Czynniki konkurencyjności miast i regionów

Pełen tekst

(1)~~~ffi =U ~~________________~2~O~O=2. Monika. Musiał. Kat.tI,a O••poclarkIoRoglonalnel. . konkurencyjności ł"""'niast i l.. Polęcle konkurencylnoścl w. gospodarce rynkowe I. Ważnym zjawiskiem ostatnich kilkudzie s ięciu lat jest systematycznie postę puj~ca globalizacja procesów gospodarczych. która wyraża się przechodzeniem od gospodarek narodowych do gospodarki globalnej. Oznacza to wzrost zasięgu międzynarodowy c h powiązań gospodarczych oraz zmiany w układzie przestrzennym światowego rynku i potencjału gospodarczego. Nowe tendencje rozwojowe zachodzące na rynkach europejskich spowodowały zmiany warunków funkcjonowania i struktury poszczególnych miast i regionów. Poszerzenie się rynków zbytu oraz nieograniczona mobilność czynników produkcji wywołały nasilenie się walki konkurencyjnej pomiędzy przedsiębiorstwami, a także miastami i regionami jako oferentami miejsc łokalizacji zarówno zakładów produkcyjnych, jak i usługowych . Słowo. "konkurencja" oznacza rywałizację. współzawodnictwo między poszczególnymi osobami lub grupami zainteresowanymi w osiągnięciu tego samego celu'. W teorii ekonomii pojęcie konkurencyjności nie zostalo ściśle określone. Można ją dellniować jako zdolność do osiągania sukcesu w gospodarczej rywalizacji . łnna definicja okreśła konkuren cję jako "rywałizację między osobami prywatnymi łub jednostkami gospodarczymi. mająca na celu zdobycie rynków zbytu, źródeł zakupu surowców i osiągnięcie jak najwięk szyc h korzyści przy sprzedaży towarów' . Poza życ iem gospodarczym konkurencja jest jednym z bodźców mobiłizacji i kreatywnośc i ludzi, stymułuje bowiem poziom społecznych aspiracji.. j. Slownikjęzyka polskiego, pod red. M. Szymczaka, t . I. PWN. Warszawa 1978, s, 991.. 2 Slownikjczyka. polskiego, pod red. M. Szymczaka. PWN. Warszaw;\ 1983, s . 991..

(2) Monika. Musiał. W dziedzinie rozwoju regionalnego konkurencyjność pojmuje się jako zdolność regionów do przystosowania się do zmieniających się uwarunkowań, która pozwala utrzymać lub poprawić ich pozycję w ujęciu globalnym. W skali lokalnej przez konkurencję należy rozumieć wysiłki, które zmierzają do promocji danej miejscowości we współzawodnictwie z innymi miejscowościami. Wysilki te mogą przybierać różne formy, tj.: rozwijanie przez władze miejscowości lokalnego marketingu, wspomaganie lokalnego biznesu, budowę infrastruktury w celu umożliwienia lokalizowania się jednostkom gospodarczym, upowszechnianie informacji o gospodarczych możliwościach miejsco, . WOSCI.. Według. M. Trojanek konkurencyjność miast i regionów może być definiowana jako ich zdolność do wytwarzania trwałego wzrostu wartości dodanej i wynikającego stąd wzrostu regionalnego dobrobytu, który opiera się na': - sprawnym i efektywnym wykorzystaniu zasobów oraz zarządzaniu procesami gospodarczymi w gospodarce regionalnej lub miejskiej, - odpowiedniej kombinacji wykorzystania czynników wzrostu egzogenicznego i endogenicznego, jednocześnie z zalożeniem potrzeby kształtowania atrakcyjności regionu dla inwestorów miejscowych i zagranicznych, - antycypacji i adaptacji do światowych trendów w rozwoju gospodarczym. Takie ujęcic konkurencyjności jest korzystne z punktu widzenia podejmowania decyzji rozwojowych, pozwala bowiem na identyfikację najważniej szych czynników rozwoju ekonomicznego i społecznego