Cyberprzestępczość a rozwój społeczeństwa informacyjnego

NR 852

EKONOMICZNE PROBLEMY USàUG NR

117 2015

MARIUSZ CZYĩAK

Urząd Komunikacji Elektronicznej

CYBERPRZESTĊPCZOĞü A ROZWÓJ SPOáECZEĔSTWA INFORMACYJNEGO

Streszczenie

CyberprzestĊpczoĞü obejmuje „tradycyjne” czyny zabronione podejmowane

w cyberprzestrzeni oraz przestĊpstwa, których istotą jest wykorzystanie technologii

informatycznych. Poziom rozwoju spoáeczeĔstwa informacyjnego mierzony jest m.in.

wzrostem liczby uĪytkowników Internetu i uĪytkowanych urządzeĔ informatycznych.

Naturalną konsekwencją tego rozwoju jest zatem wzrost skali zjawiska przestĊpczoĞci

mającej miejsce w cyberprzestrzeni.

Sáowa kluczowe: cyberprzestrzeĔ, cyberprzestĊpczoĞü, spoáeczeĔstwo informacyjne.

Wprowadzenie

PojĊciu „cyberprzestrzeni” przypisuje siĊ wiele znaczeĔ. W myĞl definicji

opracowanej w Departamencie Obrony USA jest to „Globalna domena Ğrodowiska

informacyjnego skáadająca siĊ ze wspóázaleĪnych sieci tworzonych przez

infra-strukturĊ technologii informacyjnej (IT) oraz zawartych w nich danych, wáączając

Internet, sieci telekomunikacyjne, systemy komputerowe, a takĪe osadzone w nich

procesory oraz kontrolery” (cyt. za: Wasilewski 2013, s. 227). Francuska Agencja

BezpieczeĔstwa Sieci oraz Informacji definiuje ją z kolei jako „PrzestrzeĔ

komuni-kacyjną utworzoną przez globalne poáączenie sprzĊtu sáuĪącego do automatycznego

przetwarzania danych cyfrowych” (cyt. za: Wasilewski 2013, s. 230). Zdaniem

Komisji Europejskiej stanowi ona „wirtualną przestrzeĔ, w której krąĪą

elektro-niczne dane przetwarzane przez komputery caáego Ğwiata” (cyt. za: Rajnovic,

http://blogs.cisco.com). W Polsce pojĊcie to doczekaáo siĊ definicji legalnej na

gruncie przepisów dotyczących stanów nadzwyczajnych – m.in. ustawy z dnia 29

sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Siá

Zbrojnych i zasadach jego podlegáoĞci konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej

Polskiej

(DzU nr 156, poz. 1301, ze zm.), gdzie okreĞlono ją jako „przestrzeĔ

prze-twarzania i wymiany informacji tworzoną przez systemy teleinformatyczne (…),

wraz z powiązaniami pomiĊdzy nimi oraz relacjami z uĪytkownikami”. Natura

cyberprzestrzeni, niezaleĪnie od podejĞcia do jej definicji, pozwala zatem

stwier-dziü, iĪ stanowi ona nieodáączny element wspóáczesnego rozwoju, bĊdąc nie tylko

Ğrodowiskiem wymiany informacji czy teĪ obrotu gospodarczego, ale i wymiarem,

w którym moĪe byü naruszony porządek prawny. Celem niniejszej pracy jest

uka-zanie pewnych wspóázaleĪnoĞci zachodzących pomiĊdzy zjawiskiem

„cyberprze-stĊpczoĞci” a rozwojem spoáeczeĔstwa w takim ksztaácie, któremu przypisuje siĊ

obecnie przymiot „informacyjnego”.

1. Wyznaczniki rozwoju spoáeczeĔstwa informacyjnego

J.S. Nowak przywoáuje w swoim artykule pt. SpoáeczeĔstwo informacyjne –

geneza i definicje trzydzieĞci definicji spoáeczeĔstwa informacyjnego, kwitując to

wyliczenie, skáaniającym skądinąd do refleksji, sformuáowaniem autorstwa E.

