• Nie Znaleziono Wyników

Zawartość wanadu we włosach a stan odżywienia studentów Akademii Medycznej w Białymstoku

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Zawartość wanadu we włosach a stan odżywienia studentów Akademii Medycznej w Białymstoku"

Copied!
7
0
0

Pełen tekst

(1)

EWA STEFAÑSKA, LUCYNA OSTROWSKA, DANUTA CZAPSKA, JAN KARCZEWSKI, MARIA BORAWSKA*

ZAWARTOŒÆ WANADU WE W£OSACH A STAN OD¯YWIENIA

STUDENTÓW AKADEMII MEDYCZNEJ W BIA£YMSTOKU

HAIR VANADIUM CONTENT AND NUTRITIONAL STATUS OF STUDENTS

OF THE MEDICAL UNIVERSITY OF BIA£YSTOK

Zak³ad Higieny i Epidemiologii Akademia Medyczna 15-089 Bia³ystok, ul. Mickiewicza 2c Kierownik: prof. dr hab. J. Karczewski

*Zak³ad Bromatologii

Akademia Medyczna w Bia³ymstoku Kierownik: prof. dr hab. M. Borawska

Oznaczono zawartoœæ wanadu we w³osach studentów Akademii Medycznej w Bia³ymstoku. Dokonano próby oceny zwi¹zku pomiêdzy poziomem wanadu we w³osach a stanem od¿ywienia badanych ocenianym na podstawie wskaŸnika masy cia³a BMI. Wykazano wy¿sz¹ zawartoœæ wanadu we w³osach studentek ni¿ studentów oraz ujemn¹ istotn¹ statystycznie korelacje pomiêdzy zawartoœci¹ wa-nadu we w³osach studentek a stanem od¿ywienia ocenianym na podstawie BMI.

S³owa kluczowe: wanad, stan od¿ywienia, wskaŸnik masy cia³a (BMI)

Key words: vanadium, nutritional status, body mass index (BMI)

WSTÊP

Wanad zaliczany jest do mikroelementów o niewyjaœnionej do koñca roli biologicznej.

Wyniki badañ ostatnich lat wskazuj¹ na jego udzia³ w prawid³owym przebiegu przemian

lipidów, fosfolipidów i cholesterolu, gospodarki wêglowodanowej oraz procesach

minera-lizacji koœci [12]. Badania przeprowadzone na zwierzêtach wykaza³y hamuj¹cy jego wp³yw

na odk³adanie siê tkanki t³uszczowej i rozwój oty³oœci [4].

Celem pracy by³o okreœlenie zawartoœci wanadu we w³osach studentów AMB oraz

zba-danie czy jego poziom w organizmie, oceniany na podstawie zawartoœci we w³osach, ma

zwi¹zek ze stanem od¿ywienia badanych studentów oraz ich gospodark¹ lipidow¹.

MATERIA£ I METODY

Badaniem objêto kohortê studentów, którzy rozpoczêli studia w AM w Bia³ymstoku w 2000 r. Wiek badanych 19-26 lat. Kohorta liczy³a 134 osoby (87 kobiet i 47 mê¿czyzn) w roku 2001 i 127 (82 kobiety i 45 mê¿czyzn) w roku 2002 oraz 125 osób (80 studentek i 45 studentów) w roku 2003.

(2)

Zawartoœæ wanadu we w³osach oznaczono metod¹ atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomi-zacj¹ w kuwecie grafitowej (ET AAS) z korekcj¹ t³a Zeemana na aparacie firmy Hitachi Z-5000. Zastosowano nastêpuj¹ce parametry: d³ugoœæ fali l=318,4 nm, szerokoœæ szczeliny 0,4 nm, pr¹d lampy 12mA. U¿yto nastêpuj¹cego programu temperaturowego: suszenie 70/110°C, spopielanie 900/ 900°C, atomizacja 2800/2800°C, czyszczenie kuwety 2800/2800°C. Kontrolê dok³adnoœci metody przeprowadzono na certyfikowanym materiale odniesienia GBW 09101 – Human Hair produkcji Shanghai Institute of Nuclear Research. Oznaczenia zawartoœci wanadu we w³osach wykonano w Zak³adzie Bromatologii AMB.

