Janusz Pietrzak,Andrzej Bartczak
Sulejów - Podklasztorze, gm. Sulejów,
woj. piotrkowskie. Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 19, 180-181
1βΟ
-XVl-XTTI w. U M f a e j t zabudowy po zachodniej u r a n i e l o é d o U n a stą p iła zapewne p rz e d barokow ą przetoa- dową. T ak w ięc tr z y etap y ró żn y ch p ra ć budowlanych w tej c z ę śc i w z g ó rta , m u sz ą m ie śc ić się pom iędzy późnym śred n io w iecz em a p ie r w a tą połową X V m w. W s ie n ie topcież rauai n a r a z ić po zo stać k w e a tu funkcji odkrytych relik tó w . O dkrycia te m ają isto tn e znaczenie dla ro zw iązan ia problem u w e jśc ia głównego do k o ś cioła. W k o n te k śc ie dokonanych w 19B4 r , odkryć w kracbcle»w ykluczających istn ie n ie w ejścia w p ie rw sz y m k o śc ie le ro m ań sk im , o dsłonięte n a zew nątrz r e lik ty zabudowy» w ykluczają istn ie n ie p o rtalu w fa sa d z ie Je sz c z e w c z a sa c h znacznie p o ź m c js tjc h .
D alsze badania obj*1/ o b sz a r północnorzachodni w zg ó rza, na a ra c h 190 i 191, gdzie is tn ia ły p r z e s ła n ki, że mogą znajdować z lę śla d y daw nej za b u ta w y k la s z to rn e j. O dsłonięto d o b rze zachow any układ s t r a t y g r a ficzn y o znacznej m iąższo ści w arstw /d o 2 ,6 0 m / pozw alający n a w yróżnienie Śladów d rew n ian ej zabudowy /s p a lo n e j/, k tó rą n a le ty datow ać w ra m a c h XUI-XTV w. P o b ra n e próbki do badań m etodą C14, pozw olą z a pewne na b liższ e sprecyzow anie chro n o lo g ii. Do ważnych odkryć w tej p a r tu w zg ó rza, n a le ż y o d sło n ięc ie bardzo dobrze zactow anego pie c a ceglanego do wypału c e ra m ik i budowlanej t du ty m zesp o łem k afli p łask ic h 1 garnkow ych, odkrytych w p o m iesz czen iu p rz e d p ie c e m . K afle n ie p o sia d a ją polew y i stanow ią zapew ne od pady produkcji. Z arów no fo rm y p ła s k ic h kafli, ja k i zachow any r e lie f , pozw alają datować je od późnego o k rę tu gotyckiego, po p ełn y re n e s a n s . Stan ic h zachow ania je s t bardzo do b ry , co pozw ała na dokonanie p e ł nej ich re k o n stru k c ji, O d sło n ię ty p ie c ceglany, zachow any je s t, p o za kopułą, w c a ło ś c i w ra z z ru szto w an iem wykonanym z ceg ieł. Stanowi on niew ątpliw ie obiekt o unikatow ej w a rto śc i. P o dokonaniu zabiegów k o n se rw a to rsk ic h będzie ffi p rz e z n a c z o n y dla celów ekspozycyjnych.
