Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy : Katedra Pedagogiki Społecznej

(1)

W BYDGOSZCZY

KATEDRA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Autorzy opracowania:

Urszula Sobkowiak

Mariusz Cichosz

(2)

214 Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy

Z n a c z ą c y m ele m e n te m społeczno-kulturow ej płaszczyzny życia Bydgosz czy i re gionu było i j e s t k ształc en ie pedagogów. O prócz Liceum Pedagogicz nego w latach 1 9 5 8 -1 9 7 0 fu n k c jo n o w a ło d w uletnie Studium Nauczycielskie, k tórego k o n t y n u a to rk ą stała się p o w o ła n a w 1969 roku ro z p o rz ą d z e n ie m R ad y M in istr ó w W y ż sz a S zkoła N a u c z y c ie ls k a , w roku 1974 przekształcona w W y ż s z ą S zkołę P edagogicz ną.

Od p o cz ątk u istnienia U czelni istotne m iejsce w p o d e jm o w a n e j p ro b le m aty ce bada w cz ej o ra z p racy d y d aktycznej zajm owała pedagogika społeczna. T a k było i ta k j e s t nadal za s p r a w ą o so b o w o śc i i o b s z a ró w z a in te re s o w a ń j e d n e g o ze w sp ó ło rg a n iz a to ró w W S N /W S P — p ro fe so ra d o k to ra h a b ilito

w a n e g o E d m u n d a T re m p a ły . P ro fe so r k iero w ał Z ak ła d em a n a stę p n ie K a te d r ą P e d a g o g ik i S połecznej od ch w ili p o w s ta n ia aż do roku ak a d e m ic k ie g o

1997/1998 w ł ą c z n i e 1.

P o c z ą tk o w o Z akład P edagogiki skupiał nie tylko grono pedagogów (w tym o o rien ta cji na p ed a g o g ik ę sp o łecz n ą), ale te ż p s y c h o lo g ó w i m e to d y k ó w n a u c z a n ia p o c z ą tk o w e g o o ra z p rz e d m io tó w k ieru n k o w y ch . S to p n io w o dw a o sta tn ie z e sp o ły u sam o d z ie ln ia ły się. W 1971 roku w y o d rę b n ił się Z akład P sy ch o lo g ii, k ie ro w a n y p rz ez dr. H e n ry k a K aję, a w roku a k a d em ick im 1 9 73/1974 d o ty c h c z a s o w y ze sp ó ł m e to d y k ó w uzyskał status Z a k ła d u P e d a gogiki P rze d szk o ln ej i N a u c z a n ia P o c z ą tk o w e g o (z dr. M ie c z y s ła w e m P ącz- k o w sk im na czele). W latach 1 9 7 4 -1 9 7 7 Z akła d P ed ag o g ik i n o sił n azw ę Z a k ła d u P ed ag o g ik i Społecznej i O p ie k u ń c z e j. P rzez kilka lat prz y Z a k ł a dzie tym (od roku 1975) d z ia ła ła P ra c o w n ia Metodyki ZHP (kierowana przez dr U rsz u lę S o b k o w iak ). Po 8 latach od sw ego p o w sta n ia (w r. 1977/1978) Z ak ła d p rz e k s z ta łc o n y z o s tał w K a te d rę P edagogiki S połe czne j. N a p o c z ą t ku p ra c o w n ic y skupiali się w ze sp o ła c h o d p o w ia d a ją c y c h p ro w a d z o n y m k ie ru n k o m kształc en ia, a od roku ak a d e m ic k ie g o 1990/1991 s tru k tu rę K a te d ry z a c z ę ły tw o rz y ć Z a k ła d y 2:

• P ed ag o g ik i S połecznej (k ierow nik: dr Jan Frątczak, od roku 1997/1998 — dr M a r iu s z C ichosz);

• P e d agogiki O p ie k u ń c z e j (kiero w n ik : prof, dr hab. Z b ig n ie w W ę gie rski, od roku 1992/1993 — dr hab. M a r ia D eptuła);

• Z ak ła d P ed ag o g ik i O gólnej i P o ró w n aw cze j (k ierow nik: prof, d r hab. T e r e s a H e jn i c k a - B e z w iń s k a ) .

1 Dane dotyczące historii Zakładu i Katedry opracowane zostały na podstawie następu jących publikacji i dokumentów: E. Trempała, Panorama pedagogiki społecznej, Byd goszcz 1999; X lat Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1979; Księga

Pamiątkowa 25-lecia Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, W. Jastrzębski (red.),

Bydgoszcz 1994; J. Frątczak, U. Sobkowiak, 25 lat Katedry Pedagogiki Społecznej (1969-

-1994), „Studia Pedagogiczne”, z. 24: W poszukiwaniu modernizacji edukacji szkolnej i nieszkolnej, E. Trempała (red.), Bydgoszcz 1996; Materiały archiwalne Działu Kadr WSP

w Bydgoszczy.

2 W całej części opisującej dzieje i rozwój Zakładu/Katedry nazwiska opatrzone są

(3)

T en ostatni Z akład w roku a k a d em ick im 1993/1994 przekształcony został w K a te d rę P edagogiki O gólnej (pod tym sam ym k i e ro w n ic tw e m ), n ato m iast skład K a te d ry P ed ag o g ik i Społecznej po sze rzy ł się o k o lejn e zakłady: • Z ak ła d P e dagogiki K u lt u r a l n o - O ś w i a t o w e j, później Animacji Kulturalnej

(k ie r o w n ik d r Z b ig n ie w K orsa k);

• Z akła d W y c h o w a n ia Z d ro w o tn e g o , później E dukacji Z d ro w o tn e j (k ie ro w n ik dr Irena K ro pińska );

• Z akła d P rac y S ocjalnej, od roku 1996 (k iero w n ik prof, dr hab. K rystyna M a r z e c - H o l k a ) .

Zanim z a p re z e n to w a n y zostan ie a k tu aln y m odel K atedry, c e lo w e w y d a je się p rz y w o ła n ie naz w isk tych osób, które w toku dłu g ich d z ie jó w zespołu in d y w id u a ln ie lub w ra z z innymi p o d e jm o w a ły w ie lo ra k ie p roblem y. N ie z a w sz e by ła to te m a ty k a ściśle m iesz c z ą c a się w ra m a ch peda g o g ik i sp o łecznej, ale w istotny, w z b o g a c a ją c y nas w szy stk ich sp o só b z t ą d z ie d z in ą połączony.

P o n iż sze z e sta w ie n ie o b e jm u je osoby, które z a tru d n io n e były na pełnym etacie, przy czym dla okresu 1 9 6 9 - 1 9 7 3 / 1 9 7 4 u w z g lę d n ie n i zostali j e d y n i e c z ło n k o w ie z e społu ped a g o g ó w . P rzy n az w isk ach , o p a trz o n y c h tytułe m a k tu aln y m w chw ili o d e jś c ia z uczelni lub w e d łu g stanu na koniec 1999 roku dla tych, któ rzy nadal tu pra cują, p o d an y j e s t rok ro z p o c z ę c ia o ra z z a k o ń cz e n ia p ra cy w W S N /W S P , albo je ś li n a stą p iła taka zm ian a , je d n o s t k i o r g a n iz a c y jn e , k tórych o s o b y te s ą do dziś czło n k a m i (be z daty owej zm iany). R ok k o ń c z ą c y okres z a tru d n ie n ia w uczelni nie w e w s z y s tk ic h p rz y p ad k ac h p o k ry w a się z d a t ą o d e jśc ia z Z a k ła d u /K a te d ry , b o w iem p o d o b n ie j a k n ie którzy z p ra c u ją c y c h nadal p rzed tym o d e jśc ie m p o djęli p ra cę w innych zakładach.

