Medycyna Weterynaryjna - Summary Med. Weter. 69 (9), 560-564, 2013

Praca oryginalna Original paper

Eksperymentalne rozci¹ganie œciany okrê¿nicy (RO) u owcy powoduje ból jelitowy (trzewny), któremu to-warzysz¹ zmiany neuroendokrynne (kortyzolemia, katecholaminemia), behawioralne oraz kliniczne, po-dobne do wystêpuj¹cych w kolce jelitowej zwierz¹t gospodarskich oraz w zespole jelita dra¿liwego u cz³o-wieka (12).

Ka¿dy czynnik nocyceptywny, zw³aszcza maj¹cy odpowiednie natê¿enie oraz utrzymuj¹cy siê odpo-wiednio d³ugo, mo¿e w narz¹dach wewnêtrznych oprócz dojmuj¹cego, trudno lokalizowanego bólu, wyzwalaæ wymioty oraz inne zaburzenia

wegetatyw-ne (5, 6). S¹ to m.in. takie objawy, jak: tachykardia, lêk, beczenie, zgrzytanie zêbami, hiperwentylacja, hiper- b¹dŸ hipoalgezja, hamowanie motoryki ¿o³¹dka i/lub jelita (hamuj¹cy odruch trzewno-trzewny), kate-cholaminemia i kortyzolemia. Te same objawy mog¹ towarzyszyæ dzia³aniom czynnika stresogennego (14). Zw³aszcza te objawy wegetatywne s¹ szczególnie doj-muj¹ce, pogarszaj¹ce zarówno funkcje ¿yciowe orga-nizmu (wzdêcia, biegunki odawadniaj¹ce), jak i do-brostan zwierz¹t (9, 17).

Dane piœmiennictwa wskazuj¹ na znacz¹c¹ rolê w transmisji i odczuwaniu dzia³ania bodŸca

nocycep-Wp³yw antagonisty glutaminianergicznego

receptora metabotropowego mGluR1 na aktywnoϾ

czepco-¿wacza w teœcie doœwiadczalnego rozci¹gania

œciany okrê¿nicy u owcy

Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej UJ-UR, Katedra Hodowli Trzody Chlewnej i Ma³ych Prze¿uwaczy, Wydzia³ Hodowli i Biologii Zwierz¹t UR im. Hugona Ko³³¹taja w Krakowie, Al. Mickiewicza 21, 31-121 Kraków

*Katedra Chorób Wewnêtrznych Du¿ych Zwierz¹t z Klinik¹, Wydzia³ Medycyny Weterynaryjnej, Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 100, 02-776 Warszawa

Kania B. F., Wielgosz M.

Influence of metabotropic glutamate receptor 1 antagonist DL-AP3 on reticulo-ruminal motility and clinical/behavioral symptoms in experimental colonal distension in sheep

Summary

The aim of this study was defining relationships between a five minute episode of mechanical colonic disten-sions (CD) of different degrees, which were provoked by the insertion of a balloon filled with 150 and/or200 ml of water (CD150 and/or CD200), and reticulo-ruminal motility changes, heart rate, respiration frequency as vegetative symptoms of the nociceptive effects. Futhermore, noting the influence of premedication by metabotropic glutamate receptor antagonist DL-AP3 i.c.v. 1 min. infusion in 3 different doses (4.0, 8.0 and 12.0 mg in toto) on the above symptoms in sheep.

The experiment was carried out in 4 series using 12 female sheep, Polish Merinos with fistula of dorsal sac of the rumen, in the anoestrus period. In the first series (6 animals as a control group) the animals had a 200 ml 0.9% NaCl i.c.v. infusion. In the second series (6 animals) they had a 5 min episode of CD by insertion of a balloon filled with 150 and/or 200 ml of water (CD150 and/or CD200). In the third series of the experiment 6 animals had an i.c.v. DL-AP3 infusion in 3 different doses (4.0, 8.0 or 12.0 mg in toto), every week. In the fourth series, the animals had i.c.v. DL-AP3 infusions in 3 different doses (4.0, 8.0 or 12.0 mg in toto) ten minutes before CD.

