View of The Consequences of Urbanization in Relation to Human Life

Pełen tekst

(1)R O C Z N I K I W Y D Z I A U NAUK PRAWNYCH I EKONOMICZNYCH KUL Tom V-VI, zeszyt 2 – 2009-2010. ANDRZEJ NIEDUAKx. WPYW URBANIZACJI NA YCIE CZOWIEKA. WSTP. Otoczenie, w którym yjemy, nie jest ju dzie em natury, ale ca kowicie stworzonym przez cz owieka. Jego powstawanie jest uwarunkowane czynnikami przyrodniczymi, spo ecznymi i kulturowymi. Budowane s wi c wsie i miasta, pola uprawne i fabryki, kana y, mosty, drogi, lotniska. W takiej sytuacji przestrzeni naturalnych, tak zwanych dziewiczych terenów, nieskaonych przez cz owieka, jest coraz mniej, a jeeli s, to na „kra cach

(2) wiata”, które nie s miejscami sta ego przebywania spo eczno

(3) ci ludzkiej. Jednak coraz cz

(4) ciej zdarza si , i na te obszary bezpo

(5) rednio lub po

(6) rednio wkracza cz owiek. Na przyk ad na Antarktydzie czy w Himalajach obserwuje si zanieczyszczenie powietrza, zwi kszone promieniowanie, pozostawiane s odpadki cywilizacji, a równowaga ekologiczna ulega zachwianiu. Tak wi c przestrze , w której yjemy, jest tworem cz owieka1. Poj ciem

(7) ci

(8) le zwizanym z tym zagadnieniem jest urbanizacja. Urbanizacja bezpo

(9) rednio wp ywa na zmian otaczajcej nas przestrzeni oraz po

(10) rednio wymusza na spo ecze stwie zmian lub modyfikacj stylu ycia. Istota ludzka pojawi a si na Ziemi oko o 5-15 milionów lat temu. Do swojej obecnej postaci (homo sapiens) ewoluowa a przez 50-60 tys. lat. Na tak wyznaczonej skali chronologicznej urbanizacja – czyli koncentracja ludno

(11) ci Ks. dr A NDRZEJ N IEDUAK – adiunkt Katedry Mi dzynarodowych Stosunków Kulturalnych i Bada Etnicznych WZNPiE KUL w Tomaszowie Lubelskim; adres do korespondencji: Wydzia Zamiejscowy Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL, ul. Lwowska 80, 22-600 Tomaszów Lub.; e-mail: anieduzak@wp.pl 1 M. M a l i k o w s k i, Spoeczestwo i przestrze zurbanizowana – teksty ródowe, Rzeszów: Wydawnictwo Wyszej Szko y Pedagogicznej 1999, s. 89..

(12) 164. ANDRZEJ NIEDUAK. na ograniczonym obszarze, zwanym miastem – jest zjawiskiem stosunkowo nowym. Pierwsze miasta powsta y oko o 6 tys. lat temu. Zaprezentowana dysproporcja mi dzy rozwojem cz owieka i miast wynika z konieczno

(13) ci osigni cia przez spo ecze stwo okre

(14) lonego poziomu rozwoju spo ecznego i technologicznego, jaki jest niezb dny do za oenia i utrzymania miast. Miasto jest skupiskiem dosy duej liczby ludno

(15) ci, która nie uprawia ziemi, aby wytwarza dla siebie

(16) rodki ywno

(17) ci. Pierwsze miasta powsta y w

(18) rodkowowschodniej Azji mi dzy Tygrysem a Eufratem, na terytorium dzisiejszego Iraku. Powstanie miast by o konsekwencj zmian klimatycznych i rozwoju technologicznego2. Na pocztku XIX w. jedynie 2,4% populacji

(19) wiata zamieszkiwa o miasta. Liderem w procesie urbanizacji by a Anglia, gdzie odsetek mieszka ców miast wynosi 30%, podczas gdy w USA – 10%3. Póniej liczba mieszka ców miast bardzo dynamicznie wzrasta a. G ównym czynnikiem sprzyjajcym temu by o uprzemys owienie4. W XIX w. urbanizacja mia a miejsce g ównie w Europie i Ameryce Pó nocnej, natomiast po zako czeniu II wojny

(20) wiatowej zacz a take zachodzi w krajach Trzeciego wiata5.. 1. URBANIZACJA I JEJ PASZCZYZNY. Urbanizacja jest procesem koncentracji ludno

