Strategia rozwoju gminy na przykładzie gminy Kamienica

Pełen tekst

(1)Jarosław. Bober. Katedra Goopodarkl I Admlnlllracłl PubU ..n.ł. Strategia rozwoju ~Y na przykładzie gmmy Kamienica 1. Wprowadzenie Coraz bardziej powszechne jest przekonanie, że strategia rozwoju gminy stanowi podstawę jej prawidłowego i dynamicznego rozwoju. Przekonanie, że pozostawianie spraw ich własnemu biegowi oraz działanie ograniczone wyłącznie do zakresu działania i zadań gminy określonych przepisami ustawy z dnia 8 III 1990 r. o samorządzie gminnymi, nie gwarantuje właściwego wykorzystania możliwości rozwojowych tkwiących zarówno w samej gminie, jak i w jej otoczeniu. Konieczność podjęcia prac nad strategią rozwoju jest więc coraz bardziej dostrzegana przez władze lokalne, aczkolwiek różne są przesłanki podjęcia tej problematyki oraz stosowane metody konstruowania strategii. Zróżnicowania te są o tyle istotne, że w zależności od zamierzeń władz samorządowych, a zwlaszcza od wyboru i konsekwencji stosowania danej metody w znaczący sposób przesądzają o możliwości ach implementacji opracowanego programu. Dlatego też niniejszy artykuł ma dwa zasadnicze cele: przybliżenie kontekstu i zarysu samej metody partnerskiego planowania strategicznego oraz zaprezentowanie wyników prac zrealizowanych z jej zastosowaniem w gminie wiejskiej, z jednoczesnym wskazaniem trudności czy ograniczeń wynikających ze stosowania tej metody. Postawione cele miały wpływ na układ artykułu. W pierwszej części, po zdefiniowaniu rozwoju lokalnego i podstawowych pojęć z tego zakresu (co stanowi niezbędne tło dla właściwego tematu , a więc strategii rozwoju gmin), przybliżo no system oraz instrumenty zarządzania gminą, a także omówiono metodę partnerskiego planowania strategicznego: jej podstawowe etapy oraz organizację prac nad opracowaniem strategii. W drugiej części przedstawiono wyniki prac podję tych w ramach partnerskiego planowania strategicznego w gminie Kamienica I Por. rozdz. 2 ustawy (tekst pierwotny: Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95: tekst jednol ity: Dz.U. 1996. nr 13,poz. 74)..

(2) I obrazujące organizację i. Jarosław. Bober. przebieg prac nad strategią gminy oraz zapis celów roz-. woju gminy.. 2. Partnerskie planowanie strategiczne - kontekst I zarys metody Dla wlaściwego zrozumienia idei partnerskiego planowania strategicznego niezbędne jest zrozumienie jego szerszego kontekstu, a więc umiejscowienie w procesie rozwoju lokalnego. Omówienia wymaga szczególnie samo pojęcie "rozwój", rozumiane potocznie jako "proces przeobrażeń, zmian przechodzenie do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych"'. Rozwój lokalny należy natomiast traktować jako proces pozytywnych zmian oraz wzrostu ilościowego i postępu jakościowego zachodzących w ukladzie lokalnym'. Istotne rozszerzenie i sprecyzowanie zakresu tego poję cia przedstawia w sposób interesujący J.J. Parysek, traktując rozwój lokalny jako obszar działań począwszy od tworzenia nowych miejsc pracy dla lokalnego rynku pracy po kompleksowe kształtowanie możliwie najlepszych warunków życia w środowisku lokalnym oraz doskonalenie organizacji, struktury i funkcjonowania lokalnego, terytorialnego systemu społecznego'. Węższy zakres dotyczący gospodarczej plaszczyzny rozwoju lokalnego przedstawi! G. Gorzelak określając lokalny rozwój gospodarczy jako proces, w którym spoleczność lokalna angażuje się w celu stymulowania lub przynajmniej utrzymania na dotychczasowym poziomie działalności gospodarczej i zatrudnienias. W świetle powyższych rozważań wyjaśnienia wymagają jeszcze niektóre pojęcia. Pierwszym z nich jest niewątpliwie uklad lokalny. W Polsce podstawową jednostką podziału terytorialnego kraju jest gmina', Nasuwa się jednak pytanie, czy granice gminy stanowią jednocześnie ramy dla układu lokalnego, Trafne wydaje się podejście traktujące gminę jako jeden ze szczególnych przypadków układu lokalnego, Natomiast jako istotę układu lokalnego definiuje się istnienie więzi między jego mieszkańcami, występowanie związków funkcjonalnych między działającymi na danym terenie podmiotami gospodarczymi oraz istnienie wladzy posiadającej zdolności do kierowania procesami społeczno-gospodarczymi', Nieco mniej złożone określenie zawiera propozycja B. Jałowieckiego określającego układ lokalny jako miejsce zamieszkiwane 2 Slowllikjęzyka polskiego, t, 3, PWN, Warszawa 1981, s. 205. 3 L. Wojtafiiewicz, Czy""iki i bariery rozwojuloklllllcgo w akwalnej polityce gospodarczej Polski [w:] Gospodarka lokalna w teorii i praktyce. AE wc Wrocławiu, Wrocław 1996. "J.1. Parysek, Podstawy gospodarki lolalnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1997.. s.46. 'O. Gorzelak, Om6wienie książki Edwarda J. Blak/cyn [w:] Gmi1la. Przedsiębiorczość. Promocja, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1992, s. 19. 'Art. J64ust. J Konstytucji RP. 7 G, GorzeJRk, op. cit., s. 20..

