ produkcji wraz z przyk³adami oraz kluczowymi czynnikami determinuj¹cymi wk³ad górnictwa w gospodarkê narodow¹ zosta³y zaprezento-wane w tabeli 3.

Tabela 3. Kluczowe czynniki tworz¹ce wartoœæ produkcji w sektorze górnictwa Table 3. Key factors contribute to the value of production in the mining sector

G³ówne czynniki sk³adaj¹ce

siê na wartoœæ produkcji Przyk³ady

Kluczowe czynniki determinuj¹ce wk³ad górnictwa w gospodarkê

narodow¹

Wydatki ponoszone w zwi¹zku z dzia³alnoœci¹

operacyjn¹

materia³y eksploatacyjne (paliwo, energia, opony, odczynniki chemiczne, woda, transport);

lekkie prace in¿ynieryjne

dostêpnoœæ lokalnej bazy zasobowej, infrastruktura, ch³onne i sprzyjaj¹ce

otoczenie biznesowe, polityka przemys³owa

Poziom wynagrodzeñ

przychody uzyskiwane przez pracowników; podatki zwi¹zane

z wynagrodzeniami

dostêpnoœæ do edukacji, polityka w zakresie edukacji, mo¿liwoœæ

zdobywania odpowiednich kwalifikacji i umiejêtnoœci Poziom wydatków

rz¹dowych na inwestycje

maszyny i urz¹dzenia, wyposa¿enie, zaplecze technologiczne

bogata baza zasobowa i technologiczna na terenie kraju

Poziom podatków

podatki z tytu³u licencji, od osób prawnych, od osi¹ganych zysków

system podatkowy, podzia³ osi¹ganych dochodów bud¿etowych,

przejrzystoœæ i strategia zarz¹dzania sektorem finansów publicznych

w zakresie wydatków

Koszty finansowania poziom odsetek p³aconych z tytu³u krótko- i d³ugoterminowych po¿yczek

przejrzystoœæ krajowego sektora finansów publicznych

Zyski udzia³owców

dywidendy wyp³acane udzia³owcom (wliczaj¹c zarówno prywatnych inwestorów, jak i rz¹d); wykup akcji

w³asnych, zyski zatrzymane

zakres udzia³u rz¹du w sektorze górniczym (bezpoœrednia w³asnoœæ lub generowana przez akcje rz¹dowe)

ród³o: Raport International Council on Mining & Metal (ICMM), 2012 – The role of mining in national economies

(9)

Obserwowana coraz wiêksza integracja górnictwa, poprzez ró¿ne formy powi¹zañ, wykazuje niezwykle obiecuj¹cy potencja³ w kwestii zwiêkszania wp³ywu przemys³u wydo-bywczego na kszta³towanie narodowej sytuacji gospodarczej na ka¿dym poziomie ³añcucha wartoœci. Rozmiar tego zjawiska bêdzie jednak ró¿ny w poszczególnych krajach, g³ównie z uwagi na sytuacjê ekonomiczn¹ panuj¹c¹ w danym kraju. W krajach o gorszej sytuacji gospodarczej brakuje odpowiedniej rangi dostawców, co znacznie utrudnia sektorowi gór-niczemu generowanie wk³adu w rozwój gospodarczy poprzez zaopatrywanie siê na terenie kraju. W tabeli 3 zestawiono g³ówne czynniki decyduj¹ce o wartoœci produkcji, ich sk³adowe oraz kluczowe determinanty decyduj¹ce o mo¿liwoœci traktowania wk³adu górnictwa jako maj¹cego istotne znaczenie dla kszta³towania gospodarki narodowej.