(21) ci w punktach przestrzeni geograficznej, g ównie na obszarach miejskich. Okre

(22) la take wzrost liczby ludno

(23) ci miejskiej i jej udzia w liczbie ludno

(24) ci danego obszaru. Czynnikami wp ywajcymi na taki stan rzeczy s aspekty spo eczno-kulturowe, demograficzne i ekonomiczne. Urbanizacja oznacza take przestrzenny rozwój miast oraz zmian stylu ycia na miejski6. Urbanizacja odbywa si na pi ciu podstawowych p aszczyznach. Pierwsz z nich jest p aszczyzna demograficzna, która dotyczy migracji ludno

(25) ci wiejskiej ze wsi do miast. Taki trend pociga za sob wzrost odsetka ludno

(26) ci miejskiej. Nast pna p aszczyzna – ekonomiczna – charakteryzuje si wzro2. N. G o l d m a n, Wstp do socjologii, Pozna : Zysk i S-ka Wydawnictwo 2001, s. 307. A. G i d d e n s, Socjologia, Warszawa: PWN 2004, s. 59. 4 M. S z c z e p a s k i, Miasto i przestrze w perspektywie socjologicznej, Warszawa: Scholar 2002, s. 104-105. 5 G. W c a w o w i c z, Geografia spoeczna miast, Warszawa: PWN 2003, s. 60-61. 6 J. W g l e s k i, Encyklopedia socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa 2002, s. 276. 3.

(27) WPYW URBANIZACJI NA YCIE CZOWIEKA. 165. stem odsetka ludno

(28) ci zatrudnionej poza rolnictwem, pocztkowo w przemy

(29) le, a nast pnie w branach zwizanych z us ugami. Z p aszczyzn spo eczn zwizane jest upowszechnianie si miejskiego stylu ycia, któremu towarzyszy wiele udogodnie w codziennym yciu. Polega ona na przyswajaniu miejskiego stylu ycia oraz przenikaniu miejskich wzorów ekonomicznych, spo ecznych i kulturowych na wie

(30) . Kolejna p aszczyzna – przestrzenno-architektoniczna – jest powizana z rozwojem obszarów miejskich i tworzeniem nowych miast oraz nabywaniem cech miejskich przez inne jednostki osiedle cze, a take zmianami form przestrzennych. P aszczyzna techniczna natomiast jest zwizana z szeroko rozumianym rozwojem technologicznym przemys u, metod produkcji i dystrybucji. Wszelkie formy unowocze

(31) nienia dotychczasowego stanu rzeczy maj za zadnie s uy spo ecze stwu oraz

(32) rodowisku7. Ostatnimi czasy coraz wi ksza liczba socjologów twierdzi, i wspomniane wcze

(33) niej uj cie p aszczyzn urbanizacji jest zbyt szerokie i sztucznie obejmuje na przyk ad p aszczyzn zmian ekonomicznych, które traktowane s odr bnie w ramach procesu industrializacji. Takie podej

(34) cie rodzi niebezpiecze stwo ujmowania wszelkich zmian w spo ecze stwie i kulturze jako zachodzcych wy cznie pod wp ywem rozwoju miast i na wzór miejski. Dlatego w ostatnich latach socjologowie i urbani

(35) ci ograniczaj zakres, p aszczyzny procesu urbanizacji do zmian zachodzcych w sferze demograficznej i przestrzennej. W tym uj ciu urbanizacja oznacza kompleks zmian polegajcych na wzro

(36) cie proporcji ludno

(37) ci zamieszkujcej w jednostkach osadniczych uznawanych za miasta, wzro

(38) cie wielkich i rónych form.. 2. RODZAJE I PRZYCZYNY URBANIZACJI. Wyrónia si trzy podstawowe rodzaje (procesy) urbanizacji. Pierwszy jest zwizany z tak zwan urbanizacj ogóln, któr okre

(39) la si i wyraa odsetkami ludno

(40) ci miejskiej w stosunku do ogó u ludno

(41) ci danego kraju. Drugim rodzajem jest urbanizacja wielkomiejska, ukazywana i statystycznie przedstawiana za pomoc odsetka ludno

(42) ci wielkich miast w stosunku do ogó u ludno

(43) ci danego kraju. Trzeci rodzaj urbanizacji nazwany zosta urbanizacj o koncentracji ludno

(44) ci wielkomiejskiej, ustalanej za pomoc wskanika stosunku liczby ludno

(45) ci zamieszkujcej w wielkich miastach do liczby ludno

(46) ci miej7. S z c z e p a s k i, dz. cyt., s. 104..

