nr 2 (83) 2017, s. 29-38
___________________________________________________________________________
Koncepcja eksploatacji złoża rud miedzi
w węźle uskoków Rudna Główna i Biedrzychowa
O/ZG Rudna KGHM Polska Miedź S.A.
Jan Butra1), Rafał Dębkowski1), Marcin Szpak1), Mariusz Kirej2) 1)
KGHM CUPRUM sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław, m.szpak@cuprum.wroc.pl
2)
KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG Rudna
Streszczenie
W artykule dokonano oceny możliwości bezpiecznego wybrania złoża rud miedzi w węźle systemu uskoków Rudna Główna i Biedrzychowa, zlokalizowanym w południowo-wschodniej części kopalni Rudna. Przedmiotowy rejon charakteryzuje się bardzo wysoką aktywnością sejsmiczną. W okresie od 1988 r. w polach G-3/3, G-4/6, G-7/3, G-7/4 oraz G-7/5 wystąpiło łącznie ponad 230 wstrząsów o energii 106 J, w tym 9 wstrząsów o energii 108 J, które utożsamia się głównie z uaktywnianiem się ww. uskoków. Niemal wszystkie wstrząsy o tych energiach spowodowały tąpnięcia o rozległych skutkach. Planowana w tym rejonie eksploatacja będzie uwzględniać dostępne technicznie i organizacyjne działania, zmierzające do wykluczenia lub istotnego ograniczenia możliwości uaktywnienia się ww. dyslokacji oraz ograniczenia pozio-mu wysokoenergetycznej sejsmiczności, wywołanej uaktywnianiem się utworów wstrząsogen-nych, zlegających nad polami XII/5 i G-7/5. Omówiono charakterystykę warunków geologiczno-górniczych, występujących w rejonie planowanych robót wybierkowych oraz wyniki analizy aktywności sejsmicznej, towarzyszącej dotychczasowej eksploatacji. Przedstawiono warunki kontynuacji eksploatacji w polu G-7/5 oraz koncepcję wybierania złoża w polu XII/5, a także wyniki prognozy sejsmiczności dla obu ww. pól i zasady profilaktyki zagrożenia tąpaniami.
Słowa kluczowe: system komorowo-filarowy, zaangażowanie tektoniczne, zagrożenie
tąpa-niami
Conceptual analysis of the mining development within major
tectonic area represented by the intersection of the two faults:
“Rudna Główna” and “Biedrzychowa” in Rudna Mine
KGHM Polska Miedź S.A.
Abstract
Described area in Rudna copper mine is characterized by high tectonic engagement and accordingly to it high level of the seismic activity. Tectonic area is formed by the intersection of the two fault zones located in south-west region of the “Rudna” mining area. Within the years 1988-2016 in the nearest vicinity of the aforementioned area 230 seismic events with the energy more than 106 J occurred including nine mining tremors with the energy more than 108 J. The most of those highest energy seismic events were caused by activation of the two faults zones and resulted in large rockbursts. The extraction in two mining panels located within that area is assumed in the short-term mining production plan for Rudna mine. Crucial for mining design is to allow for safe deposit extraction including wide range of active and passive seismic hazard prevention methods.
Wprowadzenie
Występujące w kopalniach LGOM zagrożenie wysokoenergetycznymi wstrząsami górotworu związane jest z oddziaływaniem czynników naturalnych oraz technolo-gicznych. Dotychczasowe doświadczenia kopalń KGHM Polska Miedź S.A., uzyska-ne podczas wieloletniej eksploatacji złoża rud miedzi w warunkach zagrożenia tąpa-niami, wskazują, że bardzo istotnym elementem warunkującym poziom zagrożenia wysokoenergetycznymi wstrząsami górotworu jest zaangażowanie tektoniczne złoża w rejonie prowadzonej eksploatacji. Konkluzja ta zasadniczo dotyczy zarówno mniejszych, jak i bardziej rozległych stref uskokowych, formowanych przez uskoki o zbliżonym biegu i różnych zrzutach. Tworzą się wówczas bardziej złożone forma-cje tektoniczne, obejmujące swoim zasięgiem sąsiadujące pola eksploatacyjne lub całe rejony eksploatacyjne.
