• Nie Znaleziono Wyników

Makro- i mikrofazy rozwoju brzegów klifowych wybrzeża polskiego

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Makro- i mikrofazy rozwoju brzegów klifowych wybrzeża polskiego"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

'The geological service of these drllllngs will be maintain by continuously working speclalistic dril-ling laboratories of the "Geoservices" type.

Attention is paid to the necessity of securing sampling and well-logging service for the studies of . deep-seated horizons

as

well as to potential dif-ficulties . connected with penetration of deep-seated Permian strata and folded Older Paleozoic and Car-pathian Flysch series. In orda- to avoid possible complications it is necessary to elaborate optimum teChnique of drilling the bGreholes and to gather

appropriate technical equipment.

PE310ME

B HTOre mD'eHClIlUIhDC rewrol'H'l:ecKHX H

reo<PH3H-·qecs:KX, UPOOO,lPQll>lX c Ha'laJQl me~ecl!lTbIX l'O,IlOB reoJ1Ol'H'leClDlK HHCTHTyTOK H O6'l>e~elril:eM: ropHO--HecPTaBoA upoMI>JIUneHHOCTH, &.rno B sll:/ilqHTeJIbHO:A: CTeDeHH HSy'IeHO 'l'nytimJHoe CTpoeHHe CTpaHhl lI,O

rnytiHHLi: rrol)SlI,Ita 450~-5000 101. .

B C'l'a'l'Le npelI,eTaBJIeHbI upotiJIeMhI p~rJWHanbHhJX

HccneAoBSHHA B rnyfiHHHbIx HHTepBaJIaX B YB$l3Ke c OCliOBB!>lMH qepT8JDI reonOr)l'lecKOrO CTpoeHWl nOJIb-WHo HccJIeAOBaHWl 6yAYT OCy~CTBJUIT&CH C DGIoIOIQ&IO

.. CBePxrny60IDa'" 6ypoB&lX CKB8EHH {6DOO--7000 101). npoeK'l'Hpyell&DIH reo.llOrH'leCKHM JfHCTH'l'y'l'OK Ba 1976-1980 rr.

l1.0

CKX nop caKO:Ii: rnyOOKo:A:

CKBalKH-HoA HI nOJIbwe 6&I.118. CKBalKJa(a JIODeHBHK HI' 1. upoAlI,eHHaH ;El IOEHO:A: qaC'l'H JlI06nHHCKoro CHHKnH-HOPWI AO rnyt:iHH&I CB&IWe 11600 Mo

YrroIolIlHYT&Ie CKB8:atHH&I6Y1J3T OCHOBaHDI B qeH:-TPaJIbHo:A: qac'l'H neplolCKoro 6acce:A:Ha Ha IInOIq8l1,H nololopcxol'O BaJIa ('laIInHUeK HI'-I, DpOeKTHall rJIY-6HHa 6000 M), B SOHe KOHTIUt'l'Q BOCTOqHO-EBponeA-CKoA AOKeK6PHAcKo:A: DnaT~M&I C naneo$OACKoA nJIaT<PoPlloA, B Kapna'l'8.X C U83HaqeHHeM HSyqeHWI rny6HHHOl'O 4>mana D;eHTI)llJIbHO:A: KapnaTCX'O:A:

lI,eupec-CHH H BhIIIBJIeBWI rny6HHBWX CKJIaAOK (BeIQa~).

B npoqecce npoXOlI,ltH CKBIUKHH 6y,!{yT oprllHH3O-BQHbI cne~H&Ie na60paropKK reonorH'leCKoro 06-cnYlKHBaHHS CKBalKHH.

B C'l'2T&e paCCllaTPHB8IO'1'CB upo6JIeMhl opr8HH38qHH

onpo6oBaHHS H KapoTalKa Ha 6om.WKX rny6HH8X. OlKHAaeKhIe DpeII8TC'l'BK$ npH IIpoxo,!{Ke rny60xo 38-JIeraroIqHX nopo,ll qexmTe:A:Ha. CKRroro HJ£!lI;HeOO na-JIe030H H x:apna'I"CKOrO <PJIHWa.

l1.ns

o6eCneqeHWl 6esaaapHAHOA IIpoXO,llKH CKBalKHH Heo6xolI,HMo p8s-pa60Tan. OnTJOIaJlbH&t:A: pelKJOl 'fiypefIHR H nGAI'OTO~ BH'l'& COOTBeTCTByB>IqHe TeXHH'leCltHe CpeACTBa.

