Ocena sensoryczna wyrobów perfumeryjnych

Pełen tekst

(1)(ill. 546. w. Mariusz Giemza Jacek Kaniewski Katedra TowarosltaWsf'Wa. Pn.-płowego. Irina Yemchenko Elżbie ta Wierzbińska. Ocena sensoryczna wyrobów perfumeryjnych l . Wprowadzenie Wyroby perfumeryj ne są alkoholowymi roztworami od pow iednich kompozycji zapachowych z dodatkiem ś rodków utrwalającyc h zapach. Dzi e l ą s i ę na wody kol ońsk i e, wody toa letowe i perfum y. Wody koloń skie zawierają zwyk le od 2 do 4% kompozycji za pachowej , wody toaletowe od 4 do 8%, a perfumy od 15 do 30% [l l . Zawart ość al koho lu etylowego w wodach k olońskich i toa letowych wynos i ni e mniej ni ż 78% , zaś w perfumach - nie mni ej niż 82%. Trwa ł ość zapachu , w temperaturze 18.;25°C, powinna być nic krótsza niż I godzina dla wody koloń s kiej , 24 godzin y d la wody toaletowej oraz 48 godzin dla perfum [21. Substancje zapachowe są to substancje, które same lub w mieszaninie z innymi substancj ami c harakteryzują si ę przyjemnym zapachem. W wyniku zmieszania substancji zapachowych w odpowiednich proporcjach otrzymuje s ię kompozycje zapachowe {9l. Kompozycja zapachowa powinna zawierać 20- 25% cial szybko ul at ni ają cych się Uest to tzw. góra zapachu) , 20- 25% substancji ś red ni o lot nych, 50-55% s kładnik ów o zapachach wolno ulatni ających s i ę, bard zo trwałych [71. Dl atego wy różnia się trzy podstawowe fazy zapachowe..

(2) Mariusz Giemza, Jacek. Irina Yemchenko,. Elżbieta. Wierzbi,lska. Pierwsza fa za za pachowa (tzw . nuta g ł owy) występuje bezpoś rednio po perfum na skó rę, zaraz po ulotni eni u s i ę ałkoholu. Nie ma decydują· cego znaczen ia dla zapach u, gdyż trwa zal edwie kilka min ut. Tworzą ją naj. bardziej lotne surowce perfumeryj ne, jak np .; olejki cy trusowe (poma r ańcza , cytryna , konwalia). Druga faza (tzw. nuta serca) obejmuje okres od chwil i zupełnego ulotnienia s i ę alk oho lu i ł atwo lotnych substancji zapac howych i trwa zwykle oko ł o dwóch godzin . Składają s i ę na ni ą trwalsze nuty zapachowe, definiujące cha· rak ter zapach u. Najczęs t szym i surowcam i są tU laj kwiat y: róża,jaś min , konwali a i inn e. Kw iatowy charakter zapach u jest bardzo często łamany przez dodani e akcen tów korzennych, drzewiastych, owocowych. Najważniejsza jest jednak trzecia faza zapachowa (tzw. nu ta bazy), okre· ś lon a przez najbardz iej trwałe sk ł adniki zapachu, trwająca co najmniej kilka godzin. Obecność sk ł ad n ików tej fa zy nadaje całej kompozycji większą trwa · to ść, gdyż s powalniają one ulatn ianie się bardziej lotn ych s kładnik ów fazy pierwszej i drug iej. Większość surowców , z których czerpane są nuty bazy, charakteryzuje s i ę zapachem okreś l anym jako c i ężk i lub s łodki. Do najczęściej wykorzystywanych nale żą: drzewo s andałow e, ced r, ambra, piżmo, wanilia i inne. Baza decyd uje o ostatecznym odbiorze zapachu, a co za tym idzie, także o jego sukcesie. Niektóre produkty perfumeryjne,jak na przykład wody koloń skie , zaw ierają bardzo mało nut baz.y i w efekcie w ca ł ości ulatniają s ię bardzo szybko, nic po zostawiają c żadnego zapachu lub tylko jego mi nimalny ś lad [3]. Ze względu na pochodzen ie rozróżnia s i ę substa ncje zapachowe naturalne pochodzenia roś l innego (olejki eteryczne) lu b zwierzęcego oraz substancje synlelyczne (sy ntetyki zapachowe). Olejki eteryczne sta n ow i ą mi esza ninę różnych zw i ązków chem icznych (estry, aldehydy, ketony, fenole, alkohole , etery). Zwykle są ciecza mi o specyficznym zapachu kwiatów lu b owoców. Występują w li ściach, kwiatach , ł odygach, kłą· czach , korzen iach, owocach i nasionach roś lin . Do ważniejszych olejków ete· rycznych n aleią: olejek miętowy, olejek cytrynowy, olejek pomara ń czowy, ole· jek różany [4J. Naturalne substancje zapachowe pochodzenia zw i erzęcego o szerokim zastosowaniu lO piimo, ambra, cybet. Piima jesllo wydzieli na olrzymywana z gruczo tów samca pi żmowca. Ma zapach bardzo si lny i przyjemny tylko w du żym rozcienczeniu . Ambra powstaje z zastyg łych wydzielin kaszalotów . Ma konsystencję zb li żoną do wosk u. Jest niezwykle wysoko ceniona w perfu meri i ze względu na przyjemny , charaktery· styczny, lrwa ł y zapach i znakomite włas n ości utrwalające. Cybet jest mazistą s u bstancją, o silnym zapachu , z wydziel in gruczoł ów kota abisyńskiego. Znajduje zastosowanie jako utrwalacz i komponent zapachów . Sy ntetyki zapachowe to zw i ązki otrzymane w drodze syntezy chemicznej, o zapachu zb liżon y m do substancj i naturalnych. Przy kładem może być cytraI (cytryna), eugenol (gożdzi ki ),jo n on (fio ł ek) , kumaryna (świeie siano), nerol na łożeniu.