Ben-dyka: „Co to jest spoáeczeĔstwo informacyjne? Ideologiczny twór paĔstwowych

biurokratów czy precyzyjna etykieta opisująca stan spoáeczeĔstwa wskutek rozwoju

zaawansowanych technologii? Ani jedno, ani drugie. SpoáeczeĔstwo informacyjne

to puste stwierdzenie, które w warstwie ideologicznej siĊ wyczerpaáo, jego wartoĞü

opisowa zaĞ jest równie maáa” (cyt. za: Nowak 2008, s. 34–35). Abstrahując od

wątpliwoĞci towarzyszących wypracowaniu najbardziej adekwatnego znaczenia

idei „spoáeczeĔstwa informacyjnego”, nie sposób zaprzeczyü, iĪ termin ten wszedá

na trwaáe do ĞwiadomoĞci spoáecznej oraz na grunt wielu dziedzin nauki

(socjolo-gia, ekonomia, psychologia itp.).

Z

pewnoĞcią cechą wspólną wszelkich definicji opisujących ten stan rozwoju

spoáecznoĞci ludzkiej jest ich powiązanie z przemianami dotyczącymi trzech

obsza-rów – ĞwiadomoĞci i zachowaĔ ludzkich, technologii i edukacji oraz gospodarki.

W tym pierwszym mowa jest o przeobraĪeniu postrzegania czáowieka przez

pry-zmat informacji i zmian dotyczących charakteru relacji interpersonalnych. Drugi

dotyczy nasycenia róĪnych sfer Īycia jednostki i spoáeczeĔstwa urządzeniami

in-formatycznymi i telekomunikacyjnymi oraz poziomu wyksztaácenia. Trzeci zaĞ

wskazuje na zorientowanie obrotu gospodarczego na media elektroniczne,

prowa-dzące do e-gospodarki. ZagroĪenie wspomnianą juĪ cyberprzestĊpczoĞcią wywiera

w oczywisty sposób wpáyw na te trzy wymiary przemian, prowadzących do nadania

spoáeczeĔstwu miana „spoáeczeĔstwa informacyjnego”.

Przywoáaü wypada w tym miejscu niektóre spoĞród wskaĨników mających

zobrazowaü stopieĔ rozwoju spoáeczeĔstwa informacyjnego, takie chociaĪby jak:

przygotowany przez MiĊdzynarodowy Związek Telekomunikacyjny – Digital

Ac-cess Index (dalej: DAI), Information Society Index (dalej: ISI) oraz zestaw

wskaĨ-ników opracowanych w ramach World Summit of Information Society 2013

(Lute-rek 2010, s. 17–29). WskaĨnik DAI obejmuje takie elementy, jak infrastruktura

(liczba abonentów telefonii na 100 mieszkaĔców), kosztocháonnoĞü (koszt dostĊpu

do Internetu wzglĊdem poziomu PKB na 1 mieszkaĔca), wiedza (wyksztaácenie

dorosáych oraz liczba uczniów i studentów), jakoĞü (mierzona m.in. liczbą

abonen-tów Internetu szerokopasmowego na 100 mieszkaĔców) oraz wykorzystanie (liczba

uĪytkowników Internetu na 100 mieszkaĔców). ISI dotyczy natomiast czterech

obszarów – aspektów spoáecznych (odsetek osób pobierających naukĊ w

szkolnic-twie Ğrednim i wyĪszym, wolnoĞci obywatelskie, poziom korupcji w administracji),

Internetu (liczba uĪytkowników Internetu w ogóle, Internetu w domu, Internetu

mobilnego, poziom wydatków w e-handlu), komputerów (liczba gospodarstw

do-mowych z komputerem osobistym, poziom wydatków w sektorze IT wzglĊdem

PKB, poziom usáug sektora IT wzglĊdem PKB, poziom wydatków na

oprogramo-wanie) oraz telekomunikacji (liczba gospodarstw domowych z Internetem

szeroko-pasmowym, liczba abonentów Internetu szerokopasmowego, liczba sprzedanych

urządzeĔ mobilnych). W trakcie WSIS 2013 zdefiniowano z kolei aĪ 42 wskaĨniki

odnoszące siĊ kolejno do: poziomu rozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej i jej

dostĊpnoĞci, poziomu dostĊpnoĞci technologii informacyjnych i komunikacyjnych

oraz ich wykorzystania przez gospodarstwa domowe i indywidualnych

uĪytkowni-ków, poziomu dostĊpnoĞci technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz ich

wykorzystania przez przedsiĊbiorstwa, a takĪe poziomu rozwoju sektora technologii

informacyjnych i komunikacyjnych.