miasta bądź regionu. Identyfikacja zaś jest niezbędna władzom odpowiedzialnym za rozwój miasta lub regionu do przekształcenia warunków rozwoju w czynniki rozwoju obszaru. Konkurencyjność jest kategorią właściwą dla rynkowego systemu regulacji procesów gospodarczych oraz cechą relatywną, która odnosi się do systemów gospodarczych zarówno w skali mikro, jak i makro. Istnieją dwie płaszczyzny konkurencyjności: - konkurencyjność podmiotów gospodarczych, które są zlokalizowane w danym układzie terytorialnym, - konkurencyjność układów terytorialnych. We współczesnej gospodarce rynkowej coraz większe znaczenie ma więc nie tylko konkurencja rozpatrywana z punktu widzenia rywalizacji w układach podmiotów gospodarczych bildź gospodarki jako całości, ale także konkurencja terytoriów, a więc miast i regionów. Oba ujęcia konkurencyjności są współzależne ze sobą bowiem warunki, jakie tworzą układy terytorialne dla prowadzenia działalności gospodarczej Si) istotnym czynnikiem określającym konkurencyjność firm, z drugiej strony firmy osiedlają się w miejscach o korzystnych dla nich warunkach.. 3 R, Chllliclew~ki, M. Trojanek, Czynniki okrd/ające kOflkurl'llcJ'lfw.(r i lik/ac/ów pr:'t'sfr:ellnych (regionów i miast) Iw:1 Podstmvy gospodarczej polityki mil/sta. Studillm Poz)I(lIlia CZ. II, Biuletyn KPZK PAN, z, 187. Warszawa 1999, s, 63..

(3) .' miast i Możliwość. uzyskania pozycji konkurencyjnej uklady przestrzenne mogą uzyskać m.in. poprzez' : - korzystne położenie w systemie glob(oInym (geograficzno-ekonomiczne, instytucjonalne itp.) , - rozwinięty węzeł komunikacyjny, info rmatyczny, - s połeczne warunki tworzenia innowacji, - standard infrastruktury, sprawność zarząd zania, - warunki umożliwiające uzyskanie wysokiego standardu jakości życ ia człowieka, - specyficzne cechy przestrzeni oraz walory środowiska przyrodniczego i kulturowego. W ostatnich latach problem konkurencyjności miast i regionów stanowi obszar poważnych zainteresował]. Wzrasta ich znaczenie jako podmiotów, które kształtują warunki przyszłego rozwoju gospodarczego, społecznego i politycznego w Europie . Za przesłanki wzrostu konkurencyjnośc i miast lub regionów uznaje się: - zróżnicowanie poziomu rozwoju spoleczno-gospodarczego i oddziaływa nie najego łagodzenie. W wyniku procesu transformacji w naszym kraju doszło do pogłębienia się dysproporcji regionalnych. Przyczyną tego jest niedostatek i relatywnie niska mobilność kapitału, która jest wypadkową podaży i skłon n ośc i do inwestowania w poszczególnych miastach lub regionach. Kapital napływa głównie do miast lub regionów naj za możniejszych , co przyczynia się do pogłębienia s ię różnic w ich poziomie rozwoju . W wyniku tendencji polaryzacyjnych dochodzi więc do ukształtowania s ię hierarchii regionów silnych, przodujących w procesach rozwoju gospodarczego i słabych, najtrudniej przys tosowujących się do nowych warunków i mechanizmów gospodarowania; - potrzeba respektowania zasad europejskiej polityki lokalnej lub regionalnej . Obecnie brak jest warunków do przestrzegania podstawowych zasad europejskiej polityki lokalnej lub regionalnej, a mianowicie: zasady koncentracji, dopełniania środków, subsydiarności i programowania rozwoju regionalnego . - możłiwość zaadoptowania dośw iadcze ń krajów Unii Europejskiej w zakresie rozwoju lokalnego i regionalnego (zw łaszcza tzw . zintegrowanego uję cia