Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle samochodowym

Pełen tekst

(1)EkonomiczneJ w Krakowie. Łukasz. Mamica. Katedra Go'podarkl I Ad .. lnl,tracll Publlcznel. Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle samochodowym l.. Wstęp. Koniec XX w. charakteryzuje się niespotykanym do tej pory w historii tempem rozwoju technik komunikowania. Gwałtownie wzrosła liczba korzystają cych z Internetu, sieć ta pozwala na staly dostęp do najświeższych informacji i daje nieograniczone wręcz możliwości ich przesyłania. Także w Polsce w ostatnich latach komputerowe techniki wymiany informacji zyskują coraz więcej zwolenników . Nie byłoby to możliwe bez poprawy jakości oferowanych usług telekomunikacyjnych, opartych na najnowszych światowych rozwiązaniach w tej dziedzinie. Doświadczenia ostatnich lat w Polsce wykazują potrzebę koordynacji działań związanych z wprowadzaniem komputerowych technik komunikowania się. Brak akceptowanych przez większość użytkowników standardów w sposobach elektronicznej wymiany informacji staje się często przyczyną balier tej wymiany i niepotrzebnie podnosi jej koszty. W niniejszym artykule przedstawione są wyniki badań autora dotyczące wykorzystywania informatycznych lechnik komunikowania się w polskim przemyśle samochodowym przeprowadzone na początku 1997 r. Badania te prowadzone były w ramach międzynarodowego projektu pod nazwą Information Society. Przebadane zostaly 4 zaklady produkujące samochody, 9 firm produkujących części wykorzystywane przy produkcji samochodów oraz 8 firm sprzedających samochody (przedstawiciele handlowi). Przemysł motoryzacyjny ma istotne znaczenie dla rozwoju gospodarczego, ponieważ jest on odbiorcą zaawansowanych technologii, sprzyja podnoszeniu potencjału badawczo rozwojowego państwa oraz tworzy nowe miejsca pracy w sieci dystrybucji i obslugi technicznej . W pierwszym rozdziale artykułu zawarta jest krótka charakterystyka tego sektora, rozdział drugi przedstawia strukturę sektora oraz łal\cuch powiązań pomiędzy występującymi w nim podmiotami..

(2) I. Łukasz. Mamica. Rozdział. trzeci, najbardziej rozbudowany, przedstawia wyniki badań w zakresie wykorzystywania sieci komputerowych w badanych firmach. W rozdziałe czwartym przedstawione zostały możliwości zwiększenia wykorzystania tych technik w sektorze motoryzacyjnym.. 2. Charakterystyka sektora. przemysłu. motorYll:acylnego. Główne produkty. W Polsce produkowane są samochody osobowe, ciężaro we, a także autobusy. Produkcja samochodów dostawczych i ciężarowych wzrosła z około 21 tys. w 1993 r. do okolo 42 tys. w 1995 r. to jest o 100%. W 1995 r. wyprodukowano (łącznie produkcja i montaż) 36,5 tys. samochodów dostawczych, 5,5 tys. samochodów ciężarowych i 1,5 tys. autobusów. W 1995 r. sprzedano w Polsce ponad 236 tys. samochodów osobowych z czego ponad 176 tys. wyprodukowano, a ponad 28 tys. zmontowano w kraju. Na krajowym rynku motoryzacyjnym 80% samochodów zostało wyprodukowanych w Polsce. ILość i wieLkość firm. W skład sektora w 1996 r. wchodziły 203 przedsię biorstwa (w tym ł25 przedsiębiorstw zatrudniających ponad 500 osób), wśród których dominowały już przedsiębiorstwa prywatne. Największą rolę na polskim rynku motoryzacyjnym w chwili obecnej odgrywają dwie największe konkurujące ze sobą firmy Fiat Auto Poland i Daewoo-FSO Motor, przy czym ta pierwsza w 1995 r. posiadała 52 % udziału w rynku. Kondycja sektora. Produkcja sprzedana sektora przemysłu motoryzacyjnego w 1996 r. stanowiła 5% produkcji przemysłu ogółem. Sektor ten osiągnął w 1996 r. najwyższą w skali całego przemysłu dynamikę przychodów z całokształtu działalności (158,7%) i ze sprzedaży własnych produktów (158,4%). Wynik finansowy brutto był w 1996 r. ponad dziewięciokrotnie większy niż w roku poprzednim (dynamika 938,3%), wynik finansowy netto z minus 24,5 młn zł w 1995 r. osiągnął w 1996 r. wartość dodaną na kwotę 518,7 mln.zł (co stanowi ponad dwudziestokrotny wzrost). Wskaźniki rentowności obrotu brutto i netto w 1996 r. wzrosły o 3,8 pkt. Poziom zat/'lldnienia. W sektorze tym zatrudnionych jest 96 tys. pracowników, co stanowi 3,2% ogółu zatrudnionych w przemyśle. Wiełkość produkcji w tym sektorze wywiera istotny wpływ na rozwój innych gałęzi przemysłu. Szacuje się, że jedno miejsce pracy u finalnego producenta samochodów tworzy 5-7 miejsc pracy u jego dostawców w sieci dystlybucji i obsługi technicznej. Struktura własnościowa. Po 1989 r. wraz ze zmianą systemu gospodarczego rząd polski przyjął, iż najłepszy m sposobem zapewnienia wzrostu efektywności i innowacyjności przemysłu motoryzacyjnego jest jego prywatyzacja. Zastosowano trzy zasadnicze drogi prywatyzacji: - sprzedaż całych przedsiębiorstw (lub wydzielonych ich części) inwestorom strategicznym, - tworzenie rozwojowych spółek joint venture z partnerami zagranicznymi,.

