Najnowsze wyniki badań i poszukiwań złóż węgla kamiennego w synklinorium śródsudeckim

ANDRZEJ BOSSOWSKI, ZYGMUNT CHLEBOWSKI Oddział Dolnośląski IG

NAJNOWSZE WYNIKI

V'!

W powojennej historii badań formacji górnoikar-bońskiej na obszarze synklinorium śródsudeckiego

wyróimiamy 2 o~resy szczególnego nasnenia prac. vV pierws'zym, trwającym od koń~ca lat 40-tych do po-łowy la,t 60-tYJch, wykonano wiele prac o charakte-rze poszukiwawczym i podstawowym. Ich wyniki, przedstaiWitane w licznych publikacja,ch, nie będą tu omawiane. Opracowaniem uwzględniającym zagad-nienia rozprzestrzezagad-nienia i węglonośności

górnokar-bońskich serii produktywnych z tych lat jest Atlas g'eo1og1cZiny Dolnośląskiego Zagłębia Węglatwego (1). Drugi okres nasilenia badań r~ozpo~czął się w koń­

cu lat 60-tych i trwa do chwili obecnej. Wiąże s.iq on z przejś,ciem zakładów górnkzy,ch na prowadzenie prac rozpoz,nawczych, w obrębie nadań górniczych, za pomocą wierceń z powierz,chni. W okresie wcześ­ niejszym, ze względu na słabą jakość spDzętu wiert-niczego oraz brak dokładnych metod geofizyki wiert-niczej. rozpoznani,e złóż po upadzie prowadzono głó­

wnie za pomocą podziemnych wyrobisk górniczych (upadowe, przekopy, wiercenia dołowe).

Jednocześnie z pratca:mi wiertniczymi prowadzo-nYimi pnez zakłady górnLcz,e roz,poczęto~ wi,ercenia o charakterze podstawowym zaprojektowane przez In-stytut GeologLczny. W wyniku realiza1cji części tych pra>C uzyskano wiele ciekawych materiałów dotyczą.:.. cy,ch wykształcenia >Serii górnokarbońskich między

Głuszycą a Nową Rudą.

Treśdą artJ~kułu jest omó:wien:ie wyników prac

wi~ertniczy,ch i ważniej:szyc:h badań o ·charaikt~erze pod-stawowym - stra,tygmficzny~ch petrogmfkznych,

KAIVHENNEGO

UKD 553.94.041:551.735.1/.2:551.822.7:551.242.3.054(438-14:234.57 DZW)

które WYJkonano już po podsumowaniu stanu wiedzy o górnym karbonie zawartym w Atlasie geologicz-nym Dolnośląskiego Zagłębia Węglo>wego.

UWAGI OGOLNE

O WYKSZTAŁCENIU FORMACJI WĘGLONOśNEJ W wyni.Jku wieloletnich poszukiwań złóż węgla

kamiennego oraz badań stratygrafiezny1ch zestawio-no zgeneralizowany profil utworów górnokarbońskich

w polskiej północno-wschodniej części synklinOtriurn ś~ródsudeckiego (tab.) W)"korzystano tu głównie pra-ce I. Lipiarskiego (7) i A. Grocholskiego (3),

wprowa-dzając w kilku miejscach niewielkie poprawki na podstatwie sugestii, jakich dostar:czyły najnowsze, nie publikowane wyniki badań z lat 1971--1974 (K. Au-gustyniak, A. Bossowski, J. Jerzykiewicz).

Spośród utrworów gómego karbonu główne z':lacze-nie surowcowe mają warstwy wałbrzyskie i żacler­ skie. Fokłady węgla z tych warstw są eksploatowane na dużych ohszara:ch, w dwóch najważniejszych re-j,ona~ch górniczych zagłębia dolnośląskiego, tj. w re-j,onie Wałbrzycha i Nowej Rudy. Fokłady węgla z warstw białokamień·skich i glintcktch, ze względu na ich lokalne występowanie i małe rozprzestrze-nienie, eksploatowano zaledwi~e w >kilku mi~ejscach, w niewielkich kopalniach położonych przy wychodniach tych warstw.

W warstwach ludwikowickich, należących do ste-fanu, eksp1oata,cji węgla po polskiej stronie SJillklino-rium śródsudeckiego nie pDowadzono, gdyż nie

stwier·-Podział stratygrafic:zny Heerlen 1935 Sheffield 1967 Poziom litostratygra-ficzny Litologia A warstwy żaclerskie warstwy wałbrzyskie kulm morski

piaskowce drobnoziarniste, mułowce z pokładami węgla

2 o 2 4 Chelmsko Ś!askie o _.! ·""'·~ _{·--.."--1 .} . / 1-..y,,_,, .:;._;. • . / ' \ - \ ~Q

!