(3) Strategia rozwoju gminy. Ila przykładzie. gminy Kamienica. I. przez samorządną społeczność'. Kolejnym elementem jest właściwe pojmowanie pojęcia terytorium. Mianem tym określić należy zamieszkującą dany obszar społeczność wraz z funkcjonującymi w jej obrębie podmiotami i instytucjami, kulturą i umiejętnościami oraz sieciami wzajemnych relacji formalnych i nieformalnych 9 • Definicje te zwracają uwagę na mieszkańców danego terytorium, czyli społeczność lokalną. Społeczność lokalną należy traktować jako wspólnotę zajmującą konkretną przestrzeń osadniczą, posiadającą własną nazwę , tradycję i będącą niezbywalnym elementem organizacji życia społecznego. Wła śnie na szczeblu lokalnym najwyraźniej powinno być widoczne kształtowanie się porządku społeczeństwa obywatelskiego. Jednak w wielu gminach (czy układach lokalnych) można zaobserwować zjawisko próżni społecznej, czyli brak identyfikacji z grupami społecznymi średniej wielkości 10, do której to kategorii niewątpliwie można zaliczyć społeczność lokalną - z wszelkimi negatywnymi skutkami tego zjawiska. Partycypacja społeczności lokalnej w życiu gminy nie powinna przejawiać się jedynie uczestnictwem w wyborach samorządowych. W dużej części wlaśnie' od zaangażowania i "czynnej akceptacji" mieszkańców zależy rozwój gminy. Należy również pamiętać, iż społeczność lokalna, pomimo cech ją wiążących, nie jest monolitem - w jej ramach istnieją liczne grupy interesów, których cele często mogą być rozbieżne. Z naszego punktu widzenia - konstruowania strategii rozwoju gminy - la właśnie kategoria zasobów lokalnych, jaką stanowią zasoby ludzkie (a więc społeczność lokalna), będzie miała szczególne znaczenie dla powodzenia opracowania i wdrożenia strategii rozwoju gminy. Nie należy jednak zapominać o pozostałych kategoriach zasobów i nie doceniać ich w procesie rozwoju lokalnego. Należy do nich zaliczyć niewątpliwie: zasoby przyrody, majątek trwały, zasoby finansowe, a także zasoby terenu i zagospodarowanie przestrzenne. Podkreśle nia wymaga znaczenie problemów urbanistycznych, w tym głównie ksztaltowania ładu przestrzennego i powiązania tej tematyki ze strategią rozwoju gminy. Zależności te zostaną przybliżone po przedstawieniu zarysu metody partnerskiego planowania strategicznego. Kolejnym, istotnym ogniwem w rozważaniach jest system zarządzania jednostką terytorialną, jaką jest gmina. Obserwacje systemu zarządzania gminą pozwalają na dosyć wyraźne rozróż nienie dwóch podsystemów: zarządzania ogólnego (czy też bieżącego) oraz strategicznego. Linie podzialu między tymi dwoma podsystemami będą przebiegać według różnorodnych kryteriów, wśród których największe znaczenie odgrywają: regulacje prawne, stosowane instrumenty, szczebel (poziom) podejmowania decyzji i wreszcie zakres czasowy podejmowanych działań . Niewąt pliwie do pierwszej kategorii, a więc zarządzania ogólnego, należeć będą np.: B. Jalowiccki, Rozwój lokalny, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1989, s. 101. I. Pietrzyk, Rekonwersja gospodarki regio1lalnej w świetle nowych koncepcji rozwoju regionalnego [w] Rozwój i I'estruktflryzacja gospodarki regionalnej, AE w Krakowie, Kraków 1996, s. 8. 10 M. Pachoiski, A. Słaboń, Slowllikpojęć socjologicwYc/1 dla ekonomistów, AE w Krnkowie, Kroków 1994,s.43. 8 9.

(4) I. Jarosław. Bober. - podejmowanie decyzji administracyjnych przez gminę (np. wymiar podatku od nieruchomości czy decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu), a więc decyzje podejmowane przez pracowników urzędu gminy, wynikające z ich zakresu obowiązków i podejmowane zgodnie z obowiązują cym prawem lokalnym (odpowiednio: budżetem gminy i miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego), - kierowanie przez wójta, burmistrza lub prezydenta bieżącymi sprawami gminy oraz organizacja pracy zarządu, a więc działanie na podstawie art. 31 ustawy o samorządzie gminnym, - przygotowywanie projektów uchwał rady gminy czy wykonywanie budżetu gminy przez zarząd, a więc działanie na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Natomiast w obszarze zarządzania strategicznego znajdą się niewątpliwie takie działania, jak: - uchwalanie budżetu gminy, a więc działanie na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym, - uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a więc działanie na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 5 ustawy o samorządzie gminnym, - uchwalanie programów gospodarczych, a więc działanie na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym. Te przykładowe działania z zakresu zarządzania strategicznego wskazująjed nocześnie na trzy zasadnicze instrumenty zarządzania zarówno gminą, jak i jej rozwojem: budżet gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (poprzedzony studium uwarunkowa6 i kierunków zagospodarowania przestrzennego) oraz program gospodarczy, a więc de facto na strategię rozwoju gospodarczego. Należy zwrócić uwagę na różny zakres czasowy ww. instrumentów. I tak dokumentem o najkrótszym czasie obowiązywania jest corocznie uchwalany budżet. Należy jednak pamiętać o konieczności uwzględniania w nim zobowiąza6 czy postanowie6 wykraczających poza okres jednego roku (np. zobowiązania wynikające ze spłaty zaciągniętego kredytu, obsługi długu publicznego bądź postanowienia wynikające z przyjętego wieloletniego planu inwestycyjnego). Kolejne instrumenty mają już charakter wieloletni. Jednakże program gospodarczy czy też strategia rozwoju gospodarczego zawierają, a przynajmniej powinny zawierać, określenie okresu, na jaki zostały sporządzone. W wypadku programu gospodarczego okres ten może wynosić przykładowo od 1 do 3 lat, natomiast w wypadku strategii nie powiuien on być krótszy niż 5 lat. Takie umiejscowienie instrumentu, jakim jest strategia rozwoju gospodarczego, w systemie zarządzania gminą pozwala na omówienie zarysu coraz bardziej popularnej metody, jaką jest partnerskie planowanie strategiczne. Wobec mnogości definicji samej strategii, przytoczono za K. Obłojem jedynie cztery główne ujęcia!!:. 11. K. Obłój, Koncepcje strategii organizacyjnej, "Przegląd Organizacji" 1988, nr 11..