CD espisodes of five min duration provoke a very repetitive, statistically significant increase of heart rate/ min, reticulo-ruminal motility inhibition, and nociceptive symptoms intensivity, and this can be a new model for testing potential analgesic substances and drugs for small ruminants. DL-AP3 racemate, a metabotropic glutamate receptor mGluR₁ antagonist, can be an alternative drug in jejunal pain when it is provoked by colonic distension in sheep.

tywnego metabotropowych receptorów glutaminianer-gicznych (mGluR) zlokalizowanych zarówno w oœrod-kowym, jak i jelitowym uk³adzie nerwowym („mózg jelitowy”, uk³ad nerwowy enteryczny) (7, 8). Szcze-gólne znaczenie w przekaŸnictwie czucia bólu jelito-wego np. u gryzoni odgrywaj¹ receptory metabotro-powe grupy I, na któr¹ sk³adaj¹ siê podtypy mGluR₁ oraz mGluR₅. Stymulacja receptorów mGluR grupy I powoduje aktywacjê g³ównie Gáq fosfolipazy C (11), a w konsekwencji nasilenie syntezy inozytolu-trifos-foranu (IP₃) oraz diacylglicerolu (DAG) jako przekaŸ-ników wtórnych. Ostatecznie dochodzi do nasilenia pobudliwoœci komórek postsynaptycznych-efektoro-wych i zwiêkszenia nocycepcji oraz nasilenia odczu-wania bólu (13). Receptory metabotropowe bowiem (z wyj¹tkiem mGluR₆) rozmieszczone s¹ na przebiegu neuralnych szlaków transmisyjnych bólu i partycypu-j¹ w przekaŸnictwie jego czucia, zw³aszcza na wyso-koœci zwojów grzbietowych rdzenia krêgowego (4) oraz j¹drta szlaku pasmowatego (1). Nasilenie uwal-niania glutaminianu lub nadczynnoœæ receptora mGluR grupy I zwiêkszaj¹ bowiem uwalnianie przekaŸników nocycepcji (10, 11).

Grupa I metabotropowych receptorów glutaminia-nergicznych mGluR jest zlokalizowana g³ównie post-synaptycznie w strukturach mózgowia (kora mózgu, pr¹¿kowie, j¹dra przegrody, hipokamp), rdzeniu krê-gowym oraz w uk³adzie nerwowym jelita (4), w tym neuronach czuciowych – np. u œwinki morskiej – da-j¹cych projekcjê do OUN (1).

Neu-rony czuciowe znajduj¹ siê w zwo-jach czuciowych cholinergicznych unerwiaj¹cych przewód pokarmowy. W komórkach aferentnych nerwu b³êd-nego dowiedziono ekspresji wszyst-kich III typów receptora mGluR (10). Young ze wsp. (15, 16) wykazali z kolei, ¿e i.c.v. infuzja antagonisty

receptora mGluR₅ hamuje

pobud-liwoœæ mechaniczn¹ receptorów ciœ-nienia stymulowanych przez rozci¹-ganie ¿o³¹dka u fretki. Dolan i No-lan (2, 3) natomiast stwierdzili ich udzia³ w hiperalgezji pozapalnej u owcy oraz nadwra¿liwoœæ mecha-niczn¹ w nastêpstwie zabiegu chirur-gicznego na œcianie brzucha.

Bior¹c powy¿sze pod uwagê ce-lem badañ by³o sprawdzenie hipo-tezy, czy racemiczny DL-AP3 jako antagonista receptora mGluR₁ infun-dowany i.c.v. u owcy zapobiegnie b¹dŸ ograniczy podstawow¹ przy-czynê hamowania motoryki przed¿o-³¹dków w kolce eksperymentalnej, powodowanej ostrym 5 min. rozci¹-ganiem œciany okrê¿nicy (RO). Pro-wadzi ono do wyst¹pienia ostrych

wzdêæ oraz bólu jelitowego w niespotykanie dojmuj¹-cym natê¿eniu u ludzi i zwierz¹t.