... ....-.·

r:c~okrzeszy

l

....

S.

s

R.yc. l. Szkic geo~ogiczny synklinorium śródsudeckiego

z lokalizacją opisanych w artykule prac o charakterze podstawowym.

1 - gnejsy sowiogórskie, 2 metamorfik okrywy

Karko-noszy, 3 masyw gabrowa-diabazowy Nowej Rudy

Słu:Qca, 4 - metamorfik kłodzki, 5 - dolny karbon, 6 warstwy wałbrzyskie, 7 - warstwy białokamieńskie, 8 -warstwy żaclerskie, 9 - wulkanity górnego karbonu, 10 -warstwy gHnickie, 11 - warstwy ludwikowickie, 12 dol-ny czerwodol-ny spągowiec, 13 - wulkanity czerwonego spą­ gowca, 14 - utwory młodsze od dolnego czerwonego spą­ gowca w ogólności (górny czerwony spągowiec, cechsztyn, trias, kreda), 15 przypuszczalne, pierwotne zasięgi nie-cek z sedymentacją fitogeniczną warstw wałbrzyskich: A -niecka okolic Wałbrzycha i Jedliny . Zdroju, B - niecka Woliborza, C - niecka okolic Nowej Rudy - Krajanowa; 16 - przypuszczalne pierwotne zasięgi niecek z sedymen-tacją fitogeniczną warstw żaclerskich: I - niecka żacleta - Lubawki, II - niecka Wałbrzycha ·- Gorców, III niecka Jugowa - Nowej Rudy, IV - niecka Nowego Dzi-· kowca, V - niecka Słupca, 17 - S - miejsca wykonanych badal't o charakterze stratygraficznym, 18 - P - miejsca wykonanych badań o charakterze petrograficznym, 19 H - miejsca wykonanych bada1'l hydrogeologicznych, 20

uskoki, 21 - granice wydzieleń stratygraficznych.

dzono tu pokładów o znaczeniu przemysłow:ym. Na-potykano tu jedynie przy ·okazji robót ziemnych i

górniczych 1na niewielkie, zazwyczaj kilku lub kil-kunastocentymetrowe, wkładki węgliste o zupełnie

lokalnym rozprzestrzenieniu. Granice obszarów obec-nej i dawnej eksploatacji górniczej, obejmującej

po-kłady węgla z poszczególnych serii górnego karbonu, przedstawiaro na ryc. 2.

Wykształcenie głównych serii węglonośnych, tj. warstw wałbrzyskich i żaclerskich, wskazuje że zgo-dnie z dotychczasowymi poglądami,

ob-z kopalń, utwory te

usytuowanych nieckach sedymentacyjnych. Warstwy wałbrzyskie tworzyły się w nieckach

podłuż-0Wolim

~7

l

l1o

[§C]

p

Fig. l. Geo:ogical sketch map of the Central Sudetic Synclinorium and distribution of basie geoLogical

surveys discussed in the text.

l Sowie Góry gneisses, 2 - metamorphic Karkonosze cover, 3 - Nowa Ruda - Słupca gabbro-diabase massif, 4 - Kłodzko metamorphic area, 5 - Lower Carboniferous, 6 - Wałbrzych beds, 7 Biały Kamień beds, 8 - żaclef beds, 9 - Upper Carboniferous volcanic rocks, 10 Gli-nice beds, 11 - Ludwików beds, 12 - Lower l)otliegendes, 13 - Rotliegendes volcanic rocks, 14 - post-Lower Rot-Hegendes deposits (Upper Rotliegendes, Zechstein, Triassic, Cretaceous), 15 - inferred original extent of basins of phytogenic sedimentation of Wałbrzych beds: A - basin in the vicinities of Wałbrzych and .Jedlina Zdrój, B

-Wolibórz basin, C - basin in the vicinities of Nowa Ruda - Krajanów; 16 - inferred orlginal extent of basins of phytogenic sedimentation of żaclei' beds: I - żaclei' -Lubawka basin, II - Wałbrzych - Gorce basin, III -Jugów Nowa Ruda basin, IV - Nowy Dzikowiec basin, V - Słupiec basin; 17 - S - areas of stratigraphic stu-dies, 18 - P - areas of petrographic studies, 19 - H -areas of hydrogeological studies, 20 - faults, 21 -

boun-daries of stratigraphic units.

