SPRAWOZDANIE
Z DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ
INSTYTUTU HISTORII NAUKI PAN
W ROKU 2006
W Y M I A N A Z A G R A N I C Z N A
Informacja o współpracy Instytutu Historii Nauki z zagranicznymi
partnerami
Umowy o współpracy:
- Instytut Historii Litwy Litewskiej Akademii Nauk
Współpraca (w ramach umowy bezpośredniej) dotyczy związków
nauko-wych i kulturalnych Polski i Litwy, nauki w Uniwersytecie Wileńskim, dorobku
wychowanków Uniwersytetu oraz jego roli dla nauki i kultury Polski i Litwy
(wyjazdy: B. Wysakowska, A. Trojanowska; przyjazdy V. Stravinskiene, T.
Bai-raśauskaitć, A. Katilius)
- Wydział Nauk Humanistycznych Uniwersytetu im. Witolda Wielkiego w
Kow-nie.
Współpraca (w ramach umowy bezpośredniej) dotyczy historii Polski i
Lit-wy w zakresie historii nauki, oświaty i szkolnictwa (przyjazd: Z. Kiaupa)
- Królewska Szwedzka Akademia Literatury, Sztuki i Nauk Antycznych
Współpraca (w ramach umowy PAN) dotyczy tematu: Biblioteka naukowa
Kopernika - źródło do badań astronomii renesansu i genezy heliocentryzmu:
ma-tematyczny i astronomiczny kontekst De revolutionibus (wyjazd: G. Rosińska)
Współpraca w ramach centralnych porozumień PAN:
- Konan Women's University, Japonia,
Badania prowadzone przez I. Arabas w 2006 r. (bez wyjazdu)
- Akademia Brytyjska, Wielka Brytania
B. Urbanek ( wyjazd)
- Królewska Szwedzka Akademia Literatury, Sztuki i Nauk Antycznych,
Szwecja
G. Rosińska (wyjazd)
- Łotewska Akademia Nauk, Łotwa
H. Lichocka (wyjazd)
Współpraca bezumowna:
- Uniwersytet Yale, USA, kontynuacja badań dokumentów pisma
klinowe-go o treści astronomicznej i astrologicznej (I. Żbikowska)
P r e z e n t a c j a w y n i k ó w p r a c n a u k o w y c h p r z e d s t a w i a n y c h n a k o n f e r e n c j a c h z a g r a n i c z n y c h ( n a z a p r o s z e n i e o r g a n i z a t o r ó w ) a ) A u t o r T e m a t N a z w a zjazdu lub konferencji Tytuł Imię N a z w i s k o T e m a t N a z w a zjazdu lub konferencji
prof, dr hab. Bolesław Orłowski Transfer of T e c h n o l o g y as Byproduct of Political Events
I C O H T E C . W . Brytania
dix-, dr hab. Jan Piskurewicz Józef Michałowski fondatore e r e s p o n s a b l e del Centro Scientifico Polacco a R o m a (1921-1946) K o n f e r e n c j a z w i ą z a n a z n a d a n i e m Stacji imienia J ó z e f a Feliksa Michałowskiego, R z y m (Włochy)
doc. dr hab. Wiesław Wójcik O b e c n o ś ć mitów dotyczących pochodzenia zla we
współczesnej kulturze
K o n f e r e n c j a m i ę d z y n a r o d o w a . S ł o w a c j a doc. dr hab. Leszek Zasztowt Modernization of Structure:
Implementation of the „Honarary C i t i z e n " Category into Social .Structures of the Russian Empire after 1831
Research and Identity, Finlandia
doc. dr hab. Leszek Zasztowt East Border of Poland (Europan
Union) after the „Orange revolution" in Ukraine
International Borders C o n f e r e n c e . USA
dr Andrzej J. Wójcik The geological M u s e u m in
..Sztygarka" School of Mines in D ą b r o w a G ó r n i c z a
Research Travels and M u s e u m Coilection, Estonia
m g r Natalia Lielz Jacek Wroiiski's Konzept der
Erziehung zum Gebet und seine Aktualität in den Bestimmungen des kirchlichen Lehramts