Materia³ i metody

Do doœwiadczeñ podstawowych u¿yto 12 anestarlnych doros³ych maciorek rasy merynos polski. Doœwiadczenia wykonano w 4 seriach na grupie 6 zwierz¹t, u¿ywanych do eksperymentów w cotygodniowych powtórzeniach. Na 2,5 h przed rozpoczêciem doœwiadczenia zwierzêta przemiesz-czano z owczarni do kojców w pomieszczeniach, gdzie odbywa³ siê eksperyment. Czas ten by³ wystarczaj¹cy dla uspokojenia siê zwierzêcia. Obserwacje behawioralne i kli-niczne prowadzono wg takiego samego schematu: 0 min. – kontrola (przed RO), 5 min. – pocz¹tek RO, 10 min. – za-koñczenie RO, 15, 30, 60 i 120 min. od czasu zakoñczenia RO. Dotyczy³o to takich parametrów klinicznych, jak: liczba têtna, czêstoœæ oddechów/min. oraz liczba skurczów czep-co-¿wacza rejestrowanych przez ca³y czas doœwiadczenia via chroniczna przetoka do worka dogrzbietowego ¿wacza (zgodnie z metodyk¹ opisan¹ wczeœniej – 5). Rozszerzanie okrê¿nicy rozpoczynano zawsze w 5. min. trwania doœwiad-czenia, a koñczono w 10. min. (ryc. 1).

Seria pierwsza doœwiadczeñ stanowi³a drug¹ kontrolê (pierwsz¹ stanowi³ czas 0 min. przed epizodem RO) i pole-ga³a na i.c.v. wstrzykiwaniu zwierzêtom 200 µl 0,9% NaCl, ci¹g³ej rejestracji motoryki czepco-¿wacza oraz okreœlaniu parametrów klinicznych i behawioralnych, bez epizodu rozci¹gania okrê¿nicy. Rozszerzanie okrê¿nicy rozpoczy-nano zawsze w 5. min. trwania eksperymentu, a koñczono w 10. min. (ryc. 1). Brak danych piœmiennictwa nt.

dzia³a-Ryc. 1. Schemat doœwiadczenia. Kontrola: 0,9% NaCl (200 µl i.c.v.); DL-AP3 – 4,0; 8,0 lub 12,0 mg in toto w 200 µl 0,9% NaCl i.c.v.

nia substancji racemicznej DL-AP3 spowodowa³, ¿e zgod-nie z kanonami doœwiadczeñ farmakologicznych zaistnia³a koniecznoœæ jego stosowania w 3 ró¿nych dawkach.

W drugiej serii doœwiadczeñ rozszerzano œcianê krê¿ni-cy balonikiem zawieraj¹krê¿ni-cym 150 i/lub 200 ml wody (RO150 i/lub RO200) i rejestrowano tê motorykê przez nastêpne 120 min. oraz okreœlano parametry kliniczne i behawioral-ne uzyskabehawioral-ne po wykonaniu wym. procedur.

W trzeciej serii doœwiadczeñ – po wykonaniu 30 min. rejestracji motoryki czepco-¿wacza i obserwacji kontrol-nych infundowano w ci¹gu 1 min. i.c.v. DL-AP3 w dawce 4 mg in toto, po czym postêpowano tak, jak w drugiej serii. Po up³ywie tygodnia powtórzonmo eksperyment ze stoso-waniem tego samego DL-AP3 w dawce 8 mg, a po nastêp-nym tygodniu po infuzji DL-AP3 w dawce 12 mg in toto.

W czwartej serii doœwiadczeñ – po wykonaniu procedur wstêpnych jak w serii III – infundowano i.c.v. przez 1 min. DL-AP3 w dawce 4,0, w nastêpnym tygodniu 8,0, a po 14 dniach 12,0 mg in toto. Po up³ywie 5 min. rozszerzano okrê¿nicê przez 5 min. balonikiem zawieraj¹cym 200 ml wody (RO200) i rejestrowano motorykê czepco-¿wacza oraz okreœlano parametry kliniczne i behawioralne bada-nych zwierz¹t, tak jak w drugiej serii – w przepisabada-nych przedzia³ach czasowych – przez kolejne 120 min. (ryc. 1). Wszystkie eksperymenty wykonano dwukrotnie za zgo-d¹ Lokalnej Komisji Etycznej Nr 9/201.

Analizê statystyczn¹ wyników przeprowadzono wg pro-gramu Statgraphics Plus 6.0. Dla porównania zmian têtna oraz oddechów wykorzystano jedno- oraz dwuczynnikow¹ analizê wariancji ANOVA z u¿yciem testu Scheffego i te-stu Bonferroniego. Za istotne uznawano ró¿nice w wyni-kach na poziomie p £ 0,05.