nych przylegających od SW do strefy granic:cnej

(brzeżnej) synklinorium śródsudeckiego i bloku so-wiogórskiego. Za takim usytuowaniem przemawia

występorwanie (wzdłuż jednej strefy) głównych- ośrod­

ków eksploatacji warstw wałbrzyskich, a miarnowi-cie: kop. "Thorez" w Wałbrzychu, starych kopalń

- "Cezar" i "Zofia" w Jedlinie Zdroju i kop.

"Bo-lesław" w Przygórzu (na N od Woliborza).

Warstwy żaclerskie osadzały się w kilku osob-ny:;h basenach, których dłuższe osie miały kierunek NNE -- SSW. Ich .przebieg był pra,Nie prostopadły

do kierunku osi niecek warstw wałbrzyskich

(utwo-rzyły się one w wyniku ruchów fazy Gór Kruszco-wych). Są to: w części SW - niecka Zaclerza

Y

c.

s.

R.

S.

o

4

~15

~16 ~17

Ryc. 2. Uproszczony szkic geologiczny synklinorium 3ródsudeckiego z lokaLizacją opisanych w artykule

prac o charakterze poszukiwawczo-rozpo:znawczym.

1 - gnej5y sowiogórskie, 2 - metamorfik okrywy Karko-noszy, 3 - masyw gabrowo·diabazowy Nowej Rudy

-Słupca, 4 ...,.- metamorfik kłodzki, 5 - dolny karbon, 6 górny karbon w ogólności (warstwy wałbrzyskie, białoka­ mieńskie, żaclerskie, glinickie i ludwikowicki.e), 7 - utwo-ry młodsze od karbonu w ogólności (perm, trias i kreda), 8 - obszary obecnej i dawnej eksploatacji górniczej, 9 obszary rozpoznane i rozpoznawane wierceniami przez przemysł we:glowy, 10 - głębsze otwory o::!wietcone na zlecenie Instytutu Geologicznego: l W -4 (pogłębienie otworu przemysłu w~glowego), 2 - W-1 (pogłębienie otwo-ru przemysłu węglowego), 3 - Głuszyca Górna IG1; 11 -otwory strukturalne i poszukiwawcze projektowane przez Instytut Geologiczny (nie odwiercone): a - Lubawka IG-1, b Grz~dy IG-1, c - Dnisław śl. IG-1, d - Dzikowiec IG-1; 12 - przypuszczalne przedłużenia stref zwiększonej węglonośności poza obszary rozpoznane: w w warstwach wałbrzyskich, ż - w warstwach żaclerskich, l - w war-stwach ludwikowickich; 13 - przypuszczalne pierwotne za-sięgi niecek z sedymentacją fitogeniczną warstw wałbrzy­ skich: A niecka okolic Wałbrzycha i Jedliny Zdroju, B - niecka Woliborza, C - niecka okolic Nowej Rudy -Krajanowa; 14 - przypuszczalne pierwotne zasięgi niecek z sedymentacją fitogeniczną warstw żaclerskich: I - niecka żaclei'a - Lubawki, II niecka Wałbrzycha - Gorców, III - niecka Jugowa - Nowej Rudy, IV - niecka Nowego Dzikowca, V - niecka Słupca; 15 - przypuszczalny prze-bieg linii występowania spągu górnego karbonu na głębo­ kości 2000 m od powierzchni, 16 - uskoki, 17 - grani.ce

wydzieleń stratygraficznych.

Lubawki, w części centralnej - niecka Wałbrzycha

- Gorców, w części SE zaś nieeka Jugowa No-wej Rudy, niecka Nowego Dzikowca i niecka Słup­

ca (por. ryc. l i 2).

Dla określenia perspektyw występowania pokła­

dów węgla o znaczeniu przemysłowym istotne zna-czenie ma prowadzona na bieżąco rekonstrukcja

pa.-c

10 011~12

Fig. 2. Simplified geoLogicaL sketch map of the Central

Sudetic syndinorium and location of

geological--prospecting studies discussed in the text.