Identyfikacja kluczowych czynników stanowi¹cych o wartoœci produkcji jest istotna, szczególnie z punktu widzenia korzyœci ekonomicznych, jakie górnictwo potencjalnie mo¿e dostarczyæ narodowej gospodarce. Czynniki zaprezentowane w wierszu 1 i 2 dotycz¹ bezpoœredniego wp³ywu górnictwa na poprawê sytuacji ekonomicznej gospodarki (oczy-wiœcie pod warunkiem, ¿e dostawcy oraz pracownicy pochodz¹ z regionu lub danego kraju). Operacyjne nak³ady przedsiêbiorstw wyra¿aj¹ przychody uzyskiwane przez lokal-nych dostawców, co znajduje swoje miejsce w PKB, szczególnie w przypadku gdy wielkoœci te dotycz¹ rynku krajowego (wiersz 1). Wynagrodzenia pracowników zaanga-¿owanych w krajow¹ produkcjê sektora górniczego stanowi¹ bezpoœredni wk³ad górnictwa w kszta³towanie PKB (wiersz 2) – w podziale na dochody i przychody gospodarstw domowych.

Osi¹gane przez przedsiêbiorstwa górnicze zyski oraz p³acone przez nie podatki od-zwierciedlaj¹ dodatkowy wk³ad tego sektora w kszta³towanie poziomu PKB (wiersz 4). Dotyczy to jednak przypadku, gdy przedsiêbiorstwo opiera siê wy³¹cznie na kapitale w³asnym. W sytuacji, gdy w przedsiêbiorstwie maj¹ udzia³ zagraniczni inwestorzy (kapita³ zagraniczny), czêœæ wypracowanego zysku przypada dla tych udzia³owców.

3. Miara wk³adu górnictwa w gospodarkê

Obecnie nie ma instytucji, która systematycznie rejestrowa³aby zmiany wielkoœci wy-dobycia i produkcji surowców mineralnych w poszczególnych krajach na ca³ym œwiecie. W zwi¹zku z zaistnia³¹ sytuacj¹ OPM (Oxford Policy Management) opracowa³a indeks, który plasuje kraje pod k¹tem wp³ywu górnictwa (jego znaczenia) dla ka¿dej z gospoda-rek œwiata. WskaŸnikiem tym jest MCI (Mining Contribution Index). MCI jest obliczany na podstawie wk³adu górnictwa do gospodarki – porównuj¹c kraj do kraju – oczywiœcie pod warunkiem, ¿e dane dla danego kraju istniej¹. Obecnie MCI jest ograniczona do trzech zmiennych m:

® udzia³u eksportu surowców mineralnych w ca³kowitej wielkoœci produkcji,

® procentowej zmiany wielkoœci eksportu w stosunku do lat ubieg³ych,

(10)

Opracowany wskaŸnik nie wyczerpuje jednak ca³kowicie tematu wp³ywu górnictwa na poszczególne gospodarki, niemniej jednak pozwala na wstêpn¹ ocenê takiego wp³ywu na gospodarkê (ró¿nicuje, dla których gospodarek ten wp³yw jest mniejszy, a dla których wiêkszy). Ogólna postaæ wskaŸnika MCI zosta³a przedstawiona we wzorze:

MCI x P x m i i i i n = + -´ =

å

( 1) 100 1

Ä MCI – wskaŸnik wk³adu górnictwa w gospodarkê,

xiliczba pañstw branych pod uwagê dla zmiennej i,

Pi – pozycja pañstwa dla zmiennej,

m – liczba zmiennych branych pod uwagê.

Je¿eli wartoœæ wskaŸnika MCI przyjmuje 100, wówczas wk³ad górnictwa w dan¹ gos-podarkê jest bardzo istotny. W przypadku wartoœci bliskiej zeru dla tego¿ wskaŸnika – mamy do czynienia z sytuacj¹ odwrotn¹, czyli górnictwo nie odgrywa znacz¹cej roli w kszta³-towaniu sytuacji gospodarczej tego kraju.

W przeprowadzonej analizie wziêto pod uwagê 212 pañstw, zatem xi = 212, a liczba

paramentów przy wyliczaniu wskaŸnika MCI jest równa m =3. Je¿eli dane pañstwo w ka¿dej z kategorii zajmuje miejsce 1, wówczas otrzymujemy:

MCI= + -æ è ç ö ø ÷ +æ + -è ç ö ø ÷ + + -(212 1) 1 ( ) ( ) 212 212 1 1 212 212 1 1 212 3 100 æ è ç ö ø ÷ ´ tak wiêc: MCI = 100

Do okreœlenia wk³adu górnictwa w gospodarkê przy u¿yciu wskaŸnika MCI nale¿y w pierwszej kolejnoœci wyznaczyæ wielkoœæ produkcji surowców mineralnych dla danego roku, jego zmianê w stosunku do lat ubieg³ych oraz wielkoœæ PKB dla danego kraju. Przedstawiony przyk³ad obliczeniowy zosta³ przeprowadzony dla roku bazowego 2010. Za rok referencyjny przyjêto rok 2005. W tabeli 4 przedstawiono wyniki obliczeñ na podstawie wzoru dla poszczególnych krajów œwiata.