2. DostĊp do Internetu a rozwój spoáeczeĔstwa informacyjnego

JuĪ pobieĪny przegląd struktury przywoáanych powyĪej wskaĨników pozwala

stwierdziü, iĪ jednym z najistotniejszych determinantów rozwoju spoáeczeĔstwa

informacyjnego jest z pewnoĞcią poziom dostĊpu do Internetu i korzystania z

porta-li spoáecznoĞciowych, jak równieĪ innych kategorii usáug telekomunikacyjnych.

Wg raportu Global Digital Statistics 2014 ze stycznia 2014 r. dostĊp do Internetu

posiadaáo niemal 2485 mln ludzi, tj. 35% ogóáu populacji na Ğwiecie, przy czym

prawie 1857 mln byáo aktywnymi uĪytkownikami sieci spoáecznoĞciowych (1184

mln – Facebook, 816 mln – QQ, Qzone – 632 mln, Whatsapp – 400 mln, 300 mln –

Google+, WeChat – 272 mln, LinkedIn – 259 mln, Twitter – 252 mln, Tumblr –

230 mln, Tencent Weibo – 220 mln). Penetracja sieci telefonii komórkowej siĊgaáa

aĪ 93% ogóáu ludzkoĞci. Dodaü wypada, iĪ w Polsce niemal 31% uĪytkowników

Internetu to aktywni uczestnicy najwiĊkszych portali spoáecznoĞciowych. (Global

Digital Statistics 2014, s. 5, 11, 34). Raport sporządzony dla UrzĊdu Komunikacji

Elektronicznej w 2014 r. wskazuje na wysoki poziom nasycenia usáugami

teleko-munikacyjnymi. Jedynie 3% Polaków w wieku 15 lat lub starszych nie posiadaáo

Īadnej usáugi (telefonu komórkowego, telefonu stacjonarnego ani dostĊpu do

Inter-netu). AĪ 88% badanych posiada telefon komórkowy, 23% gospodarstw domowych

– telefon stacjonarny, a z dostĊpu do Internetu (niezaleĪnie od rodzaju áącza)

korzy-sta 58% Polaków w wieku 15 lat i wiĊcej. WiĊkszoĞü robi to codziennie bądĨ kilka

razy w tygodniu, najczĊĞciej sprawdzając pocztĊ elektroniczną, odwiedzając portale

internetowe i serwisy spoáecznoĞciowe, sáuchając muzyki przez Internet oraz

uĪy-wając komunikatorów (Rynek usáug telekomunikacyjnych… 2014, s. 11, 14). Co

istotne, prowadzone badania wskazują, iĪ naleĪy do nich znaczący odsetek

nielet-nich. AĪ 90% dzieci w wieku 13–15 lat deklaruje korzystanie z Facebooka. 17%

spoĞród nieletnich w wielu 10–15 lat spĊdza w dni szkolne co najmniej 2 godziny

w Internecie, a w dni wolne poĞwiĊca taką iloĞü czasu 40% (BezpieczeĔstwo

dzie-ci… 2013, s. 11, 16). Wzrostowi liczby uĪytkowników Internetu towarzyszy

rów-nieĪ z oczywistych powodów wzrost liczby wykorzystywanych przez nich

urzą-dzeĔ. Wedáug ostatnich prognoz Cisco Systems do roku 2020 do Internetu

podáą-czonych bĊdzie na Ğwiecie okoáo 50 mld urządzeĔ (Mikoáajczyk, http://www.

biz-nes.newseria.pl).

3. PojĊcie cyberprzestĊpczoĞci

CyberprzestĊpstwo okreĞlane jest jako „czyn zabroniony popeániony w

obsza-rze cyberpobsza-rzestobsza-rzeni” (Polityka ochrony… 2013, s. 5). Do pobsza-rzestĊpstw tego rodzaju,

mając na wzglĊdzie aspekty prawnokarne i kryminologiczne, naleĪy zatem dosyü

szeroki krąg czynów zabronionych. Po pierwsze, klasyczne typy przestĊpstw

popeá-niane nie w sposób „tradycyjny”, ale w przestrzeni teleinformatycznej, np. oszustwa

popeániane z wykorzystaniem technologii informatycznych w ramach bankowoĞci

elektronicznej. Po drugie, takie czyny zabronione, których istotą jest wykorzystanie

technologii informatycznych, np. tzw. sabotaĪ komputerowy. RóĪnorodnoĞü

rodza-jową zjawiska cyberprzestĊpczoĞci potwierdzają regulacje prawa

miĊdzynarodowe-go, a takĪe dane analityczne i statystyczne.