(5) Strategia rozwoju gminy na przykładzie gminy Kamienica. I. - traktowanie strategii jako tworzenie i egzekucja planu działania, - strategia jako pozycja organizacji względem otoczenia, - strategia jako względnie trwały wzorzec działania organizacji, jako zbiór pewnych trwałych reguł, sposobów reakcji wspierany kulturą organizacji, - strategia jako podkreślenie znaczenia procesu samoidentyfikacji organizacji, odkrywanie i kształtowanie jej tożsamości, własnego "ja". Takie przybliżenie samego pojęcia i obszaru strategii pozwala na omówienie zarysu metody, będącej przedmiotem niniejszych rozważań. Partnerskie planowanie strategiczne jest rozumiane jako świadomy, systematyczny i ukierunkowany na przyszłość proces ciągłego przygotowywania i podejmowania decyzji dotyczących przyszłego poziomu rozwoju jednostki terytorialnej oraz koordynacji działań na rzecz przyjętych ustaleń planistycznych z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych (pozytywnych lub negatywnych) tkwiących w jej otoczeniu '2 . Jest to więc długookresowe planowanie dotyczące rozwoju gminy, włączone w szerszy system społeczno-gospodarczy (powiatu, województwa i kraju), w którym dokonuje się określenia zarówno szans,jak i zagrożeń rozwojowych. Jest to podejście systemowe do problemów rozwoju jednostki terytorialnej. Innymi słowy, planowanie strategiczne to: - stabilna i realistyczna podstawa "myślenia o przyszłości jednostki", - aktywny proces dostosowywania się jednostki do zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych, - kreatywny proces wyboru jakościowo nowych celów rozwojowych o skutkach sięgających daleko w przyszłość, - proces decyzyjny w przeważającej mierze oparty na przewidywaniu przyszłej rzeczywistości, w której będzie działać dana jednostka. Przyjęcie tej metody, oprócz aktywizacji społeczności lokalnej, pozwala również na powstanie akceptowanego społecznie programu rozwoju społeczno-gospodarczego. W procesie tak rozumianego planowania należy odpowiedzieć na trzy podstawowe pytania: - jaka jest obecna sytuacja jednostki, co może nam przeszkodzić w dalszym rozwoju, w jakim otoczeniu funkcjonujemy. Wiąże się to z potrzebą opracowania oceny istniejącego stanu, z uwzględnieniem wewnętrznych uwarunkowań rozwoju dla uzyskania informacji o silnych i słabych stronach jednostki oraz zbadania uwarunkowat\ zewnętrznych (dotyczących szeroko rozumianego otoczenia) , - dokąd zmierzamy (w. tym okresie, jaki wyznacza przyjęty zakres czasowy), dotyczy to określenia strategicznych celów i problemów rozwoju jednostki, - w jaki sposób zrealizujemy przyjęte zamierzenia - wiąże się to z potrzebą sformułowania strategii rozwoju oraz opracowania szczegółowych programów jej realizacji.. 12. Szerzej na ten temat w pracy: A. Zalewski, M.. sce, maszynopis powielony, SGH, Warszawa 1995.. Ziółkowski,. Strategie rozwoju gmin w Pol-.

(6) I. Jaroslaw Bober. Pośrednio pytania te wskazują na strukturę organizacyjną i etapy opracowywania strategii rozwoju gminy. Podjęcie problematyki rozwoju gminy z zastosowaniem metody partnerskiego planowania strategicznego oznacza w praktyce, że przedstawiciele środowisk lokalnych zostają zaangażowani w proces planowania o charakterze średnioterminowym ukierunkowanego na osiąganie wytyczonych celów podporządkowanych realizacji nadrzędnej misji rozwoju gminy. W celu powodzenia prac nad opracowaniem strategii oraz nad jej wdrożeniem niezbędne jest wyłonienie właściwej struktury organizacyjnej. W wypadku takiego przedsięwzięcia rolę tę będą pełnić przedstawiciele spoleczności i władz lokalnych działający w ramach powołanego w tym celu organu (w praktyce spotyka się różne nazwy, np. komitet lokalny czy rada liderów lokalnych), wspieranego przez zewnętrznych konsultantów (moderatorów). Ogólny model i etapy prowadzenia prac można sprowadzić do następują cych kroków: - w fazie przygotowawczej: prace konsultantów zewnętrznych i lokalnej grupy zadaniowej, mające na celu opracowanie diagnozy gminy, a także prace komitetu lokalnego w ramach sesji strategicznych, w trakcie których zostaną ustalone propozycje dotyczące zakresu strategii, wizji, misji i celów rozwoju, gdzie powinny zostać wyłonione i przyjęte wszelkie uzgodnienia w myśl zasady konsensusu oraz nastąpić przekazanie ich do szczegółowego opracowania do grup tematycznych, . - na etapie właściwego planowania (dla rozwinięcia poszczególnych zdefiniowanych celów): praca w grupach tematycznych, w skład których wchodzą przedstawiciele danej jednostki terytorialnej (rekrutujący się z komitetu lokalnego) oraz konsultanci zewnętrzni, mająca na celu określenie szczegółowych celów, zadal\, harmonogramu, instrumentarium oraz układu podmiotowego odpowiedzialnego za wdrożenie strategii rozwoju, a także prace prowadzone podczas obrad komitetu lokalnego , mające na celu omówienie, weryfikację i przyjęcie propozycji wypracowanych przez grupy tematyczne. Ilustracją szczegółowego zakresu prac są zadania stojące przed poszczególnymi uczestnikami procesu. Do zadań tych należą: - zadania władz samorządowych gminy: dostarczenie materiałów w celu dokonania diagnozy, współpraca ze środowiskami lokalnymi i koordynacja prac komitetu lokalnego, opiniowanie projektów przedkładanych przez konsultantów zewnętrznych, konsultacje bieżące, dyskusja i przyjęcie w formie uchwaly strategii rozwoju przez radę gminy; - zadania komitetu lokalnego: zapoznanie się z materiałami wyjściowymi, wypracowanie i przyjęcie ostatecznej wersji zbiorczej analizy SWOT, wypracowanie i przyjęcie ostatecznej wersji planu rozwoju jednostki, wypracowanie i przyjęcie ostatecznej wersji celów rozwoju jednostki, opracowanie i przyję cie ostatecznej wersji programów dla poszczególnych celów, opracowanie i przyjęcie końcowej wersji programu oraz wypracowanie rekomendacji dla rady gminy;.

(7) ro~woju. Strategia. I. gminy na pr~yklad~ie gminy Kamienica. - zadania grup tematycznych: przeprowadzenie analiz i ekspertyz w ramach poszczególnych obszarów problemowych (w tym także cząstkowych analiz SWOT), propozycje działań priorytetowych, określenie zasobów lokalnych, sformułowanie zadań do opracowania i przygotowania strategii rozwoju dla poszczególnych obszarów wraz z harmonogramem wdrażania; - zadania konsultantów zewnętrznych (moderatorów): redakcja i opracowanie diagnozy prospektywnej, opracowanie propozycji (do dyskusji w ramach komitetu lokalnego) w zakresie analizy SWOT, misji rozwoju, celów, zadań, redakcja dokumentu końcowego, konsultacje.. Poziom strategiczny. Poziom. strategiczny. Cele rozwoju Studium Strategia rozwoju spoleczno· I+-____-:--____~. uwarunkowań. i l<iemnków -gospodarczego I+-----"-----~ zagospodarowania przestrzennego. !. \,,,. ,. ,,. .L ____ .. __________ ~. --- --- -_ .... ,. I. -p~~i~~ I. ". -- -'",- - - - - - - - - - - - - -- - - - '~....... ..... ----- --- --- --_.- .. ----- ----- ----r '. •. I. opernmny - --- ---- - - .,-. , -- -.- _.- - -. ._--------______. ' Monitoring. -. .'. ----- - -- - - - - -- - -- -,~ --. ______________ --. - --,. ,. .'. Rys. 1. Relacje pomiędzy strategią rozwoju a studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Żródlo: opracowanie własne..