Eksploatacja złoża rud miedzi zalegającego w rejonie węzła dwóch dużych sys-temów uskokowych Rudna Główna i Biedrzychowa kopalni Rudna, w najbliższych kilku latach powinny ulec sczerpaniu (rys. 1). Rejon ten geomechanicznie zalicza się do najtrudniejszych w kopalni i charakteryzuje się bardzo wysoką aktywnością sej-smiczną. Dotychczasowa, skomplikowana sytuacja geologiczno-górnicza w polach, zlokalizowanych w węźle ww. uskoków, zwłaszcza wysoki poziom aktywności sej-smicznej, towarzyszący prowadzonym robotom górniczym, powodowała, że sposób prowadzenia w nich eksploatacji był wielokrotnie analizowany i opiniowany przez Kopalniany Zespół ds. Zwalczania Tąpań i Zawałów, Zespół KGHM Polska Miedź S.A. ds. Tąpań, Obudowy i Kierowania Stropem, a także niezależnych ekspertów [4].
Rys. 1. Lokalizacja pól XII/5 oraz G-7/5. Wycinek mapy wyrobisk górniczych – Kompleksowy Projekt Eksploatacji na lata 2014-2019 [2]
__________________________________________________________________________
1. Analiza warunków geologiczno-górniczych w węźle systemu uskoków Rudna Główna i Biedrzychowa
Węzeł systemu uskoków Rudna Główna i Biedrzychowa zlokalizowany jest w dniowej części O/ZG Rudna. Strefa uskoków Rudna Główna przebiega przez połu-dniowo-zachodnią część obszaru górniczego kopalni. Jest złożoną strefą dysloka-cyjną, tworzącą szereg uskoków kulisowych o przebiegu NW – SE. W obszarze przedmiotowej strefy występują uskoki przesuwcze typu schodowego, tworzące zręby i rowy tektoniczne. Zasięg strefy wpływów systemu uskoków na deformacje skał otaczających i złoże szacuje się na kilkaset metrów. Główne przemieszczenie pionowe związane jest z zapadającą w kierunku północno-wschodnim powierzchnią o maksymalnym zrzucie do 32 m, przyjmującą charakter kulisowy i powiązaną z prawoskrętnym reżimem przesuwczym. Kąt zapadania płaszczyzn uskoków wynosi od 40o do 85o. Wysokość zrzutu głównego uskoku strefy wynosi od 20 m do 29,2 m. Od szybów Rudna Główna w stronę systemu uskoków Biedrzychowa strefę usko-kową Rudna Główna tworzą uskoki równoległe do głównego kierunku strefy o zrzu-cie do 32 m i kązrzu-cie nachylenia płaszczyzny uskokowej sięgającej 80°. W rejonie skrzydła wiszącego systemu uskoków, struktury przesuwcze doprowadziły lokalnie do ciągłych odkształceń skał w postaci fleksur wiążących się z zwiększonymi upa-dami warstw i lokalnym występowaniem fałdów. Ponadto występują powierzchnie ślizgów i nasunięć. W południowo-wschodniej części obszaru górniczego Rudna strefa uskoków Rudna Główna przecina się ze strefą uskoków Biedrzychowa [3].
Strefa uskokowa Biedrzychowa stanowiona jest przez szereg równoległych i skośnych uskoków w stosunku do kierunku biegu głównego uskoku (kierunek ENE – WSW). Maksymalny, do tej pory, stwierdzony zrzut wynosi 44 m, jednak przewi-dywany zrzut w części północno-wschodniej wynosi około 100 m. Kąt zapadania płaszczyzny uskoków wynosi od 40o do 85o. W południowo-zachodniej części strefy maksymalny zrzut uskoku głównego wynosi około 30 m, a system uskoków tworzy szereg uskoków równoległych, tworząc rowy tektoniczne. Charakterystyczne dla strefy uskoków Biedrzychowa jest występowanie uskoków, biegnących skośnie do uskoku głównego. Wysokość zrzutów tych uskoków wynosi maksymalnie kilkana-ście metrów i maleje wraz ze wzrostem odległości od uskoku głównego. Skrzydło zrzucone uskoku stanowi część północno-zachodnia, a skrzydło wiszące część po-łudniowo-wschodnia.
