A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA OECONOMICA 16, 1982
Ewa K u c h a r s k a - S t a s i a k * , S t a n is ł a w W ietesk a* * PRZYCZYNY I KIERUNKI ZAMIANY MIESZKAŃ SPÓŁDZIELCZYCH
W ŚWIETLE OPINII UŻYTKOWNIKÓW *
1. C e l , metoda i г а к г е а badań
Pomimo z n a c z n e j poprawy warunków lokalow ych l u d n o ś c i , p ro b lem mieszkaniowy p o z o s t a j e n a d a l w naszym k r a j u jodnym z n a j -b a r d z i e j odczuwanych w świadomości s p o łe c z n e j zag ad n ie ń spo-łe c z n o -g o s p o d a r c z y c h . B io rąc pod uwagę i s t n i e j ą c ą s y t u a c j ę mieszkaniową i n ie z a s p o k o jo n e p o tr z e b y w y n ik łe z o p ó ź n ie ń ro z -woju budownictwa m ieszkaniowego, z a p e w n ie n ie p o k r y c ia n a j n i e -z b ę d n ie js -z y c h p o t r -z e b wymaga -znac-znego p r z y s p i e s z e n i a tempa bu-downictwa.
Wraz z rozwojem spo łeczn o -g o sp o d arczy m k r a j u w y s tę p u ją dąże-n i a do poprawy s ta n d a r d u mieszkaniowego poprzez e lim in o w an ie n a jg o r s z y c h zasobów i m o d e rn iz a c ję t y c h , k t ó r e p o z o s ta n ą J e s z c z e przez d łu ż s z y c z a s w użytkow aniu.
Wydawać by s i ę mogło, że nowo o trzym ane m ie s z k a n ia n io bę-dą w c ią g u n a j b l i ż s z y c h 15-20 l a t z a m ien ia n o . Typozasem o k a z u je s i ę , że użytkow nicy nowych zasobów w y r a ż a ją chęć p o l e p s z e n ia warunków mieszkaniowych d ro g ą zamiany m ieszkań. ZJowlako t o na-b i e r a c o ra z większego z n a c z e n ia , czego dowodzą l i c z n e o g ło s z e -n i a , o r a z l i s t y o c z e k u ją c y c h -na zamia-nę l o k a l i w s p ó ł d z i e l -n i a c h .
*Dr, a d iu n k t w Z a k ła d z ie Ekonomiki Budownictwa i I n w e s t y c j i I n s t y t u t u Ekonomiki P r o d u k c ji .
" " D r , a d iu n k t w Z a k ł a d z i e Ekonomiki Rozwoju M iaat I n s t y t u t u P o l i t y k i R e g io n a ln e j.
Problem zamiany m ieszkań z n a l a z ł s i ę t a k ż e w p ro g ra m ie r e a -l i z a c j i zndań w y n ik ający ch z Uchwały V I I I Plenum КС PZPR w s p ra w ie budownictwa mieszkaniowego. Zgodnie z tym programem p r z e w id u je s i ę r o z p o z n a n ie problemu o r a z w sk azan ie wniosków u-s p ra w n ia ją c y c h je g o p r z e b i e g .
P rezentow ane p r z e z nas opracow anie ma na c e l u p r z e d s t a w i e n i e p rzy c z y n powodujących zamianę m ieszkań. R e a l i z a c j a założonego c e lu wymagała szczegółowego r o z p o z n a n ia w z a k r e s i e :
- a k tu a ln e g o s ta n d a r d u mieszkań p rzezn aczo n y ch na zam ianę, - życzeń i p r e f e r e n c j i lu d n o ś c i motywujących p rzyczyny z a m ia -' ny,
- s y t u a c j i r o d z i n n e j osób o c z ek u ją cy c h na zamianę.
Niezbędny m a t e r i a ł z o s t a ł z e b ra n y w d ro d ze badań a n k i e t o -1
wych . B adanie m iało c h a r a k t e r b e z p o śre d n ie g o wywiadu z u ż y t -kownikami m ieszkań. B e z p o śre d n i wywiad przeprowadzany n a j c z ę ś -c i e j W m iesz k an iu użytkow nika p o z w o lił na u z y s k a n ie w zg lęd n ie w iarygodnych i n f o r m a c j i . Badanie przeprowadzono e ta p a m i. W p i e r wszym e t a p i e wybrano z r e j e s t r ó w z n a jd u ją c y c h s i ę w s p ó ł d z i e l -n i a c h mieszka-niowych a d re s y użytkow-ników, k t ó r z y p rag -n ą zam ie-n ić swoje m ie s z k a n ie . Pod pwagę w z ię to J e d y n ie z g ł o s z e n i a z l a t 1977-1970 o ra z częściow o z 1979 ro k u . W drugim e t a p i e skierowano puu wyżej wspomniane a d re s y studentów a n k ie te r ó w . W tr z e c i m - dokonano opracow ania m a t e r i a ł u .
B adanie przeprowadzono w m ie s ią c a c h sty c z e ń -m a j 1979 r . we w s z y s tk ic h d z i e l n i c a c h Lodzi.