(8) I. Jaroslaw Bober. Należy podkreślić, że zaproszenie przedstawicieli różnych środowisk lokalnych (przy czym ważne jest uzyskanie jak naj szerszego ich przekroju) i wyło nienie komitetu lokalnego jest warunkiem uspołecznienia strategii. W procesie planowania strategicznego rozwoju gminy podkreślenia wymaga koordynacja i wzajemne relacje pomiędzy strategią rozwoju a przestrzenią i zagadnieniami urbanistycznymi. Do końca 1999 r. gminy miały opracować, zgodnie z ustawą, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W wypadku gmin podejmujących równolegle problematykę strategicznego podejścia do rozwoju swojej jednostki, dzialaniem celowym i efektywnym będzie korelacja prac nad tymi dwoma tak istotnymi dla przyszłego funkcjonowania gminy dokumentami. Wzajemne zależności i mechanizm skorelowanego prowadzenia prac przedstawia rys. 1. Implementacja strategii rozwoju gospodarczego postawi przed strukturami lokalnymi (zwłaszcza przed władzami samorządowymi) nowe, istotne cele i zadania do realizacji. W tej sytuacji władze i społeczność lokalna będą zmuszonc do wprowadzenia mechanizmu, który pozwoli im na bieżącą ocenę postępu prac wdrożeniowych oraz praktyczną weryfikację szans pomyślnej realizacji założonych przedsięwzięć. Mechanizmem umożliwiającym bieżącą ocenę postępów implementacji strategii oraz jej adekwatności w związku ze zmianami otoczenia jest zaznaczony na rys. 1 proces monitoringu realizacji strategii, rozumiany jako stala obserwacja ilościowych oraz jakościowych zmian pewnych wielkości, mająca na celu zapewnienie informacji zwrotnych na temat skuteczności i wydajności programu, a także jego kontrolę i zmianę (tam, gdzie jest to konieczne). Monitoring strategii rozwoju ma slużyć badaniu i ocenie sposobu oraz efektywności dochodzenia do wyznaczonych celów, a także poziomu ich osiągania.. 3. Strategia rozwolu gminy Kamienica 3.1. Uwagi ogólne Rozpoczęcie prac nad strategią rozwoju gminy Kamienica było możliwe dzięki dostrzeżeniu przez władze lokalne konieczności podjęcia długotennino wych, skoordynowanych i kompleksowych działań w procesie zarządzania gminą. Prace nad strategią rozwoju gminy Kamienica były prowadzone z wykorzystaniem metody partnerskiego planowania strategicznego. Jednak z uwagi na charakter gminy (Kamienica jest stosunkowo małą gminą wiejską) i,jak należy sądzić, związany z nim niski poziom partycypacji społecznej, metoda ta została poddana pewnym modyfikacjom, polegającym glównie na większym zaangażo waniu konsultantów zewnętrznych w prowadzone prace. Starano się jednak nie dopuścić do ich dominacji, w wyniku czego w gminie zostałaby opracowana tzw. stTategia ekspercka. W badaniach prowadzonych na terenie gminy Kamienica i województwa nowosądeckiego od czerwca do września 1997 r. autorzy.

(9) Strategia rozwoju gminy na przykladzie gminy Kamienica posłużyli się. ankietami i przeprowadzili wywiady z przedstawicielami. I władz. samorządowych, przedstawiciełami szkół i podmiotów gospodarczych oraz społeczności lokalnej. Wykorzystano także informacje udostępnione przez Urząd. Gminy w Kamienicy, Rejonowy Urząd Pracy w Limanowej oraz Urząd Statystyczny w Nowym Sączu. W wyniku I fazy prac (fazy przygotowawczej) powstał raport diagnostyczny pl. "Strategiczne kierunki rozwoju gminy Kamienica", opracowany przez zespół konsultantów Małopołskiej Szkoły Administracji Publicznej AE w Krakowie przy znaczącym współudziale przedstawicieli władz lokalnych i pracowników urzędu gminy. Raport składa się z dwóch zasadniczych części: diagnostycznej - obrazującej stan zastany w gminie oraz programowej. Część programowa określa kierunki rozwoju gminy, wskazując na główne dla jej rozwoju dziedziny aktywności społeczno-gospodarczej , stanowiąc jednocześnie podstawę do opracowania szczegółowych programów aplikacyjnych dla poszczególnych celów rozwoju gminy. Raport ten został zaprezentowany na otwartej sesji Rady Gminy, w której, obok radnych, uczestniczyli także przedstawiciele mieszkańców . W wyniku podjętych konsultacji społecznych uzyskano ostateczny kształt wizji , misji i cełów rozwoju gminy, któlych propozycje zawierał raport diagnostyczny. W intencji inicjatorów oraz redaktorów raportu .opracowanie i wdrożenie lokalnej strategii rozwoju społeczno-gospo darczego będzie stanowić znaczący wkład w celu uzyskania przez gminę zdolności do podnoszenia jakości świadczonych usług oraz poprawy warunków życia mieszkańców. Jednocześnie nałeży pamiętać, że jedynie realizacja społecznie akceptowanych projektów pozwoli nie tylko na podniesienie efektywności podejmowanych przedsięwzięć, lecz również na stworzenie nowej jakości funkcjonowania. O sukcesie implementacji strategii zadecyduje w znaczącym zakresie stopiel\ społecznej akceptacji tego przedsięwzięcia. Ponieważ jednym z celów strategii jest pobudzenie proinnowacyjnej i proprzedsiębiorczej aktywności społecznej, konieczne jest jak najszersze informowanie opinii publicznej o prowadzonych pracach. W propagowaniu idei strategii rozwoju gminy powinny zostać utrzymane dotychczasowe sposoby komunikacji z lokalnymi elitami, a dodatkowo na etapie opracowywania szczególowych programów aplikacyjnych stworzenie forum dyskusyjnego z szerokim udziałem przedslawicieli społeczności lokalnej. W procesie komunikacji i informacji należy wykorzyslać lokalne środki masowego przekazu. W wypadku Kamienicy najbardziej skuteczne wydaje się włączenie do tego procesu wydawanego pisma gminy Kamienica pl. "Gol'czańskie Wieści". Porozumienie z lokalną społecznością powinno polegać nie tylko na informowaniu o pracach nad przygotowywanymi programami aplikacyjnymi. Należy uwzględnić postulaty i propozycje zgłaszane przez mieszkańców gminy. Uwagi, sugestie i rekomendacje zmian zaproponowane przez przedstawicieli społeczności lokalnej oraz duże zaangażowanie mieszkań ców na tym etapie wykazują słuszność stosowanej metody opracowywania strategii. W kolejnym etapie prac , zmierzającym do opracowania szczegółowej strategii rozwoju gminy Kamienica, zostanie utrzymany dotychczasowy system.