W węźle stref uskokowych Rudna Główna i Biedrzychowa znajdują się dwa pola eksploatacyjne XII/5 oraz G-7/5. Rejon ten został udostępniony szybami R-I, R-II, R-V, R-VI, R-VII oraz pochylniami centralnymi 1-4. Pole G-7/5 zlokalizowane jest w sąsiedztwie strefy uskokowej Biedrzychowa, w trójstronnym otoczeniu zrobów. Obecnie eksploatacja złoża prowadzona jest na głębokości około 900 m. Na kolejne lata planowana jest kontynuacja dotychczasowych robót eksploatacyjnych w polu, prowadzonych w kierunku północno-wschodnim. Lewe skrzydło frontu przemiesz-czać się będzie wzdłuż ww. strefy uskokowej oraz zrobów pola G-3/3. Miąższość złoża w granicach pola eksploatacyjnego wynosi od 3 do 13 m. Eksploatacja złoża w polu przebiega z wyprzedzeniem robót górniczych na obu skrzydłach w stosunku do frontu zasadniczego, którego całkowita długość wynosi około 600 m. Pole G-7/5 usytuowane jest w obrębie dwóch rejonów zagrożenia tąpaniami w kopalni Rudna, w których złoże zaliczono do III stopnia tego zagrożenia.
Pole XII/5 położone jest w bliskiej odległości od filara ochronnego szybów głów-nych kopalni (R-I, R-II, R-V), na głębokości około 950 m. Rozpoczęcie eksploatacji w polu planowane jest na 2017 r. Prawe skrzydło frontu eksploatacyjnego prze-mieszczać się będzie wzdłuż strefy uskokowej Rudna Główna oraz rozległych zro-bów pola G-3/3. Miąższość złoża w polu wynosi od około 7 do 11 m. Długość frontu eksploatacyjnego będzie wynosić maksymalnie 310 m. Calizna, na wybiegu pola, została częściowo rozcięta na filary wielkogabarytowe, o różnych wymiarach. Pole XII/5 położone jest w obrębie dwóch rejonów kopalni Rudna, zaliczonych do III stop-nia zagrożestop-nia tąpastop-niami.
2. Analiza dotychczasowej aktywności sejsmicznej
Aktywność sejsmiczną, zarejestrowaną w trakcie dotychczasowej eksploatacji w sąsiedztwie obu analizowanych dyslokacji tektonicznych (pola: G-3/3, G-4/6 oraz G-7/5 przedstawiono w tabeli 1, a lokalizację epicentrów ognisk wstrząsów, o ener-giach sejsmicznych 106 J, na rys. 2. Lokalizację ognisk wstrząsów, które wystąpiły w sąsiedztwie strefy uskoku Rudna Główna, ilustrują rys. 3 i 4, natomiast w sąsiedz-twie strefy uskoku Biedrzychowa przedstawia rys. 5.
Tabela 1. Sumaryczna liczba wstrząsów w analizowanych polach
Oddział 103 J 104 J 105 J 106 J 107 J 108 J
G-3/3 393 202 83 27 11 3
G-4/6 387 102 60 30 6 2
G-7/5 1764 804 313 93 20 3
Rys. 2. Lokalizacja epicentrów ognisk wstrząsów o energiach sejsmicznych 106 J, zarejestrowanych w czasie eksploatacji w sąsiedztwie uskoku Rudna Główna
__________________________________________________________________________ Analiza dotychczasowej aktywności sejsmicznej generowanej eksploatacją złoża rud miedzi w kopalniach LGOM wskazuje, że ponad 80% wstrząsów o energiach sejsmicznych rzędu 108 J wywołuje tąpnięcia o bardzo rozległych skutkach. Odno-sząc się zatem do genezy zdarzeń o energiach tego rzędu, należy zwrócić uwagę zwłaszcza na lokalizację ognisk wstrząsów, które wystąpiły w sąsiedztwie pól XII/5 i G-7/5.