W

Ğwietle danych policyjnych wyróĪniü moĪna trzy kategorie przestĊpstw

zaliczanych do tzw. cyberprzestĊpczoĞci – przestĊpstwa komputerowe (np. hacking

komputerowy, podsáuch komputerowy, sabotaĪ komputerowy), przestĊpstwa

tele-komunikacyjne (np. klonowanie numerów IMEI telefonów komórkowych) i

prze-stĊpstwa internetowe (np. podmiana zawartoĞci stron WWW, nielegalne gry

hazar-dowe w Internecie, nieuprawniony dostĊp do skrzynek e-mail)

(CyberprzestĊp-czoĞü, http://www.policja.pl). NiezaleĪnie od formy dziaáalnoĞci cyberprzestĊpczej

poza dyskusją pozostaje fakt, iĪ jej istnienie nie jest moĪliwe bez wykorzystania

Internetu jako medium komunikacyjnego.

Ten „internetowy” charakter znacznej czĊĞci form cyberprzestĊpczoĞci

po-twierdzają niejako postanowienia Konwencji Rady Europy o cyberprzestĊpczoĞci

przyjĊtej w Budapeszcie 23 listopada 2001 r., ratyfikowanej przez Sejm RP 12

wrzeĞnia 2014 r. (http://orka.sejm.gov.pl). Co prawda nie zawiera ona definicji

„cyberprzestĊpczoĞci”, ale wskazuje na takie kategorie czynów, które powinny

zostaü poddane penalizacji na gruncie ustawodawstwa krajowego, tj. przestĊpstwa

przeciwko poufnoĞci, integralnoĞci i dostĊpnoĞci danych informatycznych i

syste-mów (nielegalny dostĊp, nielegalne przechwytywanie danych, naruszenie

integral-noĞci danych, naruszenie integralintegral-noĞci systemu, niewáaĞciwe uĪywanie urządzeĔ);

przestĊpstwa komputerowe (faászerstwa komputerowe, oszustwa komputerowe);

przestĊpstwa ze wzglĊdu na charakter zawartych informacji (związane z

pornogra-fią dzieciĊcą) oraz przestĊpstwa dotyczące naruszenia praw autorskich i praw

po-krewnych. A zatem znowu mowa jest o takich czynach zabronionych, których

czĊ-stokroü nie sposób popeániü bez wykorzystania Internetu.

Taką diagnozĊ obrazu tego zjawiska potwierdza równieĪ treĞü Komunikatu

Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady oraz Komitetu Regionów

KOM(2007) 267 wydanego w Brukseli w dniu 22 maja 2007 r.

(http://eur-lex.europa.eu) dotyczącego ogólnej strategii zwalczania cyberprzestĊpczoĞci.

Stwierdza siĊ w nim, iĪ przy uĪyciu Ğrodków komunikacji elektronicznej

popeánio-na moĪe byü wiĊkszoĞü tradycyjnych przestĊpstw, jakkolwiek zwykle są to róĪnego

rodzaju oszustwa. Rosnącym problemem staje siĊ przy tym nielegalny handel

inter-netowy, tak krajowy, jak i miĊdzynarodowy, obejmujący m.in. handel narkotykami,

bronią, czy teĪ zagroĪonymi gatunkami zwierząt. W krajach europejskich

zaobser-wowaü moĪna równieĪ istnienie coraz liczniejszych stron internetowych

zawierają-cych takie nielegalne treĞci, jak materiaáy związane z pedofilią, podĪeganiem do

aktów o charakterze terrorystycznym i ich pochwaáą, terroryzmem, rasizmem

i ksenofobią. Coraz czĊĞciej dokonuje siĊ masowych ataków, skierowanych

prze-ciwko systemom informatycznym, instytucjom, jak i osobom prywatnym.