P o sz c z e g ó ln e o so b y zw ią zan e były g łó w n ie (choć c z ęsto nie tylko) z n a s tę p u ją c y m i d y scy p lin am i i obsza ram i b ada w cz ym i:

1) p e d a g o g ik a społeczna: dr Jan F rątcz ak (od 1975 roku, a k tu a ln ie g o d zin y zlec o n e); dr hab. K r z y s z t o f P ią tek ( 1 9 9 3 - ) ; m g r Iz a b e la Jez ie rsk a ( 1 9 7 6 - 1 9 8 5 ) ; m g r U rs z u la K ie le r (1 9 7 4 - 1 9 9 0 ) ; m gr Im e ld a S zcz y g le w s k a ( 1 9 7 4 - 1 9 7 9 ) ;

2) te o ria w y c h o w a n ia : prof, dr hab. M iron K r a w c z y k ( 1 9 7 3 - 1 9 7 5 ) ; m gr A ndrzej J a n k o w sk i ( 1 9 7 1 - 1 9 8 4 ) ; m gr Iz ab ela P o to c k a ( 1 9 7 4 - 1 9 7 7 ) ;

3) p e d a g o g ik a o p iekuńcz a: m gr C z e sła w a M a rc in ia k (od 1976 roku, aktu alnie g o d zin y zlec o n e); m g r A nna S w i ta ł a - W ie r z b i c k a ( 1 9 9 3 - 1 9 9 9 ) ;

4) historia wychowania: dr hab. Wiktor Frąckowiak (197 3 -1 9 8 1 ); dr Jędrzej S obcza k ( 1 9 6 9 - 1 9 9 0 ) ;

5) p e d a g o g ik a ogólna: prof, d r hab. T e r e s a H e jn i c k a - B e z w iń s k a (od 1975 — o b e c n ie k ie ro w n ik K a te d ry P edagogiki O gó ln ej); d r T e r e s a J a w o r ska (od 1982 — o b e c n ie w K a te d rze P e dagogiki O g ó ln ej); dr R om an L e p p e rt (od 1987 — o b ec n ie w K a te d rze P e dagogiki O g ó ln ej); dr Leonard K o w a lc z y k (1 9 7 4 - 1 9 8 0 ) ;

(4)

6) gero n to lo g ia: dr Karol R osia k (od 1985 roku, o b e c n ie w Instytucie P sy ch o lo g ii); m g r E lżb ieta G ra je w s k a (1 9 7 4 - 1 9 8 3 ) ;

7) praw o: dr S ta n isła w T o c h o w ic z (od 1979 roku, o b e c n ie g o d zin y zle cone); d r E d m und Z arzycki (od 1974 roku, o b ec n ie g o d zin y zlec one);

8) e d u k a c ja z d row otna: dr Julian O c h e n d u sz k o ( 1 9 8 8 - 1 9 9 5 ) ; m gr A nna A n d ru s z k ie w ic z ( 1 9 9 2 - 1 9 9 7 ) ; m gr M a r io la B a n a sz k ie w ic z (1 9 9 2 - 1 9 9 7 ) ; m g r M iro s ła w a F elsm an n ( 1 9 9 5 - 1 9 9 7 ) ;

9) p rz y s p o so b ie n ie do życia w rodzinie: d r B arb a ra Affeld (od 1971 roku, o b e c n ie k ie ro w n ik S tudium P rak ty k P ed ag o g icz n y ch );

10) te c h n ic z n e środki nauczania: dr Z d z is ła w Z a ło c h a (od 1970 roku, o b e c n ie k i e ro w n ik Z a k ła d u M u ltim e d ió w E dukac y jn y ch );

11) s o c jo lo g ia kultury: dr G rz e g o rz K a c z m a re k (od 1987 roku, o b ec n ie w Z a k ła d z ie Ekologii S po łe czn e j);

12) m e to d y k a w y c h o w a n ia harcerskiego: m gr K rz y sz to f Kowalski ( 1973— - 1 9 7 8 ) .

A oto j a k p rz e d s ta w ia się s tru k tu ra K a te dry na k o n iec roku a k a d e m i c kiego 1998/1999. Do k ońca roku 1997/1998 K a te d rą k ie ro w a ł je j tw ó rc a prof. zw. d r hab. E d m u n d T re m p a ła , a n astęp n ie po prz ejściu p ro f e s o ra na em e ry tu rę — prof, d r hab. K ry sty n a M a r z e c - H o l k a . P o sz c z e g ó ln e zakłady p r a c u j ą w n a s tę p u ją c y m s kładzie (przy n az w isk ach p o d a n y j e s t rok ro z p o c z ę c ia p ra cy w W S N /W S P ora z a k tu aln y stopień naukow y):

1. Z a k ła d P e dagogiki S p o łecznej: k ie ro w n ik — d r M a r iu s z C ic h o sz (1 9 8 8 ); prof. zw. dr hab. E d m u n d T re m p a ła (1969); dr A d a m M u s ie le w ic z (1 9 8 3 ); dr U rs z u la S o b k o w iak (1970); m gr Ines K ie rz k o w s k a (1998);

2. Z a k ła d P e dagogiki O p iek u ń c zej: k iero w n ik — dr hab. M a r ia D e p tu ła (1 9 8 1 ); prof, d r hab. Z b ig n ie w W ęgierski (1977); dr hab. M a r ia K u c h c iń sk a (1 9 7 3 ); d r D a n u ta G ł u s z a k - W e g ie r s k a (1990); m g r W io le tta J u n ik (1996);

3. Z ak ła d Pracy S ocjalnej: k ie ro w n ik — prof, dr hab. K ry s ty n a M a r z e c - - H o l k a (1 9 7 4 ); m g r M a g d a le n a J o a c h im o w s k a (1998); m gr Anna R utkow ska (1 9 9 5 ); m gr M a łg o rz a ta S c h n e id e r (1996);

4. Z ak ła d A nim acji K ultu raln e j: kierow nik — dr Zbigniew Korsak (1977); dr H a lin a G u z y - S t e in k e (1988); d r A le k s a n d e r Jan k o w sk i (1 9 8 8 ); m gr E lżb ieta K o r n a s z e w s k a - G i l l (1991);

5. Z ak ła d E du k ac ji Z d ro w o tn e j: k i e ro w n ik — dr Irena K ropińska (1985); d r M i r o s ła w a R o k itia ń sk a (1997); m gr E lżb ieta K o ś c iń s k a (1997); m gr M a ł g o rz a ta R ę b ia łk o w s k a (1997).

P ro b le m a ty k a b a d a w cz a, p o d e jm o w a n a w Z a k ła d z ie a następnie Katedrze P e dagogiki S p o łe czn e j, sto p n io w o u legała posze rza n iu . P o c z ą tk o w o w la tach 1 9 6 9 - 1 9 7 9 o b e jm o w a ła z a g a d n ie n ia w y c h o w a w c z e g o i o p ie k u ń c z e g o f u n k c jo n o w a n ia sp o łe c z n e g o sy stem u o s ie d la m ie sz k a n io w e g o , s zkoły śro d o w is k o w e j, d z ia ła ln o śc i p e d a g o g a szkolnego, funkcji (założonych i rzeczy w isty c h ) h arcerstw a .

(5)

W latach 1 9 8 0 -1 9 8 5 p ra c o w n ic y K a te d ry u czestniczyli w b ad a n ia ch objęty ch k ie ro w a n y m prz ez prof. dr. hab. E. T re m p a łę p ro b le m e m w ę z ł o w ym 11.4 „ M o d e r n i z a c ja sy stem u o św ia ty w P R L ” . W yniki po d jęty ch prac za w a rte zo sta ły w d w óc h p ozycjach: E. T re m p a ła , W ych o w a n ie ró w n o le g le

w p o ls k im s y s te m ie ed u k a c y jn y m , B y d g o sz c z 1984, oraz: E d u k a c ja r ó w n o  le g ła w p o ls k im s y ste m ie o św ia to w ym , E. T re m p a ła (red.), B y d g o s z c z 1985.

W o k re sie m ieszc ząc y m się w latach 1 9 8 6 -1 9 9 0 w ra m a ch C e n tra ln e g o Program u B adań P o d sta w o w y c h 111.08.17, p o d ję te zostały b a d a n ia diagno- s t y c z n o - p r o g n o s t y c z n e w grupie tem aty cz n ej: „ F u n k c jo n o w a n ie i kierunki ro z w o ju ed u k a cji ró w nole głe j w p olskim system ie o św ia ty i w y c h o w a n i a ” . E fe k ty tej d z iała ln o ś c i bada w cz ej p o d s u m o w a n e s ą w książce: E d u k a c ja

ró w n o le g ła . F u n k c jo n o w a n ie i k ie r u n k i ro zw o ju edukacji ró w n o leg łej w p o l sk im s y ste m ie o św ia ty i w ych o w a n ia , E. T re m p a ła (red.), B y d g o sz c z 1990.

U k a zało się te ż kilk a ra p o rtó w szc zegółow yc h.

K o le jn y etap d ziała lnośc i b adaw czej ro z p o czą ł się w roku 1991, kiedy to p o d ję ta z o sta ła szeroko p ro b le m a ty k a m ie sz c z ą c a się w b a d a n ia c h s ta tu to wych na tem at: „ E d u k a c ja n ie sz k o ln a (ró w n o le g ła ) w w arunkach przem ian” .