rozwoju oraz. partnerstwa publiczno-prywatnego). W Pol sce kształtowanie warunków wzrostu k onkurencyjności miast i regionów ma swoj'l specyfikę z uwagi na przebiegające zmiany ustrojowe i tworzenie od podstaw gospodarki rynkowej, co powoduje ograniczenie możliwości bezpośredniego wykorzystania doświadczeń krajów Unii Europej skiej . () poziomie konkurencyjności decyduj'l wewnętrzne i zewnętrzne jej aspekt y. Wewnętrzny aspekt k o nkurencyjnośc i zwi'lzany jest z optymalnym wykorzystaniem kapitału gospodarczego (np. zasobów czynników produkcji, przedsięJ. Kolodzicj~ki, Przeh :.ralt'el/ia polskit') pr::/'sfrz'{'ni 1111 )ol'ullkmv({f/(' cywili:.(l(ją 1I!f{J/'/lIacyjllą [w:I J. Kolodzie jsk i, T. Parteka Cyll'i liz.(uja ill(omlll cyjllll II pr:t'ksZ.fll /al/ ia I'r:,{,'str:..el1i. Zmia II)' ,I. Jlruktura/llc merropoiii !,o!skidl. Biuletyn KPZ K PAN 1999, z. 186, s. 94 ..

(4) Monika Musial biorczości, innowacyjności, postępu. naukowo-technicznego, wyposażenia w kapitał itp.) w wymiarze zewnętrznym zaś poziom konkurencyjności jest determinowany przez czynniki niezależne, wynikające z efektywności i skuteczności polityki makroekonomicznej oraz ogólnej sytuacji gospodarczej i politycznej na świecie. W coraz większym stopniu na zdolność konkurencyjną jednostek gospodarczych wpływają nic tylko cechy charakteryzujące ich wewnętrzną strukturę, ale środowisko zewnętrzne, w którym funkcjonują. Konkurencyjność między miastami może być zamierzona lub nie. Istnieje ona jednak zawsze, bowiem każdy region czy miasto ma pewne warunki korzystne, unikatowe cechy, którymi dysponuje, a które nie posiadają lub posiadają w niższym stopniu inne miasta, które tworzą jego otoczenie konkurencyjne. Prowadzi to do specjalizacji miast w jednej lub kilku dziedzinach. Rodzaj i stopiei\ specjalizacji miasta jest ściśle związany z rolą,jakie ono pełni. Każde miasto lub region ma predyspozycje do pełnienia określonych funkcji, które wynikają z jego naturalnych uwarunkowari i akumulacji zasobów. Specjalizacja miasta jest konkurencyjna wówczas, gdy miasto wyróżnia się spośród innych produkcją dóbr lub usług przyci"gających kapitał z innych konkurencyjnych miast i regionów. Miasta współzawodnicz'l między sob,! o kapitał, szczególnie kapitał inwestycyjny twowlcy miejsca pracy i przynosZ<lcy dochód, o wykwalifikowaną siłę robocz,! zdolną do wytwarzania innowacji i stosowania nowych, zaawansowanych technologii oraz zarządzania wielkimi korporacjami. Istotnym czynnikiem wzmacniającym konkurencyjność miasta jest promocja. Polega ona na prezentacji zalet i możliwości miasta na zewnątrz (np. wobec przedsiębiorstw zlokalizowanych na innym terenie) poprzez różnego rodzaju wydawnictwa, organizowanie imprez o charakterze ogólnoświatowym, udział w targach, wystawach. Promocja ukierunkowana do wewnątrz, czyli do mieszkariców jest środkiem integracji mieszkańców. Może odbywać się ona np. poprzez prasę lokalną, lokalne stacje radiowe itp. Działania promocyjne jako jedno z podstawowych narzędzi zarządzania i realizacji strategii rozwoju oprócz prezentowania atutów ekonomicznych miasta przyczyniają się także do przełamywania stereotypowego wizerunku danego miasta i kształtowania nowego, bardziej atrakcyjnego. Konkurencyjność obszarów miejskich zależy od zróżnicowania ich struktury ekonomicznej i dostosowania jej do nowych warunków, które wynikają z charakteru występuj'lcych procesów rozwoju. Może dotyczyć posiadanych przez nie zasobów i potencjałów rozwojowych lub konkurencyjności uzależnionej od siły egzogenicznych sektorów gospodarki, które w nim funkcjonują. Konkurencyjność miast i regionów może mieć charakter konkurencyjności bezpośredniej lub pośredniej'. Konkurowanie pośrednie polega na budowaniu warunków otoczenia regionalnego dla podmiotów gospodarczych w nich działaj'lcych, pozwalających na .