Zaob-serwowano takĪe przypadki bezpoĞrednich, skoordynowanych, systematycznych

i masowych ataków na teleinformatyczną infrastrukturĊ krytyczną niektórych

paĔstw. SytuacjĊ pogarsza równoczesne zastosowanie róĪnych technologii i

istnie-nie powiązaĔ pomiĊdzy systemami informatycznymi, co sprawia, Īe są one bardziej

na nie podatne. PrzedsiĊwziĊcia tego rodzaju są czĊstokroü bardzo dobrze

przygo-towane, a ich celem jest wymuszenie. Zdaniem autorów komunikatu przypuszczaü

moĪna, iĪ liczba zgáoszonych ataków jest zaniĪona, przede wszystkim ze wzglĊdu

na straty, jakie mogáoby przynieĞü przedsiĊbiorstwom upublicznienie informacji

o problemach z bezpieczeĔstwem. JednoczeĞnie daje siĊ zauwaĪyü staáy wzrost

liczby przestĊpstw o charakterze informatycznym, a przy tym transgranicznych,

popeánianych w coraz bardziej wyrafinowany sposób oraz powiązanych z

przestĊp-czoĞcią zorganizowaną.

4. Skala i skutki przestĊpczoĞci w sieci Internet

Dla potwierdzenia tezy o wzroĞcie liczby przestĊpstw popeánianych z

wyko-rzystaniem Internetu posáuĪyü moĪna siĊ chociaĪby wynikami raportu

przygotowa-nego przez Norton dla Symantec, opartego na badaniach przeprowadzonych wĞród

13 022 osób w wieku od 18 do 64 lat pochodzących z 24 krajów (m.in. Stanów

Zjednoczonych, Rosji, Polski, Brazylii, Indii, Szwecji, Turcji, Zjednoczonych

Emi-ratów Arabskich, Japonii, Wáoch). Wskazuje on, iĪ do cyberprzestĊpstw zaliczyü

moĪna takie czyny jak: kradzieĪe toĪsamoĞci, wáamania na konta e-mailowe i

profi-le w sieciach spoáecznoĞciowych i podszywanie siĊ pod ich posiadaczy, oszustwa

z wykorzystaniem kart kredytowych dokonane drogą elektroniczną, kradzieĪ i

wy-korzystanie smartfonu bez zgody posiadacza, przy czym ofiarą cyberprzestĊpców

pada dziennie 1 mln osób. Szacuje siĊ, iĪ same koszty ponoszone z tytuáu

cyber-przestĊpczoĞci w krajach poddanych badaniu osiągnĊáy w roku 2013 poziom 113

mld USD (w USA 38 mld, w Europie – 12 mld USD). AĪ 38% spoĞród nich to

nastĊpstwo oszustw. Co wiĊcej, aĪ 50% dorosáych uĪytkowników Internetu

zade-klarowaáo, iĪ w ciągu ostatniego roku padáo ofiarą bądĨ to cyberprzestĊpstw, bądĨ

to innych negatywnych zjawisk w Internecie, np. stalkingu, przy czym 41% staáo

siĊ obiektem takich ataków jak hacking, oprogramowanie záoĞliwe, wirusy

kompu-terowe, kradzieĪe i oszustwa. W badaniu prowadzonym w roku 2013

zaobserwo-wano równieĪ 50-procentowy wzrost do kwoty 298 USD, w porównaniu do roku

2012, kosztów cyberprzestĊpczoĞci w przeliczeniu na 1 pokrzywdzonego (Norton

Cybercrime Report 2013). Zdaniem polskiej Policji przewidywany jest dalszy

wzrost rozmiarów cyberprzestĊpczoĞci. Związane jest to przede wszystkim ze stale

rosnącą liczbą uĪytkowników Internetu, jak równieĪ coraz czĊstszym

wykorzysty-waniem przez cyberprzestĊpców urządzeĔ mobilnych korzystających z punktów

dostĊpowych do sieci Internet (CyberprzestĊpczoĞü, http://www.policja.pl), czego

nie sposób nie wiązaü z determinantami rozwoju spoáeczeĔstwa informacyjnego.

Rzeczywista skala zjawiska cyberprzestĊpczoĞci jest niezwykle trudna do

okreĞlenia, tak z uwagi na róĪnorodnoĞü form dziaáalnoĞci przestĊpczej, jak i

„wir-tualny” charakter tej dziaáalnoĞci, jakkolwiek jej koszty spoáeczne i ekonomiczne są

znaczące wobec skali wykorzystania Internetu w gospodarce i Īyciu spoáecznym.

