Archiwista miejski – Fritz Bucholz

(1)

Stanisława Janicka

Archiwista miejski – Fritz Bucholz

Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 2, 171-177

(2)

S ta n isła w a Ja n ic k a

G orzów Wlkp.

ARCHIW ISTA M IEJSKI - FRITZ BUCHHOLZ

U rodził się 16 w rześnia 1894 r. w L andsbergu n ad W a rtą ja k o syn nauczyciela. Ojcu zaw dzięczał Fritz Buchholz rozbudzenie zainte resowań przeszłością m ia sta i regionu.

Po ukończeniu miejscowego gim nazjum , w k tó ry m jego p asje h isto ryczne rozw inął w ykładow ca tego p rzed m io tu d r H öhnem ann, z d aje n a uniw ersytet n a kierunek prawniczy. H istorią p asjonuje się n ad al, co wy raża się w pilnym uczęszczaniu n a w ykłady tak ich sław nych profesorów jak: G. K ossina, W . U nverzagt i inni.

Podczas w akacji kontynuow ał swe dociekania n ad przeszłością, m ię dzy innym i przez w spółpracę z proboszczem H ousem z Deszczna, który na w łasną rękę prow adził b a d a n ia archeologiczne w K arninie. T a arche ologiczna p rzygoda b y ła zapew ne przyczyną jeg o trw ałych późniejszych zaihteresow ań ty m działem wiedzy o przeszłości, czem u d ał w yraz w licz nych publikacjach n a ten te m a t.

Po stu d iach w rócił do swego m ia sta rodzinnego i p o d ją ł pracę w tu tejszym m agistracie. G dy w roku 1941 po około dw udziestoletniej służbie urzędniczej w zarządzie m iejskim przenoszony był do U rzędu M iejskiego w K atow icach, O. Gerloff w ieloletni n a d b u rm istrz w ystaw iając m u pcf chlebne zaśw iadczenie z pracy w ym ienił listę czynności za k tó re F. Bu chholz był odpow iedzialny.

Czego ta m nie było! Pełnił funkcję archiw isty m iejskiego b ęd ący m od pow iedzialnym za sta n archiw um , a także za spraw y sta ty sty k i, spraw oz dawczości, prom ocji m ia sta ja k byśm y to dziś pow iedzieli, czyli reklam y, opiekował się m uzeum m iejskim , księgozbiorem m agistrackim . N ależały do niego tak że spraw y dotyczące kom unikacji m iejskiej i p ełn ił funkcję radcy praw nego. Jak b y tego nie było dosyć, społecznie zaangażow any był w następujących stow arzyszeniach:

(3)

172

Stanisław a Janicką,

- Tow arzystw ie K om unikacji od 1927 roku;

- Związku M iłośników C zytelni i B iblioteki M iejskiej, którego był przew odniczącym ;

- Tow arzystw ie T urystyczno-K rajoznaw czym .

P e łn ił jeszcze funkcje Pow iatow ego P ełnom ocnika do Spraw O chrony P rzyrody, oraz Państw ow ego P ełnom ocnika do Spraw Opieki N ad Za b y tk am i.

W ch a rak tery sty ce jego pracy O. G erloff pisał:

„Szczególną zasługą F. Buchholza było opracowanie na podstawie sprawozdań z poszczególnych wydziałów Urzędu M iejskiego sprawozda nia zbiorczego za okres 1914-192Ą, które ukazało się i spotkało z bardzo przychylnym , przyjęciem ze strony miejscowego społeczeństwa i lokalnej prasy.

O pracował także przew odnik po m ieście i okolicy, któ ry wydany został w roku 1927. Z aw arł on w nim obszerny m a teria ł inform acyjny, który w yw ołał zainteresow anie sąsiednich m iast, które w yraziły gotowość zle cenia m u podobnych opracowań.

B y ł człow iekiem niezm ordow anym w sw ej pracowitości. Uporządkował A rchiw um M iejskie, księgozbiór, a także dał początek M uzeum Regional nem u, które je s t nierozerwalnie zw iązane z jego osobą.