(3) I. Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle .... Tabela l. Dynamika sprzedaży nowych samochodów osobowych w Polsce w latach 1993-1995 z podziałem na samochody produkowane i montowane w kraju Wyszczególnienie Kmjowa. Liczba sprzedawanych samochodów w sztukach 1992. 1993. 1994. 1995. 1996. Udział. procentowy w rynku. 1992 1993 1994 1995 1996. 144 748 170549 199724 205 125 265000 72,64 70,67 78,80 77,73 71,05. produkcja i. montaż. Import Ogó1em Źródło:. 54531 71064 50558 58756 108000 27,36 29,33 20,20 22,27 28,95 199279 241 613 250282 263881 373000 100 100 100 100 100. dane pochodzą z ministerstwa przemysłu i handlu.. - tworzenie grup przemysłowych przy wykorzystaniu polskiego kapitału oraz zachodnich technik wytwarzania i konstrukcji wyrobów. Ciągle jednak 56 zakładów (dane z 19961'.) to podmioty gospodarcze sektora publicznego. Z tej liczby 44 to przedsiębiorstwa państwowe, a 11 to jednoosobowe spółki skarbu pallstwa. Dynamika rozwoju sektora. Polska jest obecnie zaliczana przez autorów wielu analiz i prognoz motoryzacyjnych do najbardziej obiecujących rynków europejskich. W 20011'. - przy naj ostrożniejszych szacunkach - produkować się będzie w Polsce ok. 600 tys . samochodów osobowych, z których połowa skierowana będzie na eksport, natomiast z importu zasili rynek krajowy ok. 120 tys. tych pojazdów. Dynamikę sprzedaży nowych samochodów osobowych w Polsce w latach 1993-1995 z podziałem na samochody produkowane i montowane w kraju pokazuje tabela 1.. 3. Struktura sektora przemysłu samochodowego I łańcuch występulących w nim powiązań Przemysł. motoryzacyjny charakteryzuje się stosunkowo niedużą liczbą producentów gotowych samochodów. Znacznie większa jest natomiast liczba zakładów kooperujących w zakresie produkcji części lub podzespołów. Każda z fabryk utrzymuje też kontakty ze sprzedawcami swoich samochodów. Przy wysokich kosztach magazynowania duże przedsiębiorstwa produkujące samochody znaczną wagę przywiązują do synchronizacji dostaw elementów zgodnie z zapotrzebowaniem. jakie wyznacza proces produkcyjny. Z sektorem motoryzacyjnym związane są zasadniczo trzy bloki podmiotów, które wchodzą ze sobą w różnego typu interakcje: - producenci samochodów, - dostawcy części, - przedstawiciele handlowi..

(4) I. Łukasz. Mamica. Interakcje te dotyczą wymiany informacji i towarów pomiędzy fabrykami samochodów, ich filialnymi zakładami, dostawcami części i przedstawicielami handlowymi. Schematycznie strukturę podmiotową oraz przepływ towarów i informacji związaną z sektorem motoryzacyjnym przedstawia rys. 1. Producenci samochodów. W Polsce dwoma głównymi producentami samochodów są koncerny Fiat Auto Poland i Daewoo, które rozpoczęły swoją działalność na bazie istniejących fabryk samochodowych. Koncern Fiat Auto Poland zlokalizowany jest w dwóch miastach Bielsko-Białej i Tychach. Pozostałe zachodnie koncerny, które działają na polskim rynku ograniczają się do montażu samochodów. Ważnym podmiotem w polskim przemyśle motoryzacyjnymjest Grupa Zasada, w skład której wchodzi 5 zakładów produkcyjnych. Zakłady te to byłe przedsiębiorstwa państwowe, które zostały następnie przejęte przez Grupę Zasada i zmodernizowane. Ponieważ główni producenci samochodów posiadają więcej niż jeden zakład, sytuacja ta wymusza powstanie sprawnego systemu wymiany informacji pomiędzy zakładami tych samych firm na terenie Polski. Filie dużych firm zagranicznych prowadzą bieżącą wymianę informacji z centralami firm za granicą. W niektórych przypadkach są to stałe połączenia satelitarne.. I. producenci samochodów. dostawcy krajowi. I D. r-------.. []i ,--. I. H. dostawcy zagraniczni ~ __ _____ ... ,, ,, ,, ,. '----. I. D. eksport. -<-------..1. przedstawiciele. -<------- ..1 handlowi w kraju. t zakłady. macierzyste. za granicą. - - - . . . przeptyw towarów """'-------~. prz.eplyw informacji powiązania przedsiębiorstw. (grupy kapitałowe, filie). Rys. l. Schematyczna struktura podmiotowa przemysIu motoryzacyjnego oraz przeplyw towarów i informacji Źródlo:. opracowanie własne,.