Straty gospodarcze poniesione na Ğwiecie w roku 2013 spowodowane dziaáalnoĞcią

o charakterze cyberprzestĊpczym szacowane są na 445 mld dolarów, zaĞ ich

konse-kwencją jest równieĪ spadek PKB o 0,9% w krajach rozwiniĊtych, a takĪe utrata

200 tysiĊcy miejsc w pracy i 150 tysiĊcy w krajach Unii Europejskiej. PoĞrednie

koszty cyberprzestĊpczoĞci to m.in. równieĪ koszty utraty zaufania klientów do

e-usáug, koszty poprawy stanu bezpieczeĔstwa infrastruktury teleinformatycznej,

utrata czĊĞci klientów przez przedsiĊbiorców (445 mld dolarów strat z powodu

cyberprzestĊpczoĞci, http://www.ekonomia.rp.pl). PodkreĞliü naleĪy, Īe na dziaáania

nielegalne w znacznym stopniu naraĪone są równieĪ struktury teleinformatyczne

sektora publicznego. Warto zatem przy tym odnotowaü, iĪ z Raportu o stanie

bez-pieczeĔstwa cyberprzestrzeni RP w roku 2013 sporządzonego przez CERT.GOV.PL

wynika, Īe w roku 2013 zarejestrowanych zostaáo aĪ 8817 zgáoszeĔ, spoĞród

któ-rych 5670 zakwalifikowano jako incydenty, zaĞ 4270 z nich to tzw. „botnety”,

do-tyczące záoĞliwego oprogramowania dziaáającego na stacjach roboczych

podáączo-nych do sieci teleinformatycznej jednostek organizacyjpodáączo-nych wchodzących w skáad

administracji publicznej (Raport o stanie bezpieczeĔstwa cyberprzestrzeni RP w

roku 2013, www.cert.gov.pl, s. 5, 7).

Podsumowanie

WskaĨnikiem rozwoju spoáeczeĔstwa informacyjnego, niezaleĪnie od

przypi-sywanej mu definicji, jest z pewnoĞcią wzrost stopnia wykorzystywania technologii

informatycznych, tak jeĞli chodzi o liczbĊ uĪytkowanych urządzeĔ, jak i zakres ich

wykorzystywania w gospodarce, nauce, edukacji, itd. Utrzymujący siĊ zatem staáy

wzrost liczby uĪytkowników Internetu i zakresu usáug Ğwiadczonych za jego

po-Ğrednictwem, a takĪe liczby samych urządzeĔ wykorzystywanych w sieci sprawia,

Īe uĪytkownicy Internetu stają siĊ bardziej podatni na ataki cyberprzestĊpców.

Dzieje siĊ tak ze wzglĊdu na powszechnoĞü korzystania z technologii

informatycz-nych i Internetu, a niekiedy rezygnacjĊ z dotychczas form aktywnoĞci spoáecznej

i gospodarczej np. na rzecz poczty elektronicznej, portali spoáecznoĞciowych, czy

teĪ sklepów internetowych i bankowoĞci elektronicznej. Tym samym oczywiste

jest, Īe rozwojowi spoáeczeĔstwa informacyjnego (zakáadając, iĪ jest to tendencja

staáa) towarzyszyá bĊdzie równieĪ staáy wzrost rozmiarów takiego zjawiska

patolo-gicznego, jakim jest cyberprzestĊpczoĞü – proceder polegający na wykorzystaniu

cyberprzestrzeni i nowych technologii informacyjnych do naruszania porządku

prawnego. Nie moĪna oprzeü siĊ wrĊcz dosyü przekornemu stwierdzeniu, iĪ bez

pozyskania przez spoáeczeĔstwo charakteru informacyjnego nie mielibyĞmy do

czynienia ze zjawiskiem cyberprzestĊpczoĞci, wobec braku uĪytkowników

Interne-tu mogących staü siĊ przedmiotem ataku ze strony cyberprzestĊpców. PamiĊtaü

naleĪy przy tym jednak, Īe nie ma ona jedynie wymiaru prawnokarnego i

krymino-logicznego, ale takĪe wymiar spoáeczny i ekonomiczny. CyberprzestĊpstwa

powo-dują bowiem wymierne straty, wpáywając na poziom rozwoju gospodarczego,

a takĪe na zachowania ludzkie, powodowane chociaĪby obawą przed staniem siĊ

obiektem ataku o charakterze cyberprzestĊpczym. W pewnym sensie prowadzą

zatem równoczeĞnie do spowalniania procesu rozwoju spoáeczeĔstwa

informacyj-nego, podnosząc koszty wykorzystania technologii teleinformatycznych z uwagi na

kwestiĊ zachowania naleĪytego poziomu bezpieczeĔstwa usáug Ğwiadczonych z ich

wykorzystaniem, jak równieĪ odstrĊczając od korzystania z nich jako potencjalnego