1 - sowie Góry gneisses, 2 metamorphic Karkonosze cover, 3 - Nowa Ruda Słupiec gabbro-diabase .massif, 4 - Kłodzko metamorphic area, 5 - Lower Carbomferol!s, 6 - not subdivided Upper Carboniferous (Wałbrzych,

Bia-ły Kamień, żacler, Gli~ice. and Ludwików . beds), . 7 -:-post-Carboniferous depos1ts In generał (Perm1an, TnasslC and Cretaceous), 8 - old and . new mini~~ areas, 9 -areas recognized or being recogmzed by. ~nllmgs made by coal mining industry, 10 - deeper dnllmgs ordered by the Geological Institute: l W-4 (deepened borehole ma-de by coal mining industry), 2 - W-1 (deepene<'! borehole made by coal mining industry), 3 Głuszyca Gorna IG-1; 11 - structural and prospecting drillings projected by the Geological Institute (not ma_de): a - LubawJ;ca I?-1, b Grzędy IG-1, c - Unisław SI. IG-1, d - Dz1k;:>w1ec IG-~; 12 inferred extensions of coal-rich zones outs1de recogm-zed areas: w - in Wałbrzych beds, ż in żacler beds, 1 - in Ludwików beds; 13 - inferred original extent of basins with phytogenic sedimentation of Wałbrzych beds: A basin in the vicinities of Wałbrzych and Jedlma Zdrój B - Wolibórz basin, C - basin in the vicinities

of Nowa Ruda - Krajanów; 14 inferred origina.~

extent of basins with phytogenic sedimentation of żacler

beds: I żaclef - Lubawka basin, II Wałbrzych

-Gorce hasin, III - Jugów Nowa Ruda basin, IV -Nowy Dzikowiec basin, V - Słupiec basin; 15 - inferred cour~e of line of occurrence of the base of the Upper Carbom-ferous at the depth of 2000 m below the surface, 16

·-faults, 17 boundaries of stratigraphic units.

leogeograficzna lokalnych niecek sedymentacyjnych. Strefy zwiększonej węglonośności wiążą się najczę­

ściej ze środkowymi partiami basenów. W związku

omawianiu wyników nowych prac wiert-poza obszarem eksploatacji górniczej, celo-we raznatrzenie ich lokalizacji na tle rozkładu węglonośności w przyległych polach kopalnianych.

OMOWIENIE WYNIKOW BADAŃ

Spośród wJkona:nych prac omówiono tylko te, któ-re mają największe znaczenie dla określenia perspek-tyw występowania węgli kami,enny~ch, wiercenia po-szukiwawcze i rozpoznawcze or,az badam.a stratygra-fi-czne i petrografi,czne serii górnokarbońskich.

A. Badania geologiczno-złożowe

Doty;chc,zas najwięcej wierceń poza obszarami eksploatacji górniczej wykonano w pola;ch szybu "Piastó,w" w Nowej Rudzie i "Jan" w Słurpcu. Od-wiercOil)o tam 9 otworów dla rozpo:ona:nia wykształ­

cenia serii węglonośnej w kierunku upadu oraz

kil-kanaście otworów na zlecenie Instytutu Geologi"-:~z­

nego, w celu poszukiwań innych surowców. Wyko-nane prace wiertni,cze wniJosły nowe informacje o

rozkładzie węglonośności warstw żaclerskich.

Dla omawianego rejonu istotne znaczenie mają

pra,ce: L Lipia,rskiego (7) i opracowania archi0.-valne A. Bossowskiego. W pierwszej z wymienionych prac autor przeprowadził k~o,relację pokładów rwęglowy~ch

z nowych otworów z pokładami rejonu Śdna,w:k:i śr. (na za,chodzi~e) i obs'zarze ek'SIPlorutacji górnkzej w

Słupcu (na wschodzie). W opracowaniu A. Hossow-skiego przeprow.ad\ziono analizę zmienności węglonoś­

noś,,.,i. i miąższości serii górnego karbonu w rejonie

między Ludwikawicami na północo-zachodzie a Słup­

cem na południa-wschodzie. W wyndiku ,ty,ch rprac u-staJJono:

1. W rejonie pola szybu "Piast" w Nowej Rudzie,

leżą,cego w obrębie nteeki Jugowa - Nowej Rudy (ryc. 2), najkorzystniejsza pod względem surOW'CO-wym strefa węglonośna przylega do zachodnich krań­

ców ohsz::1ru eksploatacyjnego. Ciągnie się ona z NNE na SS'N, od zachodnich okolk mia;s,ta Nowa Hu-da, nie dochodząc do Ścinawki Gór:nej.