Przy jęte p rz ez T w ó r c ę K a te d ry i za raz em K i e r o w n ik a badań z e s p o łu — p ro f e so ra dr. hab. E d m u n d a T re m p a łę w ie lo s tro n n e sp o jrz e n ie na ś r o d o w i skow e u w a ru n k o w a n ia poczynań s p o ł e c z n o - w y c h o w a w c z y c h o ra z p ro je k to w a n ie d z iała ln o śc i s p o łe c z n o -p e d a g o g ic z n e j, kulturalnej i s o c ja ln e j3 u w id a c z n ia się w strukturze, j a k ą od pierw szej p o ło w y lat 90. p rz y ję ła K a te d ra (o p isa n e w c ześn iej Z akłady: P e dagogiki S p o łe czn e j, P e dagogiki O p ie k u ń c z e j, P rac y S ocjaln ej, Edukacji Z d ro w o tn e j i A nim acji Kulturalnej) o ra z w ielo ści p o d e jm o w a n y c h przez je j p ra c o w n ik ó w z a g ad n ień , o k re ś la ją cych o b s z a r badań w łasn y c h j a k i te m a ty k ę s e m in a rió w m ag isters k ich i d y p lo m o w y c h . O b o k w s p o m n ia n y c h w yżej prac z lat 70. o ra z u c z e s tn ic t w a w c e n tr a ln y c h b ad a n ia ch w dalszy m okresie, za k res ten o b e jm u je p ro b lem aty k ę aksjo lo g ii w p e d a g o g ic e sp o łecz n ej, p o d s ta w y te o re ty c z n e oraz m eto d y k ę p racy o p i e k u ń c z o - w y c h o w a w c z e j , różne u w a ru n k o w a n ia i w y m iary ed u k a cji roz w ija nej prz ez placów ki i instytucje w s p o m a g a ją c e ro z wój (w tym np. dz ia ła ln o ś ć K o ś c io ła kato lick ieg o w ś ro d o w is k u lokalnym , fu n k c je z a ło ż o n e i rz ecz y w iste s to w arzy szeń dzieci i m ło d z ie ż y ora z inne o rg a n iz a c je p o za rz ą d o w e ), diag n o sty k ę, pro filak ty k ę sp o łecz n ą, r e s o c ja li zację, p o ra d n ic tw o o p i e k u ń c z o - w y c h o w a w c z e i rodz inne , u w a ru n k o w a n ia sp o łe c z n e g o ro z w o ju d z ie c k a i w s p o m a g a n ia ro z w o ju prz ez śro d o w isk a natu ra ln e, w sp o m a g a n ie m e t o d ą z a d an io w ą, k w e stie sp o łe c z n e i s k u p io n ą w o k ó ł nich p ra cę socjaln ą , d z ia ła ln o ść w y c h o w a w c ó w n i e p ro f e s jo n a ln y c h i w o lu n ta riu s z y , ś w ia d o m o ś ć e k o lo g ic z n ą m ło d eg o p o kolenia, dyd ak ty k ę biologii i ekolo g ii, p e d a g o g ik ę p o ró w n a w c z ą , sp o łe c z n e k o m u n ik o w a n ie ,

Por. liczne publikacje Profesora, w tym także: E. Trempała, Panorama pedagogiki

(6)

e d u k a c ję p ro ro d zin n ą, zdro w o tn ą, e kologicz ną, m e d i a l n ą i teatraln ą, andra- gog ik ę i g e ro n to lo g ię, k ształc en ie i d o sk o n a le n ie nauc zy cieli, czas w o lny dzieci i m ło d zieży i inne. Is to tn ą p ł a s z c z y z n ą d o k o n y w a n y c h d ia g n o z i bu d o w a n ia p ro g n o z była i j e s t e d u k a c ja n ieszkolna, ale ró w n ie ż u w z g lę d n ia n a j e s t z m ie n ia ją c a się szkoła.

D z ie je i rozw ój Z a k ła d u /K a te d ry to także u zy sk iw a n e p rz ez p r a c o w n i k ó w k o lejn y ch stopni n aukow ych. I tak:

• s topień d o k to ra h a b ilito w an eg o , a n astępnie p ro fe s o ra n a d z w y c z a jn e g o i z w y c z a jn e g o otrzy m a ł prof, dr hab. E d m u n d T re m p a ła;

• prof, dr hab. T e r e s a H e jn i c k a - B e z w iń s k a u zyska ła kolejn o stopnie: d o k tora, d o k to ra h a b ilito w a n e g o i p ro fe s o ra n a d z w y cz ajn eg o ;

• prof, dr hab. K ry s ty n a M a r z e c - H o l k a oraz dr hab. M aria Deptuła i dr hab. M a r ia K u c h c iń s k a z d obyły s topnie d o k to ra i d o k to ra h a b ilito w an eg o ; • stopnie d o k to ra uzyskali: dr Barbara Affeld, dr M ariusz Cichosz, dr Halina

G u z y - S t e in k e , dr A le k s a n d e r Jankow ski, dr Teresa Jaworska, dr Zbigniew K orsak, dr Irena K ro p iń sk a , dr R o m an L eppert, dr A d a m M u sie le w ic z , dr K arol R osiak, d r U rs z u la S obkow iak.

D o d a ć należy, że w K a te d rze były i s ą p ro w a d z o n e se m in a ria doktorskie. K a te d ra P ed ag o g ik i S połecznej pro w a d zi cztery sp ec ja ln o śc i na studiach s t a c jo n a rn y c h i z a ocznyc h: p ed a g o g ik a o p i e k u ń c z o - w y c h o w a w c z a , pra ca socjaln a , e d u k a c ja z d ro w o tn a i a n im a c ja ku ltu raln a (d w ie ostatn ie tylko na stud iach z a o czn y c h ). P oza tym p ro b le m a ty k a opieki i w y c h o w a n ia oraz teorii i m eto d y k i działa ln o śc i h a r c e r stw a s tan o w iły te m a ty k ę p ro w a d z o n y c h w latach 80. i 90. s tu d ió w p o d y p lo m o w y c h . B yły to:

• S tudium P o d y p lo m o w e P edagogiki O piek u ń c zej k ie ro w a n e prz ez dr hab. M arię K u c h c i ń s k ą w latach: 1 9 8 0 / 1 9 8 1 -1 9 8 7 /1 9 8 8 — 4 roczniki i w roku

1996/1997;

• S tu d iu m P o d y p lo m o w e P racy O p i e k u ń c z o - W y c h o w a w c z e j pod k ie ru n kiem d r hab. M arii D e ptuły w latach 1993/1994 i 1994/1995;

• S tu d iu m P o d y p lo m o w e P o d sta w Teorii i M etodyki Z H P z k ie ro w n ik ie m dr U r s z u l ą S o b k o w ia k w latach: 1 9 8 0 -1 9 8 7 — 3 roczniki.

W z a s y g n a liz o w a n y c h w yżej ob sza rac h w y ro s ły i r o z w i ja ją się dalej a k tu a ln e z a in te re s o w a n ia b a d a w cz e p ra c o w n ik ó w zespołu.

Prof. zw. d r hab. Edm und T re m pa ła Z a in t e r e s o w a n i a b a d a w cz e

S p o łe czn e , k u ltu ro w e i n a tu ra ln e u w a ru n k o w a n ia p ro c e s ó w e d u k a c y j nych; e d u k a c ja s zk o ln a i nieszk o ln a ; śro d o w isk a in sty tu c jo n a ln e i niein sty - tu c jo n a ln e .

O p ra c o w a ł i z w e ry fik o w a ł m odel szkoły śro d o w isk o w e j o ra z program integracji w y c h o w a n ia w śro d o w isk u lokalnym . P o n ad to o k re ś lił a k ty w n o ść p e d a g o g ic z n ą w y c h o w a w c ó w n ie p ro f e sjo n a ln y c h ( n ie sz k o ln y c h ) w ś r o d o

(7)

w isku lokaln y m ora z o p ra c o w a ł te o re ty c z n e p o d sta w y ed ukacji nieszkolnej. K ie ro w a ł o g ó ln o p o ls k im p ro g ram em w ęzło w y m : „ M o d e rn iz a c ja system u o św iaty w P R L ” oraz centralnym programem badań podstawowych (08.17.111), g r u p ą te m aty cz n ą: „ F u n k c jo n o w a n ie i kierunki ro z w o ju ed u k a cji ró w n o le głej w polskim system ie o św iaty i w y c h o w a n i a ” .

O p u b lik o w a n e prace (p o z y cje k siążk o w e w łasne , re d ak cje prac z b io ro w y ch w latach 1 9 9 4 -1 9 9 9 )

Szkoła a edukacja równoległa (nieszkolna). Poglądy, doświadczenia, propozycje,

B ydgoszcz 1994.

Edukacja nieszkolna, (równoległa) w warunkach przemian w Polsce, E. T rem pała (red.), B ydgoszcz 1994.

Panorama pedagogiki społecznej, B ydgoszcz 1999.

Funkcjonowanie edukacji równoległej w polskim systemie oświaty i wychowania,

„Studia P edagogiczne” 1994, W SP B ydgoszcz, nr 24, E. T rem pała (red.).

Od szkoły środowiskowej do szkoły uspołecznionej, „Studia P edagogiczne” 1996, W SP B ydgoszcz, nr 24, E. T rem pała (red.).

Refleksje wokół kształcenia nauczycieli w uczelni pedagogicznej, „Studia P edago giczne” 1996, W SP Bydgoszcz, nr 30.

Geneza, ewolucja, stan i prognozy pedagogiki społecznej, „R ocznik P edagogiczny” 1995, t. 18, KNP PAN.

Transformacja w edukacji równoległej (nieszkolnej) realia i oczekiwania, [w:] Trans form acja w edukacji — konieczność, możliwość, realia i nadzieje, E. P o d o sk a -

-F ilip o w ic z , H. B łażejow ski, R. G erlach (red.), B ydgoszcz 1995.