Po zakończeniu działań w ojennych F. Buchholz w rócił do Gorzowa, do żony i syna. Ja k o żołnierz został je d n a k wzięty do niewoli. Przebyw ał początkow o w obozie zlokalizowanym n a terenie zakładów I. G. Farbe- n in d u strie (Dziś „S tilo n ” ) a następ n ie zo stał skierow any do obozu przej ściowego w D obiegniewie, gdzie 21. 06. 1945 r. z m a rł n a serce.

W ak tach byłego U rzędu M iejskiego (M a g istra t zu L andsberg a. W .), zn ajd u jący ch się a k tu aln ie w A rchiw um Państw ow ym w Gorzowie, po zo sta ł trw ały ślad jeg o pracow itości i poczucia obow iązku, w porządko w aniu najdaw niejszych a k t i dokum entów m iejskich.

O jeg o pasji historyczno-badaw czej niech św iadczy poniższy wykaz a rty k u łó w , druków zaw artych i recenzji publikow anych n a łam ach m iej scowej prasy i czasopism historycznych.

(4)

Archiwista m iejski - Fritz Buchholz

173

Bibliografia prac Fritza Buchholza

- R undgang durch das städ tisch e M useum . „D ie H eim at” 21, 1992, nr 21, 22.

- A ufdekung eines alten Friedhofs in L a n d sb e rg /W a rth e , M t 1924 nr 1 s. 2.

- (Rec.) H eim atkalender für den Kreis Soldin /N M . Hg v. Kreis- -Ausschuss des Kreises Soldin. M t 1924 nr 1, s. 14-16.

- (Rec.) H eim atkalender für den K reis Friedeberg. Hg. v. d. K reis- -Ausschuss des Kreises Friedeberg. M t 1924 nr 1, s. 14-16. - Ä rztliche R ezepte aus der „gu ten alten Zeit” (aus O ssw ald

G äbelköners, der A rtzney D o cto r, A rztney-B uch 1595), M t 1924 nr 3 s. 45-46.

- B urglehen in L andsberg a. W . (b e tr. G ru n d stü ck Schlossstr. 5) M t 1924 n r 5. s .78-79.

- Ein germ anisches G räbenfeld des 4. Jh . n. C h r., zugleich ein Bei tra g zur K enntnis der germ anischen T rach t in der N eum ark im з. u. 4 J h . n. C h r. (Bei H einersdorf, K r. L andserg [w:] M t 1924 n r 6 s. 91-89.

- (R ec.) A. Kikebusch: Die A u sg rab u n g des bronzezeitlichen Do rfes Buch bei B erlin. (D eutsche U rzeit, hg. v. D r A. K iekebusch и. D. D r E d u ard Norden, B d. 1) B erlin 1923, M t 1924 n r 7 s. 110-111.

- (R ec.) H eim atkalender für den K reis Friedeberg. 1925. Hg. v. Kreis- -Ausschuss des Kreises, M t 1924 n r 12 s. 143.

- (R ec.) R u d o lf Schm idt, Zur Entw iklungsgeschichte der preussi- schen A bdeckerei-Privilegien. E bersw alde und B randenburg a. H. 1925, M t 1925 nr8 s. 131.

- Ein G räbenfeld bei G ross-Fahlenw erder, K r. Soldin, M t 1925 n r 1 s. 14.

- Schornsteinfegerrechnung im A nfang des 18. Jh . (L andsberg, 1719), M t 1925 nr 2 s. 29.

(5)

174

Stanisław a Janicka

- R einlichkeit der S trassen (in L andsberg, Anf. 18. J h .), M t 1925 n r 2 s. 29.

- (R ec.) A ugust H änseler, A us der G eschichte des Dorfes W epritz bei L andsberg (W arth e). G eneral - A nzeiger L andsberg (W arth e), o. J ., M t 1925 nr 2 s. 30.

- Zur G eschichte des Feuer - und Löschwesens (Feuerlöschgeräte in L andsberg (W . 1819), M t 1925 n r 3 s. 45.

- (R ec.) P. M üller: Ein germ anischer B ronzeschatzfund aus H erm s d o rf in der N eum ark. [W :]: M annus, Z tschr. F . Vorgeschichte, J g . 1925, s. 75-80, M t 1925 nr 10 s. 164.

- (R ec.) Die O der. Ihre N atu r, ihr Weg und ihre B edeutung. (Son d erau sg ab e der O der-Z eitung), M t 1925 nr 11 s. 178.