2. W rejonie Słupca strefy maksymalnej węgla­ rośności występują w południowej częś,ci obszaru eksploatacyj:nego, przedłużając się na W na prze-strzeni 2-3 km. W związku z tym najkorzystniej-szy,ch perspektywicz;nie obszarów należy szukać w rej01ni~e Ścinawiki Dolnej i Bożkowa.

Drugi rejon koncentracji rozpoznawczych prac wiertni1czych usytuowany między Nmvą Ruda a

Lud-wik~owicami Kł. ro,zpoznano w lata,ch 1972-1977 pię­

cioma głębokimi otworami, przy czym w czterech opr6cz warstw żaclerskkh przewiercono również war-stwy wałbrzyskie. Wy;niki tych wierceń przedsta-wiono w opracowaniach K. Augustyniaka i A. Bos-sowskiego, wykonanych w lartach 1972-1976. Można

je ująć następująco:

1. Obszar największej węglonośnoś'Ci warstw ż:l.­

clerskich ciagnie się z NNE ku SSW, między Ju-gowem a Nową Rudą. W swej południowo-za ch od-niej części łc);czy się on z obszarem przylegającym od z:;vchodu do pola szybu "Piast" (por. wyżej).

2. ProwadZione w obrębie warstw wałbrzyskich

prace wi~ertnicze doprowadziły do odkrycia nie z"l.a-nego dotychczas odgałęzienia niecki rejonu Wolibo-rza. Przebieg osi tej niecki jest równoleżnikowy z niewielkjm odchyleniem ku NE (ryc. 1 i 2). Anali-za miąż'S:ioś,ci i klastyezności serii wskazuje na jej

przedłużenie się w kierunku Krajanowa.

Prace wiertnicze rozpoczęte niedawno w rejonie

Wałbrzycha koncentrują się na obsza,rze nadań gór-:nirzych. Brak jednak dot~y,chczas wystarczającej

ilo-śd materiałów dla dokonania zaktualizowanej oce-ny oers:nek;tyw przedłużania się stref o zwiększonej

węglonośności po,za obszary eksploatacji górniczej. Uzyska:Je wyniki wskazują na:

1. Przedłuże~nie się strefy korzystnej węglonoś~noś­

ct wa:stw wałbrzy;skich od rejonu mtasta Wałbrzy­

chc:J w kierunku na Jedlinę Zdrój.

2. Niższą niż sugerowano w "Atlasie" (1) węgla­ rośrość warsbw żaderskich na połudDiO-\Vischód

rv'l Boe:uszowa (rejon szybu Barbara). Obniżenie wę­

glo~oś.nośd w tym rejonie uwarunkowane jest być

rn'0'7.~ sk:rętem osi niecki sedymenta~cyjnej Vl:ałbrzycha

-- Gorrów bardziej o kierunku SSW. Projektowane

głebokie -vviercenia rozpoznawcze na S od Gorców rowi'nmr w najbliższym czasie wyjaśnić powyższe za-rradnienia.

Przedstawione wyniki robót wiertniczy1ch oraz prac studialny,ch wpływały na lokalizację .otworów pos1zu:kiwawczych, ujętych w opracowllnym przez K. Augustynia1ka i A. Bossowskiego, głębszych partii synklinorium śródsudeckiego. Z za:projektowanych 6

otworów dotychczas wyikanano dwa. Najcieka.ws'ze wyniki uzyskano w otw. Głuszyce Grn. IG-1. gdzie na głębok,ośd ok. 150 m, w dolnej ,części warstw lu-dwilmwickich, st~wierd:wno pokład węgla o miąższo­ śd 1,6 m. \"! tzwiąZiku ,z odlkrydem t~ego pokładu

wykonano projekt i prowadzi się prace poszukiwaw-cze i dokumentacyjne, mające na celu bliższe rozpoz-n<mie jeg,o pozycji stratygraficznej i sposobu zalega-nil'!. Przypuszczalnie sta~nowi on ~odpowiednik tzw.

,.Dokładu pulkrabskiego" z warstw odolovv:skkh

wy-stępujących w południowo-za~chodnim skrzydle syn-klir;orium śródsudeckiego (CSRS).