(3) Ocena (konwalia), terpineol (bez), wanilina (wanil ia). Współczesny przemysł perfumeryjny bazuje na skł ad n ikach sy ntetycznych [7]. W sk ład perfum poza kompozycjami zapachowymi wchodzą utrwalacze, które zm niej szają szybkość ulatniania się ś rodków zapachowych, utrwalają zapach oraz zw i ększają jego moc. Do utrwalaczy nale żą: pi żmo, ambra, cybet, żywice, balsamy, a także zw i ązki otrzymywane syntetycznie [5]. Klasyfikacja zapachów wyrobów perfumeryjnych jest z nalUry rzeczy zagadnieniem trudnym i nie zawsze jednoznacznym , co prowadzi do rozmaitych prób podz i ałów. Ogólnie można wyróżn i ć siedem nut zapachowych, a mianowicie: cytru sową (np . pomarańcza, cytryna) , kw i atową (np . róża ,jaśm in) , owocową (np. jabłko, brzoskw inia), z i olową (np. mięta , tymianek) , zie l oną (np . mech, paproć), zw i erzęcą (np. p i żmo, ambra) i drzewną (np. drzewo sandałowe, drzewo sosnowe) [6].. 2 . Przedmiot I metodyka. badań. Przeprowadzono oce n ę sensoryczną konfekcjonowanych w Polsce perfum "Classic" oraz wód toaletowych - "Elle", "i" "Romans" oraz sześciu wód toaletowych produkcj i franc uskiej - "Artific e", "Criby", "Indiana", "Kal inka" "Set Point" oraz "Sexy Lips" . Przyjęto, że na kompleksową ocenę ja k ości wyrobów perfumeryjnych sk łada s ię ocena samego produktu, a także ocena opakowania . W efekcie wybrano do analizy następujące krytcr i ajakości: pożądalność rodzaj u zapachu. poż...ldaln ość natężenia zapac hu . wrażenie podczas nakładania , pożąda l ność zapachu po nalożen iu na skórę, t rwalość zapachu , dogodność manipulacyjna opakowania , zakres informacji na opakowaniu oraz cechy estetyczne opakowania. Ważność poszcz.egó lnych kryteri ów jakośc i ustalono na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród 120 studentów Wydzia ł u Towaroznawstwa Akademii Ekonomicznej w Krakowie . Ocenę se n so ryczną wartości poszczególnych kryteriów jakości przeprowadza ł dz i es i ęcioosobowy zespó ł o uprzednio sprawdzonej wrażliwości sensorycznej [8]. Ważność kryteriów jako ści oceniano w skali pięc i op un ktowej przyjmując: I - kryterium zupełnie nie ważne z punktu wid zenia jakości produktu , 2 - kryterium stosunkowo malo ważne, 3 - kryterium dość ważne (mające wy raźny związe k z jakośc i ą, ale nie decydujący), 4 - kryterium ważne, 5 - kryteri um bardzo ważne (w sposób zasadni czy decydujące o jakości). Na podstawie uzyskan ych ocen wyliczono współczynniki ważności ze wzoru:. S. IV,= ~.. (I). ,. gdzie: Si - ocena ważnośc i danego kry teri um jakości w skali. pięciopunktowcj..