Theologie der Spiritualität - Spiritua-lität der Theologie(en), Niemcy b ) i n n e w y s t ą p i e n i a A u t o r T e m a t K r a j Tytuł Imię N a z w i s k o T e m a t K r a j
dr Michał Pędracki Idea iskupitelnogo
s a m o o p o z h e r t v o v a n i y a v s h a m a n i z m i e Instytut badań Humanistycznych J a k u c k i e j A k a d e m i i N a u k , Jakuck dr A n d r z e j J. Wójcik Polish and G e r m a n geological
and mining investigations in the Upper Silesia in the XlXth century
M u z e u m Techniki, Kopalnia Hannover. B o c h u m (Niemcy)
doc dr hab. Robert Zaborowski T h u m o s and phren - some remarks on Afl'ectivity in Homer
Iniversity of E d i n b u r g h , Anglia
dix' dr hab. Robert Zaborowski Kazimierz D a b r o w s k i - I ' h o i n m e ct son oeuvre
Le Centre Scientifique a Paris de T A P S , Francja
CZŁONKOSTWA W MIĘDZYNARODOWYCH TOWARZYSTWACH NAUKOWYCH
I. Arabas: International Society for the History of P h a r m a c y
K. Bartnicka: International Standing C o n f e r e n c e for the History of Education, J. Jeszke: D e u t s c h - P o l n i s c h e Gesellschaft f ü r Geschichte der Medizin,
Euro-pean Association for the History of Medicine and Health, International N e t w o r k for History of Public Hcalth(od 2000)
H. Lichocka: czł. rzecz. Académie Internationale d'Histoire de la Pharmacie, Fe-deracja Europejskich Towarzystw Chemicznych (FECS). Working Party on the History of Chemistry, European Association f o r Chcmical and Molecular Sciences,
M. Kokowski: czł. European Society for the History of Science,
J. Malicki: International Advisory Board (przy Association for Studies of Natio-nalities),
B. Orłowski: czł. M i ę d z y n a r o d o w e g o Komitetu Historii Techniki ( I C O H T E C ) , B. P ł o n k a - S y r o k a : D e u t s c h - P o l n i s c h e Gesellschaft f ü r Gcschichtc der Medizin. G. Rosińska: czł. koresp. Académie Internationale d'Histoire des Sciences, oraz czł. M i ę d z y n a r o d o w e j Unii Astronomicznej (IAU) - K o m i s j a Historii Astronomii i czł. Société Internationale pour l'Etude de la Philosophie Médiévale
J. Róziewicz: czł Amerykańskiego Instytutu Bibliograficznego w N o w y m Jorku, A. Środka: dcl. Polski do Międzynarodowego Tow. Historii Medycyny,
B. Urbanek: European Association for the History of Psychiatry oraz Internatio-nal Association of Nurses.
Włodarczyk J.: czł Komisji Historii Astronomii M i ę d z y n a r o d o w e j Unii Astro-nomicznej (IAU)
Wójcik A. czł. International Association of Scdimentologists (IAS), czł. Earth Science Teachers Association (ESTA), American Association of Petro-leum Geologists ( A A P G ) , czł. Society for Sedimentary Geology (SEPM), czł. International C o m m i t c e for the Conservation of the In-dustrial Heritage (TICCIH), czł. International Council of M u s e u m (ICOM), National Geographic Society, International C o m m i t e e for University M u s e u m s and Collections
Zaborowski R. czł.Association des Etudes Homeriques, Grenoble, czł. Koresp. Philologikos Syllogos „ P a m a s s o s "
Ocena merytoryczna i wnioski
Instytut utrzymał dotychczasowe naukowe kontakty zagraniczne
(bezumo-wne), zwiększył dotychczasową działalność publikatorską, bierze duży - w
mi-arę swoich możliwości - udział w pracy dydaktycznej i popularyzatorskiej.