Na podstawie lokalizacji ognisk wstrząsów można postawić tezę, że eksploatacja prowadzona w sąsiedztwie stref uskoków Rudna Główna oraz Biedrzychowa wywo-ływała procesy uaktywniania się tych dyslokacji, w wyniku czego występowały wstrząsy bardzo silne, a w tym zdarzenia o energiach sejsmicznych rzędu 108 J.
Rys. 3. Lokalizacja ognisk wstrząsów o energii sejsmicznej 107 J, które wystąpiły w sąsiedztwie strefy uskoku Rudna Główna
Rys. 4. Lokalizacja ognisk wstrząsów o energii sejsmicznej 108 J i 109 J, które wystąpiły w sąsiedztwie strefy uskoku Rudna Główna
Rys. 5. Lokalizacja epicentrów wstrząsów o energii co najmniej 106 J w polu G-7/5, w okresie prowadzonej eksploatacji w polu (2002-2015), w sąsiedztwie uskoku Biedrzychowa
3. Koncepcja planowanych robót górniczych
Analiza sytuacji górniczej, w tym obecny stan zaawansowania robót w analizowa-nym rejonie, wskazuje, że celowe jest przygotowanie zsynchronizowanego planu dalszych robót górniczych na najbliższe lata, dla dwóch pól eksploatacyjnych.
W odniesieniu do prowadzonej eksploatacji w polu G-7/5, zgodnie z „Komplek-sowym projektem eksploatacji…” [1] oraz obowiązującym planem ruchu kopalni, dalsze wybieranie złoża w polu planowane jest na lata 2017-2022, po upadzie złoża, na dotychczasowym kierunku robót rozcinkowych, w kierunku wiązki chodników T, W-418. Dalsza rozcinka złoża prowadzona będzie z wyprzedzeniem na obu skrzy-dłach pola. Roboty upodatniające na lewym skrzydle pola obecnie prowadzone są za pozostawioną resztką nr 2/7/5, a skrzydło to przemieszczać się będzie wzdłuż strefy uskokowej Biedrzychowa oraz zrobów z ugięciem stropu pola G-3/3, nato-miast prawe skrzydło wzdłuż zrobów podsadzkowych i z ugięciem stropu pola G-7/3. Na wybiegu pola znajdują się wyrobiska komory maszyn ciężkich KMC C-8. Z od-powiednim wyprzedzeniem komora ta zostanie przeniesiona do nowej lokalizacji [1].
Z uwagi na skomplikowane warunki geologiczno-górnicze, występujące w polu G-7/5 i jego sąsiedztwie, w tym zróżnicowaną miąższość złoża, roboty górnicze mogą być prowadzone z wykorzystaniem zasad kilku różnych systemów eksploata-cji. Zatem likwidacja przestrzeni wybranej odbywać się będzie z ugięciem stropu w części pola o miąższości złoża do 7 m (R-UO, R-UO/H), a w pozostałej części pola z zastosowaniem podsadzki (J-3S/PH, RG-6, RG-8, RG-9). W odniesieniu do lewego skrzydła frontu pola, przodkami wyrobisk rozcinkowych stwierdzono uskok o zrzucie 10,5 m [3], zrzucający złoże w kierunku strefy uskokowej Biedrzychowa. Wielkość jego zrzutu oraz lokalizacja uniemożliwiają obecnie efektywne zagospoda-rowanie części złoża między tymi uskokami. Kontynuacja robót w tym rejonie będzie zdeterminowana przebiegiem ww. uskoku:
__________________________________________________________________________ W przypadku gdy jego przebieg będzie w przybliżeniu równoległy do strefy
uskokowej Biedrzychowa, a zrzut uskoku uniemożliwi prowadzenie racjonal-nej, ekonomicznie uzasadnionej gospodarki złożem, zaleca się zaniechać je-go przechodzenie robotami rozcinkowymi. Pozostawiony fragment calizny przy ww. strefie stanowić będzie nierozcięty filar stabilizacyjny.