W zaprezentowanej tabeli szczególn¹ uwagê zwraca wartoœæ wskaŸnika MCI, HDI oraz % PKB w stosunku do produkcji ca³kowitej danego kraju. Zaprezentowane 22 kraje w tabeli 4 zosta³y uszeregowane wzglêdem wskaŸnika MCI (od najwiêkszego do naj-mniejszego); liczba porz¹dkowa okreœla pozycjê na œwiecie ustalon¹ pod jego k¹tem.

(11)

Tabela 4. Wartoœci wskaŸnika MCI dla p oszczególnych krajów œwiata Tab le 4 . MCI index v alues for each country in the world Lp . K raj 2010 eksport [%] Zm iana eksportu 2005–2010 [%] Ca³kowity ekspor t [%] 2010 pr odukcja [m ln USD] Z m iana pr odukcji 2000–2010 [%] PKB p rodukcji 2010 [%] W zr o st populacji od 2000 [%] 2011 HDI MCI 1. Z am b ia 83, 6 19, 7 84, 2 3 8 50 524. 7 23, 8 26, 5 0, 43 97, 7 2. M ar iany P ó³nocne 58, 9 54, 4 5 8, 9 –– – -11, 0 –9 7 ,6 3. Papua Nowa Gwinea 54, 0 14, 8 71, 6 3 1 66 136, 5 33, 4 27, 5 0, 47 95, 5 4. Czar nogór a 46, 8 46, 8 5 6, 9 –– –-0 ,2 0, 77 95, 3 5. M aur etania 60, 4 11, 1 72, 2 1 7 78 461, 6 48, 9 30, 9 0, 45 95, 3 6. Polinezja F ra ncuska 67, 1 11, 9 67, 2 – – –1 3 ,9 –9 4 ,8 7. M ali 54, 8 17, 6 55, 4 1 4 45 305, 2 15, 6 36, 3 0, 36 94, 2 8. Is landia 42, 0 23, 0 43, 1 – – – 1 3, 0 0, 90 93. 6 9. M o ngolia 77, 6 7, 4 87, 5 1 3 36 228, 2 21, 5 14, 3 0, 65 93, 3 10. K ongo 78, 3 8, 1 90, 5 21 9 1 837, 0 1 6, 7 3 3, 1 0, 29 93, 2 12. C hile 65, 9 9, 4 66, 7 31 275 199, 2 14, 7 11, 0 0, 81 92, 1 22. A ustralia 40,3 13, 0 69, 2 71 995 337, 8 7, 8 1 6, 1 0, 93 87, 9 24. E m iraty Arabskie 21,8 11, 6 64, 6 –– – 1 47, 6 0, 85 86, 6 31. R PA 37, 4 3, 6 47, 5 27 116 113, 6 7, 5 1 3, 6 0 ,6 2 81, 2 34. B razylia 19,0 8, 5 28, 8 47 027 506, 5 2, 3 1 2, 1 0, 72 79, 6 49. K anada 11,9 4, 9 35, 6 13 984 78, 10 0, 9 1 0, 7 0 ,9 1 6 7, 1 50. Indonezja 10, 6 1, 9 4 0, 2 1 2 2 25 147, 1 1 ,7 12, 7 0, 62 66, 4 51. U kr aina 8, 2 1, 0 15, 3 9 2 83 413, 6 6, 7 -6, 7 0, 73 66, 3 62. K olum bia 7 ,2 2, 5 6 3, 8 2 405 231, 8 0 ,8 16, 3 0, 71 59, 4 74. M eksy k 4 ,9 2, 9 18, 7 8 3 61 244, 6 0, 8 1 3, 0 0, 77 55, 5 81. K azachstan 13,1 –1, 6 8 4, 8 7 248 203, 3 4 ,9 9, 4 0 ,7 5 5 4, 0 85. W ielka B rytania 5 ,9 0, 6 1 8, 5 – – – 5, 6% 0, 86 52, 1 92. Indie 17. 9 –1, 9 3 2, 0 2 6 0 42 788, 8 1 ,5 14, 7 0, 55 50, 3 94. U SA 6, 2 2, 0 12, 6 22 957 104, 0 0, 2 9 ,6 0, 91 49, 8 104. Rosja 6 ,6 –0, 6 75, 6 28 680 166, 1 19 ,0 -2 ,7 0, 76 47, 6 108. Polska 4, 7 0, 7 8, 7 3 0 51 120. 7 0 ,7 -0 .8 0, 81 45, 9 152. Chiny 1 ,5 –0, 5 3 2, 0 6 9 2 81 555, 1 1 ,2 6, 3 0 ,6 9 3 2, 0  ród³o: o pr acowanie w ³asne n a podstawie R apor t Inter national C ouncil on M ining & M etal (I C M M ) , 2012 – T he ro le of m ining in national econom ies