Ĩródáa cyberataku. Mając na wzglĊdzie rosnący poziom wykorzystania Internetu

oraz wszechobecnoĞü zastosowania technologii informatycznych, wydaje siĊ

jed-nakĪe, Īe wzrost liczby popeánianych w cyberprzestrzeni przestĊpstw oraz ich

róĪ-norodnoĞü nie stanowią realnego zagroĪenia dla rozwoju spoáeczeĔstwa

informa-cyjnego.

Literatura

1.

BezpieczeĔstwo dzieci w Internecie. Raport z badaĔ jakoĞciowych i iloĞciowych

(2013), Warszawa, http://www.fdn.pl.

2.

CyberprzestĊpczoĞü, http://www.policja.pl.

3.

Global Digital Statistics 2014, http://wearesocial.net.

4.

Hofmokl J. (2009), Internet jako nowe dobro wspólne, Warszawa.

5.

KaĔciak A. (2013), Problematyka cyberprzestĊpczoĞci w Unii Europejskiej,

„Prze-gląd BezpieczeĔstwa WewnĊtrznego”, nr 8.

6.

Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady oraz

Komi-tetu Regionów KOM(2007)267 wydany w Brukseli w dniu 22 maja 2007 r.

doty-czący ogólnej strategii zwalczania cyberprzestĊpczoĞci, http://eur-lex.europa.eu.

7.

Konwencja o cyberprzestĊpczoĞci, Budapeszt, 23 listopada 2001 r.,

http://nowetechnologie.umk.pl.

8.

Luterek M. (2010), e-Government. Systemy informacji publicznej, Warszawa.

9.

Mikoáajczyk G., Do 2020 roku 50 mld urządzeĔ na Ğwiecie bĊdzie podáączonych do

Internetu. To pole do dziaáaĔ dla cyberprzestĊpców, 13 paĨdziernika 2014 r.,

http://www.biznes.newseria.pl.

10. Norton Cybercrime Report (2013).

11. Nowak J.S. (2008), SpoáeczeĔstwo informacyjne – geneza i definicje, w: P.

Sien-kiewicz, J.S. Nowak (red.), SpoáeczeĔstwo informacyjne. Krok naprzód, dwa kroki

wstecz, Katowice.

12. Polityka ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 25

czerw-ca 2013 r.

13. Rajnovic D., Cyberspace – what is it?, http://blogs.cisco.com.

14. Raport o stanie bezpieczeĔstwa cyberprzestrzeni RP w roku 2013, www.cert.gov.pl

15. Rynek usáug telekomunikacyjnych w Polsce w 2014 roku. Raport z badania

klien-tów indywidualnych, grudzieĔ 2014, http://www.uke.gov.pl.

16. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach

Na-czelnego Dowódcy Siá Zbrojnych i zasadach jego podlegáoĞci konstytucyjnym

or-ganom Rzeczypospolitej Polskiej

(DzU nr 156, poz. 1301, z póĨn. zm.).

17. Wasilewski J. (2013), Zarys definicyjny cyberprzestrzeni, „Przegląd

BezpieczeĔ-stwa WewnĊtrznego”, nr 9.

18. 445 mld dolarów strat z powodu cyberprzestĊpczoĞci, 21 czerwca 2014 r.,

http://www.ekonomia.rp.pl.

CYBERCRIME AND DEVELOPMENT OF INFORMATION SOCIETY

Summary

A phenomenon called “cybercrime” contains two kinds of crimes – “traditional”

crimes committed in the cyberspace and crimes committed with the use of information

technology. The level of information society development is particularly connected with

growth in the number of Internet users and the number of active IT devices. Because of

that, increasing criminality taking place in the cyberspace is a natural consequence of

this development.

Keywords: cyberspace, cybercrime, information society.