W poszukiw aniu modernizacji edukacji szkolnej i nieszkolnej, „Studia Pedagogiczne” 1996, W SP B ydgoszcz, nr 24.

Pomoc spontaniczna i zorganizowana, [w:] Pracownicy socjalni i woluntariusze,

K. M a rz ec-H o lk a (red.), B ydgoszcz 1998.

P o n ad to P ro fe so r E. T re m p a ła o p u b lik o w a ł ponad 70 a r ty k u łó w w p ra cach zw a rty c h i cz aso p ism a ch .

W s p ó łp ra c a z nau k o w y m i p lacó w k am i kra jo w y m i i zagran icz n y m i

N a p o cz ątk u lat d z ie w ię ć d z ie sią ty c h z o rg a n iz o w a ł d w ie k o n fe re n c je k ra jo w e p o św ię c o n e ed ukacji nieszkolnej (r ó w n o le g łe j) w k o n tek ście jej prz em ian w P olsce. W sp ó łp ra c u je n a u k o w o z w ie lo m a ośrodkami akadem ic kim i w P o ls c e w za k resie k sz ta łc e n ia i d o sk o n a le n ia n a u c zy cieli, ed ukacji szkolnej i nieszk o ln e j o ra z w y c h o w a n ia ś ro d o w isk o w e g o . W s p ó łp ra c u je ró w n ie ż z U n iw e rs y te te m w D o rtm u n d zie , H a m b u rg u , B ilefeld i K assel w z a k resie p o sz u k iw a n ia zm ian w fu n k c jo n o w a n iu s zkoły o ra z pracy s o cjalnej. P ro w a d z ił w y k ła d y i od b y ł staże za g ra n ic z n e w U n iw e rsy te c ie w D o rtm u n d z ie (1990), H a m b u rg u (1991), B ilefeld (1 9 9 5 ) i K assel (1993). P rz y n a le ż n o ś ć do o rg a n iz acji s p o łe c z n o - n a u k o w y c h

Je st cz ło n k ie m K N P P A N od roku 1972, w i c e p rz e w o d n ic z ą c y P rezydium K N P P A N i p rz e w o d n ic z ą c y Z esp o łu P e dagogiki S połecznej K N P PA N ( 1 9 7 6 - 1 9 9 4 ) ; c z ło n e k P rez y d iu m K N P P A N (1 996 do chw ili o becnej);

(8)

c z ło n e k - w s p ó ł z a ło ż y c i e l P TP (w tym cz ło n e k P rez y d iu m Z arząd u G ł ó w n e go P TP do roku 1992); cz ło n e k C entralne j K om isji ds. T y tu łu N a u k o w e g o i Stopni N a u k o w y c h w latach 1 9 8 8 -1 9 9 0 , 1 9 9 1 -1 9 9 3 , 1 9 9 4 -1 9 9 6 , 1997— — 1999, 20 0 0 do chw ili obec n ej; w ic e p re z e s i prezes B y d g o s k ie g o T o w a rz y stw a N a u k o w e g o w latach 1978—1991; cz ło n e k R ad y N a u k i i S z k o ln ic t w a W y ż sz e g o 1 9 8 5 -1 9 8 8 .

P rac a n a u k o w o - d y d a k t y c z n a

W y p r o m o w a ł 14 d o k to ró w ; brał udział w 25 p rz e w o d a c h d o k to rsk ich , 40 p rz e w o d a c h h a b ilita cy jn y ch i 28 p ro m o cja ch p ro fe s o rsk ic h j a k o re c e n zent; o p in io w a ł ponad 40 u c h w a ł Rad N a u k o w y c h n ad a ją c y c h stopnie d o k to ra h a b ilito w a n e g o i ty tuły p ro feso rsk ie w C entralne j K om isji ds. T y tułu N a u k o w e g o i Stopni N a u k o w y c h . P row adzi s em in ariu m do k to rsk ie sk u p io n e w o k ó ł p ro b le m ó w s połecz nych, k u ltu ro w y c h i n atu ra ln y c h u w a ru n k o w a ń p ro c e s ó w ed u k a c y jn y c h , ed ukacji szkolnej i nieszk o ln e j oraz ś ro d o w is k in sty tu c jo n a ln y ch i n iein sty tu c jo n a ln y c h w s p o m a g a ją c y c h ro z wój d zieci, m ło d zieży i d o ro s łe g o cz ło w ie k a, a także p o m o c y społecznej uniw ersaln ej (s p o n ta n ic z n e j) i z o r g an izo w a n ej (s fo rm a liz o w a n e j). P r o w a dzi z a ję c ia d y d ak ty c z n e z p edagogiki społecznej i socjalnej ora z edukacji n ieszk o ln e j (ró w n o leg łej).

O s ią g n ię c ia w działa ln o śc i p ozaszkolnej

Jest c z ło n k ie m R ady N a u k o w e j Instytutu B adań E d u k a c y jn y c h w W a r szaw ie. U c z e stn ic z y w p racach kilku k o m ite tó w re d ak cy jn y ch m.in. „R uch P e d a g o g ic z n y ” , „ E d u k a c ja ” , „ F o ru m O ś w ia to w e ” , „ P ro b le m y O p i e k u ń c z o - - W y c h o w a w c z e ” i inne.

O d z n a c z e n ia i nagrody

P o sia d a K rz y ż K a w a le rsk i i O ficerski o ra z K rzyż K o m a n d o rsk i O rde ru O d ro d z e n ia P olski i w iele innych w y ró ż n ień . O trz y m a ł tak że kilk an aśc ie nagród M in is tr a N a u k i i S z k o ln ic tw a W y ż szeg o , M in istr a E d u k a c ji N a r o dow ej i R ektora.

Prof. d r hab. K rystyna M arzec -H o lk a Z a in te r e s o w a n i a b a d a w cz e

Z a in t e r e s o w a n i a k o n c e n tr u j ą się na p ro b le m a c h o rg a n iz acji w a rsz ta tu d ia g n o s ty c z n e g o p e d a g o g a szk o ln eg o o ra z re so c ja liz a c ji n ie le tn ic h w w a ru n k a ch w o ln o ś c io w y c h (p ie rw s z e lata p ra cy d y d a k t y c z n o - n a u k o w e j) . N a stęp n e z a in te re s o w a n ia i o b sz a ry b a d a w c z e zw ią z a n e s ą z re s o c j a l i z a c ją i p r o f ila k ty k ą s p o łe c z n ą o ra z s z k o ln ą i p o z a s z k o ln ą o p i e k ą nad dziećm i i m ło d z i e ż ą n i e d o s t o s o w a n ą sp o łecz n ie. P rze z w ie le lat w s p ó ł p r a c o w a ła z b y d g o s k im S ądem W o je w ó d z k im j a k o j e d e n z o rg a n iz a to ró w K u r a t o r skich O ś ro d k ó w Pracy z M ło d zież ą, s p ra w u ją c tam o p iekę m e ry to ry c z n ą

(9)

i p ro w a d z ą c z a ję cia te ra p eu ty cz n e. W latach 1 9 8 0 -1 9 9 0 b ra ła udział w b a d aniach re a liz o w a n y c h w ra m a ch pro b lem u w ę z ło w e g o 11.4 „ M o d e rn iz a c ja system u o św ia ty w P R L ” o ra z w b ad a n ia c h C e n tra ln e g o P ro g ra m u B adań P o d sta w o w y c h 08.11 „ F u n k c jo n o w a n ie i kierunki ro z w o ju ed u k a c ji ró w n o ległej w po lsk im system ie o św ia ty i w y c h o w a n i a ” .

W p ie rw sz y m etapie b adań o p ra c o w a ła ra p o rt funkcji rz e c z y w isty c h ku ra to rsk ic h o ś ro d k ó w p racy z m łodzieżą , w: E d u k a c ja r ó w n o le g ła w p o ls k im

sy ste m ie o św ia to w ym , B y d g o sz c z 1985, t. I. W dru g im e ta p ie b adań, w la

tach 1 9 8 5 - 1 9 8 9 o p ra c o w a ła m odel badań t e o r e t y c z n o - e m p ir y c z n y c h sp o łecz n y ch k u ra to ró w sąd o w y c h dla n ieletnich i ro d z in n y c h k u ra to r ó w s ą d o w ych, który zo stał o p u b lik o w a n y w pracy: In ty tu c ja s p o łe c z n y c h k u ra to ró w

są d o w y c h w św ie tle b a dań, B y d g o s z c z 1994. W o statn ich latach łączy punkt

w id z e n ia peda g o g ik i społecznej z p ersp ek ty w ą badacza kryminologii i wikty- m ologii. P o d e jm u je w sw o ich b ad a n ia ch i p u b lik a c ja c h n a u k o w y c h tru d n e k w e stie ż y c ia ludzkiego, o d sła n ia ją c sfery k rz y w d y i n ie sp ra w ie d liw o śc i społecz nej w o b e c dziecka, m ło d eg o p o k o le n ia o ra z rodziny. U ja w n ia n ie w y d o ln o ść u s ta w o d a w c z e g o i w y k o n a w c z e g o ap aratu p a ń s tw a u p o m in a ją c się o w ię k sz e z a in te re s o w a n ie sp o łe c z n e i a d m in is tr a c y jn e s k ie ro w a n e na m ło d o c ia n e m a łż e ń s tw a z a w ie ra n e za z g o d ą sądu, na m a ltre to w a n e w r o dzinie dzieci i kobiety, na re so c ja liz a c ję n ie le tn ic h w w a ru n k a c h w o ln o ścio w y c h o ra z na pro b lem b ez ro b o tn y c h k obiet i a b s o lw e n tó w szkół p o n a d p o d s ta w o w y c h j a k o grupę s p o łe c z n ą n a jbardziej z a g r o ż o n ą „ b e z ro b o c ie m d łu g o o k r e s o w y m ” . P r o b le m y p o w y ż sz e a n a liz u je ró w n ie ż w k o n te k śc ie s z e roko ro z um ia nej p racy socjalnej.