(10) I. Jaroslaw Bober. Tabela l. Zbiorcza analiza SWOT dla gminy Kamienica Mocne strony Atrakcyjne polożenie gminy Stan środowiska przyI'odniczego Istnienie wolnych zasobów siły roboczej. Słabe. strony. Rozproszony charakter zabudowy Brak lokalnego kapi-. Możliwości. rozwojowe. Zaawansowane inwestycje proekologiczne Wykorzystanie wód tału mineralnych w Szczawie Utrzymujące się bezrobocie Rozwój turystyki Bliskość potencjałNiska bonitacja gleb Rozwój specjalizacji nych rynków zbytu produkcji w gospoNiedostateczna darstwach indywiduProwadzenie przez ochrona złóż wód alnych gminę inwestycji pro~ mineralnych ekologicznych w Szczawie Wolne moce oczyszczaJni ścieków Rozwinięta sieć droNiski udział dróg w Szczawie gowa utwardzonych Istnienie dokumenta- Brak połączeń kolej o- Budowa małych, lokalnych oczyszcji technicznej dla wych czalni ścieków części planowanych Niedostateczne inwestycji zasoby finansowe dla Pozyskiwanie środków zewnętrznych na Istnienie zorganizoprowadzenia planoinwestycje (montaż wanych form życia wanych inwestycji finansowy) kulturalnego w gminie infrastlUkturalnych Dobra organizacja Niski poziom wypopracy Urzędu Gminy sażenia w pomoce Kontakty zagraniczne dydaktyczne placów zakresie ruchu tUl'y- wek oświatowych stycznego (Holandia) Niski poziom kompuUzyskanie nadwyżki teryzacji Urzędu budżetowej w 1996 r. Zrozumienie dla idei agroturystyki wśród mieszkańców gminy. Zagrożenia. rozwojowe. Brak pełnej akceptacji społeczności lokalnej dla zmian Starzenie się społeczności gminy i utrzy-. mywanie się ujemnego salda migracji Pauperyzacja mieszkańców gminy Postępowanie procesu rozdrobnienia gospodarstw Dalsze powstawanie "dzikich" wysypisk Zahamowanie procesu gazyfikacji gminy Odpływ ludzi wykształconych. Źródło: Strategiczne kierunki rozwoju gminy Kamienica, maszynopis powielony, Małopolska Szkoła. Administracji Publicznej, AE w Krakowie, Kamienica-Kraków 1997,. konsultacji społecznych z mieszkm\cami. Wnioski i uwagi mieszkańców są szczególnie cennymi wskazówkami i mogą korygować sugerowane rozwiązania - jest bowiem oczywiste, że to właśnie mieszkańcy znają najlepiej swoją gminę, jej problemy i własne oczekiwania. W tabeli 1 oraz w pkt. 3.2, 3.3 i 3.4 zaprezentowano ustalenia drugiej części raportu diagnostycznego, a więc: zbiorcze wyniki analizy SWOT dla gminy Kamienica, plany i cele rozwoju gminy oraz metryki opracowywania programów aplikacyjnych w ramach przyjętych celów głównych. Przedstawiono również przykładowe drzewo celów, stanowiące rozwinięcie jednego z celów głównych rozwoju gminy (rys. 2). W przeciwieństwie do wcześniejszych dokumentów, które zostały ostatecznie przyjęte przez społeczność lokalną, ten ostatni jest w fazie konsultacji społecznych..

(11) Strategia rozwoju gminy na przykładzie gminy Kamienica. I. 3.2. Pożądane kierunki rozwolu gminy Kamienica Podstawą rozwoju gminy Kamienica, mającego na celu poprawę i utrzymanie wysokiego poziomu życia mieszkańców, będzie spełnianie przez nią funkcji ośrodka turystyczno-krajoznawczego oraz funkcji profilaktyczno-leczniczej. Tak sformułowana wizja rozwoju jest uzasadniona ze względu na szczególnie atrakcyjne położenie gminy, a także ze względu na miejsca o szczególnych walorach krajobrazowo-przyrodniczych. Zarówno warunki topograficzne. jak i klimatyczne gminy predysponują ją do rozwoju różnych typów turystyki i to nie tylko sezonowej, lecz całorocznej. Szczególny potencjał gminy tkwi w rozwoju turystyki kwalifikowanej oraz agroturystyki. W tych obszarach szczególnie należy podkreślić konieczność zintegrowanych i ukierunkowanych działań, zwłaszcza o charakterze inwestycyjnym. Jednocześnie wraz z podjęciem kompleksowych działaJ\ w zakresie rozwoju produktu turystycznego należy uwzględniać wymogi rozwoju jednostki, opierając się na zasadach zrównoważonego rozwoju. Należy też Pilmiętać o zrównoważonym rozwoju komplementarnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego, co w konsekwencji pozwoli na zachowanie równowagi pomiędzy projektowaną funkcją turystyczną i profilaktyczno-leczniczą a pozostałymi funkcjami, w tym głównie funkcjami wiodącymi i nadrzędnymi gminy, jakimi są funkcje ekologiczne i ochronne. Zgodnie z tymi założeniami został opracowany zapis celu strategicznego, celów operacyjnych i szczegółowych dla gminy Kamienica.. 3.3.. Cełe. rozwolu gminy. Kamlenłca. Cel strategiczny rozwoju gminy Kamienica to stała poprawa jakości i warunków życia mieszkańców poprzez rozwój turystyki. Do celów głównych programu rozwoju gminy Kamienica należą: - stymulowanie i wspieranie procesu wielofunkcyjnego rozwoju obszaru gminy poprzez rozwój turystyki, - rozwój infrastruktury i pełniejsze zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie usług komunalnych z jednoczesnym zachowaniem stanu i charakteru środowiska przyrodniczego gminy, - rozwój i uprofilowanie systemu oświatowego gminy oraz systemu dokształcania zawodowego, - opracowanie i wdrożenie strategii finansowej gminy, - poprawa jakości zarządzania gminą i podniesienie poziomu partycypacji społecznej oraz opracowanie i wdrożenie zasad monitoringu gminy. 3.4. Cele. szczegółowe. I zadania strategII rozwolu gminy Kamienica. Cele szczegółowe dotyczące stymulowania i wspierania procesu wielofunkcyjnego rozwoju obszaru gminy poprzez rozwój turystyki są następujące: - ukształtowanie produktu turystycznego gminy, - podjęcie działań mających na celu promocję gminy i jej walorów,.