P r a c e b ad aw c ze o b jęły rów nież w n ę trz e zabudowań k la sz to rn y c h , te w, wi k a rla tu, gdzie założone t o · z la ły tr z y wykopy sondażow e / a r 293, 2 9 3 /2 5 8 /, Dokonano tam d a lsz y c h Istotnych odkryć odnośnie faz za g o - ł po ta ro w a n ia teren u w zgórza k laszto rn eg o . U stalono bowiem , źe fundam enty obecnego k la s z to ru , po sa d o wiona s ą w p a r tii m łodszej ./z a c h o d n ia j/, n a głębokości od +9, 80 ш do >9,94 m od R* c z y li w ysokość funda mentowania wynosi zaledw ie 36-90 e ą n a to m ia st w c z ę ś c i s t a r s z e j k la sz to ru / w sc h o d n ie j/, głębokość p o sa dowienia stopy funtam entow ej wynosi +-8,8 В od ft, czyli w ysokość fundam entów m a 1, 94 m . Zarów no s ta rs z a , ja k 1 m ło d sz a zabudowa k la s z to ru , usytuow ana je s t na w cze śn iejsz y m c m e n ta rz y sk u . K le ulega w ątpliw ości, iż o b sz a r zaleg ając y pom iędzy kościołem ŚW, TrO jcy, a rotundą iïw. Prokopa» p ierw o tn ie nie był zabudowany, a stanow ił te re n c m e n ta rz a , co m a isto tn e z n a c z e ile dła ro z w a la ć o a tem at lokalizacja n a js ta rs z e j zabudowy k la sz to rn e j. O b sz a r ten , położony po północnej stro n ie k o śc io ła Sw, T ró jc y , łączono w lite r a tu r z e p rzed m io tu z n a js ta rs z ą zabudową. S tw ierdzone tu z aleg an ie cm en tarzy sk a * w yklucza ta k ą m o żliw o ść , W o b ręb ie z ab u dowy k la s z to rtie j /w i k a r La t u / , o dsłonięto ró w n ież n ien aru szo n y układy s tra ty g ra fic z n e , z a w ie ra ją c e w arstw y zw iązane z placem budowy obiektów sa k ra ln y c h /o d łu p id g ra n itu , p iaskow ca 1 z a p ra w a /.
Z badaniam i nad usytuow aniem p ierw o tn ej zabudowy k la s z to rn e j, w iązało e l f z ało żen ie wykopów na a r z e 468. Była to kontynuacja p ra c m ająca na cehi rozp o zn an ie o b sz a ru położonego od południowej s tro n y k o śc io ła ów. T ró jcy . Wyniki uzyskane w 1985 r . p o tw ierd ziły b ra k śladów jakiejkolw iek zabudowy n a p o łu ta le od obiektu sa k ra ln e g o , gdyż te re n poddany badaniom zajęty je e t, podobnie ja k po północnej s tr o n ie , p rz e z c m e n ta rz y sk o z grobam i datow anym i od późnego śre d n io w iecz a po c z a s y nowożytne. P a r t ia c m e n ta rz y sk a zaleg ając a po północnej « tre n ie k o śc io ła àw. T ró jc y , zam yka s ię ch ro n o lo g iczn ie w późnym śred n io w iecz u . Ja k wynika z p ra c na całym o b s z a rz e w zg ó rza, n a js ta r s z a zabudowa k la s z to rn a m u sia ła być d rew niana i usytuow ana w zachodniej c z ę ś c i tego te re n u .
P rz ep ro w a d zo n o zarów no badania pow ierzchniow e, ja k 1 sondażow e oa te re n ie m ia s ta . Badaniam i objęto m iasto W g ra n ic a c h i poza g ra n ic a m i obecnej zabudowy. W wyniku tych p ra c odkryto 12 stanow isk, w tym 2 z m ło d sze j epoki k am ien ia, 2 stanow iska k u ltu ry łu ży ck iej, 8 stanow isk n ależy do późnego ś re d n io w iecza /Х Ш -XIV w . / . Badania sm idażuwe p rzeprow adzone na P la c u Ś w iętokrzyskim /4 so n d a ż e /, zw iązane były z u sta le n ie m , c z y w m ie jsc u gdzie w in ie Шопу był drew niany k ościół Św, K rzyża, istn ia ła Jakaś wczftŚ* iU sJsza św ią ty n ia , hib te ż s t a r s z a o sada. Wynik b ad tń był negatywny, W m ie jsc u ,g d z ie do XVTQ w. is tn ia ł d rew niany kości A , n ie stw ierdzono żadnych śladów w cze śn iejsz eg o osadnictw a, niż wiek XIII-XIV. D alsze dwa wykopy założono na Rynku. Tu ró w n ież n a jw c z e śn ie jsz e w arstw y k ulturow e m ożna datować d o piero na ХШ -XÏV w. P o d czas o b se rw ac ji ró żn eg o ro d zaju p r a c ziem nych zw iązanych z zakładaniem r u r gazowych, k analizacyjnych, c z y w wykopach fundam entowych, stw ie rd zo n o w ystępow anie w arstw zaleg ając y ch n a calcu , k tó re m ożna odnieść an alo g iczn ie ja k w wykopach sondażow ych do o k re su późnego śred n io w iecz a.