O p u b lik o w a n e prace (prace zw arte)

Wybrane zagadnienia diagnostyki pedagogicznej, B ydgoszcz 1990.

Instytucja społecznych kuratorów sądowych w św ietle badań, B ydgoszcz 1994.

Dezintegracja małżeństw zawartych za zgodą sądu, B ydgoszcz 1994.

Nie będziesz bił dziecka swego. Studium z profilaktyki społecznej, B ydgoszcz 1996.

P o n a d to opublik o w ała około 50 artykułów naukowych, w latach 1976-1997 brała udział w 52 k o n fe ren c ja ch i sy m p o zjac h n au k o w y c h o za się g u k ra jo w ym i m ię d z y n a ro d o w y m p re z e n tu ją c na nich d o n ie sie n ia z badań własnych. U d z ia ł w (w y b r a n y c h ) k o n fe ren c ja ch

R e fe ra t nt. „ N a z n a c z e n ie sp o łe c z n e nieletn ich re s o c ja liz o w a n y c h w w a runka ch w o l n o ś c i o w y c h ” , w y g ło s z o n y na o g ó ln o p o lsk ie j k o n fe ren c ji n a u kowej „ Z ja w isk a patologii społecz nej, u w a ru n k o w a n ia , rozm iary, p ro f ila k tyka, p ro g n o z y ” , B y d g o sz c z 1995, W S P ; re fera t nt. „P rzestępstw a przeciwko ro d z in ie j a k o c z y n n ik w y so k ie g o ry z y k a p ra w id ło w e g o ro z w o ju d z ie c k a ” , w y g ło sz o n y n a m ię d z y n a ro d o w e j ko n fe ren c ji nau k o w ej „ D z ie c k o , S p o łe cz eń s tw o , E d u k a c ja — D y lem aty p s y c h o lo g ic z n e ” , K ra k ó w 1996, W SP, o p u b lik o w a n y w to m ie F u n k c je p s y c h o lo g ii w d o b ie p r z e m ia n s p o łe c z n o -

(10)

ró w n e g o startu dzieci i m ło d zieży w o kre sie t r a n s f o rm a c ji” , o p u b lik o w a n y w to m ie T rudne p r o b le m y d o ra s ta ją c e g o p o k o le n ia , T. Sołtysiak, I. Ł a b u ć - - K r y s k a (red.), B y d g o sz c z 1998; re fera t „ K a ra i r e s o c ja liz a c ja p rz es tęp stw w in n y c h z n ę c a n ia się nad dziećm i w rodzinie, w ko n tek ście integracji e u r o p e js k ie j” , w y g ło s z o n y na M ię d z y n a ro d o w e j K o n fe ren c ji N a u k o w e j „ E d u k ac ja m ło d e g o p o k o le n ia P o la k ó w w kon tek ście integracji e u ropejskie j — nadz ie je i z a g ro ż e n ia ” (referat o p u b lik o w a n o w m ateria ła ch p o k o n fe ren - cy jn y ch ), L ublin, K a z im ie rz D o lny 1996, U M C S ; „ P ra c o w n ik s o c ja ln y w o bec zm ian system u p o m o c y s p o łe c z n e j” , re fera t w y g ło s z o n y na k onfe renc ji z o rg a n iz o w a n e j z okazji 75 lat P I P S - W S P O w W a rsza w ie; „U ra z y dzieci h o s p i t a l iz o w a n y c h ” , re fera t w y g ło s z o n y na k o n fe ren c ji nauk o w ej „Pokój z dziećm i. P e d a g o g ik a chrześcijańska wobec zagrożeń rozwoju d z ie c k a ” w S a le z ja ń sk im In stytucie W y c h o w a n ia C h rze ścijańskiego w W arszaw ie, W a rsz a w a 1997.

P rz y n a le ż n o ś ć do o rganizacji

Od 1990 roku j e s t cz ło n k ie m P olsk ie g o S to w a rz y sz e n ia S zkół Pracy S ocjaln ej, zaś od 1995 roku cz ło n k ie m Z a rz ą d u G łó w n e g o S to w arz y szen ia. O s ią g n ię c ia w działa ln o śc i pozan au k o w e j

W 1997 roku z o rg a n iz o w a ła w W SP w Bydgoszczy VII Zjazd PSSPS oraz k o n fe re n c ję n a u k o w ą „ P ra c o w n ic y socjalni, niezależne stowarzyszenia (poza rz ą d o w e ) i w o lo n ta riu sz e w re alizacji p o m o cy społecz nej” oraz zredagowała m a te ria ły p o k o n fe ren c y jn e . O d w ielu lat j e s t czło n k ie m Polskiego T ow arzy stw a P e d a g o g ic z n e g o o ra z P olskiego T o w a rz y s tw a H ig ien y P sychicznej. P rac a d y d a k ty c z n a

Od 1992 roku w W yższej S zkole P edagogicznej u tw o rz y ła w K atedrze P ed ag o g ik i S połe czne j w k i e ro w a n y m przez siebie Z ak ła d z ie P rac y S o c ja l nej n o w ą s p e c ja liz a c ję p e d a g o g i c z n ą — pracę socjalną, re a l i z o w a n ą w fo r m ie w y ż sz y ch s tu d ió w z a w o d o w y c h , zaoczn y c h , a od roku 1998 także stu d ió w dzien n y c h licen c ja ck ich , których j e s t o p iek u n em o rg a n iz a c y jn y m i m e ry to ry c z n y m . P o w o ła n ie now ej sp e c ja ln o śc i p o p rz e d z o n e było w y k o n an y m p rz e z n i ą o p ra c o w a n ie m p ro g ra m ó w na u c z a n ia p rz y g o to w u ją c y c h s t u d e n tó w do re a liz o w a n ia zadań w ynikających z potrzeb społecznych, celów p o m o c y społecz nej o ra z peda g o g ik i społecznej. P row adzi ró w n ie ż s e m in a ria d y p lo m o w e i m a g is te rs k ie ora z sem in ariu m d o k to ran c k ie, na których p o ru sz a p ro b le m a ty k ę m i e s z c z ą c ą się w ram ach p edagogiki społecz nej.

Dr hab. M aria Deptuła Z a i n t e r e s o w a n i a b ad a w c z e

D ia g n o z a i w s p o m a g a n ie ro z w o ju dzieci w m ło d szy m w iek u szkolnym . W c z e s n a p ro fila k ty k a u z a l e ż n ie ń - e w a l u a c j a p ro g r a m ó w pro filak ty c zn y ch i przygotow anie kadr do podejm ow ania zadań z zakresu profilaktyki uzależnień.

(11)

O p u b lik o w a n e prace zw arte

Koncepcja diagnozy rozwoju społecznego dzieci w klasach I—IV, B ydgoszcz 1996.

Szanse rozwoju psychospołecznego dzieci w zmieniającej się szkole, Bydgoszcz 1997.

Listy z podróży. Profesorowi Edmundowi Trempale w darze na siedemdziesiąte urodziny, B ydgoszcz 1997 (w spółautor R. Leppert).

P on ad to o p u b lik o w a ła ponad 40 arty k u łó w n a u k o w y ch i w z ię ła udział w k ilk u d z ie s ię c iu k o n fe re n c ja c h nau k o w y ch , p o d cz as k tórych p re z e n to w a ła sw oje badania.

A rty k u ły w p ra cac h zb io ro w y ch i cz aso p ism a ch

Warunki poznaw ania świata społecznego przez dzieci w młodszym wieku szkolnym,

[w:] Edukacja i rozwój dzieci w młodszym wieku szkolnym, J. T rem pała (red.), Prace K om isji Pedagogiki i Psychologii BTN, t. X III, W arszaw a-P o zn ań 1989, PW N.

Relacje rówieśnicze dzieci w młodszym wieku szkolnym, [w:] Pedagogika opiekuń cza — podstawy metodologiczne i wybrane kierunki opieki nad dzieckiem,

E. T rem pała (red.), Studia Pedagogiczne, t. LVIII, Zakład Narodowy im. Ossoliń skich, W ro c ła w -W a rsz a w a -K ra k ó w -G d a ń sk -Ł ó d ź 1992, W ydaw nictw o PAN.