Dla porównania wyników dotycz¹cych zmian w skur-czach czepco-¿wacza zastosowano jednoczynnikow¹ ana-lizê wariancji ANOVA z u¿yciem testu LSD. Za istotne uznano ró¿nice w wynikach na poziomie p £ 0,05.

Wyniki i omówienie

Wp³yw RO 150 i RO 200 na aktywnoœæ ruchow¹ czepco-¿wacza w porównaniu do kontroli. Procen-towe zmiany w aktywnoœci ruchowej czepco-¿wacza w grupie kontrolnej na przestrzeni 120 min. waha³y siê w zakresie 4,2-8,4% (0,25-0,5 cykla/5 min.). Zmia-ny te nie by³y istotne statystycznie i utrzymywa³y siê w zakresie wahañ fizjologicznych ruchów czepco--¿wacza. Œrednia liczba skurczów ¿wacza w 30 min. przed RO wynosi³a 5,65 ± 0,25 c/5 min. Wartoœci te równie¿ nie by³y statystycznie istotne wobec uzyska-nych po umieszczeniu samego balonika w okrê¿nicy (tab. 1). Podobnie, pilota¿owe eksperymenty z infu-zj¹ i.c.v. samego DL-AP3 w stosowanych dawkach wykaza³y, ¿e sam DL-AP3 nie wp³ywa istotnie na ak-tywnoœæ motoryczn¹ czepco-¿wacza (tab. 2).

RO150 i/lub RO200 trwaj¹ce 5 min. powodowa³o istotne hamowanie motoryki czepco-¿wacza testowa-nych zwierz¹t w porównaniu z kontrol¹ (tab. 1). Mak-symalne hamowanie motoryki czepco-¿wacza obser-wowano po RO200; trwa³o ono 20 min. (p £ 0,05). Po zakoñczonym RO200 liczba skurczów zmniejsza-³a siê œrednio o 48% w porównaniu z grupami kon-trolnymi. Hamowanie motoryki czepco-¿wacza w gru-pie badanej utrzymywa³o siê od zakoñczenia epizodu RO do 30 min. lub do zakoñczenia doœwiadczenia w porównaniu z grup¹ zwierz¹t kontrolnych. Tylko do Tab. 1. Wp³yw ró¿nego stopnia rozci¹gania œciany okrê¿nicy (RO150 i RO200) na liczbê skurczów czepco-¿wacza (c/5 min.) u owcy w porównaniu do kontroli (–x ± SD, n = 6)

O R ñ e i p o t S ). n i m ( s a z C 0 5 10 15 30 60 120 ). n i m 5 / c ( a z c a w ¿ -o c p e z c w ó z c r u k s a b z c i L )l µ 0 0 2 ( l C a N % 9 , 0 6,00±0,00 5,85±0,25 5,85a_{±0,47 5,60}a_{±0,28 5,50}a_{±0,28 5,50±0,28 5,75±0,25} 0 5 1 O R + )l µ 0 0 2 ( l C a N % 9 , 0 5,75±0,25 5,50±0,28 5,30b_{±0,25 4,15}b_{±0,25 4,00}b_{±0,00 5,10±0,40 4,00±0,70} 0 0 2 O R + )l µ 0 0 2 ( l C a N % 9 , 0 5,25±0,25 5,00±0,00 5,00b_{±0,00 3,75}b_{±0,25 3,75}b_{±0,25 3,50±0,28 4,00±0,40}

Objaœnienia: a, b – ró¿nice istotne przy p £ 0,05

Tab. 2. Wp³yw infuzji i.c.v. ró¿nych dawek DL-AP3 (4,0, 8,0 i/lub 12,0 mg in toto) na liczbê skurczów czepco-¿wacza (c/5 min.) u owcy w porównaniu do kontroli oraz do RO200 (–x ± SD, n = 6)