~. T. Markowski. T Marsza!, K()nkure!l()~·Il().{:(; regionów jako cIemnu polityki prze.l'trz('//ru~j Iw:) Wspófczesne proMemy rozwoju regionalnego, Biuletyn KPZK PAN, z. 180, Warszawa 1998, s. 13~..

(5) miast i. uzyskanie przewagi konkurencyjnej w elementach pozostających poza kontrolą ich działania. Jest ono wyrażane i mierzone zdolnościami konkurencyjnymi tychże podmiotów w nich zlokalizowanych. Konkurowanie bezpośrednie definiuje się jako rywalizację upodmiotowionyeh jednostek terytorialnych, które konkurują o różnego typu korzyści (np. o dostęp do środków finansowych, przyciągnięcie zewnętrznych inwestorów i utrzymanie kapitału w regionie, lokalizację inwestycji, agend i instytucji rządowych itp.). Ocena możliwości oraz zwiększenie stopnia atrakcyjności miasta czy regionu pozwala sprostać stale nasilającej się konkurencji. Konkurencyjność czy też poziom konkurencyjności zawiera w sobie element zarówno statyczny, jak i dynamiczny. Statyczne rozumienie konkurencji polega na utożsamianiu jej ze stanem równowagi w systemie rynków, które spełniają przyjęte założenia. Dotyczy oceny stanu konkurencji w danym momencie czasowym. Statyczna konkurencja oznacza więc stan, w którym podmioty konkurując uzyskują swoje stany równowagi i utrzymują te stany bez zmian, o ile czynniki zewnętrzne nie wytrącą ich z nich. Konkurencyjność w sensie dynamicznym dotyczy analizy czynników, które decydują o długookresowej zdolności do zwiększania konkurencyjności podmiotów oraz zmiany pozycji konkurencyjnej. Dynamiczna koncepcja konkurencyjności oznacza fakt, że konkurencja zawiera element współzawodnictwa. W ramach dynamicznej analizy konkurencyjności można wyróżnić następujące elementy składowe": - podmiot konkurencji, - formy konkurencji, - narzędzia konkurencji, - reguły konkurencji. W literaturze przedmiotu wyróżnia się dwa rodzaje konkurencyjności: wynikową. i. czynIlikową.. Z wynikowym podejściem do konkurencyjności związane są dwie kwestie': - mierniki tej konkurencyjności pokazują stan konkurencyjności produktów, który zależy od czynników podstawowych, (tj. zasoby naturalne, energia, niewykwalifikowana siła robocza, kapitał) oraz czynników wyspecjalizowanych (tj. wiedza, technologia, kompetencje), - wartościowania konkurencyjności wynikowej gospodarek transformujących się, które dokonywane jest poprzez porównanie za stanem konkurencyjności gospodarek krajów wysoko rozwiniętych, - badania nad konkurencyjnością produktów z reguły koncentruj'l się na handlowym efekcie konkurencyjności. (, Z. Hockub, No/a polityki kOllkurouji. 1\'. bl/dowaniu Kospodarki rynkowl'j. IV. PolsCl'. "GOSP()~. darka Narodowa" 199X. nr 4, s. 16. 7. A. Wzi~ltek"Kubiak, Prohlemy k{JJlkurencyjl/o.~ci polskiego pr::l'Il1ystll. Społeczno-Gospodarczej. przy Radzic Ministrów. Mic;dzynarodowa. pobkicj", raport 30, Warszawa, pai.dzicrnik 1997.. Iw:1 "Rada Strategii. konkurencyjnoś('. gospodarki.