0 wyborze t e r e n u p r z y j ę t e g o do badań zadecydowała s k a lo teg o problem u. Z danych uzyskanych w Wojewódzkiej S p ó ł d z i e l n i Miesz-kaniowej w Lodzi ( t a b . 1) w ynika, że w l a t a c h 19761979 n a s tą -p i ł dynamiczny p r z y r o s t wniosków o zamianę mieszkań' s p ó ł-d z i e l c z y c h - l i c z b a ty ch wniosków w z ro s ła z 3965 do 5550 a więc o kr//., '„'śród z g ło s z e ń dominują w nioski d o ty c z ą c e zamiany m iesz- ]-ań m n ie jsz y c h r a w ię k s ze ( b r e d n i o 9 0 , ? - 9 2 , 2 $ ogółu wniosków).
•)
A nr i c-‘.eram i b y l i s t u d e n c i S tu denckiego Koła Naukowego Cospo-1 : . e j T ' i e j /Łeruniiu ekonom iczno-społecznego p rzy Wydziale
T a b e l a 1
Dynamika 1 s t r u k t u r a wniosków z g ło sz o n y c h o zamianę mieszkań
Wnioski o zamianę mieszkań 1 .1 .1 9 7 6L ic zb a wniosków wf 1 .1 .1 9 7 7 s ta n u na 1 .1 .1 9 7 8 i z i e ń 1 .1 .1 9 7 9 Ogółem 3965 100,0 4953 124,9 5335 134,6 5550 1 40,0 z m n ie jsz y c h na w iększe % z w iększych na m n ie js z e % na równorzędne % 3595 1 00,0 86 1 0 0 ,0 . 284 100,0 4505 1 25.3 100 1 16.3 348 122,5 4922 136,9 91 1 05,8 322 113,3 5136 142.9 79 9 1 ,9 335 117.9
Uwaga: Z a się g d z i a ł a n i a WSM wykracza poza ramy g r a n i c m ia s ta L odzi.
í r ó d ł o: Sprawozdania S 11 - ZK z l a t 1976-1979 Wojewódz-k i e j S p ó ł d z i e l n i M ieszWojewódz-kaniowej w Lodzi.
W badanym о к гез1 е H c z b o t y c h wniosków w z r o s ła o ok. 435». S łe b - n l e n a to m ia s t dynamika wniosków o zamianę m ieszkań w iększych na m n ie js z e . Również s t r u k t u r a z re a liz o w a n y c h wniosków wekazu- J e , i e n a jw ię k sz y o d s e te k s ta n o w ią zamiany mieszkań m niej-szy ch na w ię k s ze ( t a b . 2 ) ,
Ogółem l i c z b a dokonanych zamian w sto s u n k u do ogółu wnios-ków w y n o s iła w 1976 r . 1 6 ,9 # , w 1977 r . 15,4?'» a w 1978 r . 2 0 ,8 # . Badania ankietow e przeprowadzono z 314 resp o n d en tam i.- Stanov/l to ok. 105' o g ó ln e j l i c z b y z g ło sz o n y c h wniosków na t e r e n i e ł ó d z k i c h s p ó ł d z i e l n i mieszkaniowych. Badania o b j ę ł y użytkowników s p ó ł d z i e l c z y c h budynków mieszkaniowych. Nie uwzględniono p r o b le -mu zamiany m ieszkań w stary m budow nictw ie, u z n a j ą c , że zagad-n i e zagad-n i e to z a s ł u g u j e zagad-na o d rębzagad-ne o p racow azagad-nie.
T a b e l a 2 Dynamika i s t r u k t u r a dokonanych zamian mieszk ań
w Wojewódzkiej S p ó ł d z i e l n i M ieszkaniowej w Łodzi
S t r u k t u r a zamian L ic zb a dokonanych z ąmian
1976 1977 1978 Ogółem * 839 ' S19 1153 % 100,0 9 7 ,6 137,4 z m n ie js z y c h na w ięk sze 699 676 978 % 1 0 0 ,0 9 7 ,0 1 4 0 ,0 z w iększych na m n ie js z e 16 37 51 % 100,0 231,3 318,8 na równorzędne 124 104 124 % ' 1 00,0 8 3 ,9 100,0
* P o z y c ja obejm uje t a k i e zamiany w zaso b ach n i e s ta n o w ią -cych w ł a s n o ś c i s p ó ł d z i e l n i budownictwa mieszkaniowego. W 1976 r . w y n o s iły one - 4 6 , w 1977 r . - 9 2 , a w 1978 r . - 89 przypadków.
Ż r ó d ł o : Sprawozdania SM - Zm z l a t 1976-1979 Wojewódz-k i e j S p ó ł d z i e l n i M ieszWojewódz-kaniowej w L odzi.
2. K o n stru k c j a a n k ie t y
A n k ie ta z a w ie ra 60 p y ta ń . Można w n i e j w yróżnić c z te r y c z ę ś c i . P ie rw sz a z n ic h z a ty tu ło w a n a "ogólna ocena warunków miesz-kaniowych" z a w iera p y t a n i a d o ty c z ą c e : oceny a k t u a l n i e p o s ia d a -nych warunków m ieszkaniowych, czynników wpływających na t ę o c e n ę ,, w yposażenia m ie sz k an ia i wysokości o p ł a t związanych z je g o użytkowaniem o ra z wysokości kwoty zw ią za n e j z nabyciem m ie s z k a n ia .