i k d o r œ e n a w o s o t S ). n i m ( s a z C 0 5 10 15 30 60 120 ). n i m 5 / c ( a z c a w ¿ -o c p e z c w ó z c r u k s a b z c i L )l µ 0 0 2 ( l C a N % 9 , 0 6,00±0,00 5,75±0,25 5,75c_{±0,47 5,50}cd_{±0,28 5,50}b_{±0,28 5,50}b_{±0,28 5,75±0,25} 0 0 2 O R 5,25±0,25 5,00±0,00 3,00a_{±0,00 3,75}b_{±0,25 3,75}a_{±0,25 3,50}a_{±0,28 4,00±0,40} 3 P A -L D _4mgintoto 6,00±0,00 5,75±0,25 5,25bc_{±0,25 5,00}bc_{±0,25 5,25}b_{±0,25 5,75}a_{±0,25 5,50±0,28} 3 P A -L D _8mgintoto 2,25±0,47 4,75±0,25 5,00b_{±0,00 4,75}b_{±0,25 5,25}b_{±0,25 5,00}b_{±0,40 5,25±0,47} g m 2 1 3 P A -L D intoto 5,75±0,25 5,75±0,25 5,00b_{±0,00 5,75}d_{±0,25 5,50}b_{±0,28 5,75}b_{±0,28 5,25±0,25}

30 min. od zakoñczenia RO hamowanie motoryki by³o istotne statystycznie w prównaniu do grupy bez RO (p £ 0,05). U zwierz¹t z epizodem RO hamowanie motoryki czepco-¿wacza utrzymywa³o siê do 120 min., by³o œrednio o oko³o 30% ni¿sze ni¿ w grupie kontrol-nej, ale nie by³o istotne statystycznie (tab. 1).

Wp³yw premedykacji i.c.v. DL-AP3 w dawkach 4, 8 i/lub 12 mg in toto na aktywnoœæ ruchow¹ czep-co-¿wacza po wykonaniu RO200. DL-AP3 zastoso-wany w 1. min. infuzji w dawkach 4,0, 8,0 i/lub 12,0 mg in toto w 200 µl 0,9% NaCl na 10 min. przed epizodem RO200 zapobiega³ istotnemu hamowaniu motoryki przed¿o³¹dków (znosi³ hamuj¹cy odruch trzewno-trzewny) (tab. 2) oraz zmianom zachowania i objawów klinicznych badanych zwierz¹t (tab. 3 i 4). Œrednie hamowanie motoryki przed¿o³¹dków przez RO200, siêgaj¹ce 48% wartoœci kontrolnych, zmniej-sza³o siê do oko³o 8,7% po zastosowaniu najni¿szej dawki DL-AP3 i by³o istotne statystycznie. Równie istotnie zapobiega³y hamowaniu motoryki czepco-¿wacza pozosta³e dawki preparatu infundowane do-komorowo na 10 min. przed 5-min. epizodem RO200 u testowanych grup zwierz¹t. Najsilniej zapobiega³a badanym parametrom dawka racematu wynosz¹ca

8 mg, ograniczaj¹c hamowanie motoryki z 48% do oko³o 7%. Infuzja racematu w dawce 4 mg na 10 min. przed 5-min. epizodem RO200 zapobiega³a hamowa-niu motoryki przed¿o³¹dków w 25% przez 10 min. po zakoñczeniu RO, po czym hamowanie to wynosi³o ju¿ tylko 17%. Premedykacja najwy¿sz¹ z dawek DL-AP3 na 10 min. przed 5 min. trwaj¹cym RO200 powodo-wa³a zmiany w motoryce podobne do tych po infuzji œredniej dawki, tj. 8 mg in toto (tab. 3).