(6) Monika Musial. W konkurencyj no śc i czynnikowej klad zie s i ~ nacisk na mo ż liwośc i zwięk szenia wlasnej przewagi konkurencyj nej , a nic na aktualną zdolność do konku•. rowanla ,. Cala współczesna cywilizacja zdominowana jest potr zebą zajmowa nia lepszej poz.ycji ni i. pozycja innych. Konkuruj'l państwa, gospodarki , sektory . przed s i ę bi orstwa, region y oraz miasta . Dla Po lski. jak o kraju , przed którym stanęla potrzeba dostosowania s ię do wymogów gospodark i rynkowej, problem konkurencyjności we wszystkich wymiarac h życia spo lec zno-gospodarczego jest szczegó lnie istotny. Wyzwania, które stanęly przed polsk'l gospodarką są warunki em wyrównania opóźnienia gospodarczego i cy wilizacyjnego w stosunku do krajów wysoko rozwiniętych.. 2. Czynniki. konkurencylnoścl. miast I regionów. Na poziom konkurencyjności mi ast i regionów wpływa wiele czynników, W śród. nic h można wymienić czynniki makro i mikroekonomiczne. Do czynników makroekonomicznyc h nal eż'l taki e, na które wladze lokalne i regio nalne ni e maj'l wplywu. Nakł.'1 do nich': - czynniki, które wynikają z decyzj i podejmowanyc h na szczeblu między na rodowym (np . porozu mienia o wolnym handlu i ograniczeniu stawek celnych). - czynniki wynikające z decyzji podejmowanych na szczeblu krajowym (np . dotycz<lce polityki finansowej pań stw a. pienir;żnej. podatkowej). Do tej g rupy czynników należy zalic zyć d zialania wladz publicznych (rz'ldowych i samorz'ldowych), które zwi'lzane są z ustanawianiem pewnych barier dla wybranych branż b'ldż sektorów gospodarki, wY",czające je w ten sposób z krajowej i międ z ynarodowej gry konkurencyjnej. Przykladem podnoszenia konkure n cyjności miast i regionów q drog'lj cst tworze nie specjalnych stref ekonomicznych lub wolnych obszarów cel nych. na obszarach których inwestorzy uzyskują zwolnienia z podatków na wiele lat lub znaczące ich redukcje. Podej mowanie w wyznaczonym obszarze szeregu inwestycji daje możliwość kreowania nowych i umac niania już istniej'leyc h czy nników lokalizacji oraz uruc ho mienia procesu rozwoju tego obszaru . Grupa czy nnikó w mikroekonomicznych obejmuje za ś te skladowe . które można k S7.talt ować i na dzialanie których w przeważaj'lccj mierze mają wplyw wladze regionalne i miejscowe . \ch stan pod wplywem świadomie podejmowanyc h działa,i m oże ulec zmianie. W tej grupie czynników wyróżniamy dwie podgrup y, które wynikaj'l z dwóch rodzajów ujęć k onkurencyjności regionalnej :. ~ R. Chm iclcwski.. M. Trojanek, Czyrmiki okn' ,<:lające kotlkurcll cy)no,{d liki adów przestrzennych (re grond\\' i miast) [w: l Podstaw)' gospodarczl'J poliryki mia,\'w. Srudi um POZf/ania, c z, II, Biuletyn KPZK PAN, z. 187. Warszawa 1999. s. 65..