Wyniki współpracy międzynarodowej pracowników IHN w roku 2006
pot-wierdziły znaczenie i potrzebę intensyfikacji kontaktów z nauką światową.
Oczywista pozostaje konieczność zwiększenia funduszy przeznaczonych na
sfinansowanie badawczych wyjazdów zagranicznych pracowników IHN PAN.
Niezbędne jest również stwarzanie szerszej możliwości bezpośrednich
kon-taktów z instytucjami współpracującymi z PAN w ramach u m ó w
międzynaro-dowych.
AWANSE N A U K O W E 1 K S Z T A Ł C E N I E KADRY N A U K O W E J
W Instytucie prowadzone są seminaria doktorskie, w których uczestniczą
za-równo młodsi pracownicy naukowi jak i absolwenci uczelni wyższych z całej
Polski.
- Comiesięczne seminarium doktorskie z historii oświaty i wychowania
pro-wadzone jest przez prof. Kalinę Bartnicką (wspólnie z doc. L. Zasztowtem
i doc. J. Piskurcwiczem) i gromadzi ok. 25 osób. Przewiduje się (w 2007
roku) obronę pracy doktorskiej mgr D. Zamojskiej. Uczestnicy publikują
swoje artykuły w „Rozprawach z Dziejów Oświaty" i „Kwartalniku
Peda-gogicznym".
- Seminarium z historii nauk medycznych nt. „Polska prasa medyczna jako
źródło historyczne w badaniach nad problematyką zdrowia i choroby XIX
i X X wieku" prowadzi doc. dr hab. Bożena Urbanek; w seminarium
uczestniczy ok. 20 osób z całego kraju; 2 osoby z grupy seminaryjnej mają
j u ż otwarte przewody doktorskie w Radzie Naukowej Instytutu.
Publika-cje uczestników zamieszczane są w „Medycynie Nowożytnej" i innych
czasopismach Instytutu. Przewód doktorski mgr Anny Marek jest w
koń-cowym stadium zaawansowania. Rozprawa doktorska mgr Magdaleny
Pa-ciorek jest na ukończeniu.
- pracownicy Instytutu uczestniczą w seminarium „Międzykulturowy wymiar
komunikacji idei w dziejach nauki" organizowanym - wspólnie z
Zakła-dem Komunikacji Międzykulturowej U A M - przez doc. dr hab. Jaromira
Jeszkc; spotkania seminarzystów o d b y w a j ą się w Ciążeniu k. Poznania
i w Warszawie - przemiennie.
- w Instytucie odbywały się comiesięczne seminaria poświęcone historii
na-uki XIX/XX wieku, prowadzone przez doc dr hab. A. Biernackiego
(refe-raty wygłaszane przez historyków nauki z ośrodków naukowych z całej
Polski)
- odbyło się seminarium Zespołu Historii Farmacji przy Sekcji Historii
Che-mii i Farmacji Prezentacja dwóch XVI w. weneckich druków o tematyce
medyczno-farmaceutycznej, 17 V 2006, Warszawa
- dr I. Arabas zorganizowała seminarium z udziałem prof. Kaisuke Yoneda
(Japonia), który wygłosił referat „Scientific Researches on the Treasures
and Medicamcnts in Shosoin Treasure House built at 1250 years ago", 14
II 2006, IHN PAN
- zakończył się przewód habilitacyjny dr Jarosława Włodarczyka. Przewody
habilitacyjne dr K. Dormus (opublikowana monografia, powołana komisja
ds. przewodu habilitacyjnego) i dr I. Arabas (opublikowana monografia,
powołana komisja ds. przewodu habilitacyjnego) są w fazie recenzji;
zaa-wansowane są prace habilitacyjne dr J. Schiller, (tekst monografii na
ukoń-czeniu), dr J. Kurkowskiego i dr M. Pędrackiego (kontynuują prace nad
monografiami).
- Instytut jest organizatorem wystawy Wydawnictwa jubileuszowe placówek
Polskiej Akademii Nauk (prezentacja w 2007 r.)