(5) Informatyczne techlliki komunikowania. IV. I. polskim przemyśle .... Dostawcy części. Jest to najliczniejsza grupa w tym sektorze przemysłu. Należą do niej zakłady o kluczowym znaczeniu dla produkcji samochodów,jak również producenci poszczególnych, często nieskomplikowanych części. Utrzymywana jest wymiana informacji pomiędzy dostawcami a producentami samochodów, która oprócz ustalania parametrów technicznych samych części czy podzespolów dotyczy także dostosowania wielkości i częstotliwości dostaw do wymagań wyznaczanych przez ostateczny montaż samochodów. Oprócz ciągłości dostaw i uniknięcia przestojów w produkcji z powodu braku elementów potrzebnych do montażu istotne znaczeuie ma tu uniknięcie niepotrzebnych kosztów magazynowania tych elementów w fabryce samochodów. Porozumiewanie się z odbiorcami części odbywa się w Polsce oprócz metod tradycyjnych (poczta, telefon, fax, telex), także za pomocą poczty elektronicznej lub elektronicznego obiegu dokumentów (ED!). Sposoby komunikowania się pomiędzy fabryką samochodów a dostawcami części pokazuje schematycznie rys. 2.. Polska. I. dostawca części. I. I. EDl. metody tradycyjne. fabryka samochodów. I I. dostawca części. I. / Zagranica /. EDl. I zaklad macierzysty. EDl. dostawca części. I. dostawca części. EOl - elektroniczny obieg dokumentów metody tradycyjne -tradycyjne metody komunikowania (poczta, telefon, fax, telex). Rys. 2. Sposoby komunikowania się. pomiędzy fabryką. samochodów. a dostawcami części Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ..

(6) I. Łukasz. Mamica. Przedstawiciele handlowi. W grupie przedstawicielstw handlowych wystę pują firmy reprezentujące tylko jednego producenta lub kilku producentów. Ponieważ klienci mogą według własnego uznania określać elementy wyposaże nia kupowanych samochodów, ich kolor itp., niezbędne staje się utrzymywanie stałej wymiany informacji pomiędzy przedstawicielem handlowym a fabryką samochodów. Łączność ta odbywa się za pomocą mediów tradycyjnych (poczta, telefon, fax, telex) lub też systemu elektronicznego POLPAK , poczty elektronicznej lub w niektólych przypadkach jako rozwiązanie przejściowe za pomocą przesyłanych pocztą lub specjalnymi kurierami dyskietek komputerowych. Czasami łączność pomiędzy przedstawicielem handlowym a producentem krajowym odbywa się via macierzysty zakład producenta polskiego za granicą.Spo soby komunikowania się pomiędzy fabryką samochodów a przedstawicielami handlowymi pokazuje schematycznie rys. 3.. Polska. przedslawiCiell-_E_D_1_-I handlowy. fabryka. I__ PO_L_P_A_K_-I przedslawiciel handlowy. samochodów. melody tradycyjne _ _ _I. przedstawiciel. przedstawiciel. handlowy. handlowy Za ranita. zaklad macierzysty EOI - elekIroniczny obieg dokumentów melody tradycyjne -lradycyjne metody komunikowania (poczt., leleFon, Fax, letex) Rys. 3. Sposoby komunikowania się a przedstawicielami handlowymi Zródło:. pomiędzy fabryką. samochodów. opracowanie własne na podstawie prlcprowadzonych badm\..

(7) I. Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle .... 4. Wykorzystanie komputerów Każdy z bloków podmiotów wymienionych w poprzednim rozdziale zw iąza nych z sektorem motoryzacyjnym charakteryzuje się różnym potencjałem ekonomicznym, wielkością zatrudnienia, stopniem zaawansowania technologicznego. Z tego też powodu w dalszej części artykułu omawiane kwestie będą rozważane osobno dla każdego z bloków . Wspólna interpretacja uzyskanych w wyniku badań materiałów nie oddawałaby stanu istniejącego. Tak więc wyniki badm\ klasyfikowane będą w następujących blokach: producenci samochodów, dostawcy części, przedstawiciele handlowi.. 4.1. Producenci samochodów Badaniem zostały objęte trzy duże fabryki samochodów oraz Grupa Zasada. Wszystkie z badanych przedsiębiorstw tego bloku posiadały wyspecjalizowany dział ds. informatyzacji. Występujące w badanych przedsiębiorstwach komputery wyższej klasy to: ES/9000 MAINFRAME , MF, VAX, Serwer Collony, Serwer HP, Serwer Siemens. Każde z przedsiębiorstw posiada także od kilkudziesięciu do kilkuset komputerów PC. Wszystkie badane przedsiębiorstwa podały, iż komputery wykorzystywane są we wszystkich ich działach. Wszystkie badane przedsiębiorstwa posiadały dostęp do sieci komputerowych zarówno wewnątrz firmy ,jak i na zewnątrz. We wszystkich firmach poza jedną wykorzystywany był e-mail, połowa firm korzystała z elektronicznego obiegu dokumentów (EDI). Również systemy wspomagające zarządzanie przedsię biorstwem, bazy danych oraz systemy wspomagające gospodarkę matefiałową były wykorzystywane w każdym z badanych przedsiębiorstw. Oprócz baz. 100. 100%. 100%. 100%. swzp. bazy danych. swgm. 80 60. 40. 20. o e-mail. cdi. swzp - systemy wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem swgm - systemy wspomagające gospodarkę materi a łową. Rys. 4. Wykorzystanie poszczególnych aplikncji informatycznych w grupie producentów samochodów (udział procentowy) Źródlo:. opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań..