Druga c z ę ś ć a n k i e t y - "metryczka m ie s z k a n ia " u jm u je: ro d za j w ł a s n o ś c i m ie s z k a n ia , p r z y n a le ż n o ś ć dó o k r e ś l o n e j s p ó ł d z i e l n i , k a t e g o r i ę m ie s z k a n ia , ro d z a j w yposażenia 1 wykończenia k u c h n i, ł a z i e n k i , pokoi o raz l o k a l i z a c j ę m ie sz k an ia na t e r e n i e Ł o d zi, d z i e l n i c y , o u i e d l a , w budynku. Uwzględnia t a k ż e rok o trzy m an ia m ie s z k a n ia , ro z w ią z a n ia u k ła d u p r z e s t r z e n n e g o m ie s z k a n ia , wypo-sa żę : i e w l o g g i ę , b a lk o n , p o r t f e n e r i t p , w yposażenie budynku w komórki p iw n ic z n e , p r a l n i e , s u s z a r n i e i s t o p i e ń i c h w y k o r z y s ta n ia .
K o lejn a g ru p a p y ta ń , u j ę t a w t r z e c i e j c z ę ś c i a n k ie ty d o ty czy ży czeń i p r e f e r e n c j i lu d n o ś c i w z a k r e s ie poszukiw anego m ie sz k an ia . T u ta j znajdujem y wskazówki co do pożądanego ro z k ła d u m ieszk an ia o ra z finansow ego p rzy g o to w an ia lo k ato ró w do zam iany.
O s t a t n i a , c z w a rta c z ę ś ć a n k i e t y t o "dane o osobach zamiesz-k u ją c y c h anzamiesz-kietow ane m ie s z zamiesz-k a n ie " . D o s ta rc z a ona i n f o r m a c j i o l i c z b i e osób w s p ó ln ie z a m iesz k u jąc y c h m ie s z k a n ie , wieku d z i e c i , wykonywanych f u n k c j a c h , zajmowanych sta n o w is k a c h , p r z e c i ę t n y c h zaro b k a c h i posiadanym w y k s z t a ł c e n i u .
3» Ocena w iary g o d n o śc i uzyskanych i n f o r m a c j i
I n t e r p r e t a c j a m a t e r i a ł u ankietowego J e s t r z e c z ą p o z o rn ie ł a t w ą , l e c z w r z e c z y w i s t o ś c i n a s t r ę c z a w i e l e t r u d n o ś c i . Do n a j -w a ż n ie js z y c h z n i c h n a le ż y z a l i c z y ć ocenę w ia ry g o d n o ś c i danych podawanych p r z e z użytkowników m ieszkań. Duży p r o c e n t odpowiedzi p o s ia d a w y ra ź n ie subiektywny c h a r a k t e r . Nie znaczy t o Jed n ak , że w s z y s t k i e ; c h a r a k t e r u t a k i e g o n i e majq odpowiedzi na p y t a n i a d o ty c z ą c e r.p. p o w ie rz c h n i u ż y tk o w e j, l i c z b y p o k o i, l i c z b y za-m ieszk u jący ch o s ó b , k o s z tu n ab y c ia m ie s z k a n ia . J e 3 t t o je d n a k t y lk o n ie w ie lk a c z ę ś ć o g ó ln e j l i c z b y zadanych użytkownikowi p y ta ń .
Subiektywna ocena n i e k t ó r y c h z a g a d n ie ń wynika między innymi z niew y m iern o ści w ie lu cech m ie s z k a n ia , np. s t o p n i a Jego fun-k c j o n a l n o ś c i .
Ogólna a n a l i z a z e b ran y ch i n f o r m a c j i wskakuje na widoczną po w ściąg liw o ść ankietow anych w t r a k c i e u d z i e l a n i a odpowiedzi na n i e k t ó r e p y t a n i a . Dotyczy to z w ła sz c z a obecnych warunków mieszkaniowych o ra z m a t e r i a ln y c h . J e d n o c z e ś n ie u j a w n ia n i e p rze z użytkowników nawet n a j d r o b n i e j s z y c h szczegółów u t r u d n i a j ą c y c h użytk o w an ie mieszkań rWiadczy o r z e t e l n o ś c i i s z c z e r o ś c i u - d z ie l a n y c h od p o w ied zi, a t o z k o l e i pozwala p r z y p u s z c z a ć , że ze b ran y m a t e r i a ł ankietowy J e s t w z g lę d n ie wiarygodny.
U. Ogólna c h a r a k t e r y s t y k a warunków mieszkaniowych respqnc^e_ntów
P ie rw sz a c z ę ś ć a n k i e t y m ia ła z a z a d a n ie p rzep ro w ad zen ie o- ceny warunków mieszkaniowych res p o n d entów. J e s t to zarazem ocena mieszkań zg ło sz o n y c h do zamiany.
W o c e n ie warunków mieszkaniowych z o s t a ł y u w zględnione na-s t ę p u j ą c e elem enty: - l o k a liz a c j a m ie s z k a n ia , - p r z y n a le ż n o ś ć do s p ó ł d z i e l n i , - r t r u k t u r a w łasnościow a m ie s z k a n ia , - s t r u k t u r a m ieszkań,
- ocena w y p o sa ż e n ia , wykończenia i ro z k ła d u f u n k c jo n a ln e g o m ieszk ań , '
- d o s tę p n o ś ć do podstawowych u s łu g o s ied lo w y ch .