(47) 166. ANDRZEJ NIEDUAK. skiej ogó em. We wszystkich tych trzech rodzajach urbanizacji wyrónia si. trzy poziomy – wysoki,

(48) redni i niski8. Podzia u dokonuje si ze wzgl du na wspó czynnik urbanizacji9, dlatego wspó czesne pa stwa mona podzieli na trzy grupy: o niskim (do 40%),

(49) rednim (40-60%) oraz wysokim wskaniku urbanizacji (powyej 60%). Jedn z g ównych przyczyn urbanizacji jest coraz wi ksze znaczenie pozarolniczych form aktywno

(50) ci gospodarczej. Proces industrializacji spowodowa nap yw ludno

(51) ci wiejskiej do o

(52) rodków miejskich, które stwarza y moliwo

(53) zatrudnienia w us ugach oraz przemy

(54) le. Poza bardziej atrakcyjnym rynkiem pracy miasto oferuje rónorodny system us ug i bogatsz ofert kulturaln. Dlatego najbardziej bezpo

(55) redni przyczyn urbanizacji jest emigracja ludno

(56) ci ze wsi. Kolejn jest poszerzanie granic administracyjnych miast i w czanie w ich obr b terenów wiejskich. Owe zjawisko ma miejsce coraz cz

(57) ciej, a zachodzi ono w duym stopniu za spraw deglomeracji10.. 3. NASTPSTWA URBANIZACJI 3.1. CHARAKTERYSTYKA PRZEMIAN. Podchodzc do procesu urbanizacji w sposób ewolucyjny11, stwierdzamy, i jest ona rozwojem jednego z czterech podstawowych typów spo ecze stw wyrónianych przez ewolucjonistów12, a mianowicie spo ecze stwa przemy8 J. T u r o w s k i, Socjologia. Wielkie struktury spoeczne, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2000, s. 250. 9 Wspó czynnik urbanizacji – procentowy udzia mieszka ców miast w ogólnej liczbie ludno

(58) ci. Wspó czynnik ten jest wskanikiem rozwoju spo ecznego spo ecze stw. Wraz z uprzemys owieniem nast puje wzgl dnie gwa towna migracja ludno

(59) ci do miast z obszarów wiejskich. 10 Deglomeracja – proces majcy na celu zahamowanie cig ego wzrostu zag szczenia ludno

(60) ci. Wyróniamy deglomeracje czynn (przenoszenie zak adów pracy poza granice aglomeracji) oraz biern (niedopuszczanie do powstawania nowych miejsc zatrudnienia na terenie aglomeracji). Deglomeracja zachodzi w krajach silnie rozwini tych w wyniku rozszerzania si. terenów przeznaczonych na budownictwo (zw aszcza jednorodzinne) daleko poza tereny zurbanizowane; http://czacki.edu.pl/~jottan/urbanizacja/?strona=definicja&tryb=kotwica 11 W konstruowanych przez ewolucjonistów cigach rozwojowych najcz stszym kryterium wyróniania typów spo ecze stw traktowanych jako etapy rozwoju jest poziom techniki okre

(61) lajcej podstawowy sposób zdobywania

(62) rodków do ycia. 12 W typologiach ewolucjonistów wyst puj cztery podstawowe typy spo ecze stw: spo ecze stwo zbieracko-my

(63) liwskie (nie znajce uprawy roli), rolnicze spo ecze stwo kopieniackie.

(64) WPYW URBANIZACJI NA YCIE CZOWIEKA. 167. s owego. W ostatnich latach zacz o si upowszechnia przekonanie, e zachodzce w spo ecze stwie przemys owym zmiany prowadz do powstania nowej jako

(65) ci – spo ecze stwa nowego typu. Pojawi o si poj cie spo ecze stwa poprzemys owego, ponowoczesnego, zwanego take informacyjnym. Ewolucja poj okre