Umiejętność współżycia z rówieśnikami i j e j uwarunkowania u dzieci 7- i 9—letnich,

[w:] Edukacja nieszkolna w warunkach przem ian w Polsce, E. T rem pała (red.), B ydgoszcz 1994.

Nawiązywanie kontaktu z wychowankami, „Problem y O piekuńczo-W ychow aw cze” 1994, nr 5.

La modernisation de Г education des étudiants la pedagogikę dans la sphere du travail tutelaire-ed ucatif [w:] Associaation Europeene des Centres de Forma tion au Travail S o cio -E d u ca tif C ongres de G eneve, 2 6 -2 8 A vril 1995.

Przygotowanie pedagogów do pracy opiekuńczo-w ychow aw czej, „Problem y O pie k u ń czo-W ychow aw cze” 1995, nr 4.

Koncepcja sprawdzania skuteczności pracy profilaktycznej w klasach I - I I I opartej na program ie Andrzeja Kołodziejczyka i Ewy Czemierowskiej „Spójrz ina czej”,

G estalt 1995, nr 3 -4 .

Tworzenie warunków sprzyjających uczeniu się tolerancji przez dzieci, [w:] Studia Pedagogiczne. W poszukiwaniu modernizacji edukacji szkolnej i nie szkolnej,

E. T rem pała (red.), z. 24, B ydgoszcz 1996, W yd. W SP.

Ocena znaczenia program u wychowawczo-profilaktycznego A. Kołodziejczyka i E. Czemierowskiej „Spójrz inaczej” dla rozwoju społecznego dzieci w klasach I-III, [w:] Wspomaganie rozwoju psychostym ulacja i psychokorekcja, t. I, B. K aja (red.), B ydgoszcz 1997.

Dzieci nieakceptowane przez rówieśników — co o nich wiemy?, [w:] Listy z podróży,

M. D eptuła, R. L eppert (red.), B ydgoszcz 1997.

Opinie dzieci i rodziców o program ie ,,Spójrz inaczej” realizowanym na poziom ie klas I-III, „Problem y O p iekuńczo-W ychow aw cze” 1997, nr 8.

Hipotezy dotyczące efektów program u wychowawczo-profilaktycznego A. Koło dziejczyka i E. Czemierowskiej ,,Spójrz inaczej” na poziom ie nauczania począt kowego, [w:] Funkcja psychologii w dobie przem ian społeczno-kulturow ych w Polsce, M. Pilew icz, M. K liś (red.), K raków 1997.

(12)

224 Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy U d z ia ł w w a ż n ie jsz y c h k o n fe ren c ja ch

„ S z k o ła m ło d y ch p e d a g o g ó w ” , G d a ń sk 1990, o rg a n iz a to r P A N , referat „ W y b ó r pro b lem a ty k i i p l a n o w a n ie badań p e d a g o g ic z n y c h ” ; K o n fe re n c ja o tw ie ra ją c a pro jek t „ L e r o p o l - P T H ” d o ty czą cy m o d ern iz acji p s y c h o lo g ic z n ego i p e d a g o g ic z n e g o k s z ta łc e n ia n au czycieli re a liz o w a n y p rz e z C O D N w W a rs z a w ie i P e d a g o g is c h T e c h n isc h e H o g e sc h o o l w E in d h o v e n w H o landii, P u ła w y 1992, o rg a n iz a to r C O D N ; K ie ro w a n ie p r a c ą z e społu o p r a c o w u ją c e g o pro b lem ko m p eten c ji w y c h o w a w c z y c h nauc zy cieli; E d u k a c ja n ie s z k o ln a w w a ru n k a c h prz em ian w P olsce, B y d g o s z c z 1993, referat „ U m ie ję tn o ś ć w s p ó łż y c ia z ró w ie śn ik a m i i j e j u w a ru n k o w a n ia u dzieci 7 - i 9 - l e t n i c h ” ; S em in ariu m „ A lte r n a ty w n y m odel k sz ta łc e n ia n a u c z y c ie li” , W a rs z a w a 1994, re fe ra t „ K ie ro w a n ie k la s ą i p ro w a d z e n ie w a rs z ta tó w z a p o z n a ją c y c h n a u c zy cieli ak a d e m ic k ic h z p ro g ra m e m p rz y g o to w y w a n ia n a uczycieli do k ie ro w a n ia k la s ą s z k o ln ą ” ; II M ię d z y n a ro d o w a K o n fe re n c ja „ E d u k a c ja a lte r n a ty w n a — dylem aty teorii i p ra k ty k i” , Ł ó d ź 1995, referat „ Z n a c z e n ie o ce n y opiso w ej d la realizacji za dań ro z w o jo w y c h w klasie p ie rw s z e j” ; K o n fe re n c ja p o d s u m o w u ją c a d o ro b e k re a liz a to ró w pro g ram u w c zesn ej profilak ty k i u za leżnień „ S p ó jrz in a c z e j” , S karż y sk o K a m ie n n a 1995, re fe ra t „ Ja k ie n ad z ie je w ią ż ę z re a liz a c ją p ro g ram u ‘S p ó jr z in a c z e j’ i j a k z a m ie rz a m sp ra w d z ić czy on e się s p e łn ia ją ” ; IV O g ó ln o p o ls k ie S e m in ariu m K o n su lta c y jn e „ E w a lu a c ja p ro g r a m ó w p ro f ila k ty c z n y c h ” , K o n stancin 1995, o rg a n iz a to r P ra c o w n ia P rofilaktyki M ło d z ie ż o w e j Instytutu P sych iatrii i N e u ro lo g ii w W a rs z a w ie , p ro w a d z e n ie sesji; X X IX Zjazd N a u k o w y P o lsk ie g o T o w a rz y s tw a Psychologicznego, G dańsk 1996, referat „Zna c z en ie p ro g ra m u E. K o ło d z ie jc z y k a i E. C z e m ie ro w sk ie j ‘S p ó jrz in a c z e j ’ d la ro z w o ju sp o łe c z n e g o dzieci w klasac h I - I I I ” .

W s p ó ł p r a c a z n a u k o w y m i p lacó w k am i kra jo w y m i i za g ran icz n y m i

P r a c o w n ia Profilaktyki M ło d z ie ż o w e j w Instytucie P sych o lo g ii i N e u r o logii w W a rsza w ie. O d b y ła staże z a g ra n ic z n e w Les Ulis w e F ran c ji (1992 i 1994 r.), w E in d h o w e n w H o landii (1993 r.).

P rz y n a le ż n o ś ć do org a n iz acji

P o lsk ie T o w a rz y s tw o P e d ag o g icz n e, S to w a rz y sz e n ie P sy ch o p ro filak ty k i Szkolnej „ S p ó jrz in a c z e j” .

P ra c a d y d a k ty c z n a

R e a liz o w a n e p rz e d m io ty nauczania: p ra ca p ro fila k ty c z n a w g rupa ch dzieci i m ło d zieży ; tre n in g u m iejętn o ści w y c h o w a w c z y c h ; d ia g n o z a p e d a gogiczn a . P ro w a d z o n e se m in a ria p e d a g o g ic z n e , m ag is tersk ie i d y p lo m o w e d o ty c z ą c e p ro b le m ó w w s p o m a g a n ia rozw oju dzieci i m ło d z ie ż y o ra z p ro fi laktyki uzależnień.

(13)

D r hab. M aria Kuchcińska Z a i n te r e s o w a n ia bada w cz e

W e w c z e ś n ie js z y m o k re sie sw ojej tw ó rc z o śc i z a jm o w a ła się p o zio m em i u w a ru n k o w a n ia m i akty w n o śc i i skutecz ności działań p o d m io tó w o ra z in stytucji w y c h o w a n ia ró w n o le g łe g o oraz szansam i i o g ra n ic z e n ia m i u s p o ł e c z n ia n ia się w tra k c ie w łasnej a k ty w n o ś c i z a d a n io w e j. O b e c n ie za jm u je się z a sto s o w a n ie m m eto d y za d an io w ej w organizowaniu — wspom agającego rozw ój — śro d o w is k a ed u k a cy jn eg o .

O p u b lik o w a n e pra ce zw arte

Metoda zadaniowa w edukacji szkolnej i rów noległej, B ydgoszcz 1994.

Od edukacji dyrektywnej do emancypacyjnej. Dylematy w edukacji za pośrednic twem zadań, B ydgoszcz 1997.

P o n a d to o p u b lik o w a ła oko ło 30 arty k u łó w o ra z w z ię ła udział w k ilk u dziesię ciu k o n fe re n c ja c h n au k o w y ch , p o d cz as których p re z e n to w a ła sw oje badania. O d b y ła też d w u k ro tn y staż n a u k o w y w N ie m c z e c h .