Analizê stanu od¿ywienia m³odzie¿y akademickiej przeprowadzono w oparciu o ocenê masy cia-³a i wzrostu badanych (u¿yto wagi lekarskiej typu RADWAG WPT 200.0 C). Na podstawie wskaŸni-ka masy cia³a BMI (Body Mass Index, wyra¿onego przez iloraz masy cia³a w kilogramach do kwa-dratu wzrostu wyra¿onego w metrach) analizowano wystêpowanie niedowagi (BMI<18,5 kg/m2

u kobiet i <19,9 kg/m2 u mê¿czyzn), nale¿nej masy cia³a (BMI do 24,9 kg/m2), nadwagi (BMI

25,0-29,9 kg/m2) lub oty³oœci (BMI 30 kg/m2). Ca³kowit¹ zawartoœæ tkanki t³uszczowej w organizmie

wyznaczono przy u¿yciu metody bioelektroimpedancji (BIA) aparatem typu Maltron BF-905 firmy Intimex. Wykonano równie¿ lipidogramy krwi wg przyjêtych standardów analitycznych metod¹ re-flektrometryczn¹ (such¹-paskow¹) z u¿yciem aparatu Reflotron IV (firmy Roche). Przyjêto nastêpu-j¹ce wartoœci norm dla poszczególnych parametrów: cholesterol ca³kowity <200mg/dl, HDL-chole-sterol ³ 40 mg/dl, LDL – choleHDL-chole-sterol <160 mg/dl, triglicerydy TG – 70-200 mg/dl.

W analizie statystycznej otrzymanych wyników wykorzystano test U Manna-Whitney’a. Wyliczo-no tak¿e wspó³czynniki korelacji miêdzy poszczególnymi cechami w analizowanych grupach. Za poziom istotnoœci we wszystkich obliczeniach przyjêto p<0,05.

WYNIKI I ICH OMÓWIENIE

Badania przeprowadzono w latach 2000-2003 wœród studentów AM w Bia³ymstoku

w wieku 19-26 lat (œredni wiek 19,8 ± 1,2 lat). Studentki stanowi³y 65% (n=87) badanych,

a studenci 35% (n=47). Wiêkszoœæ osób pochodzi³a z miast województwa podlaskiego.

Œrednia wartoœæ wskaŸnika BMI dla kobiet wynosi³a 22,1±3,0 kg/m

2

(zakres 17,0-34,4

kg/m

2

), a dla mê¿czyzn 24,8±3,3 kg/m

2

(zakres 19,6-33,6 kg/m

2

). Œrednia procentowa

za-wartoœæ tkanki t³uszczowej w organizmie kobiet wynosi³a 25,9±7,3%, a mê¿czyzn

21,2±9,4%.

Pomimo wystêpowania prawid³owej masy cia³a u wiêkszoœci badanych (ok. 80% kobiet

i ok. 60% mê¿czyzn) wykazano wyraŸne zró¿nicowanie stanu od¿ywienia ocenianego na

podstawie BMI w zale¿noœci od p³ci (rycina 1). Niedowagê wykazywa³o 10% studentek

i sytuacja ta nie uleg³a zmianie w ci¹gu analizowanego okresu. Zaobserwowano

zmniejsze-nie siê odsetka kobiet posiadaj¹cych nadwagê z ok. 15% w I roku badania do ok. 10% w III

roku. Niepokoj¹cym zjawiskiem by³ wzrost odsetka mê¿czyzn z nadwag¹ i oty³oœci¹ z 38,3%

w I roku do 46,7% w III roku badania. W badaniach Olêdzkiej i wsp. stwierdzono

wystêpo-wanie niedowagi a¿ u 40% studentek, podczas gdy nadwagê wykazano u 27,5% mê¿czyzn

[8]. Znacznie korzystniejszym stanem od¿ywienia charakteryzowali siê studenci Collegium

Medicum Uniwersytetu Jagielloñskiego, u których BMI>25 stwierdzono jedynie u 11,2%

badanych [3].

Oceniaj¹c gospodarkê lipidow¹ badanych studentów wykazano, i¿ stê¿enia lipidów

w surowicy krwi by³y w granicach przyjêtych norm (tabela I). Jedynie u 6% kobiet i 2%

mê¿czyzn wartoœæ cholesterolu ca³kowitego przekracza³a górn¹ granicê normy.

(3)

w³o-sach (tabela II). Œrednie stê¿enie tego mikroelementu we w³ow³o-sach kobiet w kolejnych latach

badañ wynosi³o odpowiednio 0,034 ± 0,028µg/g, 0,038± 0,029µg/g, 0,040± 0,023µg/g

i by³o wy¿sze ni¿ we w³osach mê¿czyzn (0,024±0,024µg/g, 0,039±0,033µg/g,

0,037±0,026µg/g), jednak¿e ró¿nica miêdzy p³ci¹ by³a istotnie statystyczna jedynie w I

roku badania.