(66) lajcych dzisiejsze spo ecze stwo jest zwizana z coraz wi ksz skal urbanizacji zachodzcej w naszych czasach. Podstaw spo ecze stwa przemys owego jest gospodarka rynkowa oraz masowe wytwarzanie dóbr materialnych przy uyciu maszyn i poza gospodarstwem domowym. Rozwój przemys u i gospodarki rynkowej powoduje, i powszechne, jako motywacja dzia a gospodarczych, jest denie do zysku. Pienidz nabiera wi kszego znaczenia, stajc si miernikiem wyznaczajcym miejsce cz owieka w spo ecze stwie. Rozwój przemys u przyczynia si do dynamicznego rozwoju miast. Taka sytuacja powoduje zwi kszon przestrzenn i spo eczn ruchliwo

(67) ludzi. Pojawiaj si nowego rodzaju zbiorowo

(68) ci spo eczne: celowo tworzone, oparte na normach prawnych i ogarniajce jedynie cz

(69) ycia jednostek w odrónieniu od wcze

(70) niej istniejcych, które zajmowa y ca e ycie cz owieka i tworzy y si. spontanicznie na podstawie wi zów krwi bd ssiedztwa. Konsekwencj tego rozwoju jest umacnianie si i rozrost w adzy centralnej pa stwa, s abnie nieformalna kontrola spo eczna, a wzrasta potrzeba kontroli formalnej: policji, sdów, wi zie . Jednostka przestaje by tylko czstk zbiorowo

(71) ci i zyskuje warto

(72) autonomiczn. Wan motywacj jej dzia a zaczyna by denie do osigni osobistych. To denie, racjonalno

(73) , sekularyzacja i indywidualizm s charakterystycznymi cechami kulturowymi spo ecze stwa przemys owego13. Procesowi urbanizacji towarzyszy tworzenie si masowych spo ecze stw. Poj cie masowe spoeczestwo wywodzi si od masy spo ecznej. Charakterystyczne jego cechy s nast pujce: nie podlega podzia om spo ecznym i wywodzi si ze wszystkich kategorii spo eczno-demograficznych, jest anonimowe i z oone z anonimowych jednostek, interakcje zachodzce mi dzy jednostkami maj tu charakter powierzchowny, jest luno zorganizowane i moe dzia a tylko jako t um. Zurbanizowane spo ecze stwo funkcjonuje po

(74) ród wielkich instytucji i organizacji, które nastawione s na szerokie rzesze odbiorców umiejscowionych w wysoko rozwini tych i licznie zaludnionych miastach. (nie znajce p uga i uprawiajce ziemi za pomoc motyki), rozwini te spo ecze stwo rolnicze (uywajce p uga), spo ecze stwo przemys owe. 13 B. S z a c k a, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa 2008, s. 103-106..

(75) 168. ANDRZEJ NIEDUAK. Mieszka cy miast staj si ujarzmieni prawami, zarzdzeniami, postulatami. Taki stan rzeczy wymusza na nich ujednolicone wzory zachowa , kupowanie identycznych przedmiotów, podobne formy sp dzania czasu wolnego14. 3.2. CECHY SPOECZESTWA ZURBANIZOWANEGO. Wy onione w cigu wielu lat cechy stylu ycia zurbanizowanego spo ecze stwa sk aniaj do zadania sobie pytania, które brzmi: czy dzisiejsze nowoczesne spo ecze stwo rozwija si w dobrym kierunku? Jedn z charakterystycznych cech, które je obrazuj, jest rozwój postawy „mie ” i jej dominowanie nad postaw „by ”. W spo ecze stwie obserwuje si coraz wi kszy p d za dobrami materialnymi oraz pozycj spo eczn, zawodow, która mog aby zagwarantowa posiadanie owych dóbr jak najwyszej jako

(76) ci. Pozycja spo eczna i zwizany z ni presti oraz uznanie spo eczne staje si nadrz dnym celem. Wszystko jest podporzdkowane temu, aby jak najszybciej posiada du sum pieni dzy na koncie, odpowiedni samochód w garau, w asne mieszkanie oraz moliwo

(77) ekskluzywnego sp dzania czasu wolnego. W porównaniu z krajami zachodnimi w spo ecze stwie polskim przed za amaniem si systemu socjalistycznego postawa „mie ” by a umiarkowana. Teraz wzrasta i przybiera ostrzejsze formy, upodabniajc si do postaw spotykanych w pa stwach zachodnich. Kolejn charakterystyczn cech jest „bezstylowo

(78) ”, która objawia si. tym, i w stylu ycia brakuje dominacji okre

(79) lonego systemu warto

(80) ci i wzorów zachowa przede wszystkim w zakresie kontaktów z ludmi, organizowania dnia codziennego i