(12) I. Jaroslaw Bober. - działania na rzecz rozwoju małych firm prowadzących działalność o charakterze nieuciążliwym dla środowiska. Odpowiadające tym celom zadania to: - opracowanie i społeczna konsultacja ekspertyzy na temat rozwoju produktu turystycznego gminy, stworzenie zachęt dla inwestorów wewnętrznych i zewnętrznych, zabezpieczenie na obszarze gminy terenów (i ewentualne ich uzbrojenie) przeznaczonych pod rozwój bazy turystycznej, - promocja idei rozwoju turystyki (w tym agroturystyki) wśród społeczno ści lokalnej, promocja zewnętrzna walorów turystycznych gminy, propagowanie oferty dla inwestorów, - informacja o wolnych obiektach i ich udostępnianie na dogodnych warunkach, system preferencji ella kierunków zgodnych z założeniami rozwoju gminy. Cele szczegółowe dotyczące rozwoju infrastruktury i pełniejszego zaspokojenia potrzeb mieszkańców w zakresie usług komunalnych, z jednoczesnym zachowaniem stanu i charakteru środowiska przyrodniczego gminy są nastę pujące:. -. rozwój sieci kanalizacyjnej, gazyfikacja gminy, systematyczna poprawa stanu sieci dróg, ochrona wód (z podkreśleniem zasobów wód mineralnych w Szczawie), chrona środowiska przed odpadami komunalnymi, promocja postaw i działań proekologicznych wśród mieszkańców gminy. Odpowiadające tym celom zadania to: - realizacja kanalizacji sanitarnej prawobrzeżnej Szczawy, opracowanie zasad i dokumentacji technicznej dla realizacji małych lokalnych oczyszczalni, - opracowanie i uzyskanie akceptacji społecznej dla nowego projektu przebiegn gazociągu Stopnice-Krościenko na terenie gminy, opracowanie dokumentacji technicznej, realizacja inwestycji, - opracowanie długoterminowego projektu modernizacji i utwardzenia istniejącej sieci drogowej, - rozwój sieci kanalizacji sanitarnej (w tym realizacja kanalizacji prawobrzeżnej Szczawy), - uregulowanie stanu prawnego istniejącego składowiska odpadów komunalnych, przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko przyrodnicze istniejącego wysypiska, oparcie systemu unieszkodliwiania odpadów na metodach terenooszczędnych, likwidacja dzikich wysypisk, - zdefiniowanie celu promocji i opracowanie jej planu, określenie potencjalnych źródeł finansowania akcji i pozyskanie środków, poszukiwanie zewnętrznych źródeł finansowania rozwoju sieci drogowej. Cele szczegółowe dotyczące rozwoju i uprofilowania systemu oświatowego gminy oraz systemu doksztalcania zawodowego to: - podniesienie poziomu ksztalcenia na poziomie podstawowym i średnim (zarówno poprzez rozwój i doskonalenie zawodowe kadry, jak i warunków materialnych placówek),.

(13) Strategia rozwoju gminy !la przykładzie gminy Kamienica. I. - zapewnienie kształcenia kadr dla potrzeb obsŁugi ruchu turystycznego, - kształtowanie i promocja działań proekologicznych wśród mieszkańców (szczególnie dzieci i młodzieży), - określenie potrzeb, opracowanie programów i przeprowadzenie szkoleń z zakresu dokształcania zawodowego. Do realizacji tego celu niezbędna jest pogłębiona analiza poziomu kształce nia na terenie gminy oraz przeprowadzenie konsultacji odnośnie do zmiany profilu kształcenia szkoły rolniczej. Jednocześnie konieczne jest przeprowadzenie konsultacji z zainteresowanymi grupami mieszkańców (w tym także pracownikami administracji samorządowej). Do celów szczegółowych dotyczących opracowania i wdrożenia strategii finansowej gminy należy zaliczyć: - ocenę zdolności inwestycyjnych i kredytowych gminy, - długoterminowe określenie ulg i preferencji dla pożądanych (zgodnych z zaŁożoną wizją rozwoju) kierunków dzialalności gospodarczej, - ustalenie stabiłnego poziomu podatków i opłat lokalnych w ramach posiadanego władztwa podatkowego, - określenie wieloletniego harmonogramu inwestycyjnego. Do realizacji opracowania i wdrożenia strategii finansowej gminy jako punkt wyjścia proponuje się przeprowadzenie analizy finansowej gminy na podstawie "Komputerowego modelu analizy finansowej dla gmin", przygotowanego w ramach pilotażowego programu partnerstwa dla samorządów terytorialnych, sponsorowanego przez United States Agency for International Development. Analiza ta powinna zostać przygotowana w wielu wariantach (projekt budżetu uwzględniający różne propozycje dotyczące poziomu podatków i opłat lokalnych oraz systemu ułg i preferencji). Tak przeprowadzona analiza pozwołi na: - wybór optymalnych rozwiązań w zakresie realizacji drugiego i trzeciego celu szczegółowego, - opracowanie skorelowanego z zaŁożeniami niniejszej strategii harmonogramu realizacji inwestycji. Cele szczegółowe dotyczące poprawy jakości zarządzania gminą i podniesienia poziomu partycypacji społecznej oraz opracowania i wdrożenia zasad monitoringu gminy to: - podnoszenie kwalifikacji wŁadz lokalnych oraz pracownik6w urzędu gminy, - podniesienie poziomu wyposażenia technicznego ul"'Łędu gminy, - opracowanie strategii komunikacyjnej i zasad public reIations, - opracowanie i wdrożenie zasad monitoringu gminy. Odpowiadające tym celom zadania to: - stworzenie dogodnych warunków pracownikom do samokształcenia, kierowanie pracowników na studia (także podyplomowe) oraz specjalistyczne kursy w celu podnoszenia kwalifikacji, udział w szkoleniach dotyczących dzia-.