(8) I. Łukasz. Mamica. danych systemy te były pisane na zamówienie. Wykorzystanie poszczególnych aplikacji informatycznych w grupie producentów samochodów w procentach pokazuje rys. 4. Działy w badanych firmach posiadające dostęp do sieci globalnych . W badanych przedsiębiorstwach najczęściej dostęp do sieci globalnych miały działy zaopatrzenia, marketingu i zarządzania. Wśród połowy badanych przedsiębiorstw dostęp do tego typu sieci miały działy zbytu i administracji. Motywy wprowadzenia rozwiązań teleinformatycznych. Dominującymi motywami wprowadzenia rozwiązań tełeinformatycznych w badanych firmach było usprawnienie komunikacji z dostawcami oraz z klientami. W skali od 1 do 5, gdzie l oznaczał najmniej istotny powód, a 5 najważniejszy, wszystkie firmy oceniły ten powód za najistotniejszy . Wysoką ocenę uzyskała także chęć zdobycia dostępu do baz danych (trzy wskazania 4 i jedno 2). Także wspomaganie restrukturyzacji organizacyjnej przedsiębiorstwa w dwóch przypadkach uzyskało najwyższą rangę i raz wartość 4. Jako najmniej istotny powód wprowadzania rozwiązań teleinformatycznych uznana została redukcja kosztów zatrudnienia. tródla pozyskiwania informacji o zastosowaniach teleinformatycznych. Trzy czwarte badanych firm stwierdziło, że prasa lok!llna w zasadzie nie jest dla nich źródłem informacji o zastosowaniach teleinformatycznych. Tylko jedna firma określiła znaczenie tej prasy wartością 2 w pięciopunktowej skali (1 - najmniej informacji, 5 - najwięcej informacji). Specjalistyczne czasopisma krajowe uzyskaly dosyć wysokie znaczenie, trzy wskazania 4 i jedno 2. Na średnim poziomie zostały określone specjalistyczne czasopisma zagraniczne. Niewielkie znaczenie ma www. Zdecydowanie jako nąjwiększe źródło informacji o zastosowaniach teleinformatycznych w przemyśle i biznesie zostały uznane firmy komputerowe. Wszystkie badane firmy nadały im rangę 5 (najwyższą). 4.2. Dostawcy. części. Tylko w jednej trzeciej badanych przedsiębiorstw istnieje wyspecjalizowany ds. informatyzacji. W pozostałych firmach brak było tego typu jednostek. Wszystkie podmioty wykorzystują komputery. Z komputerów większej mocy wykorzystywanych w badanych firmach wyróżnić można Alpha serwer 2100 oraz AS400. Liczba PC waha się od kilku do kilkudziesięciu. W zasadzie są one używane we wszystkich działach. Połowa badanych firm posiada dostęp do sieci komputerowych wewnątrz firmy i na zewnątrz, natomiast połowa posiada dostęp tylko do sieci wewnętrznych . W ponad połowie firm wykorzystywany był e-mail,jedna trzecia firm korzystala z elektronkznego obiegu dokumentów (EOl). Systemy wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem oraz bazy danych wykorzystywane były we wszystkich badanych podmiotach. W jednej trzeciej przypadków systemy wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem i bazy danych były pisane na zamówienie. Systemy wspomagające gospodarkę materiałową nie były wykorzystywane tylko w jednej firmie. Wykorzystanie dział.

(9) I. Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle .... poszczególnych aplikacji informatycznych w grupie dostawców części w procentach pokazuje rys. 5.. 100. 100%. 100%. swzp. bazy danych. 80. 60 40 20. o c-mail. cdi. swgm. swzp - systemy wspomagające zarządzanie przeds iębiorstwem swgm - systemy wspomagające gospodarkę m.terialową. Rys. 5. Wykorzystanie poszczególnych aplikacji informatycznych w grupie doslawców części (udział procentowy) Zr6dło:. opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.. Działy w badanych firmach posiadajqce dostęp do sieci globalnych. Dostęp do sieci globalnych w badanych przedsiębiorstwach miały działy 4 firm. Były to dzialy: marketingu, zarządzania , zbytu, administracji i informatyki. Motywy wprowadzania rozwiązari teleinformatycznych. Dominującym motywem wprowadzenia rozwiązań teleinformatycznych w badanych firmach było usprawnienie komunikacji z kłientami. W skali od 1 do 5, gdzie 1 oznaczał najmniej istotny powód, a 5 najważniejszy, powód ten uzyskał trzy wskazania 5, jedno 4 i trzy 3. Także usprawnienie systemu kontroli było istotnym powodem wprowadzania rozwiązań tego typu. Jako najmniej istotny powód wprowadzania rozwiązań teleinformatycznych uznana została redukcja kosztów zatrudnienia. Źródła pozyskiwania informacji o zastosowaniach teleinformatycznych. Prasa lokalna i specjalistyczna prasa zagraniczna zostały uznane za mało istotne źródła informacji o zastosowaniach teleinformatycznych w badanych firmach. Dużo lepsze oceny uzyskały specjalistyczne czasopisma krajowe (trzy oceny najwyższe). Małe znaczenie zostało przypisane www.Za najważniejsze źródło informacji o zastosowaniach teleinformatycznych zostały uznane firmy komputerowe. Ponad połowa firm nadała im rangę najwyższą, druga połowa rangę 4 w pięciopunktowej skali..