(12)

Na uwagê zas³uguje fakt pewnych zale¿noœci pomiêdzy wskaŸnikiem MCI a wymienionymi dwoma. Powszechnie obowi¹zuj¹ca zasada w stosunku do wskaŸnika HDI (Human De-velopment Index – WskaŸnika Rozwoju Spo³ecznego) zak³ada, ¿e poszczególne poziomy

wskaŸnika okreœlaj¹ poziom rozwoju danego kraju. Zgodnie z tym za³o¿eniem (Raport

ONZ 2006):

® kraje wysoko rozwiniête – 0,8–1,0,

® kraje œrednio rozwiniête – 0,5–0,8,

® kraje s³abo rozwiniête – 0,2–0,5.

Bior¹c pod uwagê 212 krajów poddanych badaniu (ICMM 2012), mo¿na zauwa¿yæ pewne zale¿noœci pomiêdzy omawianymi wskaŸnikami. Zale¿noœæ HDI wzglêdem % PKB w produkcji zosta³a zaprezentowana na rysunku 1. W obliczeniach wziêto pod uwagê œrednie wartoœci % PKB dla poszczególnych przedzia³ów HDI.

Jak wynika z rysunku 1, udzia³ ca³kowitej produkcji surowców mineralnych w stosunku do PKB jest tym wiêkszy im dany kraj jest gorzej rozwiniêty. Polska plasuje siê wœród krajów wysoko rozwiniêtych, a jej udzia³ produkcji w stosunku do PKB wynosi 0,7%.

Na rysunku 2 zaprezentowano zale¿noœæ pomiêdzy HDI a wartoœci¹ wskaŸnika MCI, analogicznie jak w poprzednim przypadku wziêto pod uwagê œrednie wartoœci wskaŸnika MCI dla poszczególnych przedzia³ów HDI.

Podobnie jak w zale¿noœci przedstawionej na rysunku 1, tutaj równie¿ wystêpuje zwi¹-zek pomiêdzy œredni¹ wartoœci¹ wskaŸnika MCI a wartoœci¹ HDI. Interpretuj¹c rysunek 2

Rys. 1. Zale¿noœæ pomiêdzy wskaŸnikiem HDI

a procentowym udzia³em produkcji surowców mineralnych w PKB

ród³o: opracowanie w³asne na podstawie Raport International Council on Mining & Metal (ICMM), 2012 – The role of mining in national economies

Fig. 1. The relationship between the HDI index and the percentage share of the production of mineral resources in GDP

(13)

mo¿na wysnuæ wniosek, ¿e im kraj jest gorzej rozwiniêty, tym wiêkszy jest wp³yw górnictwa na jego gospodarkê.