(14) I. Jarosław. l. S i ała poprawlljakości. Cel główny I: Stymulowanie i wspieranie procesu wielofullkcyj. nego rozwoju obszaru gminy poprzez rozwój turystyki. Cel stralegiczny: i warunków życia mieszknńców poprzez rozwój luryslyki. Cel główny 2: Rozwój inftnslruk· tury i pełniejsze zaspokojenie potrzeb mieszkmi· CÓW IV zakresie. Cel. •. główny. 3:. Rozwój. Cel główny 5: Poprawa jakości zarzqdzllnia. Col główny 4: Opracowanie. i uprofilowanie. i. J. wdrożenie. systemu. strategii. gminą. oświat owego. finansowej. gminy oraz systemu. gminy. usług komunał·. i pOdniesienie poziomu partycypacji. nych przy jedno-. dokształcania. społecznej. czesnym zachowaniu stanu i cha-. zawodowego. oraz opracoWOlnie i wdrożenie zasad monitoringu gminy. rakteru. środo-. wiska przyrodniczego gminy. Cel główny I: Slymulowanie i wspieranie procesu wietofunkcyjnego rozwoju obszilru gminy poprzez rozwój turylyki. •. Cele kierunkowe: A. Poprn wn sytuacji ekonomicznej gminy dzi~ki w2Jolilowi dochodów z turystyki D. Zmniejszenie bezrobocia popn:ez tworzenie nowych miejsc pracy w turystyce C. P(}(lj~cie dzinlmi mających zach~cić inwestorów wewnętrznych i zewn~trznych do inwestowanin w gminie D. Aktywizacja turystyczna mieszkańców E. Ugruntowanie turystycznego wizerunku firmy F. Rozwój inrrastruktury dla potrzeb turystyki Cel operacyjny. Ccl operacyjny. I:. 2:. Uksztnłtowanie. Rozwój i modernizncja inrrastruktury turystycznej gminy. produktu turystycznego gminy. Ceł. •. operncyjny 3:. Podjęcie. dzln-. ł ań mnjących. nn celu promocję gminy i jej walorów. Cel operacyjny 4: Dzln ł ania na. Cel operacyjny 5:. rlCCZ małyc h firm prowadzą-. i szkolenie kadr dla potrzeb turystyki. Ksztnłcenie. cych clzinłalnosć nicuciqżliwq. dla środowiskn Cel operacyjny I: Stymu lowanie i wspieranic procesu wielofunkcyjnego rozwoju obS1,aru gminy poprzez rozwój lurytyki. •. 1.1. Ok reślenie modelu rozwoju luryslyki. ) .2. Rozszcrnnie ofcrty 5c8menlów komplementarnych. 1.3. Wyd lu żcnie sezonu. Zadania: I.l.l. Opracowanie koncepcji rozszerzenia asortymentu orerty turystyki zimowej 1,1 .2. Opracowanie koncepcji ulltrakcyjnienia wypoczynku letniego 1.1.3. Pnygotownnie oferty turystyki leczniczej. Zadania: 1.2.1 . Opracownnie konccpcji uatrakcyjnienia gospodarstw wiejskich 1,2.2. Przygotownnie progu\mu rozwoju turystyki aktywnej 1.2.3. Zaadaptownnie po· mieszczeń szkół podstawo. wych na bazę noclegow~. ZadlInia: 1,3,1. Opracowanie programu kolonii letnich zimowisk i zielonych szkól 1.3.2, Oprncowanie koncepcji organizowania konrerencji i szkolell w ośrodku "Gorce". lurystycznego. I. Bober.

(15) I. Strategia rozwoju gminy na przykladzie gminy Kamienica. Cel operacyjny 2: Rozwój i modernizacja infrastruktury turystycznej gminy. I. I. t. 2.1. Opracowanie programu modernizacji i rozbudowy infrastruktury turystycznej i [Owurzyszllcej. 2.2. Opracowanie planu Inwestycji infraslOIkturalnych. Zadania: 2.1.1 Opracowanie planu modernizacji iufraslruklUry turystycznej gminy 2.1.2. Utworzenie kola agroturystycznego 2.1.3. Włączenie bazy agrotu. rystycznej do Stowarzyszenia Kwaterodawców Agturystyki. Zadania: 2.2.I.Oprucownnie programu rozwoju inwestycji infrruitrukturalnych wspierających. I. 2.3. Zwiększenie dostępności transportowej. Zadania: 2,3.1. Poprawa sianu dróg. i zwiększenie. turystykę. Podjęcie. dzialall. bezpieczeństwa. poruszania się po drogach 2.3.2. Prawidłowe aZIlIIkowanie dróg i jezdni 2.3,3. Utworzenie odpowiedniej liczby parkingów. Cel operacyjny 3: na celu promocję gminy i jej walorów. I. mających. ł. 3.1. Rozpoznanie nabywców pro· duktu turystycz· nego i dostoso· wilnie oferty do ich potrzeb. 3.2. Opracowanie planu promocji gminy. 3.3. Wlqczenie imprez kultumi· nyeh, sportowych i turystycznych do kIltalogu ofert woje· wództwa i regionu. 3.4. Opracowanie systemu informa· cji i rezerwacji turystycznej. 3.5. PoprawlI oznakowania turystycznego gminy. -I. -I. -I. -I. -I Zadania: 3.1.1, PilygOIO' wanie planu badań marketingowych 3.1.2. Systema· tyczne pro wadzenie badań marketingowych. Zadania: Zadania: Zadania: Zadania: 3.2.1. Utworzenie 3.3.1. Opracowanie 3.4.1, Umieszcze- 3,5.1. Oznakowanie lobby gminnego harmonogmmu nie danych o gminie turystyczne gminy zainteresowanego w systemie inforimhrez kulIlIrai· mncji i rezerwacji rozwojem gminy nyc ,sportowych 3.2,2, Opracowanie turystycznej i turystycznych wspólnego logo i ha· o charakterze (NORS) sła odzwierciedłajq. wojewódzkim cego charnktcr gminy i krajowym 3.3.2. Promocja 3.2.3. Opracowanie i wydawanie materia- gminy nu targach łów infonnacyjnych turystyzcnych 3.2.4. Opublikowanie infonnatora dotyczącego turystyki kwalifikowanej. _II Cel operacyjny 4: Dziahmla na rzecz rozwoju małych firm prowadzqcych działalność nieuciqż!iwq dla Środowiska. -I 4,1, Opracowanie katalogu inwestycyjnego. Ksztllłcenle. Cel operncyjny 5:. i szkolenie kadr dla potrzeb turystyki. -I. 1 15.1, Opmcowanie sy~lemu ksztalcenia i pOdnoszenial kwalifikacji kadry din turystyki. ł. ZadaniB: 4.1 .1. Opr~cownnie katalogu ofert dla inwestor6w 4.1 .2. Przyznawanie ulg pod~tkowych din inwestorów. ... Zadani~:. 5.1.1, OrgBnizncja szkołell i kurs6w infonnacyjno.instruktażowych. Rys. 2. Drzewo celów strategii rozwoju gminy Kamienica (przykład) Źródło: Strategiczne kierunki rozwoju gmillY Kamienica, maszynopis powielony, Szkola Administracji Publicznej, AE w Krakowie, Kamienica-Kraków 1997.. Małopolska.