W pozostałych przypadkach zaleca się utworzenie strefy buforowej, o szero-kości minimum 50 m, poprzez ograniczenie robót likwidacyjnych w tej strefie i stabilizację uskoku przez zastosowanie pełnej podsadzki hydraulicznej. Doj-dzie do tego, gdy bieg tego uskoku skieruje się w stronę wiązki upadowych E-1a-3a, co przy prawdopodobnie zmniejszającym się zrzucie tego uskoku i malejącej miąższości złoża w polu będzie sprzyjać ekonomicznie uzasad-nionej eksploatacji złoża w tym rejonie lewego skrzydła frontu.
Rozpoczęcie eksploatacji w drugim analizowanym polu XII/5 planowane jest na 2017 r. [1]. Zakłada się, że wybieranie złoża będzie realizowane po rozciągłości, frontem o zmniejszającej się długości od około 310 do 170 m, prowadzonym od strony zrobów pola G-4/6, w kierunku południowo-wschodnim. Prawe skrzydło frontu będzie sąsiadowało ze strefą uskokową Rudna Główna oraz ze zrobami pola G-3/3, a lewe z filarem oporowym (strefą ochronną) chodników T, W-321. Dla ograniczenia wpływów eksploatacji w polu G-7/5, zlokalizowanym w skrzydle wiszącym strefy uskoku Biedrzychowa, południowo-wschodnia granica pola XII/5 (wybieg) została ustanowiona około 150 m przed wiązką upadowych F-30, 31, tak by odległość mię-dzy przedmiotowymi polami wynosiła nie mniej niż 400 m.
W polu XII/5 zakłada się ograniczenie miąższości wybieranego złoża do 7 m. Ograniczenie to powinno się przyczynić do istotnego zmniejszenia prognozowane-go, wysokiego poziomu aktywności sejsmicznej w polu XII/5, a tym samym dużego zagrożeniem tąpaniami. Drugim czynnikiem, postulującym za ograniczeniem eks-ploatowanej miąższości złoża w polu, jest niskie okruszcowanie złoża w jego przy-spągowej części. Eksploatacja złoża na pełną miąższość spowoduje konieczność zastosowania podsadzki, co w tej sytuacji przyczyniłoby się do pogorszenia efek-tywności jego wybierania w polu. Ponadto eksploatacja złoża na pełną miąższość spowoduje konieczność zastosowania dłuższych kotew, a to z kolei zwiększenie niezbędnej wysokości furty w warstwie przystropowej – z uwagi na istniejący park maszynowy. Eksploatacja złoża w polu powinna być realizowana na bazie zasad jednego z systemów dedykowanych wybieraniu złoża o średniej miąższości, z ugię-ciem stropu. System eksploatacji złoża w polu zostanie dobrany na etapie wykony-wania projektu technicznego eksploatacji.
Ponadto celowe jest pozostawienie fragmentu calizny od strony uskoku Biedrzy-chowa, stanowiącej jego bufor stabilizacyjny. Zaleca się również pozostawienie bez likwidacji upodatnionego, jednego rzędu filarów wielkogabarytowych od strony usko-ku Rudna Główna, ograniczonego chodnikami T, W-325, w celu złagodzenia krzywi-zny stropu w stronę strefy ww. uskoku. Koncepcję robót górniczych w obu polach przedstawiono na rys. 6.
Rys. 6. Koncepcja prowadzenia robót górniczych w polach G-7/5 oraz XII/5 kopalni Rudna, PKE 2017-2022 [1]
Eksploatacja w polach XII/5 i G-7/5 prowadzona będzie równocześnie. Wobec planowanego ograniczenia wybiegu pola XII/5 tak, aby odległość między polami XII/5 i G-7/5 była większa niż 400 m, koordynacja robót w obu polach nie jest ko-niczna. Niemniej z uwagi na fakt, że fronty eksploatacyjne przemieszczać się będą wzdłuż sejsmicznie aktywnych uskoków, co może uaktywnić sejsmicznie te dysloka-cje, planowane jest wycofywanie załogi w obu polach przed strzelaniem przodków w jednym z nich.