W badaniach miêdzynarodowych stwierdzono, ¿e zawartoœæ wanadu we w³osach

Pola-ków by³a najni¿sza spoœród badanych populacji i wynosi³a œrednio 0,056mg/g [11].

Naj-wy¿sze œrednie stê¿enia tego pierwiastka we w³osach oznaczono u badanych z USA (0,17mg/

g), Kanady (0,16mg/g), Indii (0,14mg/g) i Japonii (0,081mg/g) [11]. W badaniach Miekeley

i wsp. [7] przeprowadzonych wœród 1091 mieszkañców Rio de Janeiro oznaczona œrednia

zawartoœæ wanadu we w³osach wynosi³a 0,07±0,02mg/g i by³a prawie dwukrotnie wy¿sza

w porównaniu do zawartoœci wanadu we w³osach badanych studentów AMB. Podobnie

wy¿sz¹ zawartoœæ wanadu we w³osach (0,083±0,44mg/g) stwierdzono u m³odych osób

w wieku 20-29 lat przebadanych przez Mana i wsp. [6]. Kaniewski i wsp. badali poziom

wybranych pierwiastków we w³osach u 46 mieszkañców Poznania (24 mê¿czyzn i 22

ko-biet) w wieku od 24 do 61 lat. Œrednia zawartoœæ wanadu w tej grupie wynosi³a

0,055±0,021mg/g i by³a równie¿ wy¿sza od wyników uzyskanych w niniejszej pracy [2].

Z kolei zawartoœæ wanadu we w³osach bardzo zbli¿on¹ do œredniej jego zawartoœci

otrzy-manej dla badanych studentów obu p³ci otrzymali Byrne i wsp. [1]. Wg tych autorów

œred-nia zawartoœæ wanadu we w³osach zdrowych doros³ych mieszkañców by³ej Jugos³awii

wy-nosi³a 0,040±0,020mg/g [1].

Analizuj¹c zawartoœæ wanadu we w³osach badanych w zale¿noœci od ich stanu

od¿ywie-nia wykazano najwy¿szy poziom tego pierwiastka we w³osach kobiet posiadaj¹cych

niedo-Ryc. 1. Ocena stanu od¿ywienia studentów AMB w latach 2001-2003 (na podstawie BMI). Nutritional status of students of the Medical University of Bia³ystok in the years 2001-2003 evaluated based on BMI.

          NRELHW\] QLHGRZ DJ NRELHW\] QDOH Q PDV FLDáD NRELHW\] QDGZ DJ L RW\áR FL P F]\ QL] QDOH Q PDV FLDáD P F]\ QL] QDGZ DJ L RW\áR FL  URN URN URN

(4)

5RN 

.RELHW\Q  0 F]\ QLQ 

)UDNFMD OLSLGRZD

UHGQLD ]DNUHV 6' UHGQLD ]DNUHV 6'

S &KROFDáN PJGO           +'/FKRO PJGO           /'/FKRO PJGO        16 7* PJGO        16 5RN .RELHW\Q  0 F]\ QLQ  &KROFDáN PJGO        16 +'/FKRO PJGO           /'/FKRO PJGO        16 7* PJGO        16 5RN .RELHW\Q  0 F]\ QLQ  &KROFDáN PJGO        16 +'/FKRO PJGO           /'/FKRO PJGO        16 7* PJGO           Ta b e l a I . Œrednia zawartoœæ lipidów w surowicy krwi studentów AMB w latach 2001-2003

The mean serum lipid content in the students of the Medical University of Bia³ystok in the years 2001-2003

*ró¿nice miêdzy p³ci¹ istotne statystycznie

NS – ró¿nice nieistotne statystycznie p – poziom istotnoœci

wagê oraz mê¿czyzn z nale¿n¹ mas¹ cia³a. Sytuacja ta mog³a byæ spowodowana tym, i¿

wanad wykazuje zwi¹zek z gospodark¹ lipidow¹ organizmu, wp³ywaj¹c na przebieg

prze-mian lipidów [5, 9]. W niniejszej pracy stwierdzono wystêpowanie ujemnej istotnej

staty-stycznie korelacji pomiêdzy zawartoœci¹ wanadu we w³osach mê¿czyzn w III roku badania

a stê¿eniem cholesterolu ca³kowitego oraz LDL-cholesterolu w surowicy krwi (tabela III).