(4) Mariusz Giemza, Jacek Kaniewski. Irina Yemchenko,. Elżbieta. Wierzbiriska. Współczynniki ważności przyjmuj ą wartości l eżące w przedziale (0,1), przy czym dla wszystkich rozważanych kryteri ów LWi = l . Wartość poszczególnych kryteriów jakości (nasilenie) oceniano pos łu gując s i ę ska l ą pięciopunktową: l - ocena bardzo zla (st an bezwzględnie zly), 2 zla, 3 - przeciętna, 4 - dobra , 5 - bardzo dobra (stan ideal ny). Pożądalność rodzaju i natężenia zapachu badano po naniesieniu preparatów na specjalne paski bibuły o wymiarach 20 x 150 mm [2]. W ce lu sprawdzen ia pożqdalności zapachu po na łożen i u, niewie l ką ilo ść wyrobu rozcierano na skórze ręki i sprawdzano zapach po I minucie. Podczas badania trwałości zapachu paski nasączone 0,2 cm3 preparat u przechowywano w tem peraturze pokojowej, zaś oce n iający badali wyczuwalność zapachu po 2, 3, 4 i 7 dobach. Podobni e jak w przypadk u pozosta ł yc h kryteriów , ocena wyrażana była w skali l-S, przy czym I - brak zapac hu , 2 zapach ś l adowy, 3 - zapach wyczuwa lny, 4 - zapach d ość sil ny , a 5 - zapach bardzo s iln y. Przyjęto um owni e jako miarę trwał ośc i zapachu ocenę jego wyczuwalności na pasku bibuł y po dwóch dobach przechowywania w temperaturze pokojowej. Na pod stawie uzyskanych ocen poszczegó lnych kryteriów ja k ości wyl iczono wartość tzw. kompleksowej oceny jakości (przy przyjętych kryteri ach i ich określonej ważności), ze wzoru: (2). gdzie: W i - w s pół czy nnik ważności i-tego kryterium jakości. - ocena i-tego kryteri um j akośc i .. ąi. 3 . Wyniki. badań. Oceny ważności kryteriów jakośc i oraz wyl iczone z wzoru (l) niki ważnośc i zestawiono w tabeli l i przedstawiono na rys. I. Tabela I . Ocena. ważnośc i. Lp. J. 2 3 4. 5. 6 7. 8. (S;) i współczynniki. Kryterium jakośc i PoŹljdalność. rodzaju zapachu Pożądalność natężenia zapachu Wrażenie podczas nakładania PoŹljdalność zapachu po nałożeniu Trwałość zapachu Dogodność manipulacyjna opakowania Z"lkres informacji na opakowaniu Cechy estetyczne opakowania Suma. tródło : opracowanie wlasne.. waZn ości. wspó ł czyn. (W,.) badanych kryteriów jakości Ocena (S,.). Wj- Sjf LSj. 4,9 4,9 4,1 4,9 4,7. 3,8 3,8 3,8. 0.14 0.14 0.12 0,14 0.13 0.11 0.11 0,11. 34,9. 1.00.