WskaŸnik MCI dobrze odzwierciedla znaczenie górnictwa w poszczególnych krajach œwiata. Powszechnie wiadomo, ¿e kraje s³abo oraz œrednio rozwiniête gospodarczo opieraj¹ swoj¹ gospodarkê w³aœnie na surowcach mineralnych. Ta baza zasobowa budzi równoczeœ-nie du¿e zainteresowarównoczeœ-nie wœród zagranicznych inwestorów. Kluczowym zatem, w aspekcie kszta³towania sytuacji gospodarczej przez przemys³ wydobywczy, wydaje siê byæ w³aœciwe wykorzystanie i alokacja zysków uzyskanych dziêki tym zale¿noœciom, poniewa¿ mo¿e to w znacz¹cy sposób wp³yn¹æ na szybszy rozwój danych regionów œwiata.

Podsumowanie

Górnictwo oraz produkcja surowców mineralnych w poszczególnych krajach wci¹¿ odgrywa istotn¹ rolê w kszta³towaniu gospodarki œwiatowej. Rozwój tej ga³êzi przemys³u niew¹tpliwie pozytywnie wp³ywa na kraje s³abo rozwiniête gospodarczo – jednak pamiêtaæ nale¿y o tym, jak te potencjalne korzyœci s¹ wykorzystywane w poszczególnych krajach œwiata. Do pozytywów dzia³alnoœci górniczej nale¿y zaliczyæ wspieranie presji na rozwój lokalnej infrastruktury i us³ug publicznych, co w konsekwencji sprzyja rozwojowi innych sektorów i samego sektora górniczego. Szczególnie istotne w tym aspekcie wydaje siê budowanie regionalnych rynków, wspieranie inicjatyw w zakresie rozwoju inwestycji lokal-nych oraz efektywne wykorzystywanie i alokowanie korzyœci ekonomiczlokal-nych wynikaj¹cych z prowadzonej dzia³alnoœci wydobywczej. Istotn¹ rolê w tym zakresie odgrywa odpowiednia

Rys. 2. Zale¿noœæ pomiêdzy wskaŸnikiem HDI dla poszczególnych grup krajów a wskaŸnikiem MCI ród³o: opracowanie w³asne na podstawie Raport International Council on Mining & Metal (ICMM),

2012 – The role of mining in national economies

(14)

polityka pañstwa, szczególnie w aspekcie w³aœciwego i efektywnego zagospodarowania uzyskanych z dzia³alnoœci górniczej korzyœci finansowych oraz gospodarczych. Górnictwo wêgla kamiennego w Polsce niew¹tpliwie ma wp³yw na rozwój gospodarczy kraju; jest to zwi¹zane przede wszystkim z faktem, i¿ znaczna czêœæ energii elektrycznej produkowana jest na bazie tego surowca. Bior¹c pod uwagê jego znaczenie dla gospodarki nale¿y po³o¿yæ szczególny nacisk na bezpieczeñstwo tego sektora w kontekœcie w³asnoœci kapita³owej. Niema³e znaczenie w tym kontekœcie ma równie¿ po³o¿enie geograficzne Polski. Obecnie Unia Europejska k³adzie nacisk na obni¿enie emisji dwutlenku wêgla do atmosfery; w tym kontekœcie – bior¹c pod uwagê znaczenie górnictwa wêgla kamiennego w naszym kraju – istotnym jest prowadzenie badañ oraz bycie innowacyjnym jeœli chodzi o ograniczanie emisji przez elektrownie, a niekoniecznie ograniczanie wydobycia tego surowca przez rodzime przedsiêbiorstwa. Na podstawie zaprezentowanego artyku³u mo¿na wysnuæ kilka wniosków (ICMM 2012):

1. Kraje nisko i œrednio rozwiniête gospodarczo posiadaj¹ wysoki udzia³ przemys³u wy-dobywczego w kszta³towaniu ich sytuacji ekonomicznej – z jednej strony jest to szansa, natomiast z drugiej mo¿e stanowiæ zagro¿enie dla tych gospodarek – wszystko zale¿y od tego w jaki sposób wykorzystywane s¹ zyski z tych przedsiêwziêæ. DoraŸnie przemys³ wydobywczy niew¹tpliwie pozytywnie wp³ywa na lokaln¹ spo³ecznoœæ oraz sytuacjê gospodarcz¹ danego kraju – g³ównie poprzez redukcjê ubóstwa oraz zwiêkszanie za-trudnienia.