- odbyły się 3 naukowe spotkania poświęcone koncepcji pracy badawczej
nad dziejami polskiej nauki w II połowie XX wieku; metodologia, rozwój
placówek PAN w świetle wydawnictw jubileuszowych - koncepcja tomu
poświęconego PAN.
SESJE
Instytut był organizatorem 1 sesji naukowej
- 50-lecie „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki" 12 V 2006, Warszawa
Instytut był współorganizatorem 1 sesji naukowej międzynarodowej
- (z Europejskim Towarzystwem Historii Nauki (European Society for the
History of Science ESHS, Kraków, 6-9.IX. 2006)
Instytut był współorganizatorem 3 sesji naukowych
- Koncepcja uniwersytetu w Polsce XIV—XXI wieku. W hołdzie
Stanisławo-wi StaszicoStanisławo-wi, 19-20 I 2006, konferencja międzynarodowa (z WSH w
Puł-tusku, Fundacją Rektorów Polskich, Politechniką Warszawską)
- Zawód farmaceuty na ziemiach polskich, Ustroń 24-26 III 2006 (z
Wydzia-łem Farmaceutycznym Śląskiej Akademii Medycznej)
- Coroczny przegląd prac magisterskich z zakresu historii farmacji,
Warsza-wa 29 XI 2006 (z Sekcją Historyczną Polskiego ToWarsza-warzystWarsza-wa
Farmaceu-tycznego)
STOPNIE AKADEMICKIE
Rada Naukowa nadała stopień doktora habilitowanego: dr Jarosławowi
Wło-darczykowi Księżyc w nauce XVII wieku. Libracja: od astronomii do fizyki.
Rada Naukowa Instytutu nadała także trzy stopnie naukowe doktora
habilitowa-nego pracownikom naukowym spoza Instytutu (J. Nosko, J. Wołczuk, W. Więsław)
D Y D A K T Y K A
Działalność dydaktyczną prowadziło 17 osób w 12 wyższych uczelniach:
w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Lublinie, Poznaniu, Wrocławiu,
Pułtus-ku, Przemyślu, Bielsku-Białej, Kaliszu , Częstochowie i Rzeszowie.
PROJEKTY BADAWCZE (GRANTY KBN)
- Fizjografia Polska na przełomie XVIII/XIX w. Poznanie flory terenów
grani-cy geobotanicznej Europy Zachodniej i Wschodniej (I. Arabas, W. Grębecka
- kierownik), wyjazd naukowy do Lwowa.
N A G R O D Y
* prof. Bolesław Orłowski otrzymał medal Zasłużony dla Wynalazczości,
wręczony przez Prezes Urzędu Patentowego
* dr Iwona Arabas otrzymała brązowy medal Zasłużony Kulturze Gloria
Ar-tis przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Kulturowego
* prof. Kalina Bartnicka otrzymała medal okolicznościowy Polskiego i
Ukraiń-skiego Komitetu obchodów 200 rocznicy założenia przez Tadeusza
Czac-kiego i Hugona Kołłątaja Gimnazjum WołyńsCzac-kiego w Krzemieńcu
* doc. Edward Malak otrzymał nagrodę indywidualną II stopnia Rektora
Poli-techniki Warszawskiej za książkę Administrowanie w lotnictwie polskim
INFORMACJE OGÓLNE
Stan osobowy w końcu roku wynosił 41 osób, w tym 34 pracowników
nau-kowych i biblioteki .
Udzielono urlopów bezpłatnych 3 docentom, 1 adiunktowi, 2 asystentom
i 1 pracownikowi inżynieryjno-technicznemu.
Instytut należy do kategorii I w systemie klasyfikacji MNiSW. Dotacja MNiSW
na działalność statutową wynosiła 1.842.200 zł (w roku 2005 - 1.819.200).
Instytut otrzymał dotację na wystawą Wydawnictwa jubileuszowe placówek
Polskiej Akademii Nauk.
Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki:
Wydano łącznie 8 tomów, w tym wydawnictwa ciągłe i czasopisma:
„Analecta" z. 1-2 /2006, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" nr 1/2006,
2/2006 i 3-4/2006, „Rozprawy z Dziejów Oświaty" t. 44, „Organon" 34/2005
oraz książki:
* Iwona Arabas Apteczki domowe w polskich dworach szlacheckich. Studium
z dziejów kultury zdrowotnej, Warszawa 2006
* Katarzyna Donnus Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie
ko-biecej zaboru austriackiego w latach 1826-1918, Warszawa 2006
Pracownicy Instytutu opublikowali łącznie 119 prac naukowych, w tym 4 książki,
ponadto w dorobku pracowników naukowych Instytutu znalazły się publikacje
popularne, artykuły prasowe i inne.
Dyrekcja Instytutu za najważniejsze osiągnięcia naukowe w roku ubiegłym
uz-nała następujące monografie:
* Iwona Arabas Apteczki domowe w polskich dworach szlacheckich. Studium
z dziejów kulimy zdrowotnej, Wydawn. IHN PAN, Warszawa 2006, ss.
* Katarzyna Donnus Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie
ko-biecej zaboru austriackiego w latach 1826-1918, Warszawa 2006, ss. 453
* Halina Lichocka Ignacy Mościcki (1867-1946). Inżynier i wynalazca,
Wy-dawn. Retro-Art., Warszawa 2006, ss. 316
* Bolesław Orłowski Historia techniki polskiej, Warszawa 2006, ss. 336
* Jarosław Włodarczyk Sherlock Holmes i kod wszechświata, Świat Książki,
Wykłady i referaty wygłoszone na zaproszenie instytucji naukowych w kraju
Wykaz wykładów i referatów zawiera załącznik nr 1
Pracownicy Instytutu uczestniczyli w pracach organizacyjnych:
a) sesji naukowej poświeconej 50-leciu działalności Kwartalnika Historii
Nauki i Techniki
b) ogólnopolskich obchodów 250 rocznicy urodzin Stanisława Staszica
- konferencja międzynarodowa Koncepcja uniwersytetu w Polsce
XIV-XXI wiek. W hołdzie Stanisławowi Staszicowi.
c) dotyczących wystawy Wydawnictwa jubileuszowe placówek Polskiej
Akademii Nauk.
Pełnione funkcje redaktorów naczelnych czasopism naukowych:
1. doc. dr hab. Halina Lichocka - „Analecta",
2. prof. dr hab. Stefan Zamecki - „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki"
3. prof. dr hab. mcd. Andrzej Śródka - „Nauka Polska"
4. doc. dr hab. Bożena Urbanek - „Słownik Biograficzny Polskich Nauk
Medycznych" „Medycyna Nowożytna"
5. doc. dr hab. Jarosław Włodarczyk - Biblioteka Klasyków Nauki (seria
wydawnicza)
6. dr Andrzej Wójcik - „Czasopismo Muzealno-Humanistyczne Orbis
Interior"
7. doc. dr hab. Andrzej Biernacki - „Organon"
8. prof. dr hab. K. Bartnicka „Archiwum z Dziejów Oświaty"
Ponadto:
- dr Jarosław Kurkowski - „Analecta" (z-ca redaktora naczelnego)
- doc. dr hab. Bożena Płonka-Syroka - „Medycyna Nowożytna" (z-ca
redak-tora naczelnego)
- prof. dr hab. med. Andrzej Środka - „Archiwum Historii Filozofii i
Medy-cyny" (z-ca redaktora naczelnego)
- doc. dr hab. Wanda Grąbecka - „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" (z-ca
redaktora naczelnego)
- dr Anna Trojanowska - „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" (sekretarz
redakcji)
- doc. dr hab. Robert Zaborowski - „Organon" (sekretarz redakcji)
- mgr Aldona Ertman „Analecta" (sekretarz redakcji)
prof. dr hab.