(81) witecznego. Jeeli jakie

(82) warto

(83) ci i wzory zachowa s cz

(84) ciej wybierane ni inne, wtedy mamy do czynienia ze znacznym wp ywem mody, nacisków

(85) rodków masowego przekazu oraz nawyków wyniesionych ze

(86) rodowiska pochodzenia, a nie z warto

(87) ciami i przekonaniami ogó u spo ecze stwa. Nast pn cech charakterystyczn spo ecze stw zurbanizowanych jest eklektyzm. Coraz cz

(88) ciej jeste

(89) my

(90) wiadkami czenia elementów z rónych stylów ycia i tradycji kulturowych. Nie tworz one zatem spójnej ca o

(91) ci z wyranie zaznaczajc si koncepcj cz owieka i ycia spo ecznego, lecz s lunymi elementami. W mieszkaniu przeci tnie zamonego przedstawiciela masowego spo ecze stwa warto

(92) ciowe antyki i nowoczesne obrazy ssiaduj z kiczem. Wida take niepokojcy trend, ukazujcy, i szerszemu udzia owi 14. L. D y c z e w s k i, Kultura polska w procesie przemian, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1995, s. 167-168..

(93) WPYW URBANIZACJI NA YCIE CZOWIEKA. 169. w kulturze i wyszemu wykszta ceniu towarzyszy nieporadno

(94) w podtrzymywaniu mi dzyludzkich i ssiedzkich kontaktów. Kolejna cecha wie si z nieumiej tno

(95) ci wykorzystania czasu, który w stylu ycia spo ecze stwa masowego jest determinowany cyklem pracy, regularno

(96) ci wypoczynku, programami telewizji i radia. Cz sto zdarza si , e jednostka nie panuje nad sytuacj i nie potrafi poytecznie tego czasu zagospodarowa . Innymi cechami s: przeci tno

(97) i szaro

(98) , bierna postawa wobec dóbr kultury duchowej, których realizowanie wymaga szczególnego wysi ku oraz niedorozwój indywidualnych zainteresowa i uzdolnie . Jednostki s tak silnie pocigane przez

(99) rodki masowego komunikowania i mod , e nie starcza im czasu i si y na rozwój bardziej zindywidualizowanych aspiracji, a jeeli one si rozwijaj, to najcz

(100) ciej w zakresie dóbr materialnych. Powysze cechy stylu ycia masowego spo ecze stwa wyst puj we wszystkich nowoczesnych i rozwijajcych si spo ecze stwach, czyli w tak zwanych spo ecze stwach zurbanizowanych. Styl ten ma charakter mi dzynarodowy; czy on spo ecze stwa Europy i

(101) wiata, ale wi cej pozytywnych cech nie posiada15. 3.3. POZOSTAE KONSEKWENCJE URBANIZACJI. Wspomniane wcze

(102) niej negatywne skutki urbanizacji nie s jedynymi, z którymi si spotykamy. Diametralnie innym problemem jest pogarszanie si. stanu

(103) rodowiska naturalnego. Populacja ludzi na Ziemi wzrasta i ich koncentracja na terenach mieszkalnych równie ulega zwi kszeniu. Taka sytuacja sprawia, i niezb dne staje si zagospodarowywanie coraz wi kszych obszarów. Te dzia ania powoduj zniekszta cenie naturalnej rzeby terenu. Powstaj nowe infrastruktury techniczne i spo eczne, majce na celu u atwienie ycia lokalnej spo eczno

(104) ci. Dotyczy to zw aszcza budowy sieci komunikacyjnych: autostrad, dróg szybkiego ruchu, magistrali kolejowych, a take lotnisk. Destrukcyjne dla

(105) rodowiska s ponadto przeobraenia, które nast puj w górnych warstwach skalnych, spowodowanych budow w górotworach tuneli, zw aszcza dla dróg górskich. Przeobraenia bardzo cz sto nast puj na d ugo

(106) ci kilkudziesi ciu kilometrów.. 15. Tame, s. 169-170..