Wp³yw RO200 na zachowanie ogólne zwierz¹t i objawy kliniczne. W trakcie RO stwierdzono u zwie-rz¹t znane z poprzednich analiz ogólne objawy auto-nomiczne doznañ nocyceptywnych, typowych dla bólu powodowanego mechanicznym rozci¹ganiem œciany jelita. Wystêpowa³y one tu¿ po rozpoczêciu, w trakcie oraz utrzymywa³y siê jeszcze przez 5-10 min. po za-koñczeniu epizodu rozci¹gania œciany narz¹du (tab. 4). W tym samym czasie zwiêksza³a siê istotnie czêstoœæ skurczów serca (do 72/min.) w porównaniu z kontrol¹ (oko³o 60 uderzeñ/min.; p £ 0,05). RO200 nieznamien-nie zmienia³o tylko czêstoœæ oddechów/min. w porów-naniu ze zwierzêtami kontrolnymi, mimo ¿e ich liczba zwiêksza³a siê z oko³o 15 w kontroli do 20 oddechów/ min. w 5 min. po zakoñczeniu epizodu RO (tab. 4). Tab. 3. Analiza porównawcza wp³ywu premedykacji i.c.v. DL-AP3 (w dawkach 4,0, 8,0 i/lub 12,0 mg in toto) i rozszerzenia okrê¿nicy (RO200) na liczbê skurczów czepco-¿wacza (c/5 min.) u owcy w porównaniu do kontroli oraz do samego RO200 (–x ± SD, n = 6) i k d o r œ e n a w o s o t S ). n i m ( s a z C 0 5 10 15 30 60 120 ). n i m 5 / c ( a z c a w ¿ -o c p e z c w ó z c r u k s a b z c i L )l µ 0 0 2 ( l C a N % 9 , 0 6,00±0,00 5,75b_{±0,25 5,75}c_{±0,47 5,50}c_{±0,28 5,50}b_{±0,28 5,50}b_{±0,28 5,75}d_±0,25 0 0 2 O R 5,25±0,25 5,00d_{±0,00 3,00}a_{±0,00 3,75}a_{±0,25 3,75}a_{±0,25 3,50}a_{±0,28 4,00}a_±0,40 3 P A -L D _4mgintoto+RO 5,75±0,25 6,00b_{±0,00 4,50}b_{±0,28 4,50}b_{±0,28 5,00}b_{±0,00 5,00}a_{±0,00 5,25}b_±0,25 3 P A -L D _8mgintoto+RO 6,00±0,00 5,75b_{±0,25 5,25}bc_{±0,25 5,00}bc_{±0,00 5,50}b_{±0,28 5,50}a_{±0,28 5,75}b_±0,25 g m 2 1 3 P A -L D intoto+RO 5,50±0,28 6,00b_{±0,00 5,50}c_{±0,28 5,00}bc_{±0,00 5,00}b_{±0,00 5,25}a_{±0,25 5,75}b_±0,25

Objaœnienia: a, b, c – ró¿nice istotne przy p £ 0,05

Tab. 4. Wp³yw 5 min. rozci¹gania œciany okrê¿nicy (RO200) przed i po i.c.v. premedykacji DL-AP3 w dawce 4,0 mg in toto (tj. 100 µg × kg–1 _{m.c.) na zmiany zachowania towarzysz¹ce ostremu bólowi jelitowemu u owcy (n = 6)}

e c ¹ z s y z r a w o t y w a j b O ). n i m ( s a z C 0 5 10 15 30 60 120 O R AP+RO RO AP+RO RO AP+RO RO AP+RO RO AP+RO RO AP+RO RO AP+RO a ³ o k o o d ê i s e i n a d ¹ l g O – – 3+ ± 3+ ± 2+ – + – – – – – u z c o m b u l/ i u ³ a k e i n a w a d d O – – + – + – + ± – + – – – – ê i s e i n a g ¹ i c e z r P – – – – – – – – – – – – – – i m a b ê z e i n a t y z r g Z – – – – + – ± – – – – – – – ê i s e i n a d a ³ k o P – – + – + – – – – – – – – – e i n e z c e B – – + – 2+ – + – – – – – – – i k y r o t o m e i n a w o m a H a z c a w ¿ -o c p e z c – – 4+ + 4+ + 3+ ± 2+ – 2+ – 2+ –

Objaœnienia: – brak; + sporadyczne; 2+ doœæ czêste; 3+ czêste; 4+ bardzo czêste (lub bardzo silne); RO – rozszerzanie okrê¿nicy; AP – premedykacja DL-AP3