- L andsberger T h e a te rz e tte l vor 100 Ja h re n (1818). [W:]: M t 1925 n r 9 s. 144-145 n r 2 s. 28-29.

- (R ec.) B eiträge zur H eim atkunde der N eum ark, H eft 8, Sage, S itte , B rauch. Hg. v. G au-L ehrer-V erband der N eum ark. 124 S., O k t. 1925, M t 1925 n r 12 s. 195.

- (R ec.) H eim atkalender des Kreises Soldin. Hg. v. K reisausschuss des Kreises Soldin. 1926, M t 1925 n r 12 s. 195.

- (R ec.) O ststern b erg er K reiskalender. Hg. v. K reisausschuss des K reises O ststern b e rg . 1926, M t 1925 nr 12 s. 195.

- (R ec.) H eim atkalender für den Kreis Friedeberg. Hg. v. K reisaus schuss des Kreises. 1926, M t 1925 nr 12 s. 195.

- Die G arnison L andsberg un d das A ufziehung der K analbrücke (seit 1768), M t 1926 nr 2 s. 29.

- (R ec.) Illu strie rte r H eim atkalender fü r den K reis A ngerm ünde. Hg. v. Verein f. H eim atk u n d e in A n germ ünde 1926, M t 1926 n r 2 s. 30.

- (R ec.) K reis-K alender für den Kreis K önigsberg (N m , Hg. v. K re isausschuss des K r. K önigsberg (N M ., 1926), M t 1926 n r 2 s. 31. - M ittelalterlich e B odenfunde in L andsberg a. W . (b eim A bbruch

(6)

Archiwista m iejski - F ritz Buchholz

175

- (Rec.) H eim atkalender für den Netzekreis. 1926. Hg. v. K reisaus schuss f. d. N etzekreis in Schönlanke, M t 1926 n r 4 s. 66.

- Die L andsberger G asthöfe von 16. bis zum Beginn des 19. J a h r hunderts, M t 1926 nr 7 s. 110.

- (Rec.) K upsch, W alter: Die n atürlichen und sozialen V erhältnisse der L andw irtschaft und ih r Einfluss a u f die Bevölkerungsbew egung im Kreise O stste rn b erg . Diss. Berlin 1926, M t 1926 n r 9 s. 154. - L andsberg (W arth e), Ein F ü h rer durch die S ta d t u n d ihre U m ge

bung. L andsberg a. W . 1927. Verlag des M ag istrats (He, H st, Mb: 180 K 56).

- (Rec.) H eim atkalender für den Kreis O stste rn b erg . H G . v. K re isausschuss des K reises O ststern b erg , 1927, M t 1926 nr 10 s. 171. - (Rec.) K reis K alender für den Kreis K önigsberg (N M . Hg. v. K re isausschuss des Kreises K önigsberg (N M ., 1927), M t 1926 n r 10 s. 171.

’ - Aus der V orgeschichte des Kreises Soldin, H eim atkalender 1928, s. 43-63.

- D as M u tte rh a u s vom R o ten Kreuz „B ethesda” in L andsberg (W ar th e). [w:] Festschrift zur Feier seines 30-jährigen B estehens. L ands berg (W arth e) 1929.

- Vom A m t der L andsberger B arbiere un d B ader, [w:] Fest schrift der B arbier-F riseur-P erückenm acher und D am enfriseur- -Z w angsinnung, L andsberg (W arthe) 2, u. 3. Ju n i 1929 (B etr. auch C hirurgen).

- A usgegrabungen eines grossen früheisenzeitlichen F lachgräberfeld es bei L andsberg (W arth e). (B etr. K ernein) s. 14-16. [w:] N achrich te n b la tt für D eutsche V orzeit 6 1930, V erlag K abitzsch, Lepzig (Ddf: an t. Z. 12, 10).

- A us der V orgeschichte des Kreises Soldin, H eim atkalender 1930, s. 53-69.

- Aus der V orgeschichte des Kreises Soldin, H eim atkalender 1931, s. 45-83.