N ajwiększa l i c z b a mieszkań o b j ę t y c h badaniem b y ła usytuowa-na w d z i e l n i c a c h : P o l e s i e ( 3 3 , 1 2 # ) , B a łu ty ( 3 1 , 2 2 # ) , Górna
( 1 5 ,6 0 # ) , n a jm n ie js z a w d z i e l n i c a c h Widzew i Ś r ó d m ie ś c ie , g d z ie przeprowadzono odpowiednio 36 i 27 badań ankietow ych.
Ankietowane m ie s z k a n ia zn ajdow ały s i ę p rz e d e w szystkim w o- s i e d l a c h : Karolew - 1 4 ,4 3 # , Zarzew - 9 , 6 7 # , R e t k i n i a - 1 4 ,4 9 # , T e o filó w - 1 1 ,4 2 # i Dąbrowa - 9 ,6 7 # .
Większość mieszkań do zamiany z n ajd o w ała s i ę w s p ó ł d z i e l -n ia c h RSM Ро1ез1е ( 2 4 , 2 0 # ) , RSM L o k a to r ( 2 0 , 7 0 # ) , RSM Bawełna
( 1 7 ,2 0 # ), O s ie d le Młodych (1 5 ,6 1 # ), LSM ( 1 0 ,5 1 # ) , Ogniwo ( 6 , 6 9 # ) , śr»: ( 1 , 2 7 # ) , P r z y s z ł o ś ć ( 0 , 6 4 # ) , Nasz Dom ( 0 ,3 2 # ) .
Wśród m ieszkań z g ło s z o n y c h do wymiany dom inują m ieszk an ia l o k a t o r s k i e (o k . 88# ) . M ie szk an ia w łasnościow e s ta n o w ił y n i e -znaczny p r o c e n t (o k . 12?'),
B io rąc pod uwagę k a t e g o r i ę mieszkań będących w p o s ia d a -n iu respondentów stw ierd zam y , że ok, 5 3 , 3# t o m ie sz k an ia ka-t e g o r i i K-3 , 2 1 ,0 # - m ie sz k an ia k a ka-t e g o r i i M-4, "10,5% - m ieszk an ia «••2, J a rd z o n iez n a c zn y p r o c e n t p rz y p a d ł na m ie sz k an ia M-1 1 K-5/6 (odpow iednio: 0,C4 i 2 , 5 # ) . Około 085í mieszkań ankietow a-nych m iało w e j ś c i e z k l a t k i schodowej. P o z o s ta ł y p r o ć e n t to m ie s z k a n ia z w ejściem z k o r y t a r z a .
Większość ankietow anych m ieszkań z n ajd o w ała s i ę w budynkach 5 i 11-kor.dygnacyjnych (odpow iednio: 5 3 ,5 1 3 3 ,4 3 # ) , ok. 18,47Ji t o m ie sz k an ia sz czy to w e, ok. 1 8 ,2% t o m ie sz k an ia p o ło żo n e na p a r -t e r z e budynku.
N ajw iększa l i c z b a an kietow anych mieszkań ok, 5 6 ,0 # p o s i a -d ł o b a lk o n , 2 2 ,0 # - l o g g i ę , a t y l k o 3# p o r t f e n e r . P o z o s ta ły p r o - c t R t przypada r.a n i e s z k u n i a n i e p o s i a d a j ą c e wymienionych elcmen-
P o ł o ż e n i e ra ie szk a n ia v o s i e d l u O dległo ś ć (m) O biekty C-100 101-200 , 201-300 301—400 , 401-500 501-700 ] ic z b a wyp. . j: l i c z b awyp- % l i c z b a
wyp. * l i c z b awyp. t/./- l i c z b awyp. % l i c z b awyp. *
Sklep 149 4 7,45 81 2 5 ,8 0 46 14,65 4 1 ,2 7 22 7,01 4 1 ,2 7 P r a l n i a 80 2 5 ,4 6 70 2 2,29 50 1 5,92 18 5 ,7 3 35 1 1,15 13 4 ,1 4 P o c z ta 24 7 ,6 4 46 14,65 49 15,61 28 8 ,9 2 6 e 21,65 26 8 ,2 8 Z&kład u s łu g o -wy 79 25,16 81 2 5 ,8 0 36 1 2 ,1 0 16 5 ,1 0 49 15,61 14 4 ,4 6 .
I n t e r e s u j ą c e b y ły i n fo r m a c je z z a k re s u s ta n d a r d u wykończenia i w yposażenia m ie s z k a n ia . Wprawdzie s ta n d a r d s p ó ł d z i e l c z y c h bu-dynków m ie sz k aln y c h j e s t powszechnie znan y , t o je d n a k zwróćmy uwng^ na n i e k t ó r e je g o e lem en ty . Okazało s i ę , że w 105C miesz-kań b y ły t a p e t y na ś c i a n a c h , p o z o s t a ł y p r o c e n t t o zwykłe malo- wr.nie k le jo w e , w p raw ie 6 0 , Oft m ieszkań - p a r k i e t na pod ło g ach . Większość m ieszkań m iało ł a z i e n k ę z WC ł ą c z n i e . Około 7% m iesz-kań p o s ia d a ciemne k u c h n ie . o r a z wnęki kuchenne. Ś re d n ia
po-2 w i e r z c h n ia kuchni z dziennym o ś w ie tle n ie m wynosi ok. 5 , 3 » . W ok. 10,5? pom ieszczeń kuchennych b y ła g l a z u r a , w p o z o s t a ł y c h , malowanie o l e j n e . P r z e c i ę t n i e , co druga r o d z in a k o r z y s t a z p r a l n i i s u s z a r n i z n a jd u ją c y c h 3 i ę w budynku.