(10) I 4.3.. Łukasz. Pł'%edslawlclele. Mamica. handlowi. Tylko jedna z badanych firm posiadała wyspecjalizowany dział ds. informatyzacji. W pozostałych firmach jednak brak było tego typu jednostek, co jest zrozumiałe ze względu na stosunkowo niewielką liczbę zatrudnionych. Wszystkie podmioty wykorzystują komputery. Z uwagi na wielkość przedsię biorstw są to jednak tylko komputery osobiste. Ich liczba w poszczególnych firmach waha się w przedziale od 4 do 12. Komputery najczęściej wykorzystywane były w następujących działach: sprzedaż - 7 firm, księgowość - 4 firmy, serwis 3 - firmy i po jednym magazyn i kadry. Potowa z badanych firm posiadała wewnętrzną sieć komputerową. Natomiast aż 6 przedsiębiorstw posiadało dostęp do zewnętrznych sieci komputerowych. E-mail wykorzystywany był tylko przez dwie firmy, elektroniczny obieg dokumentów (EDI) przez 3 firmy. Systemy wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem były użytkowane aż w połowie badanych firm, w tym w jednym przypadku system ten został napisany na zamówienie. Bazy danych oraz systemy wspomagające gospodarkę materiałową wykorzystywane były prawie we wszystkich badanych firmach (poza jednym przypadkiem). W jednej firmie zostały napisane one na zamówienie. Dwie badane firmy posiadały dostęp do systemu POLPAK, ajedna utrzymuje łączność informatyczną z centralnym komputerem Fiat w Turynie. Wykorzystanie poszczególnych aplikacji informatycznych w grupie deałerów w procentach pokazuje rys. 6.. tOO. 80 60. 40. 20. o e-mail. edi. swzp. bazy danych. swgm. swzp - systemy wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem swgm - systemy wspomagające gospodarkę materiałową. RyS. 6. Wykorzystanie poszczególnych aplikacji informatycznych w grupie przedstawicieli handlowych (udzial procentowy) Źródło: opracowanie własne nu podstawie przeprowadzonych badań.. Działy IV badallych firmach posiadające dostęp do sieci globalnych. spośród badanych firm do sieci globatnych dostęp miał dział zaopa-. W trzech.

(11) Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyś/e .... I. trzenia oraz administracja. W dwóch przypadkach dostęp taki posiadal dzial zbytu, natomiast w jednym przypadku dział zarządzania. W żadnej z badanych firm dostępu takiego nie posiadał d ział marketingu. Motywy wprowadzenia rozwiązań teleinformatycznych. Dominującym motywem wprowadzenia rozwiązań teleinformatycznych w badanych firmach było usprawnienie komunikacji z dostawcami. W skali od 1 do 5, gdzie 1 oznaczał najmniej istotny powód, a 5 najważniejszy wszystkie firmy z wyjątkiem jednej uznały ten motyw za najistotniejszy . Równie ważną przyczyną wprowadzania tych zastosowań stanowiło usprawnienie komunikacji z klientami (pięć ocen najwyższych). Także usprawnienie systemu kontroli było postrzegane jako dosyć istotny powód. Jako najmniej istotny powód wprowadzania rozwiązań teleinformatycznych uznana została redukcja kosztów zatrudnienia. Źródła pozyskiwania informacji o zastosowaniach teleinformatycznych . Ponad połowa ankietowanych firm twierdziła, że prasa lokalna w zasadzie nie jest źródłem informacji o zastosowaniach teleinformatycznych w przemyśle i biznesie. Tylko jedna z firm podała, iż z prasy lokalnej czerpie najwięcej informacji o zastosowaniach teleinformatycznych. Specjalistyczne czasopisma krajowe przez dwie firmy wskazane zos tały jako źródło największej ilości informacji. Cztery firmy określiły je jako nieistotne . Specjalistyczne czasopisma zagraniczne oraz www przez wszystkie badane firmy uznane zostały jako cał kowicie nieistotne w procesie pozyskiwania informacji o zastosowaniach teleinformatycznych. Koledzy z innych przedsiębiorstw tej samej branży jako źró dło wspomnianych informacji w trzech przypadkach zostali ocenieni najwyzej w pięciopunktowej skali. Natomiast koledzy z innych sektorów nie są postrzegani przez badane firmy jako źródło tych informacji. Zdecydowanie za największe źródło informacji o zastosowaniach teleinformatycznych w przemyśle i biznesie zostały uznane firmy komputerowe. Tylko dwie firmy nie nadały im rangi 5 (najwyi:szej). O ile system komunikowania się wewnątrz badanych przedsiębiorstw produkujących samochody jest stosunkowo dobrze rozwinięty, o tyle komunikacja tych przedsiębiorstw z odbiorcami jest jeszcze w większości przypadków prowadzona w sposób tradycyjny. Wraz z poprawą jakości usług Telekomunikacji Polskiej, która prowadzi w tej dziedzinie w ostatnich latach bardzo duze inwestycje możliwe jest zwiększenie intensywności i jakości wymiany informacji pomiędzy tymi podmiotami. Przeprowadzone badania dotyczące uźytkowników sieci Internet w Połsce wykazały, iż statystyczny użytkownik tej sieci to męż czyzna w wieku poniżej 30 lat, zatrudniony na uniwersytecie lub w jednostce naukowo-badawczej i mieszkający w dużym mieście powyżej 50 000 mieszkm\ców. Na tej podstawie można wnioskować, iz uzytkowanie Internetu w pol skim przemyśle jako całości nie jest jeszcze zbyt powszechne. Niemniej stale wzrasta liczba przedsiębiorstw korzystających z tej sieci w celach komercyjnych, czemu sprzyja prowadzona w mediach polityka informacyjna. Coraz powszechniej w zamieszczanych reklamach znajduje się informacja o możli-.