(5) I. Ocena sensoryczna wyrobów perfumeryjnych. 0, 145 0,140. "."•" o. 0 ,135. ". 0,130. ••" t•. ~. r-. ~. -. -. ~. ~. ". 0,125. r-. 0,120 0,115. -. 0,110 0,105. ~. o. ·2,1 ~. ~"8. 'go ..... .". u. a ~. S.. . ·". ~'~E o o u ':::.~ <; ..... a. "O-;;~. . ~". S.. ~ .~. 1~. o o ~ . u o. a·i:;!. · .. •". " ."• '2 .:::. ~~. "o. gs.. 1> ." S.. o ~ u. ". ~. ~. "~~. nnn. ~ ~ .~. .!!., .::!. o ...... ~ ~ o .::: ~:t E~ "8!:o ,s.a go fi. ~ "0'- a. .-o" :; o. ~. o o. "". ~.-. ~o. § ~ • o. u~. "o. ~. ". E. Rys . I. Współczynniki ważności kryteriów jakości wyrobów perfumeryjnych ( pożądalność rodzaju zapachu, poząd al ność n atężenia zapachu , wraże n ie podczas n ak ł adania, trwałość zapachu, dogodność manipulacyjna opakowania, i nfomlacyjność opakowania i estetyka opakowania) :l:r6dło:. opracowanie wlasne .. Tabela 2. Ocena sensoryczna (q) badanych produktów perfumeryjnych Lp. l. 2 3. , 4. 6. 7 8 9. 10. Nazwa produktu ,,Artifice" .,Classic" "Criby" "Elle" "i" ..I ndiana" "Kalinka" "Romans" "Set Point" "Sexy Lips". Pol.ądalno~ć. Pol.ądalność natęi.enia. Wral.enie podczas. Pol.ądalność. rodzaju zapachu. zapachu. nakładania. po nałożeniu. 4,0 t O,6 3.1 ± 0,7 3,5 ± 0,7 3.0 t 0,5 3,1±0,5 2.8 ± 0,7 2,6 t 0,6 4,1 t 0,4 3,6 ± 0,5 3,2 t 0,7. 4,3 t 0,6 4,0 tO,3 3,7tO,4 3.9 t 0,3 4,0 ± 0,3 3.4 t 0.3 3,1 tO,3 4,2 t 0,2 4,0 ± 0,2 3,6 t 0,5. 3,6t 0,4 3.6 t 0.4 3,6 t 0,5 3,5 t 0,4 4,0 ± 0,3 2,9 t 0,5 3,3 t 0,5 3,8 ± 0,3 4,1 ± 0,5 3,3 ± 0,3. :l:r6dlo: opracowanie wlasne.. zapachu 3,7 ± 3,5 t 3,1 t 3,0 ± 3.6 ± 2,8 ± 2,7 t. 0,5 0,5 0,5 0,4 0.6 0,3 0,3 4,ł ± 0,4 3.9 ± 0,5 2,8 ± 0,6. Trwalość. zapachu 3,4t 4,5 t 2.3 t 3,o± 3,3 t 2.6 t 2,4 ± 2,9 ± 4,1 ± 3,8 ±. 0.6 0,5 0,5 0.7 0,3 0,4 0,6 0.4 0,5 0,5.

(6) Mariusz Giemza. Jacek Kaniewski, Irina Yelllchellko.. Tabela 3, Ocena opakowania (q;) badanych produktów. I 2 3. Zakres informacji na opakowaniu. Cechy estetyczne opakowania. 4,0 ± 0.2 3, 1 ±O,7 4.0 ± 0,5 3.0 ± 0,3 4.2 ± 0,2 3,9 ± 0,5 3,8 ± 0,4 3,4 ± 0 ,7 3,8 ± 0,5 3,3 ± O,6. 2,1 ± O,4 2,9 ± 0 ,6 3.2 ± 0,7 2,5 ±0,3 2,5 ± 0,4 3,4 ± 05 3,4 ± 0 ,5 3,2 ± 0.7 4,1 ± 0,6 3,5 ± 0,5. 3,5 ± 0 ,4 2.8 ± 0,2 3,3 ± 0.7 2,8± 0,2 3 ,4 ± 0 ,3 3,7±0,5 3, 1 ± 0 ,3 3.6 ± 0,4 3.7 ± 0,3 3,1 ±O,6. "A"ilice" "Classic" ..Criby" "Elle" "i" ..Indiana" "Kalinka" "Romans" "Set Point" "Sexy Lips". , 4. • 7 8. 9 10 Z ródł o :. opracowanie własne,. §. • •" ij. 4.4. r. 4,0. f--. 3,.. f-. 3,2. I-. 2,8. I-. r-. Rys. 2. Ocena. -. r-. e-. -. ,-ee-. n. 2,4. Zród ło:. peńum eryjn ych. manipulacyjna opakowania. Dogodność. Nazwa produktu. Lp,. Elżbieta lVie rzbińska. pożądalnosc i. opracowanie własne.. .. rodzaj u zapac hu badanych produktów perfumeryjnych.