*
SULEJÓW -POD KLASZTOR Z E , g m. Sulejów F F P ra co w n ie K onserw acji Zabytków
woj, p io trk o w sk ie P ra c o w n ia A rch eo lo g iczn o -K o n serw ato rsk a
Stanow isko > O ddztał w Lodzi
BartanJa p ro w ad ził m g r Ja n u sz P ie trz a k / a u to r sp ra w o z d a n ia / p rz y w spółudziale m g r. A n d rzeja B artczak a . F inansow ał WKZ w P i o t r kowie T rybuna laki a . P ie rw s z y eezoc badań. P o c y ste ra k i zespól k la s z to rn y /ХП-ХПС w. / .
P ra c e eą p o czątk iem kolejnego etapu badań m ających na celu rozpoznanie całeg o obiektu 1 w iążą sję ś c iś le s zabiegam i k o n se rw a !o rsk im i jakim i zo stan ie on poddany, W b r. k o n cen tro w ały s ię one w południowej c z ę ś c i zespołu [» k la sz to rn e g o , tj, w re jo n ie k o śc io ła i w tr y ta rz a . Wykonano tu c z te r y wykopy o pow ierzchni łączn ej 95*4 m .
W wykopach 1/85 i IV /8 5 zlokalizow anych p rz y północno -zachodnim narożniku k o śc io ła o d słonięto r e likt) przy p o ry dostaw ionej /zap ew n e w XVH-XVTO w, / do niego celem w z mocni en la k o n stru k cji 1 p rz e c iw d z ia łan ia pękaniu m urów, a ro z e b ra n e j w XX w. w tra k c ie p ra c p rz y w ra c a ją c y c h obiektowi jego p ie rw o tn y wygląd.
181
-R e lik t (en to w wlęfcazoćct fondem ent posadow im y /podobnie Jak 1 fond* m ent k o i с tota » tym re jo r.le / na płytko w y etfp o jącej tu ekele « s i e n n e j , W m leelceo go ее ере jene go u p r a w ą w apienną łem encgo ka mieni a w apienne go e dodatkiem g ru m ceglanego, cegły t kam ieni eraiy cen y ch . Z analogic to e go m ateriału wykonano г dwoje* wypełni eko eeebow anego fragm entu neelem nej p a r tii ргеурог у licow anego claeam l p la e k e e c a .
Wykopy n / 8 i 1 Ш/ЙЬ ueytuowano w południowej c a p im w lry d airia kleeeto rn eg o . Na tre fl ono ta пи relik t m aro doelaw lonego do m a jd a ją c y c h alp do d r l i oa pow lerachnl /w postem ru in y / ic le n krukgankdw południo wo -eachołkiiego akrtyi& a k la a e to ru . O dkryty m ur to fundam ent r tukam i od ciągającym i. W enleelono go i ł a m anego k am ien ia w apiennego 1 olei! с m y ch ceg ieł sp a jając u p r a w ą w apienną, natom laet łakl wykonano i c e gieł. Uzyskany m a te ria l arch eo lo g ie m y posw ala datować go na koniec XV1-XVH w.
S tw ie rd e e io p tn a d to obecnoćć eye tem u odw otkiim la w lry d a re a k laszto rn eg o w p o sta c i kanału odpływo wego. Jego im a n y boczne wykonano i kam ienia a ra ty e m e g o , a c a ło ść sklepiono pionowo WBtawtcną ceg łą. Kanał ten w zniesiono ró w n o cześn ie e w y ie j opisanym m o rem .
M a te ria ł zabytkow y i dokum entacja do czasu Ich zakończenia o ra z pow stania pełnego opracow ania znajdują clę w P ra co w n i A r c h e o lo g ic sio -K o n se rw a to r sklej P P P KZ O /Ł ó d ź.
P r a c e badaw cze będą ktaitynuowane.