A rty k u ły w p ra cac h z b io ro w y ch i c z aso p ism a ch

Działalność placów ek wspomagających rozwój dzieci i m łodzieży, [w:] Edukacja równoległa. Funkcjonowanie i kierunki rozwoju edukacji równoległej w p o l skim system ie oświaty i wychowania, E. T rem pała (red.), B ydgoszcz 1990.

Specyficzne właściwości sytuacji opiekuńczych, [w:] Metodologiczne problem y pedagogiki opiekuńczej, Z. D ąbrow ski, J. G órniew icz (red.), Toruń 1990.

Wrażliwość dzieci dziesięcioletnich na stany i doznania żywych organizmów (spra wozdanie z badań na przykładzie województwa bydgoskiego), „S tudia P edago giczn e” 1996, z. 24, B ydgoszcz.

Różnicowanie dróg dochodzenia do rozwiązania zadań (relacje z badań), „Studia P ed agogiczne” 1996, z. 24, B ydgoszcz.

Dylemat swobody w edukacji metodą zadaniową, [w:] N auczyciel — uczeń. Między przem ocą a dialogiem — obszar napięć i typy reakcji, M. D udzikow a (red.),

K raków 1996.

U d z ia ł w w a ż n ie jsz y c h k o n fe ren c ja ch

VII Z jaz d P o lsk ie g o S to w a rz y sz e n ia Szkół P rac y S ocjaln ej o ra z k o n fe re n c ja n a u k o w a na tem at: „ P ra c o w n ic y socjalni, n ieza leżn e s to w a rz y sz e n ia (p o z a rz ą d o w e ) i w o lo n ta riu s z e w re alizacji p o m o c y sp o łecz n ej. D o ś w ia d c zenia, p ro p o z y c je , ro z str z y g n ię c ia ” , referat „ P e s y m is ty c z n a p e rsp e k ty w a dla idei m iłości bliźn ieg o w y w ie d z io n a z w a ru n k ó w s o cjaliza cji c z ło w ie k a ” , B y d g o s z c z 1997; „ M e to d o lo g ic z n e p ro b le m y p edagogiki o p ie k u ń c z e j” , T o ru ń 1989, Z e s p ó ł P e dagogiki O p iek u ń c zej K N P; III O g ó ln o p o ls k ie se m i narium , re fe ra t „ S p e c y fic z n e w ła śc iw o ś c i sytuacji o p iek u ń cz y ch . D e m o k r a cja i w y c h o w a n i e ” , T o ru ń 1995; II O g ó ln o p o lsk i Z jazd P e d a g o g ic z n y , PTP, referat: „ D y le m a ty sw o b o d y w ed u k a cji m e t o d ą z a d a n i o w ą ” ; „ S y s te m y w y c h o w a n ia i opieki nad dziećm i w ok re sie przem ian ustrojow ych”, Kazimierz

(14)

D o ln y 1996; I O g ó ln o p o ls k a k o n fe re n c ja U M C S , re fera t „Ź ró d ła i p rz ejaw y re zerw y p ra k ty k ó w w o b e c m eto d y z a d a n i o w e j ” .

P raca d y d a k ty c z n a

R e a liz o w a n e p rz e d m io ty n au czania: p ed a g o g ik a ogólna, pedagogika spo łecz n a, p e d a g o g ik a op iek u ń cz a, m e to d y k a pracy opiekuńczo-w ychow aw czej, m e to d o lo g ia b ad a ń p e d a g o g ic zn y ch . P ro w a d z o n e s e m in a ria m ag istersk ie i d y p lo m o w e p o ś w ię c o n e s ą g łó w n ie p ro b le m a ty c e z a s to s o w a n ia m eto d y z a d a n io w e j w edu k a cji szkolnej i ró w nole głe j.

Dr M ariusz Cichosz Z a in te r e s o w a n i a b a d a w cz e

P o d s ta w y filo zo fic zn e i m e t o d o lo g ic z n e p edagogiki sp o łecz n ej. A k s j o logiczne p o d s ta w y ż y c ia sp o łe c z n e g o oraz an a liz a ro z w o ju peda g o g ik i sp o łecz n ej w k o n tek ście kategorii d z ia ła n ia s połecznego.

O p u b lik o w a n e pra ce zw arte

Działalność społeczno-wychow awcza Kościoła katolickiego w środowisku lokal nym, B ydgoszcz 1997.

P o n a d to o p u b lik o w a ł około 20 a rty k u łó w o ra z w z ią ł udział w k i lk u d z ie sięciu k o n fe re n c ja c h n au k o w y ch , podcz as k tórych p rz e d sta w ia ł sw o je b a d a nia. Je st w sp ó ło rg a n iz a to re m o g ó ln o p o lsk ie j k o n fe ren c ji nauk o w ej p o ś w ię conej p e d a g o g ic e społecz nej o rg a n iz o w a n e j przy w s p ó łu d z ia le K o m itetu N a u k P e d a g o g ic z n y c h P olskiej A k a dem ii N a u k , kon fe ren c ji z a ty tu ło w a n ej: P e d a g o g ik a sp o łecz n a, trad y c ja, tera ź n ie js z o ś ć , n o w e w y z w an ia. O trz y m a ł n ag ro d ę in d y w id u a ln ą II sto p n ia p rz y z n a n ą p rz ez R e k to ra W S P w B y d g o s z czy w 1996 roku.

Poszukiwania za pom ocą analizy kontekstu uzasadniania twierdzeń, [w:] Z p ro blematyki metodologicznej teorii wychowania, A. T chorzew ski (red.), B yd goszcz 1992.

Kościół katolicki a wychowanie w środowisku lokalnym, [w:] Edukacja nieszkolna (równoległa) w warunkach przem ian w Polsce, E. T rem pała (red.), B ydgoszcz

1994.

Wychowanie w środowisku Kościoła katolickiego. Doświadczenia Bydgoszczy,

„Problem y O piekuńczo-W ychow aw cze” 1995, n r 3 .

Koncepcja pedagogiki Sergiusza Hessena na tle przyjmowanych założeń, „Studia P edagogiczne” 1998, z. 24, Bydgoszcz.

Rozwój wychowania pozaszkolnego w Polsce (po 1945 roku), „Studia Pedagogiczne” 1998, z. 24, B ydgoszcz.

Koncepcja pedagogiki Sergiusza Hessena i je j konsekwencje dla wychowania, [w:]

Teoria wychowania. Wybrane zagadnienia, T. K ukołow icz (red.), Stalow a W ola 1996.

(15)

Próba przezw yciężenia scjentystycznego modelu uprawiania pedagogiki, na przy kładzie poglądów Sergiusza Hessena, [w:] Filozofia wychowania Sergiusza Hessena, H. R otkiew icz (red.), W arszaw a 1997.

Wychowanie chrześcijańskie — perspektywa teoretyczna i praktyczna koncepcji,

[w:] Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, T. K ukołow icz, M. N ow ak (red.), Lublin 1997.

Pedagogika społeczna — współczesne wyzwania, zapomniane perspektywy, [w:]

Listy z podróży, M. D eptuła, R. L eppert (red.), B ydgoszcz 1997.

U d z ia ł w w a ż n ie js z y c h k o n fe ren c ja ch

O g ó ln o p o ls k a k o n fe re n c ja n a u k o w a w W S P w B y d g o s z c z y w 1988 nt. „ E d u k a c ja ró w n o le g ła j a k o e le m e n t g lo b a ln e g o sy stem u k sz ta łc e n ia i w y c h o w a n i a ” ; O g ó ln o p o ls k a k o n fe re n c ja n a u k o w a z o rg a n iz o w a n a prz ez In sty tut P e dagogiki i P sychologii U M K przy w sp ó łp ra c y z K N P PA N w T o ru n iu w 1989 nt. „ M e to d o lo g ic z n a k o n c e p c ja p edagogiki o p iek u ń cz ej j a k o d y s cy p lin y n au k o w ej i p rz e d m io tu stu d ió w ” ; II Z ja z d P o lsk ie g o S to w a rz y s z e nia Szkół P rac y Socjalnej w K ra k o w ie w 1992; O g ó ln o p o ls k a k o n fe re n c ja n a u k o w a z o r g a n iz o w a n a w W S P w B y d g o szcz y w 1991 r. nt. „ T e o ria w y c h o w a n ia n a tle w s p ó łc z e s n y c h dyscyplin p e d a g o g ic z n y c h ” ; u d z ia ł w „ L e t niej S zkole M ło d y c h P e d a g o g ó w ”, z o r g an izo w a n ej w 1992 prz ez K N P P A N w Z a j ą c z k o w ie koło P o znania; M i ę d z y n a ro d o w a k o n fe re n c ja pt. „ P e d a g o gika s p o łe c z n a j a k o d y sc y p lin a p e d a g o g ic z n a ” w Ł odzi w 1995 r.; II O g ó l nopolski Z ja z d P e d a g o g ic z n y nt. „ D e m o k ra c ja a w y c h o w a n i e ” , T o ru ń 1995; O g ó ln o p o ls k a s esja n a u k o w a nt. „F ilo z o fia w y c h o w a n ia Sergiusza H essena” W a rs z a w a 1996; O g ó ln o p o ls k a k o n fe re n c ja n a u k o w a nt. „ P ro b le m y a k s j o logiczne w p e d a g o g ic e o g ó ln e j” w Lublinie, K U L 1996; M i ę d z y n a ro d o w a k o n fe re n c ja n a u k o w a nt. „ P e d a g o g ik a c h rz e ś c ija ń s k a w o b e c z a g ro że ń ro z woju d z i e c k a ” , W a rs z a w a 1997.