WIESLAW SUBOTOWICZ PoUteclmlka GdaAska

MAKRO~

I MIKROFAZY ROZWOJU BRZEGOW KLIFOWYCH

WYBRZEZA POLSKIEGO

Rozw6j brzegu morskiego jest wypadkoWIl wielu czynnik6w. spoAr6d kt6rych jako najwaZniejsze na-leZy wymieni6 budoWf: geologlczllIa i dynamik~ mD-na, zwlaszcza tzw. wezbrania sztormowe (1). W

mlar~ ustlWOwania l,dolodu powidtBzaI si~ zbiornik wodny i zmienial rozw6j linii brzegowej. Najniisza

~ia brzegowa poludniowego Baltyku znajduje si~

.r

Ryc. 1. Lokalizac;a lwzegow klifowych oraz kieru1l-k·' strumieni rumowi,9ka na pols1cim wybrzeiu (wg

W. P. Zenkowicza, 1958; B. Rosy, 1963 i Z. Szopow-skiego, 1961 z uzupeinieniem autora).

1 - brz8li kllfowe. J - Itrumlen1e rumowjska brzelo-wego i Iderunk:l. doItarczaD1a materlaJ:u.

10

UKD 1151.4311.334+551.35.081(433-1'1:281.24)

obecnie na dnie morskim ponizej izobaty 100 m (4).

W poprzecznym profilu dna zaznacza si~ wie1e daw-nych linii brzegowych w formie np. prog6w abra-zyjnych i stopni litoralno-akumulacyjnych (3).

Linia brzegowa przesun~a si~ -od swego najnlZ-S7Jego polozenia do miejsca, gdzie obecnie si~ maj-dujemy. Mozemy wi~c m6wi6 0 postglacjalDej

trails-Zatoka

...

T' ·

2

Fig. 1. Location of cliff shores and directions

of

debris flows on Polish coast (after W. P.

Zen1co-wicz, 1958; B. Rosa, 1963; and Z. Szopowski, 1961;

supplemented with the author's data).

1 - cUff shores, 2 - cO/llltal debr18 flows and directions of supply of material.

(2)
(3)
(4)
(5)

Ryc. 6. KHf orlowski. Na pieTwszym planie abra~

dowany akumulacyjny taras brzegowy u st6p

mart-wego klifu, dalej uaktywniajqcy sit: brzeg klifowy

i w gl~bi aktywny Cypel Or low ski 22 IV 1972 r.

Fot. autor.

Wraz ze zmianami szybkosci niszczenia dalej

wysuni~tych w morze odcink6w klifu ulega zmianie

intensywno~c rozwoju taras6w akumulacyjnych. W

czasie niszczenia tarasu brzegowego na p61noc od klifu orlowskiego podobna forma akumulacyjna jest nadbudowywana na poludnie od aktywnego klifu. W obu przypadkach zaleZY to od ekspozycji danego odcinka brzegu w stosunku do dynamicznych czyn~

nik6w morza ksztaltujqcych lini~ brzegowq. Znajqc tempo cofania si~ kUfu orlowskiego, a zwlaszcza najbardziej wystawionego na abrazj~ Cy-pIa Orlowsklego - wynosUlce 1,2 m rocznie ~9),

(rye. 5), mozemy nakreslic prognov;: jego rozwoju. W najbliiszym stuleciu moze nastqpic calkowite

sci~cie Cypla Orlowskiego, co pociqgnie za sobq

dalszq, bardziej intensywnq abl'azjf: tarasu akumu-lacyjnego rozciqgajqcego sif: na p61noc od klifu orlowskiego oraz zanik akumulacji i abrazj~ tarasu

wyst~pujqcego na poludnie od Cypla.

Procesowi abrazji taras6w akumulacyjnych, szczeg6lnie w koiicowej fazie, towarzyszyc b~dzie,

co juz na niekt6rych odclnkach stwierdzono, uak-tywnienie dotychczas martwych klif6w (ryc. 6). Po-twierdza to wcze~niej wysuni~tq tez~ 0 zmiennym rozwoju brzeg6w klifowych.

Zaobserwowano prawidlow~sc mikrofazowego rozwoju brzeg6w kllfowych w rejonie Zatoki Gdao -skiej, kt6ra potwierdza si~ r6wniei na innych brzegach klifowych otwartego morza. Jest to przed-miotem dalszych, obecnie prowadzonych, szczeg610-wych badan. Dla przeciwdzialania niszczqcemu

pro-SUMMARY

The paper presents a hypothesis of macro- and micro-phaseous development of cliffs on Polish coast. Four macrophases, determined by geomorpho-logical predisposition and the transgressive nature of the Baltic Sea, are differentiated in the deve-lopment of the seacoast.

The detailed analysis of the dynamic of parti-cular sections of cliff coasts maked it possible to assume that their development is characterized by the cyclicity varying in space and time. The cycli-city is here termed as the microphaseous deve-lopment. This problem is here discussed on the example of a section of western coast of Gdansk Gulf.

In connection with the process of retreat of cliff shores the necessity of protection of some section of the coasts is indicated.