(7) I. Ocena sensoryczna wyrobów perfumeryjnych. 4.4. r-. r-. 4.2. ~ J.8. •••. 21. -. -. e-. 4.0. -. J.6. -. ,. J.4 J.2. n. J~. ::. .."', .5. Rys. 3 . Ocena. pożądalnośc i natężenia. zapachu badanych produktów perfumeryjnych. Źródło : opracowanie własne .. Tabela 4. od czasu Lp. I. 2 J 4. 5 6 7 8. •. 10. Wyczuwalność. zapachu badanych wyrobów perfumeryjnyc h w. Nazwa preparatu "Artifice" .,Classie" Xriby" "Elle'· "i" "Indiana" ,.Kalinka" .,Romans" "Set PoinI" "Selty Lips'·. Żródło: opracowanie własne ,. za l eżności. Czas obserwacji 2 doby. 3 doby. 4 doby. J.4. J.I 4J 2.0 2.6 J.O 2.1 2.1 2.6 J.6 JS. 22 J.8. 45 2.J J.O J,J 2.6 2.4 2 •• 4.1 J.8. U 2.1 2.4 1.8 1.8 22 JJ 2~. 7 dób. J.8 2.J 1.0 1.6 2.1 1.2 l.J 2.0 2J 2.1.

(8) Mariusz Giemza, Jacek Kaniewski, Irina Yemchenko,. 42 r 4~. Elżbieta Wierzbińska. -. r. -. 3,8. §. • "". r-. 3,6 3,4. C:i 3,2. e-. r-. r. r-. 3~. e-. 2,8 2,6. ... ... Rys. 4, Ocena pożqdalności zapachu po perfumeryjnych. nil nałoże niu. n. ... na skórę badanych wyrobów. tród!o: opracowanie własne.. Tabela 5. Kompleksowa ocena jakości (Qj) oraz cena badanych wyrobów perfumeryjnych Nazwa produktu. Lp. l. 2 3 4. 5 6 7 8. •. 10. .,Anifice" .,C!assie'· "Criby" "Elle" ... ..,. ..I ndiana·· .,Kalinka" "Romans" ..Set Point" "Sexy Lips". tródto: opracowanie własne .. Q, 3,6 3,5 3,3 3,1 3,5 3,2 3,0 3,7 3,' 3,3. Cena 10 m! 1.75 25,00 1.98 4,25 3.78 2,10 2,00 3.17 1.61 1,79. (zł).

(9) Ocena. ,". 4.5. 4p --35. §. 3P. e;". 25. •o. ,. ,. ,,. ,. ,,. ,. ,. ,. ,. ,. --- ~- -- --:- ----~, --- -! -- - - ~- - - - -:-, - ------ ~ --. - -:- - - - - ~- - --! - - - - ~-- - - -:- - ---. ,. -'-_.-. '". '-----!----~--_. ,. ,. ..:-----. ,. 2 .0. 1.5 ----;-----i-----:--O. IP. Czas (doby). --o- Criby ---lr- Elle -+- Kalinka -----.- Romans. -o- Artifice ---o- Classie ____ i. ___ Indiana. ---+- Set Point ----+- Sexy Lips Artifice = 3,459 - 0 .257 . x + cps Classic::: 4,951 - 0;377 ' X+cps Criby = 2,316 - 0,205 ' X+ eps Elle= 3,034 - 0,218 ' x+cps i=3;3 11 - 0,188 ' x+eps Indiana "" 2,618 - 0.213 . x + eps Kalinka = 2,464 - 0,173' x + eps Romans = 2,867 -0, 136' X+ cps Set Point = 4.253 - 0,286 . x + eps SexyLips =3,951 - 0.277 'x+eps. Rys. 5. bib uł y. Zależn ość wyczuwalno śc i zapachu od czasu przechowyw[l ni a na pasku badanych produktów perfumeryj nych. Żr6d lo: opracowanie własne .. W tabeli 2 zamieszczono oce n ę parametrów sensorycznych, zaś w tabeli 3 opakowania wraz z odchyleniami standardowymi Ocenę naj waż ni ejszyc h kryteriów j ak ośc i badanych wyrobów perfumeryjnyc h porównano na rys. 2-4. oce n ę.