(107) 170. ANDRZEJ NIEDUAK. Kolejny problem to kwestia odpadów komunalnych, a konkretnie ich sk adowanie. Ogromne ilo

(108) ci odpadów produkowanych przez miasta wywieraj bardzo istotne, negatywne zmiany w

(109) rodowisku, przyczyniajc si w znacznym stopniu do degradacji wód oraz gleb. Urbanizacja ma równie swoje dobre strony. G ste zaludnienie u atwia kontakty mi dzyludzkie. Zakres tych kontaktów wzrasta jeszcze bardziej wraz z pojawieniem si

(110) rodków masowej komunikacji. Podnoszenie si ogólnego poziomu wykszta cenia usprawnia organizowanie zbiorowych dzia a . Ten stan umoliwia rozwijajca si demokracja16. B. Szacka zauwaa, e dzi

(111) g ównie „[...] pojawienie si i upowszechnienie Internetu, ogromnie poszerzajcego zasi g komunikacji mi dzy jednostkami, a co za tym idzie, moliwo

(112) powstawania mniejszych i wi kszych grup o najróniejszym charakterze” 17 sprzyja integracji spo ecze stwa.. ZAKOCZENIE. Aktualnie najbardziej zurbanizowanymi obszarami

(113) wiata s: Europa (w szczególno

(114) ci jej zachodnia cz

(115) ), Australia, Ameryka Po udniowa (Wenezuela, Urugwaj, Argentyna), Ameryka Pó nocna (USA, Kanada) oraz Afryka Pó nocna i Bliski Wschód. Natomiast najmniej zurbanizowanymi krajami s pa stwa afryka skie, zw aszcza w Afryce Wschodniej (Ruanda, Burundi) oraz kraje Azji Po udniowej (Bhutan). Prognozy pokazuj, i do 2025 r. liczba ludno

(116) ci w krajach rozwijajcych si osignie 4 miliardy 18, a 63% ludno

(117) ci

(118) wiata b dzie mieszka w miastach19. Wszelkiego rodzaju udogodnienia, które mamy w miastach, powoduj, e chce w nich mieszka coraz wi ksza liczba ludzi, zw aszcza m odych. Dzieje si tak, poniewa miasta zapewniaj liczne miejsca pracy i ich wi kszy wybór. atwiejszy jest te dost p do kultury; teatrów, kin, galerii, filharmonii, muzeów, a dzi ki obcowaniu ze sztuk cz owiek poszerza swoje horyzonty oraz rozwija swoje zainteresowania. Nie bez znaczenia jest te fakt, i w miastach jest atwiejszy dost p do wyszych uczelni oraz do wszelkich instytucji.. 16. S z a c k a, dz. cyt., s. 114. Tame, s. 230. 18 G. W c a w o w i c z, Geografia spoeczna miast, Warszawa: PWN 2003, s.61. 19 A. G i d d e n s, Socjologia, Warszawa: PWN 2004, s. 595. 17.

(119) WPYW URBANIZACJI NA YCIE CZOWIEKA. 171. BIBLIOGRAFIA D y c z e w s k i L.: Kultura polska w procesie przemian, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1995. G i d d e n s A.: Socjologia, Warszawa: PWN 2004. G o l d m a n N.: Wst p do socjologii, Pozna : Zysk i S-ka Wydawnictwo 2001. M a l i k o w s k i M.: Spo ecze stwo i przestrze zurbanizowana – teksty ród owe, Rzeszów: Wydawnictwo Wyszej Szko y Pedagogicznej 1999. S z a c k a B.: Wprowadzenie do socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa 2008. S z c z e p a s k i M.: Miasto i przestrze w perspektywie socjologicznej, Warszawa: Scholar 2002. T u r o w s k i J.: Socjologia. Wielkie struktury spo eczne, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2000. W c a w o w i c z G.: Geografia spo eczna miast, Warszawa: PWN 2003. W g l e s k i J.: Encyklopedia socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa 2002. http://czacki.edu.pl/. THE CONSEQUENCES OF URBANIZATION IN RELATION TO HUMAN LIFE Summary This article raises the subject of urbanization and its influence on human life. It describes relations between human development and the evolution of urban societies and presents the definition of a town together with a brief analysis of its origins. The author also defines the concept of urbanization and describes the reasons of this ongoing process. Subsequently, he proceeds to analyse basic planes of urbanization. Besides, the article deals with issues concerning industrial societies and the process of forming mass societies. It also presents some characteristics of an urban society together with negative and positive consequences of urbanization. The analysis is focused on the consequences of urbanization which particularly influence a society. This article provokes afterthoughts concerning the process of urbanization and its future consequences. Sowa kluczowe: urbanizacja, miasto, spo ecze stwo. Key words: urbanization, town, society..

(120)