(12) I. Łukasz. Mamica. wości kontaktu z firmą za pomocą Internetu pod podanym adresem elektronicznym. Podniesienie poziomu konkurencyjności polskiego przemysłu motoryzacyjnego związane będzie również z wprowadzeniem oszczędności, jakie daje używanie elektronicznego obiegu dokumentów (EDI). Na tym polu jest jeszcze wiele do zrobienia.. 5. Bariery. wdrażania. technologII teleinformatycznych. 5.1. Producenci samochodów Za najważniejszą przeszkodę we wdrażaniu technologii teleinformatycznych został uznany stan infrastruktury telekomunikacyjnej. Jednak w skali pię ciopunktowej (1 - brak przeszkody, 5 - największa przeszkoda) przeszkoda ta uzyskała tylko jedno wskazanie 5 i dwa razy wskazanie 3. Także wysokość taryf telekomunikacyjnych oceniona została jako dość istotna przeszkoda, podobne wartości przypisano brakowi wykwalifikowanej kadry do wdrażania nowych technologii. Z uzyskanych odpowiedzi generalnie wynika brak jednej wyraźnie zaznaczonej przeszkody. W większości przypadków przeszkody te uzyskują wartość 2, czyli nie są one zbyt istotne. Badane przedsiębiorstwa nie widzą natomiast żadnych przeszkód po stronie stosunku zarządów. Firmy jako barierę w rozwoju komputerowych technik komunikowania wskazywały także różnorodność programów stosowanych przez dostawców części i innych kooperantów, którzy domagają się, aby składane u nich zamówienia były pisane w posiadanych przez nich programach. Utrudnia to pracę, gdyż często trzeba wypełniać zamówienia w nieużywanych przez daną firmę na bieżąco programach. Występują także problemy z kompatybilnością i przesyłaniem danych pomiędzy różnymi aplikacjami, często trzeba tworzyć własne programy sprzęgające ze sobą działanie różnych aplikacji. Polityka władz w odniesieniu do rozwoju technologii teleinformatycznych w badanych firmach. Tylko jedna z badanych firm politykę władz wojewódzkich i centralnych w odniesieniu do rozwoju technologii teleinformatycznych oceniła bardzo wysoko, bo na 4 w skali pięciopunktowej. Jednocześnie władze miejskie w ocenie tej firmy nie prowadzą żadnej polityki w tym zakresie. Pozostałe firmy dały odpowiedź, iż nie zauważają żadnej polityki ze strony władz miejskich, wojewódzkich czy centralnych. W jednym przypadku pozytywnie została też oceniona polityka prowadzona przez Telekomunikację Polską, sprzyjająca rozwojowi technologii teleinformatycznych. Kontakt z instytucjami w zakresie pozyskiwania informacji na temat nowych technologii informatycznych i ich wdrażania. Badanym firmom zostało zadane pytanie o kontakty z następującymi instytucjami: agencje rzą dowe, agencje pozarządowe, inne przedsiębiorstwa tej samej branży oraz firmy komputerowe w zakresie pozyskiwania informacji na temat nowych technolo-.

(13) Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle .. .. I. gii informatycznych i ich wdrażania. W przypadku agencji rządowych i agencji pozarządowych tylko po jednej z badanych firm utrzymywalo kontakty w zakresie pozyskiwania informacji i w procesie wdrażania. Dwa z badanych przedsiębiorstw utrzymywalo takie kontakty z innymi przedsiębiorstwami tej samej branży w zakresie wymiany informacji. Natomiast firmy komputerowe zostały wskazane przez wszystkie badane firmy jako podmioty, od których uzyskiwane były informacje. Połowa przedsiębiorstw wskazała firmy komputerowe jako te, z którymi miały kontakt w procesie wdrażania technologii informatycznych. 5.2. Dostawcy. części. Za najważniejszą przeszkodę we wdrażaniu technologii teleinformatycznych został uznany brak środków finansowych. Ażjedna trzecia badanych firm nadała temu problemowi rangę najwyższą , a tylko dla dwóch firm nie stanowił on problemu. Jako częstą przeszkodę wymieniano stan infrastruktury telekomunikacyjnej. Również niesprzyjająca struktura przedsiębiorstwa była wskazywana jako poważny problem (dwa wskazania 5 w pięciopunktowej skali). Badane przedsiębiorstwa nie widzą natomiast żadnych przeszkód po stronie stosunku zarządów. Problemem nie jest także brak firm, które mogłyby dokonać wdrożenia tych technologii. Polityka władz w odniesieniu do rozwoju technologii teleinformatycznych w badanych firmach. Generalnie badane firmy nie zauważają prowadzenia polityki władz miejskich, wojewódzkich czy centralnych w odniesieniu do rozwoju technologii teleinformatycznych. Tylko w jednym przypadku firma oceniła pozytywnie tą politykę prowadzoną przez władze centralne. Kontakt z instytucjami w zakresie pozyskiwania informacji na lemat nowych technologii informatycznych i ich wdrażania. W przypadku agencji rządowych i innych przedsiębiorstw tej samej branży kontakt w zakresie pozyskiwania informacji na temat nowych technologii informatycznych miały odpowiednio tylko dwie i trzy firmy. W procesie wdrażania z tymi instytucjami nie współpracowała żadna z badanych firm. Aż pięć firm miało kontakt w tym zakresie z agencjami pozarządowymi. Natomiast firmy komputerowe zostały wskazane przez prawie wszystkie badane firmy jako podmioty, od których uzyskiwane były informacje. Ponad połowa przedsiębiorstw wskazała firmy komputerowe jako te, z którymi mialy kontakt w procesie wdrażania technologii informatycznych. 5.3. Przedstawiciele handlowi. Przeszkody na jakie napotkały przedsiębiorstwa przy wdrażaniu technologii teleinformatycznych. Brak środków finansowych dla zdecydowanej więk szości badanych firm nie stanowił istotnej przeszkody. W skali pięciopunkto wej (1 - brak przeszkody, 5 - największa przeszkoda) tylko jedna firma nadała temu problemowi wartość 3, wszystkie pozostałe firmy określiły ten problem.