Kalina Bartnicka Przemiany szkolnictwa wyższego w Palsce na przełomie XVIII i XIX w. Od Komisji Edukacji Narodowej do Stan sława Staszica
Koncepcja uniwersytetu w Polsce XIV-XXI wieku, w hołdzie Stanisławowi Staszicowi
Polska
doc dr hab.
Krzysztof Maślanka Liczba i kwant Nauka i wiara, Rola filozofii Polska dr Iwona Arabas Wczoraj, dziś i jutro Muzeum Farmacji im.
mgr Antoniny Leśniewskiej
Muzea i kolekcje farmaceutyczne w Polsce Polska doc dr
hab.
Robert Ziborowski Zamknięcie konferencji III Konferencja poświęcona W ncentemu Lutosławskiemu
Polska prof dr
hab.med.
Andrzej Śródka Dzieje urologii krakowskiej na przełomie XIX i XX wieku
Sesja Polskiego Towarzystwa Urologicznego Polska prof.dr
hab
Jerzy R5ziewicz Polscy prcfesorowiu i wykładowcy na Uniwersytecie Tomskim 188 D-1920 oraz Tomskim Instytucie Technologicznyrr (1896-1920)
Polacy w nauce administracji i gospodarce na Syberii XIX - początek XX wieku
Polska
dr Michał Pędracki Teorie szamanizmu pierwotnego W. Sieroszewskiego na tle ewolucjonizmu społecznego
Polacy w nauce, administracji i gospodarce na Syberii XIX - początek XX wieku
Polska
doc dr hab.
Halina Lichocka Ignacy Mościcki - profesor Politechniki Lwowskiej
Sesja naukowa Komitetu HNiT Polska mgr Ewelina Tylińska Organizacje studenckie na USB (1919-1939)
a życie międzywojennego Wilna
Organizacje młodzieżowe w XX wieku. Działalność, struktury, ideologia
Polska mgr Ewelina Tylińska Rola USB w popularyzacji wiedzy
historycznej w Wilnie
Ryszard Mienicki 1886-1956. Archiwista i historyk
Polska
masowej wyobraźni czy niespełniony uczony
Syberii XIX - początek XX wieku prof, dr
hab.
Karolina Targosz Jacob Breynus jego dzieło i ich recepcja Jubileusz 50-lecia Biblioteki Gdańskiej PAN Polska dr Adam Matuszewski Stanisław Leszczyński w świetle
encyklopedii i opracowań bibliograficznych - opinie i fakty historyczne .
Król Stanisław • w 240 rocznicę śmierci Polska
doc dr hab.
Jarosław Włodarczyk Astronomical Observations in the Time of Copernicus: Tradition and Novelty"
2nd International Conference of the European Society for the History of Science
Polska doc dr
hab.
Wiesław Wójcik Józefa Hoene-Wrońskiego projekt reformy matematyki
XX Ogólnopolska Szkoła Historii Matematyki Polska doc dr
hab.
Wiesław Wójcik Miejsce rodziny w platońskiej wizji społeczeństwa idealnego
Druga Międzynarodowa Psychologiczno-Pedagogiczna Konferencja
Polska doc dr
hab.
Wiesław Wójcik Filozofia Hoene-Wrońskiego Polskie Towarzystwo Matematyczne Polska doc dr
hab.
Robert Zaborowski Logos we fragmentach Presokratyków Polska
doc dr hab.
Robert Zaborowski Sentencja Owidiusza i kilka elementów jej recepcji w XX wieku
Komitet Nauk o Kulturze Antycznej PAN Polska doc dr
hab.
Robert Ziborowski Zamknięcie konferencji konferencja poświęcona Wincentemu Lutosławskiemu
Polska doc dr
hab.
Robert Ziborowski Logika uczuć seminarium Zespołu Historii Nauki XIX/XX Polska doc dr
hab.
Michał Kokowski Nicolas Copernicus in focus of interdisciplinary research
2nd International Conference of the European Society for the History of Science