2. Kraje wysoko rozwiniête i te o œrednio rozwiniêtej gospodarce s¹, w œwietle oddzia-³ywania poprzez przemys³ wydobywczy, najbardziej znacz¹cymi graczami na rynku globalnym. Kraje dysponuj¹ce obecnie najwiêksz¹ baz¹ surowcow¹ mo¿na podzieliæ na dwie g³ówne kategorie: tradycyjnych producentów, takich jak Australia i Stany Zjednoczone, oraz szybko rozwijaj¹ce siê (wschodz¹ce) gospodarki, takie jak: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny czy RPA. Wiod¹ca pod wzglêdem wartoœci bezwzglêdnej produkcji surowców mineralnych dwudziestka krajów ma niewiele wspólnego z dwudziestk¹ krajów wiod¹c¹ pod wzglêdem wartoœci udzia³u eksportu surowców mineralnych w eks-porcie ogó³em. W rankingu tym dominuj¹ przede wszystkim kraje ma³e o nie najlepszej kondycji gospodarczej.

3. Ostatnia dekada wskazuje na wyst¹pienie istotnej zmiany w zakresie znaczenia i statusu wœród wiod¹cych producentów surowców mineralnych. Niektóre spoœród biedniej-szych krajów, takie jak Brazylia, Indie, Chiny czy Rosja osi¹gnê³y znacz¹cy wzrost gospodarczy i w ostatnim czasie zaczê³y siê szybko rozwijaæ. Niektóre natomiast, np. RPA doœwiadczy³y obni¿enia swojego statusu lub udzia³u (Stany Zjednoczone, Kanada) w gospodarce globalnej. Nale¿y tutaj jednak wzi¹æ pod uwagê fakt, i¿ kraje które uzyska³y znacz¹cy udzia³ w gospodarce œwiatowej w poprzednich dekadach, s¹ obecnie znacznie bardziej zdywersyfikowane pod wzglêdem produkcji ni¿ kraje o wschodz¹cych gospodarkach, które bazuj¹ przede wszystkim na wielkoœci eksportu.

(15)

LITERATURA

Brzychczy, E. 2012. Proposal of using SWAPs by hard coal mining companies in Poland. Gospodarka Surowcami

Mineralnymi – Mineral Resources Management 28(2).

Kustra, A. i Kubacki, K. 2009. Dylematy kierunków wzrostu wartoœci przedsiêbiorstw górniczych: fuzje i przejêcia czy eksploracja? Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management 25(2).

Kustra, A. i Sierpiñska, M. 2008. Bonus systems in mining industry. Current situation and future Developments.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management 24(4/2).

Magda i in. 2007 – Magda, R., G³odzik, S. i WoŸny, T. 2007. Zasady tworzenia baz danych geologiczno-górni-czych dla przodków œcianowych kopalñ wêgla kamiennego. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral

Resources Management 23(1).

Magda i in. 2007a – Magda, R., G³odzik, S., WoŸny, T. i Jasiewicz, J. 2007. Zasady tworzenia baz danych geologiczno-górniczych dla przodków korytarzowych wykonywanych w kopalniach wêgla kamiennego.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management 23(3).

Raport International Council on Mining & Metal (ICMM). 2012. The role of mining in national economies. Raport ONZ. 2006. Human Development Index.

GÓRNICTWO I JEGO ZNACZNIE W GOSPODARCE ŒWIATOWEJ

S ³ o w a k l u c z o w e

PKB, produkcja surowców naturalnych, WskaŸnik Wk³adu Górnictwa S t r e s z c z e n i e