4. Prognoza aktywności sejsmicznej i ogólna profilaktyka zagrożenia tąpaniami
Eksploatacja złoża w polach XII/5 i G-7/5 prowadzona będzie w rejonie kopalni, zaliczonym do III stopnia zagrożenia tąpaniami. Prognozowany poziom tego zagro-żenia jest wysoki [1]. Dla planowanego zakresu robót w polu G-7/5 przewiduje się wystąpienie w ciągu roku kilkunastu wstrząsów o energii E 1,0×106 J, przy czym z uwagi na eksploatację zamykającą duże obszary zrobów oraz sąsiedztwo aktyw-nej sejsmicznie strefy uskoku Biedrzychowa, należy liczyć się możliwością wystę-powania pojedynczych wstrząsów o energii sejsmicznej rzędu 108 J. Natomiast w zaawansowanym etapie eksploatacji prowadzonej w polu XII/5 należy spodziewać się wystąpienia kilku wstrząsów rocznie o energii E 1,0×106 J, przy czym nie można wykluczyć pojedynczych wstrząsów o energii rzędu 107 J. Fronty eksploatacyjne w polach XII/5 i G-7/5 przemieszczać się będą wzdłuż stref uskokowych Rudna Główna oraz Biedrzychowa, największych dyslokacji w kopalni Rudna. Prowadzone i planowane do realizacji roboty górnicze w tych polach mogą przyczynić się do uaktywnienia ww. uskoków. Należy zatem przyjąć, że mogą one mieć największy wpływ na poziom sejsmiczności w obu polach, w tym na generowanie wstrząsów wysokoenergetycznych. Z tego względu w profilaktyce tąpaniowej należy wykorzy-stać znane i skuteczne metody, stosowane w górnictwie rud miedzi w LGOM, zwłaszcza przy wybieraniu złoża w trudnych warunkach geologiczno-górniczych.
__________________________________________________________________________ Dotyczy to zarówno metod aktywnych, jak i technologicznych oraz organizacyjnych zwalczania tego zagrożenia:
grupowego strzelania przodków,
strzelania urabiająco-odprężającego w caliźnie,
strzelania odprężającego w spągu oraz dodatkowych strzelań w stropie ce-lem prowokowania wysokoenergetycznych wstrząsów oraz osłabiania utwo-rów stropowych – w przypadkach uzasadnionych aktualnym stanem wytęże-nia górotworu w obu ww. polach,
wyznaczania stref szczególnego zagrożenia tąpaniami oraz ograniczanie do niezbędnego minimum zatrudnienia w tych strefach,
zapewnienia przechodzenia filarów technologicznych w stan wytrzymałości pozniszczeniowej, na etapie wycinania ich z calizny,
utrzymywania bezpiecznej odległości miedzy frontami eksploatacyjnymi ww. pól, wynikającej z dotychczasowych doświadczeń kopalń LGOM, tj. min. 400 m,
odpowiednio dobranego czasu wyczekiwania po robotach strzałowych, utrzymywania wyrównanej linii rozcinki, z niezbędnym wyprzedzeniem na
skrzydłach frontów eksploatacyjnych,
ustalenia i prowadzenia monitoringu zachowania się górotworu w aspekcie oceny zagrożenia tąpaniami.
W odniesieniu do planowanego monitoringu stanu górotworu, w aspekcie oceny zagrożenia tąpaniami i zawałami, w obu polach powinny być prowadzone obserwa-cje oraz sprawdzone w ruchu metody pomiarowe, służące do oceny tego stanu, obejmujące m.in.:
ciągłe obserwacje sejsmologiczne,
obserwacje wizualno-akustyczne, obejmujące m.in.: spękania w stropie, wy-piętrzenia i spękania w spągu, efekty akustyczne w górotworze, dźwięczność górotworu, spękania i odspojenia w ociosach filarów oraz ich rozwój i in., pomiary konwergencji,
pomiary deformacji otworów wiertniczych czujnikami typu OCO i OCS, pomiary mikroprocesorowym licznikiem trzasków MLT-3, po strzelaniach
gru-powych przodków,
pomiary rozwarstwień stropu za pomocą wziernika peryskopowego, w zależ-ności od potrzeb,
kontrolę obudowy, zgodnie z obowiązującymi przepisami, badania geotomograficzne.