(7)

176

Stanisław a Janicka

- Das Schornsteinfeger-H andw erk der N eum ark - 200 J a h re ihres Privilegs vom 24. 11. 1734. W . Zw eihundert J a h re Schornsteinfeger - Innung zu F ra n k fu rt s. d. O. G örlitz 1934 s. 1-13.

- (Rec.) R udolf S tam pfuss, G u staw Kossina, ein Leben fü r die d e u t sche Vorgeschichte. Leipzig 1935, M t 1935 n r 10/12 s. 82.

- (Rec.) H ans B ütow , Zur Lebensgeschichte des A ugustinerm önches Johannes K ienkok, B ekäm pfers des Sachsenspiegels, [w:] H istori sche V ierteljahresschrift, Bd. 29, H. III, Sonderdruck D rezden o. J ., M t 1935 nr 10/12 s. 82.

- Das Siedlungsgebiet des K reises Soldin w ährend der Steinzeit, He im atjah rb u ch 1936, s. 60-76.

- (Rec.) B eiträge zur Vorgeschichte der N eum ark: N r 1. N eues Schri fttu m (1935/36) (B ibliogr. ü b e r 20 Veröff. M t 1936 n r 1 /3 s. 16. - (Rec.) B eiträge zur Vorgeschichte der N eum ark: Nr 2. Neues Schri

fttu m M t 1936 nr 7 /9 s. 65.

- B eiträge zur V orgeschichte der N eum ark (A u fru f), M t 1936 n r 10/12 s. 85.

- (Rec.) B rackm ann A lb ert u n d U nverzagt W ilhelm : Z antoch, eine Burg im d eutschen O sten . 1. Teil. Z antoch in der schriftl. Überlieferung un d die A usgrabungen 1932/33: D eutsch lan d u n d der O sten. Q uellen u n d Forschungen zur G eschichte ihrer Bezie hungen. Bd. 1, Leipzig, 1936, M t 1937 nr 10/12 s. 62.

- (Rec.) H erbert L u d a t, Die o stdeutschen K ietze. „Veröffentlichungen des Vereins f. G eschichte der M ark B randenburg. „B ernburg 1936, M t 1939 nr 1 s. 22

- Beiträge zur Vorgeschichte der N eum ark: Nr 3. Neues S c h rifttu m : 1937/38, M t 1939 n r 1 s. 22.

- Beiträge zur Vorgeschichte der N eum ark: N r 4. Neues S ch rifttu m 1937/38, M t 1939 n r 2 s. 67.

- B eiträge zur Vorgeschichte der N eum ark: Nr 4. Neues S ch rifttu m : 1937/38 (Schluss), M t 1939 n r 3 s. 95.

- Vor und Frühgeschichtlicher Ü berblick, [w:] Die K u n std e n k m äler der Provinz B ran d en b u rg . D eutscher K unstverlag B erlin 1937, s.7- -29.

(8)

Archiw ista m iejski - Fritz Buchholz

177

- Vom „Schw arzen A dler” zur „M arien-A potheke” in L andsberg (W arth e), [w:] D eutsche A p o thekerzeitung B erlin 52 1937, s. 413- -416 i [w:] H BI. 1952 N r 11 s. 4 i n r 12 s. 6.

- L andsberg (W arth e) der S ta d tk re is (im D eutschen S tä d teb u ch ). Bd I, S tu ttg a r t 1939, s. 572-6.

- G rundzüge der Besiedlung des L andsberger Kreises in vor-und Frühgeschichtlicher Zeit. H eim atkalender L andsberg, R. 1, 1939, s. 43-46.

- Die B esiedlung des L andsberger Kreises vom 10. bis zum E nde des 16. Ja h rh u n d e rts . H eim atkalender L andsberg, R. 1,1939, s. 46- -51.

- F. B uchholz, K önigk - Die M useen der N eu m ark t. M t. 1925 n r 4 s. 67.

- G erloff O tto - L andsberg a.d. W arth e in der Ja h re n 1914-1924. B earb e itet von F. Buchholz, L andsberg a.d. W arth e 1926.

W yjaśnienia skrótów :

Mt - M itteilungen des Vereins für Geschichte der N eum ark VGN - Verein fü r G eschichte der N eum ark

Notatka opracowana na podstawie artykułu Karla Levda zamieszczonego w Heimatblatt w. 4-6 1978 r.