Niniejszy artyku³ zosta³ poœwiêcony roli górnictwa w rozwoju gospodarczym poszczególnych regionów œwiata (pañstw). Omawiane zagadnienie ma istotne znaczenie dla przysz³oœci gospodarczej wielu krajów i mo¿e stanowiæ znacz¹cy czynnik w aspekcie spo³ecznego, jak i gospodarczego rozwoju, nie tylko regionów œrednio i s³abo rozwiniêtych gospodarczo, ale równie¿ dla liderów w tym zakresie. Produkcja surowców mineralnych niesie ze sob¹ potencjalne mo¿liwoœci, niemniej jednak nie s¹ one gwarancj¹ szybkiego rozwoju gospodarczego. Z punktu widzenia rozwijaj¹cych siê gospodarek, istotne jest to, aby nie sta³y siê one centrami kosztów dla du¿ych podmiotów. Z drugiej jednak strony ca³kowite niedopuszczenie kapita³u zewnêtrznego zdecydowanie spowolni rozwój ekonomiczny danej gospodarki. Prezentowany artyku³ sk³ada siê z piêciu czêœci oraz spisu wyko-rzystanej literatury. We wprowadzeniu do niniejszego artyku³u krótko omówiono przes³anki pod-jêcia niniejszego tematu. Drugi rozdzia³ prezentuje kraje charakteryzuj¹ce siê najwiêksz¹ produkcj¹ górnicz¹ na œwiecie, uwzglêdniaj¹c sam¹ produkcjê, jak i wielkoœæ eksportu. W rozdziale tym przedstawiono równie¿ udzia³ produkcji surowców mineralnych w danym kraju w stosunku do ogólnej wartoœci Produktu Krajowego Brutto (PKB). W rozdziale tym dane dotycz¹ roku 2010. W trzecim rozdziale omówiono kluczowe czynniki tworz¹ce wartoœæ produkcji w sektorze górnictwa, skupiaj¹c siê w g³ównej mierze na takich jak: inwestycje zagraniczne, inwestycje krajowe, eksport, handel zagraniczny, dochody krajowe, PKB oraz poziom zatrudnienia i wynagrodzeñ. Czwarty rozdzia³ niniejszego artyku³u zosta³ poœwiêcony krótkiemu omówieniu oraz prezentacji wyników uzyskanych dziêki wskaŸnikowi MCI – WskaŸnika Wk³adu Górnictwa (Mining Contribution Index) – okreœlonego wzorem. Ostatni rozdzia³ to podsumowanie podjêtych w artykule rozwa¿añ. Ca³oœæ artyku³u zosta³a zamkniêta spisem literatury.

(16)

MINING AND ITS ROLE IN THE GLOBAL ECONOMY

K e y w o r d s

GDP, production of raw materials, Mining Contribution Index A b s t r a c t

This article is dedicated to the role of mining in the economic development of the various regions of the world (countries). This issue is important to the economic future of many countries and may be an important factor in terms of social and economic development, not only in average and poorly developed regional economies, but also for well developed states . The exploitation of natural resources brings with it potential, but it is not a guarantee of rapid economic development. From the perspective of developing economies, it is important not to become completely dependent on foreign investment. On the other hand, the total exclusion of external capital significantly slows the development of the economy. This analysis consists of five parts plus a list of references. The introduction to the article briefly describes the reasons for addressing this subject. The second chapter presents the countries that are characterized by the highest levels of mining production in the world. This chapter also shows the share of natural resources per country in relation to the total value of the Gross Domestic Product (GDP) in the year 2010. The third chapter explains the key factors in creating production value in the mining sector, including foreign investment, domestic investment, exports, foreign exchange, national income, GDP, employment, and wages. The fourth chapter of this article is dedicated to a short presentation of the results achieved with the MCI index (Mining Contribution

Cytaty

Powiązane dokumenty

• Economic development is the increase in the standard of living in a nation's population with sustained growth from a simple, low-income economy to a modern, high- income economy..

developing countries to achieve growth by financing investment, mobilizing capital in international financial markets and providing advisory services to business

• In these models, growth is endogenous in the sense that the rate of (physical and human) capital accumulation or the rate of technological change and, hence, the

• A few LDCs sustained strong growth mainly because of foreign assistance and in other countries remittances were a significant source of development finance.. •

Ways of poverty alleviation in poor countries Official Development Assistance... Income gap

• A tariff – the increase in domestic demand will leave the domestic price unaffected and increase the level of imports.. • The quota is more protective for domestic

• China more intensively supports domestic companies which trade with Africa and LA and provides more development assistance to its African and Latin American trading

The research problem raised by this paper is com- prised in the question whether the patent level and structure of entities holding patents in the world in the agrarian sector