14

Fig. 6. Orlowo cliff; abraded accumulational coastal

terrace from the foot of fossil cliff in the front;

cliff shore being activated at present and the

acti-ve Ct/pel Orlowski promontory visible in the back~

ground; ApriL 11, 1972; photo by the author.

cesowi cofania si~ brzegu, nalezy przedsi~wzillC od-powiednie srodki zabezpieczajqce niekt6re jegO od-cinki. Powinny one ukierunkowac nast~pnq laz~

rozwoju br:reg6w, zwlaszcza klifowych, zgodnie z wolq czlowieka.

LITERA TU RA

1. L ask a M. Zagadnienie prognoz we2:brafl sztormowych poludniowego Baltyku w swietle numerycznych metod obliczen. Archiwum Hy-drotechniki. 1966, t. 13, z. 2.

2. R 0 s a B. - 0 rozwoju morfologicznym wybrze-i.a Polski w swietle dawnych form brzegowych. Studia Soc. Sci. Torunensis. 1963, vol. 5, sectio

C.

3. R 0 5 a B. - Analiza morfologiczna dna poludnio-wego Baltyku. Toruii, 1967.

4. Sa u r a m 0 M. - Die Geschichte der Ostsee. Helsinki, 1958.

5. S c hoe n e i c h K. - Zywe procesy tektoniczne w p6lnocno-zachodniej Polsce. Szczecin, 1962.

6. Sub 0 tow i c z W. - Dynamika strefy brzego-wej w rejonie Klifu Orlowskiego, cz~sc I i II. Arch. Hydrotechniki, 1971, z. 2 i 3.

7. Sub 0 tow i c z W. Wsp6lczesne tendencje rozwoju brzeg6w klifowych regionu gdaiiskiego. Przew. XLIV Zjazdu PTG w Cetniewie, 1972.

8. Sub 0 t ow i c z W. - Czy cofa si~ po}ski brzeg morski? Technika i Gosp. Morska, 1973, nr 2. 9. Sub 0 tow i c z W. - Wst~pna ocena dynamiki

brzeg6w klifowych regionu gdanskiego w swietle interpretacji zdj~c naziemnych (w druku). 1974.

PE310ME

ABTOP BbJ,lVlHraeT B3rJIH~ 0 MaKPO- U Ml1Kpo4>a30 -BOM cPoPMUPOBaHID1 KJH!4>a Ha nOJIbCKOM n06epe:atl,e BaJITl1iicKoro MOPJt. Onpe~eJU!IOTCH 'JeTbJpe MaKpo-ct>a3bl, 06YCJIOBJIeHHble reoMoPcPoJIOrH'leCKot1 06cTaHoB-KOt1 H >rpaRcrpeCCJIBHbIM xapaKTepoM MOpH.

PaCCMaTpJIBaH ~IDIaMl1Ky OT~eJIbRbIX Y'l'aCTKOB KJIH-ct>oBoro 6epera, as'TOp npHxo~HT K B:bIBO~y, 'ITO B me

3BOmoL\m1: TaKme npoRBMeTcH H3MeHSUOlllaHCJl so Bpe-MeHHH H npocTpaRCTse L\J1KJUI<IHOCTb, Ha3SaHlia.ll MH-Kpoct>a30Bot1 3Bomo~et1. 'YnoMHHYTble np06JIeMbl pac-CMaTPl1BalOTCH Ha npl1Mepe oAMoro 113 yqaCTKOB 3ana~­ Horo no5epem;:'H T,D.aHbcKot1 6YXTbJ.

B COOTBeTCTBIDI C orrnCamrblM npou;eccoM oTcTyna-HM.Jt KJIHcPoBoro 6epera aBTOp oTMe'IaeT He06xo.D.H~

Cytaty

Powiązane dokumenty

przez Walny Zjazd Delegatów na wniosek Rady G?ównej,. cz?onkowie do?ywotni -- osoby fizyczne lub

czy charyzmatem, jak to ma często miejsce w systemach ekstensywnych, a staje się odrębnym zawodem, do którego trzeba się specjalnie przygotowywać i w którym trzeba się

Nawet kino, od którego jeszcze nie tak dawno odwracali się członkowie elit artystycznych demonstrując niechęć do sztuki żyjącej wspólnymi emocjami - w większości

The main question of this research is: how do newly built school buildings for middle-level applied education (MBO) 5 perform on life cycle costs.. For homogeneous

Our simulations at different temperatures suggest that the rate of coarsening depends on the partial vertical desorption of molecules from the surface, which is enhanced near the edge

chowania Wodnego“ Zarządu Głównego L. A jednak treść zagadnienia pozostała nadal aktualna. Poszukiwać jej będzie zawsze każdy członek Ligi, każdy obywatel polski, któremu

Jest faktem historycznym, że na Białorusi, Ukrainie oraz w Rosji europej- skiej i azjatyckiej Kościół katolicki obrządku łacińskiego w okresie najcięż- szych prześladowań

Zadaniem dzieci jest bieg do linii mety, okrążenie znajdującego się tam słupka i powrót na swoje miejsce.. Uczniowie dokonują zmian w wyścigu klepnięciem dłoni w dłoń,