Mog³oby to oznaczaæ, i¿ spadek zawartoœci wanadu we w³osach mo¿e towarzyszyæ

wzro-stowi stê¿enia cholesterolu ca³kowitego oraz frakcji LDL w surowicy krwi. Badania

(5)

prze-Ta b e l a I I . Zawartoœæ wanadu we w³osach w zale¿noœci od stanu od¿ywienia studentów AMB Hair vanadium content according to the nutritional status of students of the Medical University of Bia³ystok 5RN 5RN 5RN =DZDUWR ü9 PJJ  ZHZáRVDFK . 0 . 0 . 0 UHGQLD “6' “ %' “ %' “ %' 1LHGRZDJD ]DNUHV  %'  %'  %' UHGQLD “6'  “ “ “ “ “ “ QDOH QD PF ]DNUHV       UHGQLD “6'  “ “ “ “ “ “ QDGZDJD LRW\áR ü ]DNUHV       UHGQLD “6'   “  “ “ “ “ “ 5D]HP ]DNUHV       * – ró¿nice miêdzy p³ci¹ istotne statystycznie przy p<0,05

** – ró¿nice miêdzy grupami w obrêbie p³ci istotne statystycznie przy p<0,05 BD – brak danych 5RN 5RN 5RN 9 9 9 )UDNFMH OLSLGRZH . Q  Q 0 Q . Q 0 Q . Q 0 &KROHVWHURO FDáNRZLW\ PJGO U  16 U 16 U 16 U 16 U 16 U S  +'/FKRO 0JGO U 16 U 16 U 16 U 16 U 16 U 16 /'/FKRO 0JGO U 16 U 16 U 16 U 16 U 16 U S  7* PJGO U 16 U 16 U 16 U 16 U 16 U 16 Ta b e l a I I I . Wspó³czynniki korelacji pomiêdzy wybranymi frakcjami lipidowymi krwi a zawartoœci¹

wanadu we w³osach badanych studentów

Coefficients of correlation between chosen blood lipid fractions and vanadium con-tent in the hair of students

(6)

prowadzone na zwierzêtach wykaza³y, ¿e deficyt wanadu w diecie powoduje wzrost

zarów-no cholesterolu jak i triglicerydów w surowicy krwi [4]. Mo¿e to byæ zwi¹zane z wp³ywem

wanadu na hamowanie syntezy jak te¿ i przyspieszanie katabolizmu cholesterolu. W

niniej-szej pracy wykazano równie¿ istotn¹ statystycznie ujemn¹ korelacjê pomiêdzy zawartoœci¹

wanadu we w³osach kobiet a wskaŸnikiem masy cia³a BMI (tabela IV), co wskazywa³oby

na towarzysz¹cy wzrastaj¹cej nadwadze i oty³oœci spadek zawartoœci wanadu we w³osach.

Takiej korelacji nie stwierdzono w grupie badanych mê¿czyzn.

WNIOSKI

1. Stê¿enie wanadu we w³osach studentek by³o wy¿sze w porównaniu do wartoœci

uzy-skanych dla studentów (ró¿nica ta by³a istotna statystycznie tylko w I roku badania).

2. Stwierdzono wystêpowanie istotnej statystycznie korelacji pomiêdzy niskim

stê¿e-niem wanadu we w³osach studentek a wystêpowastê¿e-niem u nich nadwagi i oty³oœci.

3. U badanych studentów nie wykazano istotnej zale¿noœci pomiêdzy zawartoœci¹

wana-du we w³osach a poziomem wybranych frakcji lipidowych w surowicy krwi.

Ta b e l a I V. Wspó³czynniki korelacji pomiêdzy zawartoœci¹ wanadu we w³osach a stanem od¿ywienia okreœlanym na podstawie BMI

Coefficients of correlation between hair vanadium content and BMI – based nutritional status 5RN 5RN 5RN 9 9 9 *UXS\ . 0 . 0 . 0 QLHGRZDJD U 16 Q  %' U  16 Q  %' U  16 Q  %' QDOH QD PF U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  QDGZDJD LRW\áR ü U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  U  16 Q  %0, UD]HP U S  Q  U  16 Q  U  S  Q  U  16 Q  U  S  Q  U  16 Q  BD – brak danych

(7)

E . S t e f a ñ s k a , L . O s t r o w s k a , D . C z a p s k a , J . K a r c z e w s k i , M . B o r a w s k a HAIR VANADIUM CONTENT AND THE NUTRITIONAL STATUS OF STUDENTS OF THE

MEDICAL UNIVERSITY OF BIA£YSTOK Summary

The aim of the study was to determine the vanadium content in the hair of students of the Medical University of Bia³ystok and to find out whether its level in the organism measured basing on its hair content correlates with the nutritional status. The study involved 134, 127 and 125 students in the years 2000-2003, respectively. Hair vanadium content was determined using the atomic absorption spectrophometry method with atomization in a graphite cuvette (ET AAS) on a Hitachi Z-5000 apparatus. The nutritional status was evaluated based on the body mass index BMI. Higher vana-dium content was detected in the hair of female students compared to male students. Negative corre-lation was noted between vanadium content in the hair of female students and their nutritional status.