Wp³yw premedykacji DL-AP3 na zachowanie ogólne i objawy kliniczne zwierz¹t po wykonaniu RO200. Dokomorowe infuzje badanego racematu DL-AP3 w dawkach wynosz¹cych 4, 8 i/lub 12 mg in toto na 10 min. przed 5-min. epizodem RO200 zapo-biega³y przez 10 min. tachykardii, hiperwentylacji oraz innym objawom behawioralnego pobudzenia wegeta-tywnego u badanych zwierz¹t. Po tym czasie liczba skurczów serca, jak i liczba oddechów nie ró¿ni³y siê od wartoœci uzyskanych od zwierz¹t kontrolnych (tab. 4). Uzyskane wyniki jednoznacznie dowodz¹, i¿ stoso-wany dokomorowo racemat DL-AP3, niespecyficzny antagonista receptorów mGluR₁, w dawkach 4, 8 oraz 12 mg in toto zapobiega³ autonomicznym objawom reakcji na ból wisceralny powodowany rozci¹ganiem œciany okrê¿nicy u owcy. Trudno natomiast zinterpre-towaæ mechanizm tego przeciwbólowego dzia³ania zwi¹zku. Brak danych piœmiennictwa dla tego gatun-ku – i prze¿uwaczy w ogóle – sprawia, i¿ mechanizm tego zjawiska mo¿na by wyjaœniaæ przez projekcjê na gruncie danych uzyskanych u gryzoni w teœcie rozci¹-gania okrê¿nicy. Prawdopodoobnie blokowanie recep-tora glutaminianergicznego spowodowa³o zahamowa-nie uwalniania transmiterów reakcji bólowej i zzahamowa-nie- znie-sienia towarzysz¹cych mu objawów w postaci hamu-j¹cego odruchu trzewno-trzewnego oraz innych obja-wów wegetatywnych. Okaza³o siê bowiem, ¿e nawet niespecyficzny antagonista tego typu receptora mGluR hamuje transmisje bodŸca nocyfensywnego wywo³a-nego 5-min. mechanicznym rozci¹ganiem œciany okrê¿-nicy. Zapobiega te¿ pojawieniu siê kaskady zjawisk behawioralnych i klinicznych wyzwalanych w ostrym bólu trzewnym przez bodziec mechaniczny. DL-AP3 mo¿e wiêc byæ rekomendowany w ³agodzeniu obja-wów kolki jelitowej u owcy, pod warunkiem potwier-dzenia podobnych efektów po obwodowym zastoso-waniu tego racematu.

Dane piœmiennictwa (3) wskazuj¹ ¿e uszkodzenie chirurgiczne tkanek po laparotomii mo¿e powodowaæ oœrodkow¹ sensytyzacjê, ból pooperacyjny oraz hiper-algezjê. Podobnie ostry ból pozapalny spowodowany œródskórnym wstrzykniêciem karageniny w skórê nad-garstka koñczyny zwierzêcia powoduje hiperalgezjê pochodzenia mechanicznego u owcy. Zaproponowa-na metoda w³asZaproponowa-na okreœlania bólu jelitowego stopniem hamowania motoryki czepco-¿wacza (hamuj¹cy od-ruch trzewno-trzewny), w stopniu proporcjonalnym do natê¿enia dzia³ania czynnika nocyceptywnego oraz zmiany objawów w zachowaniu i parametrach klinicz-nych, mo¿e byæ stosowana z powodzeniem w ocenie leków i potencjalnych substancji o dzia³aniu analge-tycznym u prze¿uwaczy przy utrzymaniu prawie pe³-nej ochrony dobrostanu zwierz¹t.

Wnioski

1. Piêciominutowe rozci¹ganie œciany okrê¿nicy balonikiem o d³ugoœci 10 cm wype³nionym 200 ml wody o temperaturze cia³a zwierzêcia stanowi

odpo-wiedni sposób na powtarzalne prowokowanie trzewno--trzewnego odruchu hamuj¹cego w nocycepcji, zmian w zachowaniu i objawach klinicznych owcy i mo¿e stanowiæ nowy model okreœlania dzia³añ analgetycz-nych substancji oraz leków u ma³ych prze¿uwaczy.

2. Racemiczna postaæ DL-AP3 niespecyficznego antagonisty metabotropowego receptora glutaminia-nergicznego mGluR₁ mo¿e stanowiæ alternatywny lek w terapii bólu jelitowego powodowanego rozci¹ganiem œciany okrê¿nicy u owcy.

Piœmiennictwo

1.Bonham A. C., Chen C. Y.: Glutamatergic neural transmission in the nucleus tractus solitarius: N-methyl-D-aspartate receptors. Clin. Exp. Pharmacol. Physiol. 2002, 29, 497-502.

2.Dolan S., Nolan A. M.: Behavioral evidence supporting a differential role for spinal group I and II metabotropic glutamate receptors in inflammatory hyperalgesia in sheep. Neuropharmacol. 2002, 43, 319-326.