B io r ą c pod uwagę p o ł o ż e n i e m ie sz k an ia w o s i e d l u ( t a b . 3 ) , a więc je g o o d l e g ł o ś ć do n a j b l i ż s z e g o s k l e p u , p r a l n i i na p o c z tę , zauważamy, ż e 47,451* wypowiedzi informowało nas o b l i s k o ś c i po-ł o ż e n i a 3kiepu do 100 ra. P r z e c i ę t n a o d l e g ł o ś ć do s k l e p u , podob-n i e j a k i do z a k ła d u usługow ego, wynosi ok. 200 m. O d le g ło ś ć do p r a l n i i p o c z ty ś r e d n i o wynosi 300 i 500 m.
P rz e d s ta w io n e in f o r m a c je b y ły przy czy n ą bardzo zróżnicow a-nych ocen a k tu a l n y c h warunków mieszkaniowych respondentów ( ta b 4 ) . T a b e l a 4 Ocena a k tu a ln y c h warunków mieszkaniowych ( l i c z b a przypadków i %)
Bardzo
d o b re 'Dobre .D o 3 ta te c z - ' ne Z łe , Bardzo z ł e i Razem • 12 4 , 8 2 57 18,15 146 />6,0 72 2 2,43 27 8 ,6 0 314 100,00
, Okazuje s i ę , że 77% respondentów o c e n i ł o swoje warunki mieszkaniowe j a k o d o s t a t e c z n e , z ł e bądź bardzo z ł e . Wśród czyn- nikćw wpływających na t ę ocenę n a jm ię k sz e z n a c z e n ie ma w l e l - ' kość p o w ie rz c h n i m ieszkaniow ej ( 4 3 ,8 5 0 , n a s t ę p n i e ro z k ła d funk-c j o n a l n y i p o ł o ż e n i e m ie sz k an ia w budynku - odpowiednio 24 i 14& ( t a b . 5 ) . C zy n n ik i t e b y ły s z c z e g ó l n i e p o d k r e ś la n e p rze z młode raałżeństwa, a w ią z a ły s i ę b e z p o śre d n io z powiększeniem s i ę r o d z i- г.у re s p o n d e n ta (w o k r e s i e o c z ek iw an ia na m ie s z k a n ie ) . Okazuje
s i ę w ię c , że s t a n d a r d p r z e s t r z e n n y m ie s z k a n ia j e s t podstawowym elem entem oceny warunków m ieszkaniow ych r o z w ij a ją c e j s i ę ro d z in y .
T a b e l a 5 C zy n n ik i wpływające na negatywną ocenę warunków mieszkaniowych
( l i c z b a przypadków i ?0 Wielkość pow ierz-c h n i m ieszka-n i a Rozkład m iesz-k a n ia Wykończe-n i e m ieszka-n i a Wyposaże-n i e m ieszka-n i a L o k a l iz a -c j a (Inne . Razem 236 4 3 ,7 8 129 2 3,93 54 1 0,02 30 5,5 7 76 1 4 ,1 0 14 2 ,6 0 539 100,0 O c e n ia ją c w ie lk o ś ć p o w ie rz c h n i m ie s z k a l n e j , krytykowano z b y t małą p o w ie rz c h n ię użytkową k u c h n i, motywując k o n i e c z n o ś c i ą p o s ia d a n i a p o m ie sz cz e n ia n i e t y l k o do p rzy g o to w an ia p o s iłk ó w , a l e ta k ż e do ic h przechowywania 1 spożyw ania. Wśród innych ne-gatywnych czynników re s p o n d e n c i w y m ie n ia li p rz e c h o d n ie pok o je z k u c h n ią , wspólne ’лС z ł a z i e n k ą Jak i l o k a l i z a c j a na wyższych kondygnacjach.
Tylko ok. respondentów u s ił o w a ł o w różny sp o só b wymóc na i n w e s to r z e b ą d i wykonawcy e t a n wykończenia 1 w yposażenia mie-s z k a n i a przed Jego z a mie-s i e d le n i e m . Około 7 5 ,1 # respondentów życzy-ł a s o b i e "mieć możliwość v.-yboru" s ta n d a r d u m ie s z k a n ia p rze d je g o z a s i e d le n i e m .