PIŒMIENNICTWO

1. Byrne A.R., Kosta L.: Vanadium in foods and in human body fluids and tissues. Sci. Total. Envi-ron. 1978, 10, 17-30.

2. Kaniewski A., Takagi Y., Marcinkowski J.T.: Zawartoœæ 21 pierwiastków we w³osach mieszkañ-ców Poznania. Probl. Med. Spo³. 1997, 32, 391-396.

3. Kolarzyk E., Ostachowska-G¹sior A.: Eating disorders among students of Collegium Medicum of the Jagiellonian University in Cracow. ¯yw. Cz³ow. Metab. 2000, 27, 4, 356-362.

4. Komenda W.: Wp³yw wanadu na zachowanie niektórych lipidów i wagi cia³a szczurów karmio-nych dieta wysokot³uszczow¹. Rocz. AM Bia³yst. 1976, 21, 63-81.

5. Lapenna D. ,Ciofani G., Bruno C., Pierdomenico S.D., Giuliani L., Giamberardino M.A., Cuc-curullo F.: Vanadyl as a catalyst of human lipoprotein oxidation. Biochemical Pharmacology 2002, 63, 375-380.

6. Man A. C. K., Zheng Y.H., Mak P.K.: Structural and trace element changes in scalp hair of radio-graphers. Biol. Trace Elem. Res. 1998, 63, 11-18.

7. Miekeley N., Dias Carneiro M.T.W., Porto da Silveira C.L.: How reliable are human hair referen-ce intervals for trareferen-ce elements? Sci. Total Environ. 1998, 218, 9-17.

8. Olêdzka R., Moczyd³owska I., Rogalska-NiedŸwiedŸ M., Bobrowska B.: Ocena iloœciowa sposo-bu ¿ywienia studentów Wydzia³u Chemicznego Politechniki Warszawskiej w roku akademickim 1999/2000. Bromat. Chem. Toksykol. 2002, 35, 4, 315-322.

9. Seaborn C.D., Mitchell E.D., Stoecker B. J.: Vanadium and ascorbate effects on 3-hydroxy-3-methylglutaryl coenzyme A reductase, cholesterol and tissue minerals in guinea pigs fed low chromium diets. Magnes. Trace Elem. 1991-92, 10, 327-338.

10. Somerville J.: Effect of vanadium on serum cholesterol. Am. Heart J. 1992, 64, 54-56. 11. Takagi Y., Matsuda S., Imai S., Ohmori Y., Masuda T., Vinson J.A., Mehra M.C., Puri B.K.,

Kaniewski A.: Trace Elements in Human Hair: An International Comparison. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 1986, 36, 793-800.

12. Urban J., Antonowicz-Juchniewicz J., Andrzejak R.: Wanad – zagro¿enia i nadzieje. Medycyna Pracy. 2001, 52, 2, 125-133.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Analysis of the relationship between polymorphism of selected genes and diagnosis of arterial hypertension in the group as a  whole showed such a  relationship only for

L’esperienza di qua- lità si basa sulla percezione di un oggetto possedente una certa caratteristica distinta dalle altre nel momento di percezione dell’oggetto stesso, come

Przypuszczalnie wyczerpywanie się rezerw cynku w płynie mózgowo-rdzeniowym wynika ze zdolności cynku do wiązania beta-amyloidu i/lub jego prekursora, przez co może

Wraz z wejściem do użytku ogólnego urządzeń cyfrowych i rozpowszechnieniem Internetu okazało się, że istnieje możliwość zbierania i analizowania danych osobowych

W niniejszej książce skupiono uwagę na stopach referencyjnych banku centralnego w Polsce i strefie euro oraz ich oddziaływaniu na poziom inwestycji, co staje się

The global economic crisis, which caused financial chaos in Iceland and affected the economy really badly, changed the government’s and Icelandic society attitude towards

M odern propositions of m odelling volatility an d conditional d ep en den ce betw een financial retu rn s try to resolve the problem b y com plicating stochastic

Celem pracy by∏a ocena st´˝eƒ kadmu i cynku we w∏osach u ludzi doros∏ych po doustnej suplementacji magnezu.. Materia∏ i metody: Do oznaczenia st´˝eƒ pierwiastków we