W s p ó łp ra c a z n a u k o w y m i placó w k am i kra jo w y m i i za g ran icz n y m i

Z a ję c ia z lec o n e w U n iw e rs y te c ie im. A d a m a M i c k ie w ic z a w P o znaniu, z a ję c ia z le c o n e w In sty tu cie K u ltu ry C h rz e ś c ija ń sk ie j w G n ieź n ie . W s p ó ł pra ca z K a te d r ą P e dagogiki O gólnej i D ydaktyki o ra z K a te d r ą P edagogiki Społecznej K a to lic k ie g o U n iw e rsy te tu L ubelskiego.

P rz y n a le ż n o ś ć do o rga niz acji

J e s t c z ło n k ie m O ś ro d k a A d o p c y jn o - O p i e k u ń c z e g o w B y d g o s z c z y oraz S to w a rz y s z e n ia W s p ie r a n ia P rz e d s ię b io rc z o śc i i R o z w o ju R y n k u Pracy. P raca d y d a k ty c z n a

P ro w ad z i w y k ła d y i ć w ic z e n ia z peda g o g ik i sp o łecz n ej. N a sem in aria ch d y p lo m o w y c h i p ed a g o g ic z n y c h p o d e jm u je p ro b le m a ty k ę a k s jo lo g ic z n ą i r o d z in n ą w k o n te k ś c ie prz em ian sp ołecz nych.

(16)

228 Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy D r Urszula Sobkowiak

Z a i n te r e s o w a n i a b ad a w c z e

W c z e ś n ie js z e z a in te re s o w a n ia b ad a w cz e o b e jm o w a ły p ro b le m a ty k ę h a r c e rsk ie g o sy stem u w y c h o w a w c z e g o , funkcji z a ło ż o n y c h i rz e c z y w isty c h Z H P , h arc e rsk ie g o stylu życia, czasu w o ln e g o dzieci i m ło d z ie ż y ora z a n i m acji w tym zakresie. O b e cn ie za jm u je się p r o b l e m a ty k ą h a r c e rsk ie g o stylu życia, zn a c z e n ie m s to w arzy szeń w życiu je d n o s tk i i grup, a n i m a c ją w s fe rze w o ln e g o czasu.

O p u b lik o w a n e prace zw arte

Przyswajanie treści ideowych ZHP w toku działalności harcerzy w drużynie, B yd goszcz 1980.

Żagiel z lilijką. 60 lat Harcerskiego Ośrodka Wodnego w Funce, B ydgoszcz 1966 (redakcja i w spółautorstw o).

P o n a d to o p u b lik o w a ła prz eszło 90 arty k u łó w , w tym w y k o n a ła trzy re c e n z je w y d a w n ic z e ora z cz te ry re cen z je u m ie sz c z o n e w cz a so p ism a c h . B ra ła u d z ia ł w k ilk u d zies ięciu k o n fe re n c ja c h n au k o w y ch , w ty m kilku m ię d z y n a ro d o w y c h i je d n e j za g ran icz n ej, p re zen tu jąc p o d cz as nich sw o je b a dania.

Rewalidacyjne wartości drużyn Nieprzetartego szlaku w placów kach szkolnictwa specjalnego, [w:] Efektywność rewalidacji dzieci i młodzieży niepełnospraw nej,

R. O ssow ski (red.), B ydgoszcz 1981.

Samorządna działalność organizacji młodzieżowych i szkolnych, [w:] Sam orząd ność — sam orząd młodzieży szkolnej. X III Forum Oświatowe, O lsztyn 1990.

Nauczyciel ja k o animator czasu wolnego uczniów w kontekście edukacji nieszkol nej, [w:] Edukacja nieszkolna (równoległa) w warunkach przem ian w Polsce,

E. T rem pała (red.), B ydgoszcz 1994, WSP

Stowarzyszenia dzieci i młodzieży. Potrzeba i perspektyw y działania, „Problem y O piek u ń czo -W y ch o w aw cze” 1995, nr 5.

General education withing the Studies o f Pedagogy in Pedagogical University in Bydgoszcz, Association Européenne des Centres de Formation au Trawail so cio -E d u c a tif Congres de Genewe, A wril 1995.

Zabawa w nauczaniu dzieci języków obcych, B ydgoszcz 1994.

Propozycje metodyczne, B ydgoszcz 1994.

W s p ó łp ra c a z nau k o w y m i p lacó w k am i kra jo w y m i i za g ran icz n y m i

W latach 1 9 8 7 - 1 9 8 9 była c z ło n k ie m K o m itetu E k s p e r tó w ds. E dukacji N a ro d o w e j. O d b y ła d w a staże n a u k o w e w N i e m c z e c h i j e d e n w F inlandii. O s ią g n ię c ia w d z iała ln o śc i p o za n au k o w e j

W latach 1 9 8 1 -1 9 9 1 była z a s tę p c ą re d a k to ra n a c z e ln e g o m i e s ię c z n ik a „ H a r c e r s t w o ” , w tym cz asie w s p ó ło rg a n iz o w a ła i p ro w a d z iła liczne o g ó ln o p olskie sem inaria.

(17)

P rz y n a le ż n o ś ć do o rganizacji

Jest cz ło n k ie m R ad y P ro g ra m o w ej H a rc e rsk ie g o C e n tru m E du k ac ji E k o logicznej w F u n ce, c z ło n k ie m j u r y k o n k u rsu H a rcersk ie j N a g r o d y M yśli T w ó rcze j (do 1996). C z ło n e k R ady P ro g ra m o w ej M ię d z y n a r o d o w e g o S tu dium T u rystyki i K u ltu ry w B y d g o szcz y (do 1998). B yła c z ło n k ie m R ady N a u k o w e j Z H P , R ady C h o rąg w i B ydgoskiej i H u fc a Z H P B y d g o s z c z - - M i a s t o .

P ro w ad z i w y k ła d y i ć w ic z e n ia z socjo lo g ii w y c h o w a n ia i p edagogiki społecz nej o ra z w a rsz ta ty m e to d y cz n e — „ R o z w ija n ie z a in te re s o w a ń tu r y s t y c z n o - k r a j o z n a w c z y c h ” . W latach 1 9 9 7 - 1 9 9 2 o rg a n iz o w a ła i k ie ro w a ła a d a p ta c y j n o - s z k o l e n io w y m i o bozam i dla ro c zn ik a „ 0 ” stu d e n tó w W S P .

Dr Zbigniew K orsak Z a in te r e s o w a n i a b a d a w cz e

M ło d z ie ż s zk o ln a a k u ltu ra film ow a, e d u k a c ja m ed ialn a, m e d ia w k u ltu rze i p ed a g o g ic e, h is to ria kina.

O p u b lik o w a n e p ra c e zw arte

Komunikowanie masowe — wybór tekstów, B ydgoszcz 1996 (w spółautor J. Rulka).

Wybrane zagadnienia kultury film ow ej młodzieży, B ydgoszcz 1986.

Wybrane problem y edukacji film ow ej, red., B ydgoszcz 1987.

Rozumienie kina — wybór tekstów, B ydgoszcz, cz. I: 1988, cz. II: 1989.

P o n a d to o p u b lik o w a ł liczne arty k u ły i w z ią ł udział w k ilk u d z ie s ię c iu k o n fe re n c ja c h n a u k o w y c h będą c w ie lo k ro tn ie k ie ro w n ik ie m n a u k o w y m m ię d z y n a ro d o w y c h fe stiw a li i s e m in a rió w film ow ych.

T e o r ia p ra cy k u lt u r a ln o - o ś w i a to w e j , e d u k a c ja rów noległa, kultura film o wa, h is to ria kina. P ro b le m a ty k ę z teg o za kresu p o d e jm u je na p ro w a d z o n y c h przez s ieb ie s e m in aria ch m ag isters k ich i d y p lo m o w y c h .

P oza w yżej w y m ie n io n y m i o so b am i, b a d a n ia p o z o s ta ją c e w zw iązku z p e d a g o g ik ą s p o łe c z n ą p r o w a d z ą p o z o sta łe o so b y t w o rz ą c e z e s p ó ł K a te d ry P edagogiki S połe czne j. S ą to: dr H a lin a G u z y - S t e in k e , dr A l e k s a n d e r J a n kow ski, m g r E lż b ie ta K o r n a s z e w s k a - G i l, dr A d a m M u sie le w ic z , m g r A n n a R u tk o w s k a , m g r M a g d a le n a J o a c h im o w sk a , m g r M a łg o rz a ta S chneider.