(14) I. Ł"kasz. Mamica. wartością 1. Podobna sytuacja dotyc zyła przeszkód po stronie świadomości i motywacji wśród pracowników. Tylko dwie z badanych firm uznało ją za istotną (wartość 4) . Na pytanie o stosunek zarządu do rozpatrywanego problemu tylko w jednym przypadku nadana mu została ranga 3, natomiast pozostałe firmy nie widziały po stronie zarządu żadnych barier. Brak wykwalifikowanej kadry do wdrażania nowych rozwiązań tylko w 15% firm nie stanowił żadnego problemu. Pozostałe firmy uznawały ten problem za bardzo istotny nadając mu rangę w przedziale 4-5. Jako najważniejszą przes zkodę we wdrażaniu technologii informatycznych zdecydowana większość firm uznała zły stan infrastruktury telekomunikacyjnej. Ponad połowa firm nadała temu problemowi rangę 5 we wspomnianej skali. Tylko jedna z badanych firm nie widziała w stanie infrastruktury żadnej przeszkody. Badane firmy nie zauważały istotnych barier we wdrażaniu technologii informatycznych w braku firm, którym można zlecić takie zadania. Tylko jedna z firm nadała temu problemowi rangę 5. Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa w większości przypadków została oceniona jako nie stwarzająca przeszkód we wdrażaniu technologii informatycznych. Polityka władz w odniesieniu do rozwoju technologii teleinformatycznych w badanych firmach. Wszystkie badane firmy z grupy sprzedawców samochodów na pytanie o politykę władz miejskich, wojewódzkich czy centralnych w odniesieniu do rozwoju technologii teleinformatycznych dały odpowiedź, iż nie zauważają żadnej polityki w tej kwestii ze strony wymienionych władz. Zachowanie się różnego typu władz zostało uznane za obojętne ani nie sprzyjające, ani nie przeszkadzające. Kontakty z instytucjami w zakresie pozyskiwania informacji /la temat nowych technologii informatycznych i ich wdrażania. W przypadku agencji rządowych żadna z badanych firm nie utrzymywała kontaktu ani w zakresie pozyskiwania informacji, ani w procesie wdrażania z wymienionymi poprzednio typami instytucji. Tylko jedna z badanych firm utrzymywała takie kontakty z agencjami pozarządowymi w zakresie uzyskiwania informacji i wdrażania nowych technologii informatycznych. Inne przedsiębiorstwa tej samej branży zostały wskazane w tym pytaniu trzykrotnie. Natomiast firmy komputerowe były najczęstszym podmiotem, od którego firmy zdobywały informacje, które były wykorzystywane w procesie wdrażania tych technologii.. 6. Perspektywy Poziom krajowy. Postulatem zgłaszanym przez badane firmy wobec władz ustawodawczych na szczeblu krajowym jest dokonanie zmian w ustawodawstwie, pozwalających na pełną zastępowalność i równoważność dokumentów tradycyjnych i tych w formie tylko elektronicznej. Pozwoli to na szersze niż dotychczas wprowadzanie do kontaktów pomiędzy współpracującymi firmami elektronicznego obiegu dokumentów (EDI). Władze na szczeblu krajowym.

(15) Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle .... I. powinny koordynować politykę inwestycyjną w zakresie związanym ze stworzeniem możliwości swobodnego dostępu firm do informatycznego systemu wymiany informacji. Celowi temu służył będzie także ogólny wzrost nakładów przeznaczanych na infrastrukturę komunikacyjną. Poważnym problemem w rozwoju technik informatycznych jest różnorodność stosowanych programów komputerowych często ze sobą niekompatybilnych. Organizacje o charakterze ogólnopolskim zrzeszające przedsiębiorców np. Business Center Club mogłyby podjąć próbę ustalenia standardów w tym zakresie, zwłaszcza jeśli chodzi o sposoby porozumiewania się firm pomiędzy sobą za pomocą komputerowych technik informatycznych. Poziom regionalny. W wielu badanych firmach sposób zarządzania powoduje, iż nie są one przygotowane do wdrażania elektronicznego obiegu dokumentów (EDI). Brak jest prowadzonej w tym zakresie polityki informacyjnej. Organizacje zrzeszające podmioty gospodarcze powinny zapoznawać swoich członków z tą problematyką poprzez organizację szkoleń i prowadzenie akcji informacyjnych. Mogą one także pełnić funkcje pośredników pomiędzy firmami komputerowymi a swoimi członkami. Taka współpraca tych organizacji z firmami komputerowymi powinna przyczynić się do standaryzacji używa nych aplikacji i sposobów komunikowania się. Poziom przedsiębiorstw. Uczestnictwo niektórych firm sektora motoryzacyjnego w programie NFI daje szansę na ujednolicenie stosowanych w nich aplikacji komputerowych przynajmniej w sensie kompatybilności w komunikowaniu. Z przeprowadzonych badań wynika, iż takie działania miały już miejsce. Finalni producenci samochodów ze względu na swój potencjał ekonomiczny i organizacyjny determinują rozwiązania informatyczne wprowadzane w kooperujących z nimi firmami. Gdyby udało się stworzyć płaszczyznę współpracy i negocjacji pomiędzy głównymi producentami samochodów w zakresie technik informatycznych stosowanych na zewnątrz można byłoby osiągnąć znaczący poziom kompatybilności w komunikacji za pomocą tych technik w całej branży motoryzacyjnej. Problem ten szczególnie uzewnętrznia się w serwisie i sprzedaży części zamiennych firm, które współpracują z kilkoma producentami samochodów.. 7. Podsumowanie W ostatnich latach następuje znaczący rozwój informatycznych technik komunikowania w przemyśle samochodowym. Sprzyja temu duża ilość kooperantów w tej branży, wymuszająca synchronizację współpracy. Dynamikę tych tendencji wzmacnia poprawa jakości i zakl'esu usług świadczonych przez Tełe komunikację Polską. Także inwestycje w Polsce dużych zachodnich firm samochodowych sprzyjają rozwojowi informatycznych technik komunikowania. Coraz powszechniej w elektronicznej wymianie informacji wprowadzane są standardy międzynarodowe. Jest to wymuszone potrzebą komunikowania.

