Andrzej Werner
"Tadeusz Borowski- fenomenologia
systemu", Andrzej Werner,
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1971 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 14/41, 134
/ 1 / WERNER A ndrzej: Tadeusz Borowski - fenom enologia s y stem u. W: 0 p r o z ie p o ls k ie j XX w ieku. M a te ria ły Konfe r e n c j i O g ó ln o p o lsk ie j w T o ru n iu . L isto p a d 1968. Pod r e d a k c ją A .fiu tn ik ie w ieza i H .S a w o rsk ie j. O ss. Wrocław-War- szawa-Kraków-Gdansk 1971* IBL PAN. Z Dziejów Form A rty s ty c zn y ch w L i t e r a t u r z e P o l s k i e j . T. XX.IV, s . 213-252. R o z d z ia ł k s ią ż k i p t . ’’Zwyczajna A p o k alip sa. Tadeusz Bo row ski i je g o w iz ja św ia ta obozów” p rz y n o s i a n a liz ę sy stem u p o lity c z n o -p ra w n e g o obozów k o n c e n tra c y jn y c h , ta k ja k s i ę on ja w i w p r o z ie Borow skiego. Opis obejm uje różnorodne formy t e r r o r u stosow ane celowo w o b o z ie , m ające prow adzić do n ało żonego e f e k t u i krańcowego up rzedm ioto w ienia w ięźniów . I od w ro tn ie : ów t e r r o r okazuje s i ę wynikiem z a ło ż e n ia ,ż e w ię z ie ń j e s t ty lk o przedm iotem , że do jego ż y c ia n ie s ą przyw iązane żadne w a r to ś c i. W yłącznie.rzeczow y s t a t u s p r z y s łu g u je tu je d nak n ie ty lk o w ięźn io w i, a l e i jeg o oprawcy. Ten system sfunk- c jo n sliz o w a n y i z h ie ra rc h iz o w a n y , a l e zawsze rzeczow y, zo s t a j e nazwany porządkiem t o t a li ta r n y m : p roza Borowskiego p rz e d s ta w ia k r y s t a l i c z n i e c z y s ty , n a j d a le j z h is to ry c z n y c h r e a l i z a c j i p o s u n ię ty model państw a t o t a l i t a r n e g o .
BP/4-1 A. W.
/ 1 / ZAWORSKA H elena: 0 " Z ło ty c h oknach" A dolfa R udnic k ie g o . W: 0 p r o z ie p o l s k i e j XX w ie k u .M a te ria ły K onferen c j i O g ó ln o p o lsk ie j w T o ru n iu . L isto p a d 1 9 6 8 .Pod r e d a k c ją A .H u tn ik iew icza i H .Z a w o rsk ie j. O ss. Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk 197"! • IBL PAN. Z Dziejów Form A rty s ty c z nych w L i t e r a t u r z e P o l s k i e j . T. XXIV, s . 253-294-.
A n aliza p o w ie śc i A dolfa R ud n ick ieg o , o p a rta na problem a ty c e języ k o w e j: 1 / w y ja śn ia p rzy czy n y , d la k tó r y c h p is a rz ta k c z ę s to używa w swym te k ś c i e w yróżnień g r a f ic z n y c h , s p a c j i i cudzysłowów; 2 / o p is u je c h a ra k te ry s ty c z n e cechy ję z y k a ,ja k im p o s łu g iw a li s i ę lu d z ie w o k re s ie o k u p a c ji h i t le r o w s k ie j w P o ls c e ; 3 / porów nuje dwa z a k re sy nowych tworów językowych: ję z y k , którym p o s łu g iw a li s i ę h itle r o w c y , o ra z ję z y k o f i a r t e r r o r u ; 4 / bada sp o so b y , ja k im i A dolf R ud nick i w łącza w t e k s t sw ej p o w ie śc i dokum entalne z a p isy języ k a o k re su o k u p a c ji; 5 / o k r e ś la ró żn e ty p y a rty s ty c z n y c h p r e z e n t a c j i z b io ro w o śc i, przekazyw ania dośw iadczeń masowych; 6 / z e sta w ia dwa r o d z a je wypowiedzi ję z y k o w y c h ,p rz e p la ta ją c e s i ę w sposób kcrm rastow y w c a ł e j p o w ie śc i R u d n ick ieg o : p o to czn ą mowę okupacyjną o raz s t y l a r ty s ty c z n y a u to r a .