5. C h a r a k te r y s t y k a ankietow anych respondentów
K o lejn a c z ę ś ć pyta/, a n k i e t y m iało na c e l u z e b r a n i e ogólnych i n f o r m a c j i d o ty cz ą c y ch osób u d z i e l a j ą c y c h wywiadu. Wśród odpo-w ia d a ją c y c h 4 2 ,3 3 í' s ta n o odpo-w iły k o b i e t y , 3B,2U% m ężczy źn i, a wspól-n i e (mąż i żor.a) 19,43?'. Głównymi l o k a to r a m i ankietow anych mie-s z k a ń , t z n . osobami w r o d z i n i e , którym przyznano m ie s z k a n ie , by-l i mężowie (ok. 6 0 ,0 ? 0 . A n a l iz u j ą c wiek osób będących głównymi l o k a to r a m i o k a z ało s i ę , że 64,35'. mężczyzn i 7 1 ,6/í k o b i e t było urodzonych po 19^*5 r . W П5/’ ankietow anych r o d z in znajdow ały j i ę
d z i e c i . N ajw iększy o d s e te k s ta n o w iły d z i e c i w wieku 6 -1 0 1 s t (2 2 ,9 ? 0 o ra z 0 -2 l a t o ( 2 1 ,1 ? 0 . N a jw ięcej r o d z in p o s i a d a ł o jed n o d z i e c k o , n a jm n ie j 3 i w i ę c e j . N a jm n iejszy o d s e te k wśród resp o n -dentów s ta n o w ił y r o d z in y s k ł a d a j ą c e s i ę z 6 i w ię c e j o só b . Wśród męic;:yzn 62,1$£ pracow ało f i z y c z n i e , a wśród k o b i e t 45?w P rz e -c i ę t n e z a r o b k i respondentów p rz e d s ta w io n o w t a b . 6 .
* T a b e l a 6
P r z e c i ę t n y m ie s ię c z n y z a ro b e k osób ankietow anych ( t y s . z ł ) P r z e c i ę t n y
z a ro b e k
, Mąż Żona
L iczb a wyp. y> L ic zb a wyp. %
Do 2 23 1 ,0 7 13 5 ,2 4 2-3 23 8 ,1 9 45 18,16 3-4 42 14,94 111 44,76 4-5 91 32,38 52 29,96 5-6 55 19,57 15 6 ,0 5 6 -7 3*» 12,10 4 • 1,61 7 -0 10 6,41 4 1,61 0-9 6 2 ,1 4 2 0,01 9-10 4 1 ,4 2 1 0 ,4 0 10 i w ię c e j 5 1 ,7 8 1 0 ,4 0 Razem 281 100,00 248 100,00
U w a g a : Nie wszyscy a n k ie to w a n i u d z i e l i l i odpow iedzi. Z danych z a w a rty c h w t e j t a b e l i w ynika, że dominują za-ro b k i w e r a n l c a c h 3-5 t y s . z ł o t y c h m i e s i ę c z n i e . S p o ra d y cz n ie wśród z am iesz k u jąc y c h m ie sz k an ia z a r o b k i k s z t a ł t o w a ł y s i ę powyżej 7 t y s . z ł o t y c h .
6 . Przyczyny 1 k i e r u n k i zamiany mieszkań
P rz e d s ta w io n e w t a b . 5 c z y n n ik i wpływające na z ł ą ocenę a k t u a l n i e zajmov/anych m ieszkań w sk azu ją nam grupy przy czy n z a -i..iar.y m ieszkań:
- z b y t mała p o w ie rz c h n ia użytkowa a k t u a l n i e p o siad an eg o mie-s z k a n i a , - z ł y r o z k ła d f u n k c j o n a ln y , - z ł e p o ł o ż e n i e m ie s z k a n ia w budynku, - n iedogodne u sy tu o w a n ie budynku w o s i e d l u o ra z na t e r e n i e m ia s ta ,
- n iew ła śc iw e wykonanie i w yposażenie m ie s z k a n ia , - in n e .
S t r u k t u r ę procentow ą wymienionych p rzy c z y n podano w t a b . 7 . T a b e l e 7 P rzyczyny zamiany mieszkań s p ó ł d z i e l c z y c h
P rzyczyna (L ic zb a wy-pow iedzi %
Mała p o w ie rz c h n ia użytkowa 247 4 0 ,2
Z ły r o z k ła d f u n k c jo n a ln y 113 2 2 ,0
Z łe p o ło ż e n ie m ie sz k an ia w budynku 54 10,5 Niedogodne u sy tu o w a n ie budynku w o s i e d
-l u o r a z na t e r e n i e m ia s ta 40 7 , В
N iew łaściw e wykończenie i wyposażenie
m ieszk an ia 44 8 ,5
Inne 16 3 ,0
Razem 514 100,0
N a j c z ę ś c i e j wymienianą p rzy czy n ą zamiany mieszkań o k a z a ła s i ę z b y t mała p o w ie rz c h n ia użytkowa p o siad an eg o m ieszkania ( 4 0 , 2 'l ) . Negatywnie o ce n ia n o p o w ie rz c h n ię c a ły c h mieszkań o ra z p o sz czeg ó ln y ch iz b - n a j c z ę ś c i e j pokoi i k u ch n i.
P o w ierzch n ia m ie sz k an ia o k a z a ła s i ę z b y t mała z e względu na sprawowanie o p i e k i nad ro d zicam i w 1 3 , OJÍ, k o n iec z n o ść r o z d z i e l e -n i a s i ę r o d z i-n w 19,05^ o ra z z powodu p o w ię k sze -n ia s i ę ro d z in y w 61,6j>'. Jak o drugą p rzy czy n ę zamiany mieszkań podnoszono z ł y ro z k ła d f u n k c jo n a ln y m ie s z k a n ia . Ponad 66K respondentów y/skazy-wało na p r z e c h o d n ie p o k o je , 23 ,BJC ciemne kuchnie a t a k ż e i n n e , mniej sprecyzowane p rzy czy n y . T r z e c i ą p rzy czy n ą zamiany miesz-kań o k a z ało s i ę niedogodne u sy tu o w a n ie m ieszk an ia w budynku ( t a b . 8 ) .