(16) I. Łukasz. Mamica. z oddziałami firm samochodowych w innych krajach. I tak np. przedstawiciele handlowi Fiata w Polsce utrzymują bezpośrednią łączność z centralą tej firmy w Turynie. Na rozwój informatycznych technik komunikowania pozytywnie wpływa obecność wysokokwalifikowanej kadry informatyków. Przedstawiciele badanych firm często podkreślali wysoki profesjonalizm krajowych usług informatycznych. Przeszkodą w ujednoliceniu sposobów komunikowania się za pomocą technik informatycznych jest jeszcze znaczna różnorodność stosowanych programów informatycznych. Duże koncerny samochodowe wpływają integrująco na stosowane wśród partnerów aplikacje. Komunikacja wewnątrz badanych firm z wykorzystanie.m informatycznych technik komunikowania jest bardzo dobra. Dotyczy to także firm posiadających wiele oddziałów. Przykładem takiej firmy posiadającej wiele zakładów w różnych częściach kraju i mającej bardzo dobre efekty we wdrażaniu informatycznych technik komunikowania jest firma Sobiesław Zasada Centrum. Duże firmy samochodowe skłaniają swoich kooperantów do wprowadzania lub ujednolicania istniejących aplikacji informatycznych służących komunikowaniu się. Z przeprowadzonych badań wynika, iż w słabym stopniu uruchomione zostały w Polsce procesy standaryzacji informatycznych technik komunikowania się. Przedstawiciele badanych firm wskazywali na konieczność podjęcia tej problematyki przez organizacje rządowe i pozarządowe zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym. Generalnie w przemyśle samochodowym stosunkowo rzadko wykorzystywany jest EDI, zasadniczo inicjatywa jego wprowadzania pochodzi od dużego koncernu samochodowego. Za jedną z przeszkód we wdrażaniu tego systemu w kontaktach z dostawcami jest brak odpowiednio dostosowanej struktury zarządzania, która byłaby w stanie na bieżąco przetwarzać uzyskiwane przy stosowaniu EDI informacje. To z kolei wpływa na słabe zainteresowanie firm wdrażaniem tego systemu wymiany dokumentów. Jako główny powód wdrażania EDI wymieniana jest najczęściej chęć podniesienia efektywności wymiany informacji z firmami kooperującymi. Podczas przeprowadzanych wywiadów często podkreślano znaczenie, jakie dla prawidłowego wdrażania informatycznych technik komunikowania się w firmach ma młody wiek pracowników (związana z tym większa otwartość na nowe rozwiązania i doświad czenie w obsłudze komputerów). Na podstawie przeprowadzonych badań możemy wyróżnić następujące typy barier rozwoju informatycznych technik komunikowania się : - brak wolnych linii telefonicznych oferowanych przez Telekomunikację Polską, co w przypadku niektórych firm znacząco zmniejsza ich zdolności do wykorzystywania informatycznych technik komunikowania się (w tym głów nie Internetu), a w niektórych przypadkach także zła jakość połączeń, - brak obowiązujących standardów w zakresie wykorzystywanego oprogramowania,.

(17) Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle .... I. - brak odpowiednich regulacji prawnych traktujących na równi dokumenty w formie elektronicznej z tradycyjnymi, - zbyt wysokie taryfy za połączenia telefoniczne, głównie międzymiastowe, za co winą obarczany jest monopol TP SA na polskim rynku usług telekomunikacyjnych, - brak odpowiednio wyszkolonych pracowników (dotyczyło to tylko małych firm). Deklarowane przez badane firmy kłopoty z odpowiednimi środkami finansowymi na informatyczne techniki komunikowania się często są pochodną prowadzonej przez nie polityki inwestycyjnej, w niewystarczającym stopniu doceniającej znaczenie tych technik. Przypuszczenie to potwierdza fakt, iż większość badanych firm odznacza się znaczną dynamiką rozwoju. W ostatnich latach miał w Polsce miejsce znaczący rozwój tego sektora, co wraz z luką w technologiach informatycznych spowodowało, iż firmy mogły zakupywać naj nowocześniejszy sprzęt bez konieczności modernizacji urządzeń już posiadanych. Computerlsed Communicatlon Technlques In the Pol/sh Motor Industry The article presents the results ar the author's research carried out at the beginning ar 1997 as well as a general description of the sector. The researoh covered selected organisalions from lhree groups connected with the automobile sector: suppliers ar components, final producers and dealers. The authar presents a detailed analysis of the use, within the above-mentioned groups, of the following computer applications: e-mail, electronic circulation of documents , management support systems, databases, support systems for the materi.1 economy. Also presented is the supply chain within the automobile sector and the barriees to implementing new information technologies. Finally, the nuthar sets out same recommendalions with regard to developing computerised communication techniques in the Polish motor industry at the national, region.1 and enterprise level..

(18)