Podsumowanie
Dotychczasowe doświadczenia kopalń KGHM Polska Miedź S.A., uzyskane pod-czas wieloletniej eksploatacji złoża rud miedzi w warunkach zagrożenia tąpaniami, wskazują, że bardzo istotnym elementem warunkującym poziom zagrożenia wyso-koenergetycznymi wstrząsami górotworu jest zaangażowanie tektoniczne złoża w rejonie podlegającym eksploatacji. W warunkach kopalni Rudna eksploatacja złoża rud miedzi, zalegającego w rejonie węzła systemu dwóch dużych systemów uskokowych Rudna Główna i Biedrzychowa, w najbliższych kilku latach powinny
ulec sczerpaniu. Rejon ten geomechanicznie zalicza się do najtrudniejszych w ko-palni i charakteryzuje się bardzo wysoką aktywnością sejsmiczną.
Analiza sytuacji górniczej, w tym obecny stan zaawansowania robót w analizo-wanym rejonie, wskazuje, że celowe jest przygotowanie zsynchronizowanego planu dalszych robót górniczych na najbliższe lata, dla dwóch pól eksploatacyjnych G-7/5 oraz XII/5. Prowadzone i planowane do realizacji roboty górnicze w tych polach mogą przyczynić się do uaktywnienia ww. uskoków, zatem prognozowany poziom tego zagrożenia sejsmicznego jest wysoki [1]. Bezpieczne prowadzenie robót górni-czych w węźle analizowanych stref uskokowych jest możliwe pod warunkiem wyklu-czenia lub istotnego ograniwyklu-czenia możliwości uaktywnienia się dyslokacji w ww. strefach uskokowych oraz ograniczenia poziomu wysokoenergetycznej sejsmiczno-ści, wywołanej uaktywnianiem się utworów wstrząsogennych, zlegających nad ww. polami. Realizacja ww. warunków będzie wymagać:
Pozostawienia części złoża w polu XII/5, niebędącej przedmiotem eksploatacji i przylegającej bezpośrednio do strefy uskoku Rudna Główna – stanowiącej fi-lar stabilizujący ten uskok i taki fifi-lar lub upodatnioną strefę buforową w polu G-7/5, stabilizujące strefę uskoku Biedrzychowa;
Wycofywania załogi w obu polach przed strzelaniem przodków, przy czym w polu G-7/5 ten rygor może dotyczyć tylko lewego skrzydła frontu;
Wycofywania załogi w obu polach po wstrząsach o energii sejsmicznej 106 J, przy czym w polu G-7/5 ten rygor dotyczy może tylko lewego skrzydła frontu; Wykonywania strzelań odprężających w spągu oraz dodatkowych strzelań
w stropie, w celu prowokowania wysokoenergetycznych wstrząsów oraz osła-biania utworów stropowych – w przypadkach uzasadnionych aktualnym sta-nem wytężenia górotworu w obu ww. polach.
Bibliografia
[1] Dębkowski R. i in., 2016, Kompleksowy Projekt Eksploatacji złoża O/ZG Rudna w wa-runkach zagrożenia tąpaniami na lata 2017-2022, Praca niepublikowana, KGHM CU-PRUM, Wrocław.
[2] Dębkowski R. i in., 2013, Kompleksowy Projekt Eksploatacji złoża O/ZG Rudna w wa-runkach zagrożenia tąpaniami na lata 2014-2019, Praca niepublikowana, KGHM CU-PRUM, Wrocław.
[3] Materiały kopalniane O/ZG Rudna.