(7) •. •. •. •. •. . . .' nllQSf l reglOl1ow. - konkurencyjności jako zdolności do przyciągania inwestycji, zwłaszcza zagranicznych. Chodzi tu o identyfikację czynników, które określają atrakcyjność regionu lub miasta dla inwestorów głównie zagranicznych; - konkurencyjności rozumianej jako zdolność do tworzenia i rozwijania odpowiedniego otoczenia dla firm, które już działają w danym mieście lub •. •. regIOnIe, Układ. czynników konkurencyjności miast czy regionów należy zestawić z czynnikami lokalizacji. Według klasyka teorii lokalizacji A. Webera przez czynnik lokalizacji należy rozumieć określoJ1ą korzyść uzyskiwaną z tytułu zlokalizowania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej na danym obszarze. Wyodrębnił on trzy zasadnicze czynniki lokalizacji: koszty transportu, koszty siły roboczej i koszty aglomeracji. Zmienia się jednak rola czynników, które decydują o wyborze lokalizacji określonych przedsięwzięć inwestycyjnych w wyniku np. zmian dotyczących stosunków pracy, organizacji produkcji, zmian w transporcie, globalizacji gospodarek. O wyborze lokalizacji decydują tzw. czynniki miękkie i twarde. Do czynników twardych zaliczamy takie czynniki, które wpływają bezpośrednio na działalność. Są one ważne z punktu widzenia przedsiębiorstwa. Można je dokładnie mierzyć i szacować. Według B. Grabow, D. Henckel i B. Hollbach-Gromig do czynników mięk kich i twardych można zaliczyć": - rynek pracy określany przez czynniki twarde tj. podaż wykwalifikowanej siły roboczej, wysokość wynagrodzenia i czynniki miękkie, tj. możliwość kształcenia, odległość od miejsca pracy, - infrastrukturę działalności gospodarczej, którą opisują czynniki twarde np. połączenie komunikacyjne, lokalne sytuacje komunikacyjne i czynniki miękkie np. urządzenia komunikacyjne, zapotrzebowanie na pracę o określonych kwalifikacjach, - koszty i wpływy opisywane przez czynniki twarde, tj. cena gruntów, lokalne opiaty, podatki, subwencje, regionalne nakłady na ochronę środowiska i czynniki miękkie, tj. regionalne różnice w uposażeniach, - polożenie miejsca lokalizacji określane przez czynniki twarde, tj. osiągaI ność istotnych rynków gospodarczych i czynniki miękkie, tj. polożenie geograficzne, osiągalność innych atrakcyjnych regionów, - jakość środowiska charakteryzowana przez czynniki twarde, tj. składowa nie odpadów, nakłady na wodę i czynniki miękkie, tj. klimat, pogoda,jakość wody. Z przeprowadzonych badań, które obejmuj,) inwestorów zagranicznych inwestujących w naszym kraju wynika, i.e o wyborze lokalizacji działalności decydują głównie następujące czynniki ''': Ił B. Grabow, D. Bcndeł, B. Hollbach-Gromig, Wit'che Standor(fllktoren,. Schrijtt'lI des. Deutschen Institut jur Vrbanistic, Band 89, Stuttgart-Berlin-Koln 1995. I() J. Błuszkowski, J. Garlocki, Iml't'sforzy :.'.(lgraniCZJli w Polsce, Centrum Badań Marketingowych INDlCATOR. Warszawa t997..