T a b e l a 8 Przyczyny zamiany mieszkań z e względu na je g o p o ł o ż e n i e
w budynlcu
Przyczyna L iczb a wy-po w ied zi *
Za wysoko (d o ty c z y mieszkań na
najwyż-sz y ch k ondygnacjach) 25 4 6 ,3 Za n is k o (d o ty c z y m ieszkań położonych na p a r t e r z e ) 17 31,5 M ieszk an ia szczytowe 0 1 4 ,8 Inne 4 7 , 4 Raz em 54 100,0
Respondentom n i e odpowiada zam ieszkiw anie na najw yższych kondygnacjach budynków 5 l u b 11- p ię t r o w y c h z powodu w y s tę p u ją -cych c z ę s t y c h wycieków, a w a r i i w ind, b raku dopływu wody zimnej i c i e p ł e j i t p . Z k o l e i m ie sz k an ia z n a jd u j ą c e s i ę na p a r t e r z e s ą n a ra ż o n e na c z ę s t e h a ł a s y , w łam ania, n ied o g rz ew a n ie i t p . Rów-n i e ż z e względu Rów-na c z ę s t e p r z e m a r z a Rów-n ie , m ie s z k a n ia szczytowe n i e c i e s z ą s i ę powodzeniem.
K o le jn ą p rzy c z y n ą zamiany mieszkań o k a z a ł s i ę nieodpo-w ie d n i s ta n d a r d nieodpo-wykończenia i nieodpo-w yposażenia m ieszkań. W tym zak r e s i e uzyszakano d łu g ą l i s t ę wad mieszzakań anzakietow anych u ż y t -kowników. H a jp iż s z y s t a n d a r d wykończenia d o ty cz y ć c l a n , s t o -l a r k i , p o d łó g , a w z a k r e s i e w yposażenia u rz ą d z e ń s a n i t a r n y c h .
• Ważną p rzy czy n ą zamiany m ieszkań o k a z ało s i ę i c h p o ł o ż e n i e na- t e r e n i e ir.ia3tas 40# respondentów uważa, że m ie sz k an ie J e s t p o ło żo n e za d a le k o od m ie js c a p r a c y , 2 7, 3# za d a le k o od cen-tru m , 12# n ied o g o d n ie z e względów ro d z in n y c h , r e s z t a responden-tów p o d a je in n e przy czy n y .
llajm niej ważną p rzy c z y n ą zamiany mieszkań o k a z a ły s i ę t a k i e elem enty oceny, Jaks wysokie o p ł a t y czynszowe, z a duża powierz-c h n ia użytkowa o r a z niedogodne p o ł o ż e n i e w o s i e d l u .
V/ przeprowadzonym badaniu zaobserwowano n a s t ę p u j ą c e k i e r u n k i zamiany mieszkań ( t a b . 9 ) ;
- m n ie jsz y c h na w ię k sze ( r ó ż n i c a j e d n e j l u b w ię c e j k a t e g o r i i ) , - równo rzęd n e t z n . np. M-3 na ti-3 ,
T a b e l a 9 K i e n m k i zamiany k a t e g o r i i m ieszkań P o s ia -dane , Poszukiwane M1/2 М3 YA M5 M6/7 l i c z -ba wyp. % l i c z -ba wyp. % l i c z -ba '■TP. % l i c z -ba wyp. % l i c z - , ba wyp. M1 - 1 0 ,3 2 — mm » aa. М2 10 3.47 20 8 ,8 3 20 6,31 5 1,58 М3 3 0 ,9 5 14 4 ,4 2 118 37,21 43 13,56 2 0,63 K4 - - 3 0,95 21 • 6 ,6 2 32 10,09 9 2,84 M5/6 - «■ - - 1 0 ,3 2 3 0,95 3 0,95
Z przeprowadzonych badań w ynika, że n a jw ię c e j ch ę tn y c h J e s t пэ zamianę Ii—3 no K-4 (3 7 ,2 ?0 o ra z K-3 na М-5 (13,6&). A n a liz u ją c z k o l e i uzyskane dane pod kątem kierunków zmian o k a z u je s i ę , że 8 2 .3 # respondentów dąży do zamiany m ieszkań m n ie jsz y c h na więk-s z e , 1 5 ,5 # na równorzędne, a 2 ,2 # z w iększych na m n ie js z e . T a b e l a 10 Sposób u s t a l e n i a kosztów z u ż y c ia
U s t a l e n i e kosztów L ic zb a wy-p ow iedzi %
Wzajemna ugoda 65 2 0,70 P rzez p r z e d s t a w i c i e l a z e s p ó ł d z i e l n i do k t ó r e j n a le ż y m ie sz k an ie 215 6 8,47 P rzez b i u r o p o ś re d n ic tw a zamiany m ieszkań 27 8 ,6 0 P rzez in n ą osobę 7 2 ,2 3 Razem 314 100,00
I sto tn y m czynnikiem determ inującym chęć zamiany J e 3 t u s t a -l e n i e kosztów z u ż y c ia a k t u a -l n i e wynajmowanego m ie s z k a n ia o ra z do-datkowo z a in s ta lo w a n y c h w nim elementów ( t a b . 10). Tę t r u d n ą ope-r a c j ę użytkow nicy ( 6 8 , 5Ю chcą z a ł a t w i ć za pośrednictw em p rz e d -s t a w i c i e l a -s p ó ł d z i e l n i . Tylko 2 0 ,7 # chce z am ien ić swoje m
iesz-k o rd e na d r o d z e wzajemnych u z g o d n ie ń . Badanie w ykazało, ż e głównym lo k a to re m prz y s z łe g o m ie sz k an ia b ę d z ie mąż - 56,75í.