(10) Elżbieta. Marillsz Giemza. Jacek Kaniewski. Irina. Wierzbiliskll. 4. I. -. J.9. § •. ~. -. J.7 J5. -. -. J.J 3. 1. 2 .•. r. -. .. .. .". :.. j;>. •. ~. [J -. .. :~. ~. re-. ". n-. c. ~. '•. ...=-. -. " "',. i,. "i. 'C. 0,. -. -. -. E ~. c. •. " ""l". 6 o. ~. --l!. ~. x. '". "l. Rys. 6. Kompleksowa oce na jakośc i badanych wyrobów perfumeryjnych Zr6dlo: opracowanie wlasne.. 4. 1. . . .....o__.... :_____ :, ........ .... :, :, .: ---- -.o. --- --- -__ --- ---.- --- --- -- ---- -o-,' - - ,, , . , ,. - - -o __ ___ - -o - o_____ ~. 3 .• 3.7. _~. o~;.._"'_. o~. 0_. -~-. 35 - - -- - - -6-, -- - --- -~-- - - -- - ~- - - - - - - -~ - - - 00 {) __. 3.3. ,. __ ••••••. ~._.. ,. _o. _';0 ____ o__ ;'0 _____ _. ,. ,. .... <;.-:---:..._:. :. - - -- - - .p -- - - ---~ -- - _..... ~- - - - -- - -~ - - - - - --. J.I 2 ••. o~. o:. -2. 4. :. :',' ,. 10 16 Cena 10 mI w. '. 2'. 22 zł. -o- Regresja 95% przedzial ufności Q = 3.3932 + 0,0353 . cena korelacji: r = 0.09033. Współczynnik. Rys. 7. Ws półza l eżność mi ędzy produktów perfumeryjnych :tródlo: opracowanie własne .. k ompl e k sową oceną jakośc i. i. ceną. badanych.

(11) Ocena Wyczuwalność. zapachu po 2, 3,4 i 7 dobach przedstawia tabela 4 oraz rys. 5. badanych perfum i wód toaletowych (Q;) obliczo ną ze wzoru (2) oraz ich ce nę przedstawia tabela 5 i rys 6. W tabe li 5 podano także cenę badanyc h produktów. Na rys. 7 pokazano współza ł eżność między kompl eksową oceną jakości oraz ceną badanych wyrobów perfumeryjnych. Kompleksową oce nę jakości. 4. Wnioski Jak wynika z tabel i I i rys. I n ajw i ę ksze znaczenie dla ocen i ających miały w równym stopniu pożądalność rodzaju zapachu, pożądalność natężenia zapachu i pożądalność zapachu po nalo żen iu na s kórę . Zwyk le wyroby o lepszej ocenie pożąda l no ści zapach u miały tak że lep szą oce n ę nalężenia zapachu oraz ocenę pożądalności zapachu po n alożeni u na skórę. W przypadk u wszystk ich wód wyżej oceniano pożądaln ość nat ęże n ia zapachu niż pożądalność rodzaju zapachu i pożądalność zapachu po nałoże ni u. Pod względem ka żd ego z powyższych kryteriów do najlepszych zaliczono wodę t oa l etową "Romans" (tabela 2, rys. 2 i 4). Stosunkowo dobrJ:;e ocenion o także wody toaletowe "Artifice" i "Set Point". Ponadto pożąda l ność natężenia za pachu oceniono jako dobrą dla wód "C1assic", "i" oraz "Elle", natomiast ich pożądalność rodzaju zapachu i pożądalność zapach u po nalożeniu oceniono wyraźnie gorzej. Najgorsze oceny z punkt u widzen ia po żądalnośc i rodzaju za pachu, natężen i a zapachu i pożąda l ności zapach u po nal oże niu o trzyma ł y wody "Kalinka" i "lndi ana". Stwierdzono, że w obserwowanym okresie 7 dób wyczuwalność zapachu badanych wyrobów perfumeryjnych na paskach bibu ł y maleje liniowo z czasem (rys. 5). Największą trwa ł ość zapachu (wycz uwalność po dwóch dobach) m i a ł y perfumy "Classic" . Spośród wód toaletowych najwi ę k szą trwalością zapachu cechowala s i ę woda "Set Point", która po 7 dobach dorównywa ł a wyczuwa l nością nawet perfumom "Classic" (tabela 4). Zdecydowani e najmniej trwały zapach mi a ł y wody toa letowe "Criby" oraz ., Kalinka". Dogodność manipu lacyjna opakowania,jego informacyjn ość i estetyka nie s tan owi ły dla oceniających podstawowych kryteriów określających jako ść badanych preparatów. Na uwagę zasługuje szczególnie wysoka ocena informacyjności opakowania wody toaletowej "Set Point" , będącej jedynym preparatem, na którego opakowaniu, oprócz sk ładu chemicznego znajd ują s i ę informacje o sposobie u żywania , ostrzeżen ia przed pryskaniem w oczy, na pod rażn i oną skó rę lub blisko ognia. Zaleca się też przechowywanie go z daleka od dzieci i stosowanie tylko do użytku zewnętrz nego, na miejsca w tym celu przeznaczone. Najwyższą kompleksową ocenę j akośc i Qj otrzymały zapachy: "Set Point" . .,Romans" i "Artifice" (tabela 5, rys. 6). Współza l eżność międz y komp ł eksową.