B. Badania podstawowe

Badania podstawowe uzyskanych ma,teriałów z ro-bót terenowych i wierceń koncentrowały się głównie

na pracach stratygraficzmych i petrografioznych. Ich wyniki w sposób poś,redni pozwalają wnioskować o perspektywach występowania serii węglonośnych

ma-jących z:nB,czenie surowcowe. Szczegó1nie duże

zna-r·Żenie mają one w obszarach nie rozpoznanych gór-ni,cm i wiertniczo. ·

Do naiważmiejszych, wykonanych ostatnio, prac straty.e:raficznych należą badania I. Lipiarskiego (6)

i J. Jerzykiewicz, doty~czą,ce osadów 'Z pogranicza górnego ka~rboml i czerwonego spągowca. W ich wy-niku stwierdzono, że łupki antrakozjowe uważane

C!otychczas za ciągłe horvZJonty mogą być tylko fa-ci::>,mi nsadó'\v klos,tycZJny,ch o;tenu lub otenoste,fanu. \V

zwią~zku z tym istnieje konieczność rewizji dotvch-r.zas.owego zdjęcia geologicznego syniklinorium śród­

stv'leckiego, która mogłaby doprowadzić cl'o istotmych zmi8" V·l interpreta~cji tektonicznej rejonu między

No-Wlól Hudą a Wałbrzychem.

I,nteresują,cy,ch WY1'li:ków dostarc;zyły również, pro-wadzone urzez I. Li:piarsikiego (7), badan:ia wieku

u-tworó:vv zwietr'zeEnowych i argilitórw w ,polu szybu ... T8_n" w Słupcu. Stwierdzono, że osady te, zali<czane Rwego ezasu ~rzez .J. Oberca · (8) d10 dolnej eześri fa-cii now,orudzkiei warstw bialokamień.skkh, należa do \Vi?;enu i niższe.~o narnuTu. Sa one zatem w ,cześci elewiwAlentem węglonośnych ~warstw wałbrzyskich. N8 1nożliwość wystenowa:nia tych warstw w rejo,nie mierlzy Słupcem a BoiJk1owem wska1z1.'ja rów,nież

pro-Wlłdzone w la~tach 19n5-1972 przez A.· Bossowskiego w:vri,nkowe pra~ce kartograficzne.

\liT SW czesc1 synkltnorium śródsudeckiego na

\V o"! Lubc>wki, wyikonaPe w ostatnich latach. przez:

J Szał8mache. T. Górecką i Z. Parkę f9), badania

,;vieku czerwono zab8rwiony,ch zlepieńców (U:'\X!.aża­ Pvr:h dotvd'r'z:=ts za dolnokarbońskie) wyk.a'Zały, że

nPleż<=~ rr,".,e do nermu. Odkrycie powyższe wskazuje ,.,." mn:Wwość wvstępow;:mia, weglomoćinvch w::trśtw

70_{>''lersiki,rh DOd nermem w rej.onie, w którym !dO tei}

YYW" ;~ch nie noto\:vano.

Na uwa~te zssługuja również wieloletnie nrare net"o2'rafkzne .J. Yror,n?sia (5). Wnioski ~z nkh wvni-J,..,qiace. nrzerłsrtawi1one w syntetvc'Znym onraeol\vaniu (J:;) DiQirl'-'l'ia C'~echy ,r'l,iaP'nOSib7iC'zne dla iD{'IS1Zf'Z,e0'Ól'Y)vch

ocr-""iW ~ArneO'o karbonu, ułatwiajare whłś,ciWB

klasvfi-J,..~rie strC~tv2'rafir.zna serii klastv~czny~ch. tak istotną

nrzv nnsz1Jki·wFJniu wee-li kamiennych. \V C7-eści z~-: r},n,"lw,iei nółno~n~ei sv.nklinorh;:m śródsudeckiego

r""·DW?"'l'zono nona:rl<to nrR,re hydroe-eoJOJO'irCI:One,

dotycza-en DOSZUkiwań \ĄrA,rl W Utworach f'TIV<HtiQ!f,zWlllWYCh n~.-,7. v: f~mma,c:jarh kredÓwych pE"~mskich i karbo~ń­

skkh.

WNIOSKI

PDzedsta,wiooe w artvkule wyniki navvszych b'ł­

rlań i noszukiwań węgli kamiennych, na które

złoży-1v sie· wie-r('enia ros'zu'kh;vawe:zJe i rozpoznawcz,e. nr.a-rn c;trat.ve:raficzne i petrograficzne można ująć na-S'te:nu i8co:

1. NowP nra~ce wiertnicze zre~Fzo;wane dClleko od rrr•:1,ni(' nńl e1-"'sn1oa,tacji górnkzei donrowadziły do

:"1okalizowania kilku stref zwiększonej

ci. Pozmala,ją one na ·Oikr·eś·leni·e ki·erunków, w jakie~ powinny pójść dalsze poszukiwania i badania węgb kamienn;)l1ch.