3.Dolan S., Nolan A. M.: Blockade of metabotropic glutamate receptor 5 acti-vation inhibits mechanical hypersensitivity following abdominal surgery. Eur. Pain 2007, 11, 644-651.

4.Foong J. P., Bornstein J. C.: mGluR1 receptors contribute to nonpurinergic slow excitatory transmission to submucosal VIP neurons of guinea pig ileum. Front Ent. Neurosci. 2009, 13, 46.

5.Kania B. F., Brytan M., Tomaszewska D.: Centrally administered verapamil prevents the autonomic reaction to visceral pain in sheep. Res. Vet. Sci. 2009, 86, 121-128.

6.Kania B. F., Šutiak V.: Influence of centrally administered Diltiazem on behavioral responses, clinical symptoms, reticulo-ruminal contraction and plasma catecholamine level after experimentally induced duodenal disten-sion in sheep. Res. Vet. Sci. 2011, 90, 291-297.

7.Lee K. S., Kim J., Yoon Y. W., Lee M., Hong S. K., Han H. C.: The peripheral role of group I metabotropic glutamate receptors on nociceptive behaviors in rats with knee joint inflammation. Naurosci. Lett. 2007, 416, 123-127. 8.Li J., McRoberts J. A., Ennes H. S., Trevisani M., Nicoletti P., Mittal Y.,

Mayer E. A.: Experimental colitis modulates the functional properties of NMDA receptors in dorsal root ganglia neurons. Am. J. Physiol. 2006, 291, G219-G228.

9.Lindstrõm E., Brusberg M., Ravnefjord A., Kakol-Palm D., Pahlman L., Noven A., Larsson H., Martinez V.: Oral baclofen reduces visceral pain-related pseudo-affective responses to colorectal distension in rats: relation between plasma exposure and efficacy. Scand. J. Gastroenterol. 2011, 46, 652-662. 10.Page A. J., Young R. L., Martin C. M., Umaerus M., O’Donnel T. A., Cooper

N. J., Coldwell R. H., Hulander M., Mattsson J. P., Lechmann A., Blackshaw L. A.: Matabotropic glutamate receptors inhibit mechanosensitivity in vagal sensory neurons. Gastroenterol. 2005, 128, 402-410.

11.Parroy J., Raynaud F., Homburger V., Rosset M. C., Telley L., Bockaert J., Fagni L.: Direct interaction enables cross-talk between group I metabotropic glutamate receptors. J. Biol. Chem. 2008, 283,6799-6805.

12.Peter S. A., D’Amato M., Belnger C.: CCK1 antagonists: are they ready for clinical use? Dis. Dig. 2006, 24, 70-82.

13.Rosenbroock H., Kramer G., Hobson S., Koroos E., Grundl M., Grauert M., Reymann K. G., Schroder U. H.: Functional interaction of metabotropic glutamate receptor 5 and NMDA-receptor by a metabotropic glutamate re-ceptor 5 positive allosteric modulators. Eur. J. Pharmacol. 2010, 639, 40-46. 14.Yang J. P., Yao M., Jiang X. H., Wang L. N.: Establishment of model of visceral pain due to coloroectal distension and its behavioral assessment in rats. World Gastroenterol. 2006, 12, 2781-2784.

15.Young M. R., Blackburn-Munro G., Dickinson T., Johnson M. J., Ander-son H., Nakalembe I., Fleetwood-Walker S. M.: Antisense ablation of type I metabotropic glutamate receptor mGluR1 inhibits spinal nociceptive trans-mission. J. Neurosci. 1998, 18, 10180-10188.

16.Young M. R., Fleetwood-Walker S. M., Dickinson T., Blackburn-Munro G., Sparrow H., Birch P. J., Bountra C.: Behavioral and electrophysiological evidence supporting a role for group I metabotropic receptors in the mediation of nociceptive inputs to the rat spinal cord. Brain Res. 1997, 777, 161-169. 17.Zimmel D. N.: Management of pain and dehydratation in horses with colic, [w:] Robinson N. E. (red.): Current Therapy in Equine Medicine. Elsevier, Philadelphia, PA 2003, s. 5.

Adres autora: prof. dr hab. Bogdan Feliks Kania, ul. Wojska Polskiego 52, 60-625 Poznañ; e-mail: bogdan.kania@yahoo.com