SZCZAWIN MAŁY, gm *Z gierz woj. łódzkie
Stanow isko 1 1 2
Badania prow adzili m g r m gr A ndrzej K o sio rek , P io tr Swiątkie- w lcz /a u to r spraw o zdania / » Finansow ał WKZ w Łodzi. P ie rw sz y sezon badań. D om niem ane: o aa da ś re<ta łowiec zna 1 grodzisku śred n io w ieczn e.
Stanowi eko 1, Zlokalizow ano w 1662 r« w tra k c ie badań p o w ie rz c h n io w y h w ra m ach A ZP, określono jako o sa d ę śre d n io w ieczną i z a re je stro w a n o , P ołożone je s t one n a lew o b rzeżn ej, nsdzalew ow ej te r a e le b ez- lm lœ n e g o cieku płynącego n a zachód o d 'w si Szczaw in Mały.
W tra k c ie teg orocznych badań w e r y û kac yÿs o-rato w n iczy ch załó ż ono 1 w yeksplorow ano wykop o w ym ia r a c h 2 i 16 щ. P o za w spółczesnym hum usem zaleg ały w nim jedynie: w arstw a o rn e j p róchnicy o m ią ż sz o śc i 20*30 cm o ra z w arstw a w m ycia p ró ch n icy w c a l co w y piasek. S trop c a lc a znajdow ał się n a głębokości ok* 6 0- 70 c m od pow ierzcłm l z ie m i. P o z a Śladam i w sp ó łczesn ej o rk i nie stw ierdzono innych śladów działalności g o sp o d a rc z e j; b ra k Je st w arstw y bądź obiektu kulturow ego. Z wykopu pozyskano 271 i r . naczyń# w śród k tó ry c h w yróżniono fra k c ję c e ra m ik i późnośredniow iecznej 1 now ożytnej, jednakże a n aliza ro z rz u tu m ateriału w o b rę b ie wykopu o ra z jego str a ty g r a flc z n o · chronologiern eg o zróżnicow ania, prow adzi do wniosku, iż zn aj dował się on tn na w tórnym złożu.
D okum entacja badań znajdo je e tę w Muzeum M iasta Z g ie rz a 1 w &B1ÛZ w L o d zi, m a te ria ł ruchom y w Muzeom M iasta Z g ie rz a .
Badania zakończono.
Stanow isko 2. Z lokalizow ano w 1982 r . w tra k c ie badań pow ierzchniow ych w ra m a c h A Z P, o k reślo n e jako g ro d zisk o ir e ta ilo w ie c s ie / ? / . Położone je s t ono w w idiach С ceru lew ki 1 w padającego do n ie j bezlm len - nego cieku płynącego na zachód od wal Szczaw in Mały, O becnie te re n j e e t isto tn ie p rz e k sz ta łc o n y na skutek prow adzonych tu p ra c ziem nych. Wobec pow yższego stanow i eko to zo stało rozpoznane p rz y pom ocy s e r ii od w iertów wykonanych w zdłuż m a g is tra li p rze c in a ją c y c h te re n na lin ii S*Wi E -W , O dw ierty się g a ją c e d o 2 ,4 - 2 , 5 m głębokości w ykazały obecność zale g a ją c y c h tu n aw arstw ień geologie siy c h o sedym entacyjnej i lodowco wej genezie. B rak je s t jakichkolw iek śladów w arstw kulturow ych, n ie pozyskano także m a te ria łu ruchom ego.
D okum entacja badań znajduje s ię w OEłDZ w Ł odzi 1 w Muzeum M iasta Z g ie rz a . Badania zakończono. SZESTNO# gm. Mrągowo woj. o lsz ty ń sk ie Z am ek ŚWIDWIN-STARE MIAST woj. k o sz a liń sk ie
Badania arch itek to n iczn e p rz e p ro w a d z ili: m g r I n t. Ja n u sz polak 1 m g r in ż. K atarzyna Dąbrowska# m gr H enryk Janocha /a u to r sp raw o E dania / . Finansow ał WKZ w K oszalinie. F u r wazy e e t« i badań. Hr arna K am ienna / z XIV w. / z późniejszym i przebudowa* m am l.
p a tr z
o k ra s nowożytny
AftF E X -WEST w P oznaniu
Wojewódzki K onserw ator Zabytków w Łodzi