2. Odkryde w Głuszycy nowego pokładu węgla w IWarrstwach ludwikow1skich wskazuje na celowość dalszego zbadania tych utworów. Mogą one być od-powiedn.tkiem węglonośnych warstw odolowskich z terenu CSRS.

3. Wyniki nowych prac stratygraficznych, a zwła­

szcza badań pozi·mnów łupków antrakozjowych,

wska:z~ują na celowość dalszego i<ch kontynuowania dla .całego obs•zan.1 polskiej częśei synklinorium.

4. Uzyskane do tej pory wyniki wskazują na

ko-nieczność reinterpretacji podsta•wowego zdjęcia geo-logicznego, którego analiza wskaże, być może, na

wy-stępowanie obszarów z płytszym niż dotychczas są­

dzono zaleganiem serii węglonośnych.

Niektóre z wymienionych postulatów po.wil11ny być

spełnione już w najbliższych latach, po zrealizowa-niu przez ·zakłady górn.ic·ze całości rozpozna;wczych prac wiertni•czych i po odwierceniu, na zlecenie In-stytutu Geologiccznego, kilku głębokich otworów w nie ro,zpoznarnych wgłębnie partiach synklinm·ium

(ryc. 2).

LITERATURA

1. A u g u s •t y m i a k K. - Akl.as g·eo•logi.czny

Dolno-śląskiego Zagłębia Węglowego, cz. II, Wyd. Geol., 1970.

SUMMARY

In the end of sixties, the mine•s markedly inten-sified search for haTid 1coal deposits outs•ide their mi-ning fields. This intensiftcation was mainly related to the introduction of deep drillings from the surfa-ce which could be s1ituated far from the boundaries of areas of mining works. Somewhat later the Geo-logica·l Institute joined the drilling projects aimed at the search for coal deposits. The works carr1ed out by the Institute were partly based on newly obtained bo:rehole data fr.om drillings ordered by mining in.dus·t·ry. The studies made · it possible to gather valuable data .(l,argely still unpubHshed) which contributed to better knowledge of paleogeography of coal-bearing Carbonifer·ous. The development of Namurian and Wesilphalian basins was somewhat reinterpreted in relatio:1. to that outlined in the last SYJnthesis, i.·e. the Gepl.o>gkal Atlas •Oif the Lo'\ver Si-lesia Coal Bas.in l(1). Discovery of coal seam in the Ludwików beds in the Głuszyce area, hitherto utn-known from these strata in P.oltsh part of the Cen-tral Sudetic syndinorium, represents important but unexpected side effect of these studies.

T he drdllings w er e followed by basie studies ba-sed on newly obtained data. These studies and espe-cially stratigraphi·c studies indkectly influen•ce the concept of further search and studies of coal depo-sits.

The paper presents a:n .att·empt to summa.rize .the most important effects of the a.bove mentioned stu-dies. A spedal attent1ion is pa.id to those directly contributi:ng to discovery of new perspective areas of hard coal deposits.

2. G r o c h o l s k i A. - Niektóre wyniki wier·ceń

strukturalnych w rejonie wypiętrzenia ścinaWiki.

Prz. G eoL, 1964, nr 7/8.

3. Gr o c h o l ski A. - Problemy stra1tygrafii silezu w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym. Kwart. Geol., 1974, nr 1.

4. Jerzyk ri e w i c z J. - Wyniki badań mikroflo-rystyc.znych nad pozycją stratygraficzną łupków

antrakozjowych (depresja śródsudecka). Ibidem., 1973, nr 2.

5. Kor n a ś J. - Fetragrafia skał klast)11cznych gór-nego karbonu depresji śród:sude·ckiej. Bibl. Oddz. Doln. Ins·t. Geo·l., 1974.

6. Lip i ar s k i I. - Wyniki wstępnych badań nad utworami otenu (dolny perm) w rejonie Słupca w Sudeck•im Zagłębiu Węgla Kamiennego. Spraw. 2

P·os. Komis. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 1972,

t.

7. L ri p i ar ski I. - Osady warstw żaclerskich (dol-my westfal) w niecce Słupca (depresja śródsude­

cka) oraz morfologia pokładów węgla. Pr. Geol. Komis. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 1976, nr 101.