P rav/i с 98?; ankietow anych w y r a z iło chęć o trz y m a n ia m ie sz k an ia w nowo oddawanych w i e lo r o d z in n y c h budynkach s p ó ł d z i e l c z y c h na o s i e d l a c h : R e t k i n i a , T e o filó w i Karolew.
J ak o podstawowe przyczyny wyboru m ie js c a l o k a l i z a c j i na t e r e n i e m ia s ta n a j c z ę ś c i e j wymieniano b l i s k o ś ć do p r a c y (1 9 # ), p r z y z w y c z a je n ie (1 4 # ), d o b re p o ł o ż e n i e i zagospodarow anie o s i e d l a
(4 6 # ) o ra z względy ro d z in n e ( 1 7 ,4 # ) .
Zaobserwowano dużą z b ie ż n o ś ć poglądów d o ty c z ą c y c h l o k a l i z a -c j i poszukiwanego m ie s z k a n ia w budynku. Okazuje s i ę , że więk-s z o ś ć , bo 6 4 , 3 # respondentów ż y c zy ło s o b i e , aby m ie sz k an ie znajdow ało s i ę na 1 -3 p i ę t r z e . Tylko 1 , 2 # w o la ło p a r t e r - b y ły t o osoby n a j c z ę ś c i e j w s ta r s z y m wieku.
Dla 4 8 ,5 # respondentów J e s t o b o j ę t n e do j a k i e j s p ó ł d z i e l n i b ę d z ie należlało m ie s z k a n ie .
Okres o czek iw an ia na zamianę m ie s z k a n ia o k a z a ł s i ę z r ó ż n i -cowany. W b adanej p r ó b ie 4 2 ,0 # respondentów czeka 1 lu b 2 l a -t a , a 37# - 7 l u b 8 l a t .
Prawie 06# respondentów J e s t przygotowanych finansowo do t e j o p e r a c j i . Około 3 7 ,2 # użytkowników p o s ia d a 10-30 t y s . z ł o -
tjC h , a 7 1 ,8 # do 50 t y s . z ł przygotow anej gotów ki,
7 . Wnioski
Z przeprowadzonych badań wynika, że podstawową p rzyczyną zamiany mieszkań J e s t ' mały s ta n d a r d p r z e s t r z e n n y a k t u a l n i e u ż y t -kowanego l o k a l u . Dominują więc t e n d e n c j e zamiany mieszkań m n ie jsz y c h na w ię k s z e , a s z c z e g ó l n i e M-3 na Yt-U o r a z M-3 na Ii-5. Wskazuje t o na k o n iec z n o ść zmian s t r u k t u r y w i e l k o ś c i r e a l i z o -wanych m ieszkań.
V/obec k r ó tk i e g o o k re s u e k s p l o a t a c j i dotychczasowych miesz-kań zJa'./Í3ko i c h zamiany świadczy o p rzyspieszonym d z i a ł a n i u z u ż y c ia sp o łe c z n e g o . W m iarę d łu ż s z e g o o k resu e k s p l o a t a c j i , z a k r e s wprowadzonych zmian w m ie sz k an ia ch u l e g a p o w ięk szen iu . Dokonane " p r z e r ó b k i " w m ie s z k a n ia c h , n ie k ie d y bardzo kosztowne wobec d e c y z j i zamiany m ieszk ań , s t w a r z a j ą dodatkowe k ło p o ty d l a
W to k u e k s p l o a t a c j i m ie s z k a n ia n a s t ę p u j e j e g o z u ż y c i e spo-ł e c z n e i f i z y c z n e . Zadaniem więc s p ó ł d z i e l n i w przypadku zamiany mieszkali J e s t ocena te g o z u ż y c ia i s p ra w ie d liw e u s t a l e n i e sztów . Wobec o b e c n ie o b o w iązu jący ch p rze p isó w w tym z a k r e s i e ko-n i e c z ko-n e wydaje s i ę s z k o l e ko-n i e . k a d r , k t ó r y c h zadaniem b y łab y oce-na z u ż y c ia i fin an so w a wyceoce-na l o k a l i .
P ro c e s zamiany m ieszkań j e s t k ł o p o tl iw y zarówno d l a użytkowników s p ó ł d z i e l c z y c h zasobów mieszkaniowych j a k i d l a s p ó ł d z i e l -n i . Wobec s k a l i t e g o problemu wydaje s i ę k o n ie c z n e u s p ra w n ie -n i e p r o c e s u o r g a -n iz a c y j-n e g o zamia-ny m ieszkań.