(8) Monika. Musiał. - koszt siły roboczej, - wielkość rynku , - perspektywy wzrostu gospodarczego, - podaż siły roboczej , - m oż liwość red ukcji kosztów produkcji , - gwarancje własności, - bezpieczeństwo prawne , - korzystne wa runki działałno ści . Z. Mikołajewicz czy nniki konkurencyjności miast dziełi na " : I) czynniki ilośc i owe (zasobowe) - zalicza je do tzw. tradycyjnych czynników wzrostu gospodarczego. Stanowią one pod stawę rozwoju opartego na rosnącym zaan gażowaniu pos zczegó łnych rod zaj ów zasobów. Do czynników zasobowych nałeżą : - majątek (zasoby środ k ów trwał yc h, środ ki pracy, kapitał ), - praca (ludzie, zasoby pracy, zatrudnienie). - zasoby naturałne (przedmioty pracy, ziemia, wody, surowce IHlturalne, środow isko przyrod nicze). Pomimo, że w miarę wzrostu gospodarczego i społecznego znaczenie czynnikó w zasobowych maleje, są one jednak nadal niezbędn e w działalności wytwórczej oraz procesach ś wiadczenia u s łu g; 2) czy nniki jakościowe (e fektywn ościowe) - wywierają istotny wpływ na poziom ko nkuren cyjn ośc i . Wzajemnie odd zia ł ywają na s iebie , dynamizując rozwój każdego z nich. Do czynników jakościowych nał eży za łi czyć: - e łementy infrastruktur y niematerialnej, - j ako ść zasobów majątkowych, - struktura gospodarcza regionu, - zagospodarowanie przestrzenne reg ionu. 3) czy nniki instru me ntalne, wpływające na kształt czynników ilościowych i jakościowych. Nałeżą do nich : - inwestycje rzeczowe, - inwestycje w czł ow ieka , - nauka, badania i innowacje, - współpraca z zagranicą. 4) czynniki systemowe - wskazujące, w jaki sposób mo żna skutecznie zide ntyfikować instrumenty i czynniki wzrostu konkurencyjn ości miast oraz ich rozwój. Wagi przypisywane poszczegółnym czynnikom konkurencyj nośc i miast z mieniają s ię w czasie . Wraz z rozwoje m postępu technicznego i s połec z nego zaczy nają nabi erać coraz większego znaczenia te czynniki , które uznawane były dotychczas za mało istotne (n p . czy nnik dostępn ości komunikacyjnej. Z. Mikolajc wic z. CZylllliki k()llkllrl!!1C)~,,().ki f'(ml'(~jll regi(//!()w Iw:] K Ollkll tl' IlCyjllo.\t' miast i regiO/ulw Polski POllldllio\\'o. w.n:Jwdlllej , Prace Naukowe nr 821, A E wc Wrocławiu, Wrod aw II. 1999 ..

(9) ,. mras!. .. .. , I reglOł10W. bazy naukowo-badawczej i edukacyjnej). Wzrasta również znaczenie czynnika warunków środowiskowych, zwłaszcza jakość środowiska naturalnego oraz ładu w stanie zagospodarowania miast i regionów. W obecnych warunkach Polski i w perspektywie najbliższych lat, w których będzie przebiegać proces wchodzenia naszego kraju do struktur Unii Europejskiej, można wymienić następujące czynniki determinujące konkurencyjność miast: - stan środowiska naturalnego, - kapitał ludzki: - przedsiębiorczość, innowacje, transfer technologii, - sektor B+R i szkolnictwo wyższe, - inwestycje zagraniczne, - potencjał gospodarczy, - turystyka. Faclors Governing the Competltlveness of Clties and Reglons Thc experiencc of West European countries is lhat the expanding processes ol' globalisalion and the way they manifest thcmselves mcan Ihat the competitiveness of spatia! slructures of varying magnitudes take on a greater significance. New growth and development trends have altered the structures of citics and regions and the way that they operate, and have also meant more, and sharper, competition between them. In Poland over the last few years more and more attention has been focused on the issues ol' regionalisation and the competitiveness of cities and regions. This interest is, among olher things, a consequence of Poland's new administrative division and Ihe process of accession to the EU.. The paper elucidates the concept of competitivencss, ils diffcrent forms and ils significance. lt also discusses {he factors that determinc the competitiveness of cities and regions..

(10)