(12) Mariu sz Giemza, Jacek Kaniewski, Irina Yemch ellko, E/i.bieta. Wierzbińska. oceną jakości. i ceną badanych prepa ratów pokaza no na rys. 7. Jak wi d ać ni e stwierdzono korelacji mi ędzy wyz n aczo n ą komplek sową ocen ą jakośc i badanych produktów perfumeryjnych i ich ce n ą. Wręcz przeciwnie zapach .,Set Point" zal iczony do najlepszych ma j ed n ocześn i e najniż szą ce n ę. Również stosunkowo wysoko oceniony zapach "Artifice" należy do najtań szyc h . Natomiast n ajd roższe perfumy "Classic" wy róż niał y się g ł ówn i e przed ł użoną trwa ł ością zapachu . Ich dogodno ść man i pu ł acyjna oraz cechy estetyczne opakowa nia zosta ł y zaliczone do najgorszych s pośród badanych wyrobów perfumeryjnych. Wynika s tąd, iż w przypadk u niemarkowych, popularnych wyrobów pefumeryjnyc h cena częs t o ni e jest wyznaczniki em ich j akości. Przedstaw iona metodyka pozwala na kompleksowe porównanie jakości wyrobów perfumeryj nych. Natomiast na podstaw ie podanych struktur jakości ł atwo mo żna ws kazać cec hy danego produktu , które nie są dostatecznie dobre w porównaniu z inn ymi, co może być wielce pomocne w u kł adan iu nowych kompozycji zapachowych. Literatura [II. r2J 13J 14) [5J [61 [7] [8) [9J. Bran żowa Nonna BN-84/6 148...{)2 Wyroby kosmetyczne i peńumeryjne . Peńu m y, wody kolOllskie i toalelowe . Encyklopedia kosmetyki, J . Arct, J . Chalizow, M. Fl oryńsk a , K. Prystupa, B. Prąby szewska-Kujawa, SPAR, Warszawa. Jellinek J .S., Perfu.my - marz.enie wejlakonie. WDW , Warszawa 1994 . Klimek R., Olejki eterycl.1le, WPLiP, Warszawa 1957 . Kulesza J ., Góra A., Chemia i technologia z wiązków zapachowych. WPLiS, Warszawa 196 1. Pavia P., Wielka księga perfum, Wydawnictwo K siąikowe Twój Styl, Warszawa 1998. Pichler J., Pracownia chemii kosmetycznej, Wydaw niclwo Spóldzielcze, Warszawa 1981 . Polska Norma - ISO 8586: 1996 Anal iza sensoryczna . Ogólne wytyczne wyboru, szkolenia i monilorowania oceniaj ącyc h . Slownik chemii praktycznej, pod red . l . Chodkowskiego, WP, Warszawa 1992.. A Sensory. As sess m e nł. ot Pe rlu me. Producłs. This anicie analyses Ihe quality or peńume producls. ]t includes a seleclion and classification of quality criteria , which are weighted according to their imporlance . The aUlhors carry OUI a sensory assessmenl of Ihe value of various quality crileria , using ten popular perfume products. O n the basis or above paramelers, the aUlhors calculate and compare comprehensively the qual ity or these products. They find no correlation between their price and quality ..

(13)