(16) I. Jarosław. Bober. talności administracji publicznej, organizacja szkolet\ z zakresu wykorzystania nowoczesnych technik w administracji publicznej i innych zgodnie z bieżącym zapotrzebowaniem, - komputeryzacja urzędu, modernizacja i wymiana wyposażenia urzędu, - określenie głównych oczekiwar\ odbiorców, wypracowanie modelu komunikowania się w relacjach: kontakty mieszkar\ców z samorządem, kontakty władz lokalnych z pracownikami, tworzenie pozytywnego image'u gminy kontakty ze środkami masowego przekazu, - wypracowanie narzędzi (w tym także wskaźników) pozwalających wła dzom lokalnym na samoocenę funkcjonowania jednostki.. 4. Podsumowanie Planowanie działań rozwojowych na podstawie rzetelnej, spójnej i kompleksowej strategii rozwoju gminy pozwala na podejmowanie racjonalnych decyzji zarówno lokalizacyjnych, jak i finansowych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz pozostalych uczestników życia gospodarczego i publicznego. Konieczność planowania rozwoju jest dostrzegana przez wiele gmin. Jest to niewątpliwie wynikiem uświadomienia w środowiskach samorządowych faktu, że nawet proces zarządzania funkcjonowaniem gminy musi mieć charakter aktywny i być nastawiony na tworzenie jej przyszłości, czyli winien być oparty na podejściu strategicznym. Nie powinien natomiast zachodzić w wyniku nie ukierunkowanych na realizację długoterminowych celów czy przypadkowych decyzji bieżących. Lokalne plany rozwoju mogą przynieść sukces pod warunkiem uspołecznienia nie tylko strategii rozwoju gminy ,lecz samego procesu jej formułowania . Funkcję tę spełnia metoda partnerskiego planowania strategicznego. Możliwość jej wykorzystania nawet w małych gminach wiejskich, charakteryzujących się stosunkowo niskim poziomem udziału mies zkań ców w życiu publicznym, jedynie podkreśla jej walory. Należy zauważyć, że samo zastosowanie metody nie jest jeszcze gwarancją sukcesu. Przed przystą pieniem do opracowania strategii konieczne jest rozstrzygnięcie co najmniej trzech kwestii: celu, dla którego opracowywany jest program, ustalenia hierarchii funkcji ,jakie program ma pełnić oraz ustalenia jego adresatów. Szczególnie brak jasnej i precyzyjnej odpowiedzi na pierwsze z postawionych zagadnień może doprowadzić do uzyskania produktu nie mającego żadnych możliwości implementacyjn ych. Literatura. Oorzelak O., Omówiellie książki Edwarda J. Blakleya [w:] Gmina. Przedsiębiorczość. Promocja , Uniwersytet Warszawski , Warszawa 1992. i.łowiecki B., Rozwój lokalny, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1989. Obł6j K., KOllcepcje slralegii organizacyjnej, "Przegląd Organizacji" 1988, nr II..

(17) Strategia rozwoju gminy na przykładzie gminy Kamienica. I. Pachoł ski. M., SI.bOli A., Slowl/ik pojęć socjologicznych ,Ila ekol/omistów, AE w Krakowie, Kraków 1994. Parysek JJ., Podslawy gospodarki lokalI/ej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1997. Pietrzyk L, Rekonwersja gospodarki regionalnej w świetle Ilowych koncepcji rozwoju regiollalnego [w] Rozwój i restrukturyzacja gospodarki regiollaltiej, AE w Krakowie, Kraków 1996. SlolVl/ikjęzyka polskiego, t. 3, PWN, Warszawa 1981. Strategiczne kierunki rozwoju gmillY Kamienica, maszynopis powielony, Małopolska Szkola Administracji Publicznej, AE w Krakowie, Kamienica-Kraków 1997. Wojlasiewicz L., CZyl/niki i bariery rozwoju lokalIlego IV aktllall/ej polityce gospodarczej Pol.l·ki [w:] Gospodm:ka lokalI/a w teorii i praktyce, AE we Wroclawiu, Wrocław 1996. Załewski A., Ziółkowski M., Strategie rozwoju gmill IV Polsce, maszynopis powielony, SGH, Warszawa 1995. Gm/na Development Strategies Based on the Example of the Kamienica Gm/m" The view thal a gmina 's development strategy constitules Ihe basis for its correct and. dynamie growlh is becoming increasingly widespread . The need to undertake wark on a development slrategy is thus being recognized by an increasing number of local "uthorilies, although the premises for addressing this issue vary, as do the methods of construcling strategies, These differenees nre so important that - depending on whieh method is chosen and whether it is applied eonsistently - they have a eonsiderable impact 011 the possibilities for implementing a given programme, For this reason, the authar spcei-ries the conlext and method of strategie partnership planning as weB as the results of its appl icalion in a rural gmina, The fundamental instrumenls of holh gmilla management and gmina development include: the gll/ina budget, the local spatial management plan (preceded by a slUdy of the conditiolls and goals of spatinl management), and the economic programme, and thus, de facto, the eeonomie developmellt strategy. Strategie partnership planning is a conseiolls, systematic and future-oriented proces s of conlinuously preparing and updating decisions regording the future development of a territorial unit and the co-ordination ar aetions supporting planning solutions that take into aceounl external faetors (positive and negative) inherent in its environmcnt. Such planning is therefore błlsed on a longwterm vision of the gmilla's development within a wider soeio-economie system (powiat, voivodship and country), wilhin the framework of whieh development opportunities and threats nre defined. As well as aetivating loeał communilies, the strategie planning method a)so faciJitates (he emergence of a socially-accepted program mes of secio-ecenomic development..

(18)