8. O b er c J. - Stratygrafia i tektonika ut.worów górnego karbonu i dolnego permu w za,chodniej części il"egionu bardzkiego. Biul. Inst. Geol., 1957, nr 123.

9. Szałamacha J., Górecka T., Parka

z.-O gruboklastyeznym osadzie permskim w zachod-nim obrzeżeniu nieckli śródsudeckiej. Kwart. Ge-ol., 1977, nr 4.

PE3IOME

B KOHI~e 60-ThiX ro~OB Ha6JIIO~aeTCJI 3HR'Ili1TeJih-HaJI MHTeHcvrctnm:an;vrJI pa6oT B o6JiacTvr pa3Be~Kvr

J13BeCTHhlX MeCTOpOm:~eH:v.rif KaMeHHOrO yrJIJI, BHe IIO-JieM vrx 3KCIIJiyaTau;111vr. IIpwr};:t:HOM vrHTeHC111<i:>HKIJ;111111 9Tvrx pa6oT, rrpoBO~VIMhiX ropHhiMvr rrpe,n;rrpVIJIT111JIMM, 6hiJIO IIPMMeHeHvre 6ypeHMJI rJiy60KVIX CKBam:rm J13 rroBepxaocTM. Mx MOm:Ho 6hiJIO JIOKaJIM3HpoBaTh ,n;aJie-Ko OT rpaHVIIJ; IIOJieM, Ha KOTOphiX BeJIVICh rOpHhie pa60Thi. HeMHOro II03m:e TaKm:e reoJiorw:recK:v.rif VIHCTH-TyT HaqaJI BeCTH 6ypOBhie IIOHCKOBhie pa60Thi OCHO-BaHHhie .Ha C06CTBeHHhiX rrpOeKTaX li:f ~aHHhiX IIOJiy-qeHHhiX li:f3 paHhiile rrpo6ypeHHhiX CKBa:lKMH. 3T111 MCCJie,n;oBaHHJI crroco6cTBOBaJI111 JiyqiUe:ti: pa3Be,n;Ke rraJieoreorpa<PMM yrJieHOCHhiX OTJiom:eH:v.rif BepxHero Kap60Ha. Ha HX OCHOBaHH111 B03HHKJIO HOOOe J1306pa-m:eH111e pa3BVITli:fJI HaMIOpCKHX VI BeCT<i:>aJihCKMX

6ac-ceMHOB, HeMEOrO OTJIJi!qaroru;eecJI OT rrpe~cTaBJieHHOrO

B 60JihiilOM Cli:fHTeT'V!qecKOM rry6JivrKau;vrM - reoJIOrli:f-qeCKOM aTJiace HHm:HecHJie3cKoro yroJibHOro 6acce:ti:Ha.

,lJ;pyrvrM 9<i:><i:>eKTOM rrpOBe~eHHhiX pa60T 6hiJIO BCKphiTMe B pa:iłOHe r JiyiUHIJ;hi, B JIIO~BMKOBVIIJ;KMX

cJIOJIX, yrOJihHoro rrJiacTa He BCTpeqaeMoro ,n;o cvrx nop B 9THX OTJLO:lKeHHJIX B ITOJihCKOM 'łaCTVI

cpe,n;M-cy~eTCKOrO CMHKJIVIHOpHJI. Herrocpe~cTBeHHO nocJie 6ypOBhiX pa6oT, Ha OCHOBaHMH ITOJiy'łeHHhiX MaTe-pMaJIOB, 6biJIJ1 ITpDBe~eHHhi OCHOBHhie reOJIOrVI'łeCKMe

HCCJie~OBaHVI.H. HeKOTOphre 1113 HHX, OC06eHHO CTpaTH-rpa<PvrqeCKHe, OKa3hiBIOT BJIMHHHe Ha Be,ZJ;eHMe ~aJih­

HeMIUHX II0111CKOB M pa3Be~KJ1 MeCTOpO:lK~,eHHM KaMeH-HOrD yrJIH.

B cTaThe rrpe~cTaBJieHhi caMhie Ba:lKHhie pe3yJib-TaThi 3TMX pa6oT. Oco6eHHO rro~,qepKHyTa pOJih Tex pa60T, KOTOphie Herrocpe~CTBeHHO BHeCJIM CBOM BKJia,n; B pa3Be,n;Ky HOBhiX paMOHOB rrepcrreKTMBHhiX B 06-JiaCTH HaXO:lK~eHJi:fJI KaMeHHOrO yrJIJI.